|
1. زمین مرکز جهان است (نظریه زمین‌مرکزی - Geocentrism)
چه کسی گفت؟
نظریه زمین‌مرکزی ابتدا توسط ارسطو (فیلسوف یونانی) مطرح شد و سپس توسط بطلمیوس، اخترشناس و ریاضی‌دان یونانی، به‌طور علمی گسترش یافت. بطلمیوس در کتاب خود به نام "الماژست" (Almagest) توضیح داد که زمین ثابت است و تمام اجرام آسمانی مانند خورشید، ماه و ستارگان در مدارهای دایره‌ای به دور آن می‌چرخند.
چقدر طول کشید تا رد بشه؟
این نظریه بیش از ۱۴۰۰ سال به عنوان حقیقت علمی پذیرفته شد. در دوران قرون وسطی، این نظریه با آموزه‌های مذهبی مسیحیت نیز هم‌راستا بود، زیرا بسیاری از کشیش‌ها و روحانیون باور داشتند که زمین مرکز خلقت است و انسان‌ها در کانون توجه خداوند قرار دارند. از این رو، این نظریه در دانشگاه‌ها و در میان دانشمندان رواج داشت.
چه کسی اصلاح کرد؟
در قرن ۱۶، نیکولاس کوپرنیک، اخترشناس لهستانی، نظریه‌ای مخالف نظریه زمین‌مرکزی ارائه داد که به نام نظریه خورشیدمرکزی شناخته شد. او در کتاب خود به نام "درباره حرکت کرات" (De revolutionibus orbium coelestium) این ایده را مطرح کرد که زمین و سایر سیارات به دور خورشید می‌چرخند. با این حال، این نظریه به‌طور کامل پذیرفته نشد.
در قرن ۱۷، گالیلئو گالیله با استفاده از تلسکوپ و مشاهدات خود به شواهد تجربی و علمی برای اثبات این نظریه دست یافت. گالیله توانست نشان دهد که سیارات به دور خورشید می‌چرخند و شواهدی مانند ماه‌های مشتری را مشاهده کرد که نشان می‌دهند اجرام آسمانی می‌توانند به دور سیارات چرخش داشته باشند. این مشاهدات از نظر دینی و فلسفی برای بسیاری قابل قبول نبود.
در نهایت، یوهانس کپلر با استفاده از داده‌های دقیق تایکو براهه نشان داد که مدار سیارات به دور خورشید بیضی شکل است، نه دایره‌ای. این اکتشافات نشان داد که خورشیدمرکزی درست است.
چرا این اشتباه برای مدت طولانی پذیرفته شد؟
این اشتباه در درجه اول به دلیل ضعف ابزارهای مشاهده‌ای آن زمان و همچنین مخالفت‌های مذهبی با تغییراتی در باورهای دینی بود. کلیسا در قرون وسطی قدرت زیادی داشت و نظریه‌های مخالف باورهای دینی به شدت سرکوب می‌شدند.
---
2. پذیرش نظریه افلاطون درباره‌ی "عناصر چهارگانه" (Earth, Water, Fire, Air)
چه کسی گفت؟
این نظریه توسط افلاطون و بعداً توسط ارسطو مطرح شد. بر اساس این نظریه، تمامی مواد موجود در طبیعت از چهار عنصر اصلی زمین، آب، آتش و هوا تشکیل شده‌اند. این عناصر دارای ویژگی‌های خاصی بودند که باعث ایجاد تغییرات در طبیعت می‌شدند.
چقدر طول کشید تا رد بشه؟
این نظریه به مدت حدود ۲ هزار سال مورد پذیرش بود و بسیاری از دانشمندان و فیلسوفان از آن استفاده می‌کردند تا توضیح دهند که چرا مواد مختلف ویژگی‌های متفاوتی دارند.
چه کسی اصلاح کرد؟
در قرن ۱۷ میلادی، با ظهور علم شیمی جدید، نظریات علمی جدیدتری جایگزین این چهار عنصر شدند. آنتوان لافوازیه، شیمیدان فرانسوی، این نظریه را به‌طور کامل رد کرد و در عوض مفهوم "عناصر شیمیایی" را معرفی کرد. او با ارائه مفاهیم جدید مانند واکنش‌های شیمیایی، نقش اکسیژن و سایر عناصر در سوختن مواد و تغییرات شیمیایی را شبیه‌سازی کرد. این دستاوردهای علمی پایه‌گذار علم شیمی مدرن بودند.
---
3. تئوری‌های مربوط به طب سنتی و سوختن خون
چه کسی گفت؟
در دوران باستان و قرون وسطی، بسیاری از پزشکان و فیلسوفان معتقد بودند که بیماری‌ها ناشی از عدم توازن در خون یا سایر مایعات بدن هستند. برای مثال، گالِن، پزشک معروف رومی، اعتقاد داشت که بیماری‌ها بر اساس عدم تعادل در چهار مایع بدن (خون، صفرا، بلغم و سودا) بوجود می‌آید.
