نورثروپ گرومن بی-۲ اسپیریت
بی-۲ اسپیریت
بی-۲ اسپیریت (به انگلیسی: B-2 Spirit، به‌معنای شبح)، نام بمب‌افکن رادارگریز چندمنظوره شرکت نورثروپ گرامن با کمک شرکت بوئینگ است که توانایی پرتاب جنگ‌افزار هسته‌ای و متعارف را دارد. این هواپیما قابلیت حمل هشتاد بمب هوشمند ۲۳۰ کیلوگرمی JDAM با سیستم جی‌پی‌اس یا ۱۶ بمب هسته‌ای ۱۱۰۰ کیلوگرمی کلاس D83 را دارد.
B-2 با سوخت‌گیری اولیه بیش از ۱۱ هزار کیلومتر را طی می‌کند و اگر سوخت‌گیری هوایی کند، می‌تواند هر نقطه ای از جهان را نابود کند. این بمب افکن در ارتفاع ۵۰۰۰۰ پایی به دور از چشم رادارهای دشمن می‌تواند بمب‌های زیادی را رها کند.
پروژه تولید بمب‌افکن بی۲ در دوران حکومت کارتر آغاز شد. این بمب افکن همچنان گران‌قیمت‌ترین و پیشرفته‌ترین بمب افکنی است که تا به حال ساخته شده و هزینه تولید هر فروند آن بر اساس قیمت‌های سال ۱۹۹۷ حدود ۷۳۷ میلیون دلار بود. هزینه فروش با توجه به قیمت قطعات یدکی، تجهیزات، و پشتیبانی نرم‌افزاری در سال ۱۹۹۷ به ۹۲۹ میلیون دلار می‌رسید. در صورتی که هزینهٔ کل پروژه تولید این بمب‌افکن شامل تحقیقات، پیشرفت، مهندسی و آزمایش‌ها هم منظور شود، هر فروند از این هواپیما با بهایی معادل ۲٫۱ میلیارد دلار (قیمت هنگام ساختن) ساخته شده و هزینه کل پروژه بر اساس دلار سال ۱۹۹۷ معادل ۴۴ میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلار است.
هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌ای بسیاری بالای این هواپیما موجب شد که پروژه بی۲ در کنگره آمریکا و ستاد مشترک وزارت دفاع بسیار بحث‌انگیز باشد. در ابتدا سفارش تولید ۱۳۲ فروند از این بمب‌افکن به نورتروپ داده شده بود اما پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نیاز به این هواپیما را که برای نفوذ به فضای هوایی شوروی و بمباران مراکز حساس آن طراح شده بود، به شدت کاهش داد و در نهایت تنها ۲۱ فروند از این بمب‌افکن تولید شد. سانحه سال ۲۰۰۸ یکی از آن‌ها را نابود کرد و ۲۰ فروند دیگر همچنان در خدمت نیروی هوایی ارتش قرار دارند. ارتش آمریکا نخستین بار از این بمب‌افکن در سال ۱۹۹۹ در جنگ کوزوو استفاده کرد و سپس در جنگ افغانستان، جنگ عراق و جنگ ۲۰۱۱ لیبی نیز از آن‌ها بهره برد.
مشخصات
نسل دوم این بمب افکن دارای خاصیت رادار گریزی بهتری است که می‌تواند در مقابل سیستم‌های ضدهوایی مقاوم باشد.
بدنهٔ هواپیما از مواد خاصی ساخته شده که امواج رادار را جذب می‌کند. دودهای حاصل از موتور قبل از اینکه خارج شوند، کاملاً سرد می‌شوند تا رادارهای حرارتی نتوانند مسیر هواپیما را پیدا کنند. همان‌طور که در تصاویر هواپیما ملاحظه می‌کنید، سکان عمودی وجود ندارد. به این نوع شکل، طرح بال پرنده می‌گویند که در آن همه چیز بر روی بال هواپیما نصب می‌شود. B۲ برای چرخش و غلت زدن، مرکز ثقل خود را تغییر می‌دهد. تمام این ویژگی‌ها سبب شده‌اند که B۲ مانند یک روح با آزادی عمل بالا، آسمان را سیر کند.
