دپورتیوو، دینامو مسکو و پورتو. دوران فوتبالی نونو اسپریتو به عنوان بازیکن، طولانی و همراه با باشگاه های مشهور اما از لحاظ دقایق بازی کم بود. بازی کردن به عنوان دروازه بان و یار ذخیره در تمامی دوران ورزشی باعث شکل گیری فرم مربیگری این مربی متولد کشور سائوتومه و پرنسیب آفریقا شد. وی علی رغم دوران کوتاه مربیگری اش توانسته در طول این شش سال از تجربیات همکاران گذشته اش به خوبی استفاده کند. با بلند کردن جام باشگاه های اروپا زیر نظر ژوزه مورینیو، تحت تأثیر باور خالصی که آقای خاص به بازیکنانش داشت قرار گرفت. درحالی که از دیدگاه تاکتیکی، مربی قدیمی اش پروفسور ژسوالدو فریرا، الهام بخش او بود (توضیح : ژسوالدو فریرا مربی کنونی السد، اولین مربی پرتغالی است که توانسته با پورتو سه فصل پیاپی قهرمان لیگ پرتغال شود. هم چنین هنگام تحصیل مورینیو به عنوان دانشجوی لیسانس تربیت بدنی لیسبون، فریرا استاد آن دانشگاه بود). نونو اسپریتو به عنوان یکی از اعضای کادر مربیگری، این مربی با تجربه را در تیم های مالاگا و پاناتینایکو همراهی می کرد و غالباً در صحبت هایش به تأثیر زیاد او در مسیر تکامل مربیگری اش اشاره می کرد : "من با او فهمیدم که ارتباطی میان 11 بازیکن نیست بلکه ارتباط ها مثلثی است؛ چه در دفاع و چه در حمله. هر چیزی در بازی بر پایه این مثلث هاست که چگونه آن ها را متعادل می کنند."
نونو به خاطر رابطه بسیار خوبی که با خورخه مندس داشت در سال 1996 اولین موکل او شد تا شاید فرصتی برای رسیدن به اهدافش به دست آورد. فرصتی که از آن دیگران نمی شد. اما قابلیت تطبیق پذیری او با ماجراهای مختلف باعث شد برای تجربه کردن در هر جایی رشد کند. در عوض، یک شیوه خاصی برای بازی کردن برگزیده بود. اصول کلی خود را کاملاً حفظ می کرد اما برای تطبیق پذیری و پیشرفت توانایی بازیکنانش نیز تلاش می کرد.
1- Rio Ave
ریو آوه، اولین تجربه مربیگری او بود که در فصل دوم توانست آن ها را برای اولین بار به لیگ اروپا ببرد. از طریق ضدحمله هایی که با وینگر های سرعتی اش از آن بهره می برد و یان اوبلاکی که درون دروازه اش قرار داشت.
2- Valencia
انتقال او به تیم والنسیا باعث شگفتی کسی نشد اما او را وادار کرد خودش را با رویکرد غالب آن ها وفق دهد. حتی از آزمایش سیستم های مختلف نیز دست نکشید. 4-4-2 یا 4-3-3 و گاهی اوقات 3-5-2 سیستم هایی بود که او برای والنسیا اتخاذ می کرد. به عنوان مثال در برد 2-1 مقابل رئال مادرید از سیستم 3-5-2 استفاده کرد تا با یارگیری نفر به نفر و بهره بردن از سرعت بالای یارانش برای ضدحملات که در تیم قبلی اش به خوبی آن را انجام داده بود بازی تیمی قدرتمند مانند رئال را تخریب کند. اما والنسیا را اغلب با کنترل کردن بازی هایش می شناسیم. بر اساس تفکرات نونو، آن ها مالکیت بی فایده ای در بازی داشتند. او می خواست مطمئن باشد که تیمش هنگام داشتن توپ، موثر بازی می کند. این اتفاق اغلب از طریق عریض بازی کردن با نفوذ فولبک هایش، گایا و باراگان اتفاق می افتاد که ترکیب آن ها با وینگرها کلید اصلی خلق موقعیت این مربی در اسپانیا بود. هافبک ها معمولاً وظیفه بازپس گیری توپ برای ارسال به مناطق عرضی زمین را داشتند. آخرین هافبک بین دو دفاع وسط قرار می گرفت تا به چرخش توپ در زمین کمک کند.
