زمانی که پاری سن ژرمن در ابتدای سال جاری، مائوریسیو پوچتینو را به عنوان سرمربی جدید خود منصوب کرد، برای خیلی ها این تردید ایجاد شد که آیا نیمار و کیلیان ام باپه قادر هستند در پرسینگ شدید و طاقت فرسای بدون توپ این مربی آرژانتینی ایفای نقش کنند یا نه.
طرفداری | با این حال پرسش اصلی هرگز این نبود. در واقع سوال اینجا بود که پوچتینو چگونه رویکرد تاکتیکی خود را با دو تن از گران قیمت ترین بازیکنان دنیای فوتبال سازگار خواهد کرد. دو دیدار رفت و برگشت در مرحله یک چهارم نهایی مقابل بایرن مونیخ نشان داد که پوچتینو چاره ای جز آزادی عمل دادن به نیمار و ام باپه نداشت. در بخش زیادی از آن دو مسابقه، پاری سن ژرمن با ۸ بازیکن از دروازه خود محافظت می کرد چرا که تمرکز نیمار و ام باپه روی ضد حملات قرار داشت.
در نهایت پاری سن ژرمن با مقداری شانس بابت غیبت روبرت لواندوفسکی، از آن مرحله صعود کرد. اما نمی شد به آن صعود لقب «شاهکار تاکتیکی» داد. با این وجود پوچتینو می تواند مدعی باشد که رها کردن دو فوق ستاره اش از قید و بند امور تدافعی جواب داد چرا که آن ها بارها و بارها در ضد حملات بایرن مونیخ را اذیت کردند.
بخش زیادی از تکامل تاکتیکی پپ گواردیولا طی دهه گذشته به ترس او از ضد حملات حریفان بر می گردد؛ با این حال این منچسترسیتی که ما می بینیم، هنوز هم از این راه آسیب پذیر است و ما مثال بارز آن را در جریان شکست اخیر آن ها در نیمه نهایی جام حذفی برابر چلسی مشاهده کردیم. این که گواردیولا گفت چلسی به جز چند ضد حمله، فرصت چندانی در آن مسابقه نساخت نکته جالبی بود که دلمشغولی او درباره این نوع از تهدیدات را نشان می داد. با وجود این که بعید است ترکیب اصلی منچسترسیتی در بازی پیش رو به خصوص در کناره های خط دفاعی مثل بازی با چلسی باشد (به احتمال خیلی زیاد بنجامین مندی در ترکیب اصلی قرار نمی گیرد و شانس حضور ژائو کانسلو هم ناچیز است)، گواردیولا حق ندارد مقابل پاری سن ژرمن هم دید مشابهی در قبال ضد حملات داشته باشد.
بر اساس شاخصی که اوپتا نام آن را «هجوم سریع» گذاشته است، منچسترسیتی در کل مسابقات فصل جاری خود در لیگ برتر و لیگ قهرمانان اروپا فقط یک بار چنین گلی دریافت کرده است که آن هم به بازی ماه نوامبر برابر تاتنهام بر می گردد. این شامل گل هایی که سیتی در ابتدای فصل از لسترسیتی دریافت کرد نمی شود ولی آن ها از آن موقع، پیشرفت قابل ملاحظه ای در این زمینه داشته اند.
اما، پپ چگونه جلوی ضد حملات نیمار و ام باپه را خواهد گرفت؟
بزرگ ترین سلاح آن ها در جلوگیری از ضد حملات، حفظ توپ است. گواردیولا در سال ۲۰۱۸ در برنامه ویژه اسکای اسپورتس پس از قهرمانی آن ها در فصل ۱۸-۲۰۱۷ لیگ برتر گفت:
من پاس های کوتاه را دوست دارم چون احتمال لو رفتن توپ کمتر است و اگر هم پاس سه متری شما اشتباه باشد، فاصله با یار حریف کمتر است و بدین ترتیب راحت تر می توان توپ را پس گرفت. اما وقتی پاس بلند بفرستید و توپ لو برود، با آن شکاف بزرگی که وجود دارد، کنترل اوضاع را از دست می دهید... به همین خاطر است که طراحی کردن حرکات بازیکنان درون زمین اهمیت زیادی دارد چون حرکت آن ها باید همراه با گردش توپ باشد. باید طوری باشد که وقتی توپ را لو می دهید، در موقعیت خوبی برای جلوگیری کردن از ضد حمله حریف قرار داشته باشید... هر ضد حمله، گلی برای آن ها خواهد بود.