این بمب افکن در سال ۱۹۹۷ معرفی شد و تعداد ۲۱ فروند از آن تاکنون ساخته شده‌است. نام مستعاری که برای این ۲۱ فروند انتخاب شده به صورت ترکیب کلمه «شبح» (spirit) بعلاوهٔ نام یکی از ایالتهای آمریکا است؛ مثل شبح نیویورک، شبح اوهایو، شبح پنسیلوانیا و…. از این میان این ۲۱ هواپیما، یک فروند به‌نام «شبح کانزاس» در ۲۳ فوریه ۲۰۰۸ کمی پس از برخاستن از باند فرودگاه پایگاه هوایی بگرام، بر اثر نقص فنی با باند پرواز برخورد کرد و کاملاً نابود شد. دو خلبان آن پیش از این سانحه از هواپیما بیرون آمدند و جان سالم بدر بردند. این حادثه از پرهزینه‌ترین حادثه‌های هوانوردی دنیا به‌شمار می‌آید.
هزینه‌های نگهداری این هواپیما هم بسیار زیاد است. هزینه نگهداری هر فروند بی ۲ در هر ماه ۳٫۴ میلیون دلار است و پس از هر ساعت پرواز بایستی ۶۰ ساعت فعالیت تعمیراتی و نگهداری بر روی آن انجام شود. با توجه به اینکه عملیات‌های بی ۲ معمولاً بیش از ۳۰ ساعت طول می‌کشند، بایستی پس از هر مأموریت ده‌ها روز فعالیت تعمیراتی بر روی آن‌ها انجام شود.
اسپیریت در مقایسه با دیگر بمب افکن‌های آمریکا
این هواپیما در مقایسه با دیگر بمبافکنهای عمده آمریکایی مانند بی ۵۲ و بی ۱ بی، قابلیت انعطاف‌پذیری بسیاری را با خود به همراه دارد و قابل‌ترین گونه در میان بمب افکن‌های سرنشین دار است.
بنابر ادعای سازندگان، مهم‌ترین ویژگی این بمب افکن، مخفی بودن آن از دید رادار است که توانایی بی نظیری در انهدام ارزشمندترین پایگاه‌های دشمن حتی در قلب پدافندهای هوایی بسیار سنگین به این هواپیمای بمب افکن می‌دهد. این ویژگی‌ها، تماماً موجب شده‌اند که بی ۲ به عنوان تنها بمب افکن رادار گریز قرن بیست و یکم شناخته شود. ویژگی‌های پنهان‌کاری، آیرودینامیکی و توانایی حمل مقدار زیادی تسلیحات، این بمب افکن را از سایر بمب افکن‌های موجود در خدمت متمایز و جدا می‌سازد. بدین وسیله، این هواپیما قادر است به دور از ترس از شناسایی به وسیله رادار دشمن، در ارتفاعات بالا به عملیات و تجسس پرداخته و آزادی عمل فوق‌العاده‌ای نیز داشته باشد. هرچند به گفتهٔ کارشناسان این توانایی‌های ادعایی هنوز در میدان جنگ واقعی مورد آزمایش قرار نگرفته.
نمونه توسعه یافته این بمب افکن با نام نورثروپ گرومن بی-۲۱ ریدر (به انگلیسی: Northrop Grumman B-21 Raider، به‌معنای مهاجم) در حال تکمیل، توسعه و آزمایش‌ها است. انتظار می‌رود این بمب افکن تا سال ۲۰۲۵ وارد خدمت شود.
قیمت بی ۲
بمب افکن B-2 اسپیریت با قیمت تقریبی ۲ میلیارد دلار آمریکا با احتساب هزینه‌های پروژه تولید این هواپیما هم‌اکنون به عنوان گران‌قیمت‌ترین هواپیمای جهان شناخته می‌شود. این قیمت برابر با قیمت یک کشتی جنگی بزرگ آمریکایی است.