3- FC POrto
با چهارم شدن در لالیگا در فصل 15-2014 قرارداد او با والنسیا به پایان رسید تا آغازی سخت برای تیم بعدی اش یعنی پورتو باشد. پورتو را با یک سیستم مالکانه و تک مهاجمه آغاز کرد که با وجود خلق موقعیت های بسیار، نتیجه اش چندین تساوی در نیم فصل بود. تا این که در ژانویه با سیستم 2-4-4 و تمرکز بر ارتباط و همکاری دو مهاجمش آندره آ سیلوا و سوارس، روی به بازی مستقیم آورد. شاید در ابتدا تیمش به خاطر گرایش بیشتر به پاس های بلند جذابیت کمتری داشت اما ارسال های آن ها باعث شده بود از هر تیمی در لیگ خطرناک تر به نظر برسند.
4- Wolverhampton Wanderers
در وولورهمپتون اما، نونو دوباره به پاس های زیاد و سرعتی روی آورد و از سیستم 3-4-3 استفاده کرد. سیستمی که به طور معمول از تیم های او ندیدیم اما بسیاری از ایده های قبلی اش را در این ترکیب بازسازی شده شاهد هستیم. هافبک دفاعی که در والنسیا بین دو دفاع وسط قرار می گرفت اکنون یک دفاع وسط واقعی است اما همان هدف را دنبال می کند. مهاجمش هدفی برای ارسال پاس های بلندی است که در پورتو از آن بهره می برد. فولبک ها هم چنان کلید اصلی طراحی حملاتش هستند و اکنون از آن ها به عنوان وینگ-بک استفاده می کند. هافبک ها همواره نقش کنترلی دارند و کمتر اجازه نفوذ به یک سوم دفاعی حریف را دارند. اما حالا او با دو هافبک بازی می کند و به آن ها دستور داده عقب تر بنشینند تا از حملات ناگهانی حریف در امان باشند و مهاجمانش با فراغ بال در بازی مالکانه خود شرکت داشته باشند. تغییرات نونو در وولورهمپتون تنها به همین جا ختم نشد. در تابستان 2018 موتینیو را به تیم خود اضافه کرد و سیستم بازی خود را به 2-5-3 تغییر داد. نکته جالب توجه این جاست که از زمانی که گرگ ها 2-5-3 بازی می کنند تنها 25 درصد بازی های خود را واگذار کرده اند در حالی که این آمار با سیستم 3-4-3، 39 درصد بود. هم چنین این فصل موتینیو بیش از هر بازیکن وولورهمپتون پاس گل داده و آمار بالاترین تعداد تکل موفق در میان تمام بازیکنان لیگ جزیره را نیز دارد. پرسینگ دو مهاجم ولورهمپتون دیگر تغییر اسپریتو در این تیم است تا جایی که از همین شیوه توانستند به منچستریونایتد در جام حذفی ضربه بزنند. ولورهمپتون نونو، نمایانگر پیشرفت روزافزون و تکامل تاکتیک های این مربی پرتغالی است.
پذیرش ایده های جدید و تغییرات دائمی نحوه بازی، نونو اسپریتو را به یکی از درجه یک های فوتبال انگلیس تبدیل کرده که به عنوان مردی که مسئول پروژه جدید گرگ هاست هنوز سقف توانایی هایش آشکار نشده است.
* ترجمه ویدئوی ?Tactics Explained – Wolverhampton Wanderers : Premiere League Bound از کانال Tifo Foootball در یوتیوب
