جزایر تورکس و کایکوس (انگلیسی: Turks and Caicos Islands) واقع است در دریای کارائیب، جنوب شرق باهاما و شمال هائیتی. نام فارسی آن دخیل از انگلیسی است. تورکس از شباهت کاکتوس‌های آن به کلاه منگوله‌دار ترک‌ها(ملوکاکتوس)؛ و کایکوس از زبان بومی لوکایان caya hico «سلسله جزایر» وجه تسمیه گرفته اند.
در سال ۱۶۷۸ میلادی اولین مهاجران اروپایی وارد این جزایر شدند. پس از آن مهاجران جزایر تورک و کایکوس با برقراری رابطه با مستعمره نشینان جزیرهٔ برمودا مشترکاً کار استحصال نمک را از معادن نمک سالت کی (Salt Cay) در گراند تورک آغاز کردند. بریتانیا در آغاز حکومت جزایر تورک و کایکوس را به باهاما واگذار کرد، در سال ۱۸۷۴ جزایر تورک و کایکوس به صورت تحت‌الحمایهٔ جامائیکا درآمد، به دنبال استقلال جامائیکا در سال ۱۹۶۲ میلادی جزایر تورک و کایکس مستقیماً تحت نظارت بریتانیا به صورت (Crown Colony) بریتانیا درآمد. در ۱۱ ژوئیه ۲۰۰۵ میلادی ریچارد تائووار به عنوان حاکم و در ۱۵ اوت ۲۰۰۳ میلادی نیز مایکل اوگن میسیک به سمت رئیس دولت منصوب شدند.پایتخت این جزایر، شهر کاکبرن تاون (Cockburn Town) با 5 هزار نفر جمعیت می‌باشد. مساحت جزایر تورک و کایکوس ۴۱۷ کیلومتر مربع و جمعیت آن نزدیک به 31 هزار نفر می‌باشد.
از مهمترین جزایر تورک و کایکوس می‌توان به گراند تورک (Grand Turk)، ساوت تورک (South Turk)، میدل تورک (Middle Turk)، ایست تورک (East Turk)، نورت تورک (North Turk)، پروویدنشیالز (Providencials) و وست تورک (West Turk) اشاره کرد.واحد پول جزایر تورک و کایکوس، دلار آمریکا با واحد جزء (سنت) نام دارد. از مهمترین صادرات جزایر تورک و کایکوس می‌توان به خرچنگ، صدف و ذرت و حبوبات اشاره کرد. صنعت تولید نمک و توریسم و بانکداری نیز از عمده صنایع در جزایر تورک و کایکوس محسوب می‌شود.
جزایر تورکس و کایکوس از لحاظ جغرافیایی در اقیانوس اطلس واقع شده‌اند نه در دریای کارائیب. نزدیکترین جزایر همسایه به آنها نیز قسمت‌های جنوبی باهاما است. تنها ۸ جزیره از ۴۰ جزیره تورکس و کایکوس مسکونی است، علاوه بر جزیره Providenciales که در شمال غربی جزایر کایکوس واقع شده و کانون بهترین هتل‌های لوکس جزایر تورکس و کایکوس است همه مسافران برای دیدن سواحل جزایر تورکس و کایکوس به این منطقه سفر می‌کنند. ساحل خلیج گریس از خیره کننده‌ترین سواحل شن‌های سفید در دنیا است. توریست‌هایی که در تعطیلات خود در جستجوی فرهنگ و تاریخ یک منطقه هستند بطور حتم اوقات خوشی را در گرند تورک (در جزیره تورک) می‌گذرانند. گردشگران هوادار محیط زیست عاشق زیبایی و آرامش بکر شمال و مرکز کایکوس می‌شوند. آبهای شفاف برای غواصی در سطح آب و سیاحت در دنیای زیر آب، صخره‌های مرجانی سرسبز، سواحل چشم نواز و آرام و مجموعه شگفت انگیزی از ورزش‌های آبی از اصلی‌ترین سرگرمی‌ها برای گذراندن تعطیلات ساحلی در جزایر تورکس و کایکوس است. گردشگرانی که مایل به گذراندن تعطیلاتی لوکس در جزایر تورکس و کایکوس هستند، می‌توانند هتل‌های خوبی در Providenciales پیدا کنند
اولین ساکنان این جزایر، مردم تاینو Taíno نام داشتند که زبانشان آراواکی Arawakan بود. مردم قوم لوکایان Lucayan نیز در این ناحیه می زیستند. دقیقا معلوم نیست کدام اروپایی اولین فاتح این جزایر بوده است اما برخی اعتقاد دارند کریستوف کلمب پرآوازه در سال 1492 این جزایر را در سفرش به آمریکا کشف کرده بود. با این حال برخی دیگر می گویند خوان پونسه دلئون Juan Ponce de León در سال 1512 اولین اروپایی بوده که این جزایر را مشاهده کرده است. بعد از آن اسپانیایی ها این جزایر را ضمیمه خود کردند و مردم بومی تاینو و لوکایان را به بردگی گرفتند. در نتیجه آن و بیماری هایی که به جان مردم بومی باقیمانده افتاده بود این جزایر به همراه جزایر جنوبی باهاما در سال 1513 خالی از سکنه شدند و تا قرن 17 ادامه داشت.