مأموریت‌ها
یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های B۲ بمباران مراکز نظامی صربستان در جنگ کوزوو در سال ۱۹۹۹ بود. فقط در هشت پرواز اولیه، B۲ سی وسه درصد اهداف را نابود کرد. در این پروازها B۲ از پایگاه خود در ایالت میزوری برمی‌خاست، منطقهٔ مورد نظر را در اروپا بمباران می‌کرد و سپس به آشیانهٔ خود در ایالات متحده آمریکا بازمی‌گشت بدون اینکه توقفی در جایی داشته باشد! مأموریت بعدی در افغانستان بود که ۳ بمب افکن B۲ طی ۳ روز مناطق مربوط به طالبان را بمباران کردند. آخرین بهره‌گیری‌ها از B2 اسپیریت در عراق بود، که طی پروازهای ۳۰ ساعته و حتی ۵۰ ساعته، B۲ بیش از ۱٫۵ میلیون پوند مهمات را در عراق رها کرد.
ویژگی‌ها
ابعاد بی-۲
خدمه: ۲
طول: ۲۱ متر
ارتفاع: ۵٫۱۸ متر
مساحت بال‌ها: ۵۲٫۴ متر مربع
وزن خالص (بدون مهمات): ۷۱٬۷۰۰ کیلوگرم
وزن با مهمات: ۱۵۲٬۲۰۰ کیلوگرم
بیشینه وزن برخاست: ۱۷۰٬۷۰۰ کیلوگرم
پیشرانه: ۴ موتور General Electric F118-GE-100
حداکثر سرعت: ۱۰۱۰ کیلومتر بر ساعت (۰٫۹۵ ماخ)
برد: ۱۱٬۱۰۰ کیلومتر
ظرفیت مهمات در هر بال:۳۲۹ کیلوگرم در متر مربع
راکول بی-۱ لنسر
بی-۱ لنسر
راکوِل بی-۱ لنسر (به انگلیسی: Rockwell B-1 Lancer) یک بمب افکن راهبردی و چهار موتورهٔ مافوق صوت نیروی هوایی آمریکا است که از بال متحرک بهره می‌برد. این بمب افکن توسط شرکت راکول (اکنون بخشی از شرکت بوئینگ) ساخته شده‌است. بی-۱ محصول نیاز نیروی هوایی آمریکا به یک بمب افکن مافوق صوت و دوربرد است که باید جایگزین بی-۵۲ استراتوفورترس می‌شد. نخستین مدل‌های این بمب افکن با نام بی-۱ ای در اوایل دهه هفتاد تولید شد اما ساخت آن‌ها لغو و فقط ۴ فروند از آن‌ها ساخته شد. در اوایل دهه هشتاد مجدداً این بمب افکن با نام بی-۱ بی با تأکید بر سطح مقطع راداری کم مورد بازنگری قرار گرفته و در سال ۱۹۸۶ به عنوان یک بمب افکن اتمی وارد خدمت در نیروی هوایی آمریکا شد. این بمب افکن در دهه نود به بمب افکن متعارف تغییر کاربری داده و در سال ۱۹۹۱ در عملیات طوفان صحرا در بمباران عراق شرکت کرد. در سال بعد در عملیات ناتو در کوزوو شرکت کرد و پس از آن به همراه نیروهای ناتو در افغانستان و عراق وارد عملیات نظامی شد. با بازنشسته شدن ای اف-۱۱۱ راون در سال ۱۹۹۸ و بازنشسته شدن اف-۱۴ تام‌کت در سال ۲۰۰۶ در حال حاضر بی-۱ تنها هواپیمای بال متحرکِ در حال خدمت نیروی هوایی آمریکا است. در آخرین برآورد ارزش ۱۰۰ فروند از این بمب افکن به همراه تجهیزات آن حدود ۲۰/۵ میلیارد دلار تخمین زده شد.