پس از برنده شدن سیتی در خانه دورتموند در مرحله یک چهارم نهایی، گواردیولا دلیل انتخاب های خود برای ترکیب اصلی را شرح داد.
بازیکنانی را برگزیدیم که قابلیت این را دارند که توپ را لو ندهند. تیمی مثل بروسیا دورتموند آماده ضد حمله زدن است و اگر شما در موقعیت بدی توپ را از دست بدهید، با مشکل مواجه خواهید شد. ما بارها در این رابطه صحبت کردیم که باید تلاش کنیم توپ را در سریع ترین زمان ممکن و در دورترین نقطه از دروازه خودمان پس بگیریم... راه آن هم استفاده از سه هافبک دفاعی تنومند نیست. چیزی که باعث می شود تیم از تعادل خوبی برخوردار باشد و فشرده بازی کند، کاری است که ما در زمان در اختیار داشتن توپ انجام می دهیم.
چینش دفاعی سیتی در زمان حمله کردن به سمت دروازه حریف به آن ها کمک می کند که در صورت لو رفتن توپ، جلوی خروج حریف از پرس شان و یا رساندن توپ به فضای خالی را بگیرند. همچنین دلیل تاکید زیاد سیتی برای حمله کردن از کناره ها (با حضور یک وینگر، یک مدافع کناری، یک هافبک دفاعی و یک هافبک تهاجمی همچون تصویر زیر) به این خاطر است که اگر توپ لو برود، حریف تنها می تواند از کنار خط طولی که فضا محدودتر است حمله کند و ضمنا سیتی چهار بازیکن یاد شده را برای تحت فشار گذاشتن یار پا به توپ حریف خواهد داشت.
سیتی معمولا یک مدافع اضافی برای مقابله با خط حمله حریف دارد و هافبک های عقب نشین و مدافعان کناری آن ها هم تا جای ممکن خود را به هافبک تهاجمی های حریف که محتمل ترین گزینه برای آغاز یک ضد حمله هستند، نزدیک می کنند. در فصل جاری سیتی اغلب سه مدافع دارد که با فاصله از هم مستقر می شوند و یکی از مدافعان کناری تیم هم در مرکز زمین رودری را همراهی می کند که این باعث شده است آن ها حتی زمانی که دیگر مدافع کناری تیم نفوذ می کند، گزینه های زیادی پیش روی خود داشته باشند و به بهترین نحو، نقاط مختلف زمین بازی را پوشش دهند.
اما این رویکرد بر حسب حریفی که مقابل آن ها قرار می گیرد، متغیر است. در بازی با دورتموند، آن ها با محبوس کردن ارلینگ هالند در بین ۴ یا حتی ۵ بازیکن عالی عمل کردند. همان طور که در تصویر زیر واضح است، مدافعان کناری تیم در پست طبیعی خود حضور دارند ولی سیتی در سراسر بازی با چینش ۲-۲ یا ۳-۲ در عقب زمین، هالند را منزوی و دور از دسترسی هم تیمی هایش نگه داشت.
احتمالا بزرگ ترین دغدغه گواردیولا برای بازی با پاری سن ژرمن این خواهد بود که وقتی تیمش صاحب توپ است، در عقب زمین از چینش ۲-۲ استفاده کند یا ۳-۲. یقینا این تصمیم تا حد زیادی به نحوه استقرار نیمار و ام باپه درون زمین بستگی خواهد داشت. شاید پوچتینو برای از دست ندادن برتری نفری از آن ها بخواهد هنگام دفاع کردن عقب تر بیایند اما بازی با بایرن به ما نشان داد هر چه از بازی بگذرد، آن ها مسئولیت دفاعی کمتری خواهند داشت.