از اواسط 1600 اهالی جزیره برمودا که به دنبال جمع آوری نمک بودند وارد این جزایر شدند و بعد از چند بازدید فصلی و کشف نمک در این جزایر بعدها همراه بردگان آفریقایی خود به صورت دائمی سکنی گزیدند. برای چندین دهه در اواخر قرن هجدهم ، این جزایر به مخفیگاهی برای دزدان دریایی تبدیل شدند. در طول جنگ انگلیس و فرانسه (1778-1778) فرانسوی ها جزایر تورک و کایکوس را در سال 1783 تصرف کردند ، اما بعداً با معاهده پاریس (1783) آن را به انگلیسی ها پس دادند. این جزایر از آن تاریخ تا حال به عنوان مستعمره انگلستان شناخته می شوند و چند دهه به عنوان ضمیمه کشورهایی چون جامائیکا و باهاما که آنها نیز ضمیمه پادشاهی انگلستان بودند ، شناخته می شدند. جزایر تورکس و کایکوس بعد از استقلال جامائیکا و باهاما به انگلستان وفادار ماند و تاکنون نیز از مناطق فرادریایی این کشور می باشد. پس از جنگ استقلال آمریکا در 1775 تا 1783 گروهی به نام وفادارماندگان (وفادارماندگان یا لویالیست‌ها Loyalists، آمریکایی‌های مستعمره‌نشینی بودند که در طول جنگ انقلاب آمریکا به پادشاهی بریتانیای کبیر و نظام سلطنتی آن وفادار ماندند) از آمریکا گریختند و راهی این جزایر شدند. فرآوری نمک دریایی از مهمترین محصولات این جزایر بوده و هست. در سال 1917 کشور کانادا با مذاکره با انگلیسی ها به دنبال خریداری این جزایر بود اما موفق به جلب رضایت آنها نشد. در مقطعی در سال 1980 حزبی برای استقلال این جزایر از بریتانیا تشکیل شد که به جایی نرسید همچنین در سال 2010 نیز باهاما و دولت این جزایر به دنبال تشکیل کنفدراسیونی بودند که آن هم همچنان به جایی نرسیده است.
فقط در هشت جزیره از این مجمع الجزایر زندگی مسکونی جریان دارد. یک سوم جمعیت زیر 15 سال هستند و فقط چهار درصد آن 65 سال یا بیشتر هستند. در سال 2000 جمعیت با سرعت 3.55 درصد در سال در حال رشد بودند. نرخ رشد سالانه جمعیت 2.82 درصد است. بر اساس آمارگیری ها اکثریت قومی این جزایر را آفریقایی تباران با 87% تشکیل می دهند و در رده های بعدی اروپایی تباران با 7.9% ، دورگه اروپایی و آفریقایی 2.5% ، هند شرقی 1.5% و 0.5 هم جوامع قومی دیگر همانند اقلیت هائیتی تباران قرار دارند.
زبان رسمی این جزایر انگلیسی است اما زبان محلی و بومی نیز در آن رواج دارد که شبیه زبان بومی باهامایی ها می باشد. سخنوران اسپانیایی نیز از همجواری با مستعمرات پیشین اسپانیا مثل دومینیکن و هائیتی و مهاجران آن در این جزایر وجود دارند.86 درصد مردم جزایر تورکس و کایکوس مسیحی هستند که از مسیحیان آن می توان به 35.8 درصد از باپتیست ها، 11.7 درصد پیروان کلیسای خدا ، 11.4 درصد کاتولیک ها ، 10 درصد آنگلیکن ها، 9.3 درصد متدیست ها، 6 درصد پیروان کلیسای روز هفتم و 1.8 درصد شاهدان یهوه اشاره کرد.