چقدر طول کشید تا رد بشه؟
این ایده‌ها تا قرن ۱۸ میلادی و ظهور علم پزشکی مدرن ادامه داشتند.
چه کسی اصلاح کرد؟
در قرن ۱۷، ویلیام هاروی، پزشک انگلیسی، کشف کرد که خون در بدن در یک جریان دائمی از طریق قلب و شریان‌ها حرکت می‌کند و در واقع گردش خون را توضیح داد. این کشف بنیادی باعث شد تا بسیاری از درمان‌های نادرست مانند خون‌ریزی برای درمان بیماری‌ها کنار گذاشته شوند.
---
4. تئوری‌های فیزیکی و نظریه‌های داغ و سرد
چه کسی گفت؟
در قرون وسطی و دوران باستان، بسیاری از دانشمندان بر این باور بودند که دمای اجسام از ترکیب چهار عنصر اصلی (آتش، زمین، هوا و آب) به‌وجود می‌آید و اجسام گرم یا سرد بسته به حضور این عناصر داغ یا سرد هستند.
چقدر طول کشید تا رد بشه؟
این باور تا قرن ۱۷ میلادی و توسعه علم فیزیک و شیمی ادامه داشت.
چه کسی اصلاح کرد؟
در قرن ۱۷، گالیلئو گالیله و روژه بیکن با انجام آزمایش‌های تجربی نشان دادند که گرما به‌طور مستقیم به حرکت ذرات و مولکول‌ها بستگی دارد، نه به حضور عناصر داغ یا سرد. در قرن ۱۹، مایکل فارادی و دیگر فیزیکدانان این مفهوم را توسعه دادند و اساس نظریه انتقال گرما و دما شکل گرفت.
---
5. تئوری "مورد اکسپانسیا" یا "اتفاقات تصادفی در طبیعت"
چه کسی گفت؟
در دوران باستان، بسیاری از دانشمندان و فیلسوفان، از جمله آرسطو، معتقد بودند که طبیعت همیشه به شکلی منظم و بر اساس اصول ثابت عمل می‌کند و همه‌چیز به‌طور قطعی و پیش‌بینی‌شده به وقوع می‌پیوندد.
چقدر طول کشید تا رد بشه؟
این باور تا قرن ۱۸ میلادی ادامه داشت.
چه کسی اصلاح کرد؟
در قرن ۱۹، با ظهور نظریه تکامل و درک بهتر از علم زیست‌شناسی، مشخص شد که تغییرات در طبیعت به‌طور تصادفی رخ می‌دهند و فرایندهای تکاملی در طول زمان موجب تنوع در گونه‌ها و ویژگی‌ها می‌شود. چارلز داروین با نظریه تکامل و انتخاب طبیعی به شکلی بنیادی دیدگاه‌های ثابت و قطعی قبلی را تغییر داد.
---
6. نظریه "ماده‌ای به نام اتر" برای انتقال نور
چه کسی گفت؟
در قرن ۱۷، بسیاری از دانشمندان مانند رنه دکارت و جان فلامستید معتقد بودند که برای انتقال نور و امواج الکترومغناطیسی، نیاز به یک ماده نادیدنی به نام "اتر" است که در فضای خالی موجود باشد.
چقدر طول کشید تا رد بشه؟
این نظریه تا قرن ۱۹ میلادی ادامه داشت.
چه کسی اصلاح کرد؟
در ۱۸۶۴، جیمز کلرک ماکسول، با ارائه معادلات خود برای الکترومغناطیس، نشان داد که نور و امواج الکترومغناطیسی از طریق یک میدان الکترومغناطیسی منتقل می‌شوند و نیازی به ماده‌ای به نام "اتر" نیست. در ۱۹۰۵، آلبرت انیشتین با نظریه نسبیت خاص خود، مفهوم اتر را به‌طور کامل کنار گذاشت.
---
7. نظریه طوفان‌ها و بارش‌های باران از جرم‌های سنگین‌تر
چه کسی گفت؟
در دوران باستان، مردم از جمله برخی از فیلسوفان و دانشمندان یونانی مانند ارسطو و آنتیپاتر معتقد بودند که طوفان‌ها و بارش‌های باران به دلیل سقوط سنگ‌ها یا دیگر جرم‌های سنگین از آسمان به زمین رخ می‌دهند. این نظریه ریشه در تصورات ابتدایی درباره‌ی نحوه عملکرد جهان و نحوه‌ی وقوع پدیده‌های طبیعی داشت.
چقدر طول کشید تا رد بشه؟
این نظریه در طول قرون وسطی و حتی در دوران رنسانس ادامه داشت. با این حال، در نهایت در قرن ۱۷ و ۱۸ علم جدید توانست این باورها را به چالش بکشد.