اگر هر دوی آن ها همچون مثال زیر به خط میانی برگردند، احتمالا گواردیولا برای پوشش دادن فضای پیرامون آن ها و جلوگیری از صاحب توپ شدن شان، از چینش ۳-۲ استفاده خواهد کرد.
اما روی گل دوم ام باپه در دیدار رفت برابر بایرن، نیمار نسبت به هم تیمی فرانسوی خود عقب تر نشست. در چنین وضعیتی شاید ترجیح گواردیولا با رویکرد ۲-۳ باشد تا پوشش بهتری روی کانال ها صورت بگیرد و تیمش در برابر سرعت ویرانگر ام باپه، شانس بیشتری داشته باشد.
نکته دیگر این که جهت ایستادن مدافعان سیتی هم می تواند در شرایط حساس به کمک شان بیاید. جاش بدنش (یکی از مربیان آکادمی کریستال پالاس) به تازگی توییتی در رابطه با خنثی کردن ضد حمله لسترسیتی توسط آیمریک لاپورته منتشر کرد.
این مدافع فرانسوی مایل به کنار زمین ایستاد تا یک گزینه پاس حریف را مسدود کند ولی در عین حال به سمت عقب حرکت کرد و رو به عمق خط دفاع تیمش ایستاد تا در صورتی که پاس در عمقی به مرکز فرستاده شود، بتواند سد راه آن شود. او سپس با استفاده از سرعت و قدرت خود توپ را از حریف پس گرفت. در واقع لاپورته آنقدر جایگیری خوبی داشت که در نهایت این یار حریف بود که روی او مرتکب خطا شد.
شاید این را یک مورد جزئی بدانید ولی خب، جزییات تمام آن چیزی است که برای گواردیولا اهمیت دارد. گذشته از آن، هیچ حریف دیگری در دنیای فوتبال سرعت و هوش تحرکی ام باپه را ندارد و اگر قرار باشد مدافعان سیتی جلوی فرارهای تند و تیز او را بگیرند، جهت ایستادن شان عاملی حیاتی خواهد بود.
بیشترین خطری که ام باپه ایجاد می کند، از سمت چپ خط حمله تیمش است. چنین چیزی بدیهی هم به نظر می رسد چون او همانند تیری آنری دوست دارد در فضا حرکت کند و سپس توپ را به سمت تیر دورتر شلیک کند. البته حقیقت این است که ام باپه طی سه فصل ابتدایی حضورش در پاریس، تنوع حرکتی بیشتری داشت.
جدول زیر، محل به ثمر رسیدن گل های او (به جز ضربات پنالتی) در چهار فصل حضورش در لیگ یک را نشان می دهد. ذکر این توضیح ضروری به نظر می رسد که اگر گلی در فاصله بین دو تیر عمودی دروازه به ثمر برسد، جزو گل های مرکزی محسوب می شود.
محل گلزنی ام باپه در لیگ یک
| فصل |
چپ |
مرکز |
راست |
| ۲۰۱۷-۱۸ |
۳۱٪ |
۳۸٪ |
۳۱٪ |
| ۲۰۱۸-۱۹ |
۳۴٪ |
۵۰٪ |
۱۶٪ |
| ۲۰۱۹-۲۰ |
۲۸٪ |
۵۰٪ |
۲۲٪ |
| ۲۰۲۰-۲۱ |
۵۹٪ |
۳۵٪ |
۶٪ |
واضح است که ام باپه بیش از هر زمانی، از سمت چپ خطرناک است. نکته مثبت برای سیتی اینجاست که آن ها سریع ترین مدافع کناری خود را در همین سمت زمین در اختیار دارند: کایل واکر. او در ابتدای فصل و زمانی که سیتی موفق به شکست دادن آرسنال شد، در پست مدافع میانی مایل به سمت راست قرار گرفت تا با سرعت پیر امریک اوبامیانگ در آن کانال مقابله کند و به خوبی از پس این ماموریت برآمد. ام باپه نسبت به اوبامیانگ تکنیکی تر و ماهرتر است ولی احتمال دارد گواردیولا باز هم چنین ایده ای را اجرایی کند.