عملیات‌ها
بی-۱ لنسر از سال ۱۹۸۵ تا سال ۱۹۹۷ در نقش بمب افکن اتمی به ایفای نقش می‌پرداخت. با پایان یافتن جنگ سرد نقش لنسر به عنوان بمب افکن اتمی نیز پایان یافت و در سال ۱۹۹۰ با دو مورد آتش‌سوزی در موتور این بمب افکن کلیه پروازهای آن‌ها در نقش بمب افکن اتمی لغو شد و با تعمیر و بازگشت مجدد به نیروی هوایی نقش بسزایی در جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ ایفا کرد. سپس از این بمب افکن در گارد هوایی ملی آمریکا استفاده شد. عملیات نظامی بعدی در سال ۱۹۹۸ و حمله به زیرساخت‌های عراق توسط آمریکا و انگلیس بود و پس از آن در سال ۱۹۹۹ به همراه نیروهای متحد در بالکان حضور فعال داشت. در جنگ افغانستان در سال ۲۰۰۱ و سپس اشغال عراق در سال ۲۰۰۳ این بمب افکن حضوری پر رنگ داشته و بسیاری از نقش‌های بمب افکن قدیمی بی-۵۲ را بر عهده گرفت. مورد دیگر، عملیات نظامی بمب افکن بی-۱ لنسر به سال ۲۰۱۱ و حمله به لیبی و سرنگونی رژیم معمر قذافی برمی‌گردد. نهایتاً آخرین مأموریت این بمب افکن در تاریخ ۲۵ فروردین ۱۳۹۷ شمسی بود که پس از برخاست از پایگاه العدید قطر کشور سوریه رو مورد تهاجم قرار داد.
سوانح هوایی
آتش‌سوزی بی-۱ بی در ژوئن ۱۹۹۴ در آلمان
تا به حال ۹ بی-۱ لنسر در سانحه هوایی از بین رفته‌اند که در این بین ۱۷ نفر از خدمه این بمب افکن کشته شده‌اند. آخرین مورد حادثه مربوط به سال ۲۰۰۸ و در پایگاه هوایی العدید قطر بود که طی آن به علت نقص در سیستم هیدرولیک یک فروند بی-۱ بی به مانع بتونی برخورد و دچار آتش‌سوزی شد. در این سانحه سرنشینان هواپیما نجات پیدا کردند اما به علت انفجار تسلیحات، بمب افکن به‌طور کامل نابود شد.
کاربران
ایالات متحده آمریکا نیروی هوایی آمریکا
مشخصات
بی-۱ بی از نمای پشت (۲۰۰۴)
ابعاد بی-۱ بی
منبع اطلاعات U.S. Navy file, Spick, M.A.T.S.
مشخصات عمومی
خدمه: ۴ فرمانده هواپیما، خلبان، افسر سیستم‌های دفاعی و افسر سیستم‌های تهاجمی
طول: ۱۴۶ فوت (۴۴/۵ m)
پهنای بال: ** باز شده: ۱۳۷ فوت (۴۱/۸ متر)
جمع شده: ۷۹ فوت (۲۴٫۱ m)
ارتفاع: ۳۴ فوت (۱۰/۴ m)
بال: مساحت ۱٬۹۵۰ فوت مربع (۱۸۱/۴ m²)
وزن خالی: ۱۹۲۰۰۰ پوند (87,100 kg)
وزن بارگیری: ۳۲۶۰۰۰ پوند (۱۴۸۰۰۰ kg)
بیشینه وزن برخاست: ۴۷۷۰۰۰ پوند (216,400 kg)
پیشرانه: ۴× توربوفن با پس‌سوز جنرال الکتریک اف-۱۰۱ جی‌ای-۱۰۲
نیرو ی خشک: ۱۴۶۰۰ پوند (64.9 kN) هرکدام
نیرو با پس سوز ۳۰۷۸۰ پوند (136.92 kN) هرکدام
عملکرد
سرعت بیشینه: ۱/۲۵ ماخ (830 mph, 1340 km/h) at high altitude
شعاع عملیاتی: ۲۹۹۳ ناتیکال مایل (3,445 mi, 5,543 km)
برد ترابری: ۶۵۸۸ ناتیکال مایل (7,456 mi, 11,998 km)
سقف پروازی: ۶۰۰۰۰ فوت (18,000 m)
بارگیری بال: ۱۶۷ پوند بر فوت مربع (816 kg/m²)
نسبت نیرو به وزن: ۰/۳۸
جنگ‌افزار
جایگاه‌ها: دارای ۶ جایگاه خارجی حمل تسلیحات و ۳ مخزن داخلی حمل بمب.