اهالی جزایر تورکس و کایکوس به موسیقی خود که ریپسو ripsaw نام دارد مشهور هستند. جشنواره های موسیقی مخصوصی در این نواحی برگزار می شود. صنایع دستی این سرزمین نیز شامل بافتن کلاه و سبد با استفاده از نی می باشد که می گویند از سنت آفریقا و برده هایی که در این جزایر بودند وارد فرهنگ آنان شده. محبوب ترین ورزشها در این جزایر ماهیگیری، قایقرانی، فوتبال و کریکت می باشد. اساس غذاهای اهالی جزیره از صدف های حلزونی یا کانچ conch تشکیل می شود که به صورت سرخ کرده و سالاد مصرف می شود. از سال 2002 به بعد اهالی این جزایر شهروند انگلستان شناخته می شوند.
از نظر تاریخی صنعت نمک به همراه صادرات اسفنج و شاهدانه این کشور را سرپا نگه داشته است اما از زمان ورود سرمایه گذاران آمریکایی در سال 1962 رشد اقتصادی این جزایر شروع شد. آمریکایی ها یک هواپیما را به جزیره آوردند و هتلی شیک به نام لاک پشت سوم The Third Turtle تاسیس کردند و باعث ورود گردشگران به این جزایر شدند. محصولات کشاورزی ترکس و کایکوس از ذرت ، لوبیا ، کاساوا و مرکبات تشکیل شده و ماهی و صدف حلزونی نیز صادرات آنها را تشکیل می دهد. این قلمرو پیشتر یک نقطه مهم در جابجایی مواد مخدر و افیون از آمریکای جنوبی به ایالات متحده بود که در سالیان اخیر این تجارت کاهش یافته است. این جزایر سالانه حدود 5 گیگاوات ساعت برق تولید و مصرف می کنند که همه اینها از طریق سوخت های فسیلی تأمین می شود.
گردشگری نیز این جزایر را از منابع مالی خوبی برخوددار می کند و به منظور معرفی بیشتر این سرزمین به اهالی کشورهای دیگر هر ساله کنسرت های موسیقی خوانندگان به نام آمریکایی به همراه فستیوال های مختلف موسیقی در این جزایر برگزار می شود. چند سلبریتی معروف نیز همانند بروس ویلیس و دیک کلارک در تورکس و کایکوس صاحب منزل شده اند.
در این جزایر تنوع زیستی قابل توجهی نیز وجود دارد و گونه های مختلفی از مار و مارمولک و حشرات و گیاهان و جانوران دریایی در آن وجود دارند. به همین دلیل و اهمیت زیست جانوری، این جزایر در فهرست میراث یونسکو در بخش بریتانیا قرار دارد
فکت های جزایر تورکس و کایکوس
1- دزد دریایی معروفی به نام Calico Jack Rackham از این جزیره به عنوان مخفیگاه خود استفاده می کرد.
2- این جزایر به جانوران دریاییشان و اتصالشان به آبها افتخار می کنند و طرحی از صدف حلزونی و شاه میگوی تیغدار در پرچمشان قرار داده اند.
3- این جزایر یکی از بهترین مناظر و سایت های غواصی جهان را دارد.
4-تورکس و کایکوس 230 مایل ساحل بکر و ماسه سفید را در خود جای داده است.
5- گفته می شود لاشه قدیمی ترین کشتی جهان که به حدود 1513 برمیگردد در آبهای این جزایر پیدا شده است.
6- تیم ملی فوتبال این جزایر نیز در بازی های رسمی تحت عنوان فیفا حضور دارد و عضو رسمی این نهاد است. پیراهن اصلی آنها سرمه ای رنگ است.
7- اولین بازی رسمی تیم ملی فوتبال ترکس و کایکوس در سال 1999 در ناسائو با تیم ملی باهاما برگزار شد که با پیروزی 3 بر صفر باهاما همراه شد.
................................
آرشیو