در همین حال نیمار با وجود این که همیشه بوی گل یا پاس گل می دهد، در گرفتن ضربات آزاد هم تبحر دارد. جدول زیر نشان می دهد که او با چه اختلافی از این نظر در اروپا حرف اول را می زند و ضمنا حضور ام باپه در بین ۱۰ نفر برتر این فهرست نیز جالب توجه است.
بیشترین ضربه آزاد کسب کرده در فصل ۲۱-۲۰۲۰ لیگ قهرمانان اروپا
| نیمار |
پاری سن ژرمن |
۳۵ |
| بلینگام |
دورتموند |
۲۴ |
| اوتاویو |
پورتو |
۲۴ |
| کورونا |
پورتو |
۲۳ |
| مارگا |
پورتو |
۲۱ |
| دیاز |
پورتو |
۱۹ |
| پولسن |
لایپزیش |
۱۹ |
| فلیکس |
اتلتیکو مادرید |
۱۸ |
| ام باپه |
پاری سن ژرمن |
۱۸ |
| وازکز |
رئال مادرید |
۱۸ |
این موضوع از این منظر جالب است که خطاهای تاکتیکی سیتی در جریان برد ۱-۰ برابر تاتنهام در فینال لیگ کاپ را به یاد بیاوریم؛ جایی که لاپورته پس از گریز از اخطار داور در خطای اول، بار دیگر مرتکب خطا شد و فرناندینیو هم مثل همیشه یک کارت زرد به جان خرید تا جلوی ضد حمله حریف را بگیرد.
نیمار فقط در خطا گرفتن در تبحر ندارد، بلکه آن ها را به خوبی به داور بازی نشان می دهد. در جریان برد ۳-۱ پاری سن ژرمن مقابل منچستریونایتد در مرحله گروهی، خیلی زودتر از این که فرد از زمین بازی اخراج شود، خطاهای او را به داور بازی گوشزد می کرد و حتی در یک صحنه برای آن که هموطنش را به خطا کردن روی خودش و دریافت کارت زرد دوم مجاب کند، دست به حرکات نمایشی زد.
شاید گواردیولا جلو ماندن نیمار و استقرار هوشمندانه هافبک های تیمش برای جلوگیری از پاس دادن به نیمار را بپسندد ولی بازیکنی که در فصل جاری در بین پنج لیگ معتبر اروپایی بیشترین دریبل موفق را به ازای هر ۹۰ دقیقه داشته است، حتی اگر تنها و منزوی باشد، در صورت پا به توپ شدن می تواند گلیم خود را از آب بیرون بکشد. نیمار در ۸ بازی اخیرش تنها یک گل زده است (در جریان برد ۵-۰ مقابل آنژیه در مسابقات حذفی) اما با این حال نباید دست کم گرفته شود. او مقابل بایرن مونیخ فوق العاده بود و بد شانس بود که چندین ضربه اش گل نشد.
گواردیولا اغلب بابت وسواس فکری خود و تصمیمات تاکتیکی اش در بازی های بزرگ اروپایی سرزنش می شود. اما اگر در اروپا فقط دو بازیکن داشته باشیم که لایق این حجم از دلواپسی گواردیولا باشند، آن دو نفر نیمار و ام باپه هستند. پاری سن ژرمن نمی تواند از نظر هماهنگی دست بالاتر را نسبت به منچسترسیتی داشته باشد و بعید است بازی خود را بر آن ها دیکته کند ولی، دو مهره هجومی آن ها باید متوقف شوند.
یادداشتی که خواندید، برگردان مطلبی با همین عنوان و به قلم Sam Lee و Michael Cox برای The Athletic بود.
