شهرستان قرچک یکی از شهرستان‌های استان تهران ایران است. این شهرستان در آذر ماه ۱۳۹۱ به مرکزیت شهر قرچک و از ترکیب بخش مرکزی شامل دهستان‌های ولی‌آباد و قشلاقی جیتو در تابعیت استان تهران ایجاد شد. شهرستان قرچک با انتزاع از شهرستان ورامین ایجاد شده‌است و مهندس رضا ریاحی به عنوان اولین فرماندار این شهرستان انتخاب شده‌است. در حال حاضر مسعود مرسلپور فرماندار این شهرستان می‌باشد. منصور ستاری ساکن قرچک بوده‌است. یکی از مشکلات شهرستان قرچک متصل نبودن به خطوط مترو تهران می‌باشد.
قرچک در سال ۱۳۲۰، ۱۶۷ نفر جمعیت داشته قرچک به علت مهاجرپذیری فراوان، رشد خود را به شهر به‌سرعت پیموده‌است. وجه تسمیهٔ آن به سبب وجود پست بازرسی روس‌ها در جریان جنگ دوم جهانی، در کنار ایستگاه قطاری بود که آن جا برای بازرسی محموله‌های گندمی که به مقصد اتحاد جماهیر شوروی، فرستاده می‌شد، ایجاد کرده بودند و به این سبب، مردم بومی به آن جا قریهٔ چک می‌گفتند. قرچک در سال ۱۳۵۵ به شهر تبدیل شد علت توسعه اصلی آن در آن سال‌ها وجود کوره پزخانه‌های زیادی بود که در این منطقه وجود داشت و دارد و دلیل اصلی شکل‌گیری قرچک کوره پزخانه‌های آن است بر روی یکی از دودکشهای آن که غیرفعال است و در کنار کمربندی واقع شده توسط معمار آن که مشخص نیست چه کسی است با آجر و به صورت برجسته سال ۱۳۳۲ نقش بسته‌است. در سالهایی که تهران برای توسعه و ساخت وساز نیاز به مصالح ساختمانی از جمله آجر فشاری داشت کارگران فصلی برای کار در این کوره پزخانه‌ها از شهرستان‌های مختلف به این شهر می‌آمدند؛ از آذربایجان، خراسان، کردستان، ایلام… بعد از شروع جنگ در افغانستان و مهاجرت افغانها، افغانها نیز به این کارگران اضافه شدند و بسیاری از این کارگران فصلی در این شهر ساکن شدند و این شهر شکل گرفت.
با افزایش جمعیت ورشد مهاجرت این شهر هر روز بزرگ‌تر شد. بیش از ۹۸ درصد جمعیت این شهر مهاجرانی از شهرستان‌های مختلف ایران می‌باشند؛ ترک‌های آذربایجان، لرها، کردها، خراسانیها، شمالیها. از اینرو این شهر را می‌توان ایرانی کوچک دانست. در دوران ۸ سال جنگ ایران و عراق نیز محله‌هایی از این شهر میزبان شیعیان عراقی بودن که به ایران مهاجرت کرده بودند. قرچک به دلیل خاک مرغوب همیشه مورد توجه صنعت تولید آجر و سفال بوده و به دلیل حفاری‌های انجام شده به همین منظور در شمال این شهر چاله‌های عظیمی وجود دارد. در قرچک مهاجران محله خاص خود را دارند و علاوه بر زبان فارسی به گویش‌های و زبان‌های قومی خویش سخن می‌گویند. مسجدها و حسینیه‌های زیادی در این شهر وجود دارد که ذیل اسم مسجد نام منطقه‌ای که مردم آن محله که از آنجا مهاجرت نموده‌اند، نوشته شده‌است و در سال‌های اخیر نیز میزبان جمعیت سر ریز تهران هم بوده‌است. در قرچک یک قنات از شمال تا جنوب این شهر وجود داشته که به قنات ولی آباد معروف است و خیابان ولی آباد در کنار آن شکل گرفته که امروزه جز در کنار خط آهن و به دلیل ایجاد مشکل اثری از آن نیست. خط آهن سراسری (تهران، مشهد) جنوب این شهر را به صورت کلی طی می‌کند و مانع پیشروی این شهر به سمت جنوب شده‌است. قرچک به‌خاطر نزدیکی به تهران، سرریز جمعیت پایتخت را به‌خود جذب می‌کند که علت اصلی آن ارزان‌تر بودن مسکن در قرچک نسبت به تهران است. حدود یک‌سوم از جمعیت قرچک را سرریز جمعیتی تهران برآورد می‌کنند. شهر قرچک از یک سو توسط یک اتوبان چهار بانده به شهرتهران و از سوی دیگر به شهرستان ورامین متصل می‌شود.