چه کسی اصلاح کرد؟
گالیلئو گالیله، دانشمند ایتالیایی، در قرن ۱۷ با مشاهدات خود نشان داد که طوفان‌ها و بارش‌های باران نتیجه فرآیندهای طبیعی مانند تبخیر آب و تشکیل ابرها است و نه به دلیل سقوط جرم‌های سنگین از آسمان. بعدها، با تحقیقات بیشتر در زمینه‌های آب‌وهوایی و شیمی، رابرت هوک و دیگر دانشمندان دریافتند که جو زمین و تغییرات دما و فشار به‌طور مستقیم در ایجاد پدیده‌هایی مانند بارش باران تأثیر دارند.
---
8. نظریه "پایان تاریخ" یا ثبات در علوم
چه کسی گفت؟
در دوران قرون وسطی و حتی عصر رنسانس، بسیاری از فیلسوفان و دانشمندان معتقد بودند که علم به نقطه‌ای از کمال و ثبات خواهد رسید. به عبارت دیگر، هیچ‌چیز جدیدی در آینده کشف نخواهد شد و انسان‌ها به‌طور کامل از اسرار طبیعت آگاه خواهند شد.
چقدر طول کشید تا رد بشه؟
این باور در دوران باستان و قرون وسطی به شدت رایج بود، ولی در قرون ۱۶ و ۱۷ میلادی، به تدریج از آن فاصله گرفتند.
چه کسی اصلاح کرد؟
ظهور علم جدید در قرن ۱۷ و ۱۸، به‌ویژه با پیشرفت‌هایی مانند نظریه تکامل از چارلز داروین و کشفیات در زمینه‌های فیزیک و شیمی، نشان داد که علم هرگز به یک مرحله ثابت نمی‌رسد و همواره در حال پیشرفت است. گالیلئو گالیله با کشفیاتش در زمینه‌های اخترشناسی و فیزیک، به‌ویژه حرکت اجسام، نشان داد که علم همیشه در حال تحول است. همچنین نظریه‌های تکاملی که در قرن ۱۹ توسط داروین مطرح شد، این دیدگاه ثابت را به‌طور کامل شکست.
---
9. نظریه "اعمال جادویی" برای توضیح بیماری‌ها
چه کسی گفت؟
در دوران باستان و قرون وسطی، بسیاری از مردم باور داشتند که بیماری‌ها به دلیل نفرین‌ها، جادو یا ارواح به انسان‌ها منتقل می‌شوند. بسیاری از پزشکان زمان، مانند گالِن، بیماری‌ها را ناشی از ناهماهنگی در مایعات بدن می‌دانستند، اما در این میان برخی باورهای جادویی و ماورایی نیز برای توضیح بیماری‌ها مطرح می‌شد.
چقدر طول کشید تا رد بشه؟
این باورها از دوران باستان تا قرون وسطی ادامه داشتند و حتی تا قرن ۱۸ در بعضی مناطق دنیا رایج بودند.
چه کسی اصلاح کرد؟
با پیشرفت علم پزشکی در قرن ۱۸ و ۱۹، به ویژه با کشفیات در زمینه میکروب‌ها و عفونت‌ها، مفهوم بیماری‌های عفونی به‌طور علمی شناخته شد. لوئی پاستور و رابرت کخ با تحقیقات خود ثابت کردند که بیماری‌ها به دلیل میکروب‌ها و ویروس‌ها ایجاد می‌شوند، نه نفرین‌ها یا جادو. همچنین ویلیام هاروی با کشف گردش خون و نشان دادن اینکه خون در بدن در جریان است، کمک کرد تا بسیاری از باورهای نادرست درباره بیماری‌ها اصلاح شوند.
---
10. نظریه "گودال‌های سنگی در آسمان" (Thundering Rocks)
چه کسی گفت؟
در دوران باستان، باور بر این بود که گودال‌های سنگی در آسمان (شهاب‌سنگ‌ها) به دلیل برخورد آسمان با زمین یا ایجاد جرقه‌های شدید در اثر برخورد اجرام آسمانی به وجود آمده‌اند.
چقدر طول کشید تا رد بشه؟
این باور تا قرن ۱۸ میلادی ادامه داشت، و حتی در قرن ۱۷ نیز برخی دانشمندان به آن اعتقاد داشتند.
چه کسی اصلاح کرد؟
در قرن ۱۸، هانس کخلر و دیگر دانشمندان با مشاهدات دقیق خود نشان دادند که شهاب‌سنگ‌ها در واقع اجرام آسمانی هستند که از فضا وارد جو زمین می‌شوند و می‌توانند به سطح زمین برسند. این شواهد علمی نشان داد که گودال‌های سنگی هیچ ربطی به برخورد آسمان با زمین ندارند و شهاب‌سنگ‌ها از اجرام فضایی به‌دست می‌آیند. |