بمبها: ** ۸۴×ام کا-۶۲ مین دریایی
۲۴×ام کا-۶۵ مین دریایی
۳۰×سی بی یو ۹۷/۸۷/۸۹
۳۰×سی بی یو ۱۰۵/۱۰۴/۱۰۳
۲۴×جی بی یو ۳۱
۱۵×جی بی یو-۳۸
۲۴×ام کا-۸۴
۱۲×ای جی ام-۱۵۴
۹۶×جی بی یو-۳۹
۲۴×ای جی ام-۱۵۸
۲۴×بی-۶۱ بمب اتمی
۲۴×بی-۸۳ بمب اتمی
بوئینگ بی-۵۲ استراتوفورترس
بی-۵۲ استراتوفورترس
بوئینگ بی-۵۲ استراتوفورترس (به انگلیسی: Boeing B-52 Stratofortress) هواپیمای جت بمب‌افکن راهبردی زیرصوت است که شرکت بوئینگ آن را برای نیروی هوایی ایالات متحده طراحی کرده و ساخته‌است.
این هواپیما برای مأموریت‌های محرمانه هسته‌ای در دوره جنگ سرد و به عنوان جایگزینی برای بمب‌افکن کانویر بی-۳۶ ساخته شد.
تاریخچه
مطالعات طراحی اولیه برای بمب‌افکن سنگین بی-۵۲ در سال ۱۹۴۶ آغاز شد و در سال ۱۹۵۴ پیش‌نمونه آن برای نخستین بار پرواز کرد. این هواپیما از سال ۱۹۵۵ تاکنون به‌طور پیوسته در خدمت فعال ارتش ایالات متحده آمریکا است. تولید این هواپیما تا سال ۱۹۶۲ ادامه داشت و به۳۵۱فروند (شامل دو پیش‌نمونه) رسید.
آخرین بمب‌افکن بی-۵۲ با توانایی حمل بمب هسته‌ای در سال ۱۹۶۲ ساخته شد.
بین سال‌های ۲–۱۹۶۱ تعداد ۶۵ فروند از مدل بی-۵۲اچ این هواپیما با توانایی حمل و شلیک ۱۵ موشک کروز ساخته شد.
در جنگ‌ها
هواپیمای بی - ۵۲ اچ برای حمل دو هواپیمای بدون سرنشین Lockheed D-21B ساخته شده‌است
از این هواپیما بین سال‌های ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۵ در جنگ ویتنام استفاده شد.
در سال ۱۹۶۲ در بحران موشکی کوبا این هواپیما مورد استفاده قرار گرفت. (تاکنون از این هواپیماها کلاهک اتمی پرتاب نشده‌است)
در جریان جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ حدود چهل درصد کل بمب‌های نیروهای ائتلاف توسط بمبافکنهای بی-۵۲ شلیک شد.
در سال ۱۹۹۶ دو عدد بی-۵۲ با استفاده از ۱۳ موشک کروز هواپایه ای‌جی‌ام-۸۶ به نیروگاه برق و مراکز مخابراتی بغداد حمله کردند.
در جنگ افغانستان از این هواپیما استفاده شده‌است.
بی-۵۲ اف در حال فروریختن بمب
توانمدی
بی-۵۲ توانایی پرواز با سرعت‌های نزدیک به سرعت صوت تا ارتفاع ۱۲ هزار متری را دارد. این هواپیما قادر به حمل بمب اتمی یا نا متعارف هدایت‌شونده و قابلیت ناوبری جهانی است. از بی۶۳۲ در جنگ‌های نا متعارف برای مأموریت‌های تهاجمی استراتژیک، پشتیبانی نزدیک هوایی، و عملیات دریایی استفاده می‌شود. بی-۵۲ در مأموریت‌های پایش اقیانوس هم کارآمد است و می‌تواند به نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا در عملیات‌های ضد کشتی و مین‌گذاری کمک کند. این هواپیما می‌تواند در طول دو ساعت ۱۶۲ هزار کیلومتر مربع از سطح اقیانوس را دیده‌بانی کند.
برد عملیاتی بی-۵۲ با سوخت کامل به بیش از۱۲ هزار کیلومتر می‌رسد در حالی‌که با سوخت‌گیری هوایی می‌تواند تا جایی که توانایی جسمی خدمه پروازی آن اجازه دهد به پرواز خود ادامه دهد. این بمب‌افکن می‌تواند که به مدت۴۱ ساعت، بیش از۱۲هزار کیلومتر را بدون سوخت‌گیری مجدد پرواز کند. حمله به نیروگاه برق و مراکز مخابراتی بغداد در سال ۱۹۹۶ با برد۲۲ هزار و ۳۰۰ کیلومتر در طول ۲۴ ساعت طولانی‌ترین مسافتی بود که تاکنون با این هواپیما در یک مأموریت جنگی پیموده شده‌است.
حداکثر سرعت بی-۵۲ حدود ۱۰۰۵ کیلومتر در ساعت (۰٫۸۶ ماخ) است.
مشخصات
طول بال‌های این هواپیما ۵۶٫۴ متر، طول بدنه آن ۴۸٫۵ متر، ارتفاع آن ۱۲٫۴ متر و وزن آن ۵۳ تن است. حداکثر وزن برخاست آن ۲۱۹٫۶ تن است و می‌تواند حداکثر ۲۱٫۵ تن انواع مهمات شامل انواع بمب، موشک، مین و موشک‌های کروز را حمل کند.
قیمت هر فروند از مدل B-5۳ این هواپیما در سال ۱۹۵۶ ۱۴/۴ میلیون دلار آمریکا و در ۲۰۱۶، ۷۹/۹ میلیون دلار و مدل B-52H در سال ۱۹۶۲ 28.9 میلیون دلار و در ۲۰۱۶ حدود ۵۷٫۸ میلیون دلار آمریکا بوده‌است.
پنج خدمه هواپیما شامل فرمانده، خلبان، ناوبر، مسئول رادار و افسر جنگ الکترونیک می‌شود.
وضعیت کنونی
نگاره‌ای از یک فروند بمب‌افکن راهبردی بوئینگ بی-۵۲ استراتوفورترس متعلق به نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا بر فراز خلیج فارس.
هم‌اکنون تنها مدل بی-۵۲اچ این هواپیما در خدمت نظامی است. تنها ۶۴ فروند از این هواپیما در خدمت فعال نیروی هوایی آمریکا قرار دارند و ۸ فروند در حالت ذخیره نگهداری می‌شوند.
برنامه‌های آینده
این هواپیمای سالخورده هنوز هم در خدمت نیروی هوایی ایالات متحده قرار دارد و چندین برنامهٔ روزآمدسازی را پشت سر گذاشته‌است. بمب‌افکن بی-۵۲ از هشت دستگاه موتور توربوفن پرات اند ویتنی تی اف۳۳-پی-۳ (هر یک با رانش ۱۳٬۰۰۰ پاوند) نیرو می‌گیرد. ارتقای این هواپیما احتمالاً در آینده نیز ادامه خواهد داشت و به‌کارگیری موتورهای پرات اند ویتنی اف۱۱۷ یا سی اف‌ام مدل سی‌اف‌ام۵۶ از جمله موارد ارتقای مورد نظر برای آن می‌باشد.
ارتش آمریکا برنامه دارد که تا سال ۲۰۳۴ از این هواپیما استفاده کند.