در سرشماری سال ۱۳۹۰جمعیت شهری: ۱۹۱۵۸۸ نفر زنان: ۹۳۹۱۰ نفر مردان: ۹۷۶۷۸ نفر و در آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۵ کل جمعیت شهرستان قرچک ۲۶۹۱۳۸ نفر که ۱۳۸٬۲۴۹ را مردان و تعداد ۱۳۰٬۸۸۹ را زنان تشکیل می‌دهد و این شهرستان دارای ۷۹٬۸۵۳ خانوار می‌باشد. از محله‌های قدیمی شهر قرچک می‌توان به باقرآباد، داودآباد، محمدآباد، منبع آب، مخابرات، فردیس، قشلاق فردیس، زیباشهر و امین آبادنام برد.محله‌های جدید شهر قرچک شامل شهرک طلائیه، فرهنگیان، الحدید، آریاشهر، کارگر، گلها، امام علی، امام حسن و زیتون است.
باشگاه فوتسال شهید منصوری قرچک یکی از باشگاه‌های فعال فوتسال در کشور ایران است. این تیم هم‌اکنون در لیگ برتر فوتسال ایران که بالاترین سطح فوتسال در ایران می‌باشد، به رقابت با دیگر تیم‌ها می‌پردازد. بازی‌های خانگی شهید منصوری و تمرین‌های تیمی در سالن ۷ تیر قرچک که متعلق به اداره ورزش و جوانان شهرستان قرچک می‌باشد برگزار می‌شود و در سال ۱۳۹۵ توسط مدیر عامل باشگاه به دانشگاه آزاد فروخته شد و از صحنه رقابت‌های ورزشی خارج شدند - باشگاه مقاومت قرچک که در رده بزرگسالان و امید در لیگ دسته دو کشور فعالیت می‌نماید و از سال ۱۳۹۲ به جمع خانواده ورزش شهرستان وارد شده‌است در سال ۱۳۹۵ به لیگ دسته یک کشور صعود نمودند؛ و در سال ۹۶ به لیگ برتر فوتسال ایران صعود کردند.
قرچک دارای آب و هوای خشک و نیمه بیابانی با تابستان هایی گرم و زمستانهایی نسبتا سرد بوده و بارندگی کم، گرمای زیاد و دوره خشکی طولانی از ویژگی های این منطقه می باشد بطوریکه دمای هوای شهرستان در طول سال به صورت میانگین داری تغییراتی از ۷- درجه تا ۴۳ درجه سانتیگراد بوده و وضعیت نزولات جوی در این شهرستان سالیانه ۱۶۰ میلیمتر و حداکثر سرعت بادهای موسمی در آن به طور متوسط به ۱۵ کیلومتر می رسد. شرایط اقلیمی در این منطقه بدین صورت است که در ماه های آذر، دی، بهمن و اسفند دارای شرائط مرطوب، در ماههای فروردین و اردیبهشت حالت نیمه خشک و شش ماه بقیه سال شرائط اقلیمی خشک حاکم می باشد. آسمان صاف قرچک باعث گردیده، این منطقه ساعات زیادی از روزهای سال شاهد تابش آفتاب باشد. بطوریکه در مردادماه بطور متوسط بیش از ۳۶۵ ساعت آفتابی برای منطقه ثبت گردیده است. ساختار جمعیتی این شهرستان عبارت است از جمعیت خردسال (۰-۴ سال) ۷/۹ درصد، جمعیت نوجوان (۵-۱۴ سال) ۷/۱۶ درصد، جمعیت جوان (۱۵-۳۴ سال) ۳۸ درصد، جمعیت میانسال (۳۵-۶۴ سال) ۹/۳۱ درصد و جمعیت سالخورده (۶۵ سال و بیشتر) ۷/۳ درصد و در مقایسه با ساختار جمعیتی استان تهران که در آن جمعیت خردسال (۰-۴ سال) ۵/۶ درصد، جمعیت نوجوان (۵-۱۴ سال) ۹/۱۱ درصد، جمعیت جوان (۱۵-۳۴ سال) ۷/۳۵ درصد، جمعیت میانسال (۳۵-۶۴ سال) ۱/۳۷ درصد و جمعیت سالخورده (۶۵ سال و بیشتر) ۹/۸ درصد می باشد می توان گفت که شهرستان قرچک با ۴/۶۴% (درصد) دارای جمعیتی به مراتب جوان تر (زیر ۳۴ سال) از متوسط استان با ۳۴/۵۵% (درصد) می باشد. بنابراین می توان ادعا نمود این شهرستان یکی از جوان ترین شهرستان های استان می باشد. از لحاظ تقسیمات کشوری شهرستان قرچک دارای یک شهر (قرچک)، یک بخش (مرکزی)، دو دهستان(ولی آباد و قشلاق جیتو)، ۱۱ آبادی؛ ۸ آبادی دارای جمعیت بالا (محمدآباد، امین آباد، ولی آباد، قشلاق اول، قشلاق دوم، داوودآباد، صالح آباد و قشلاق جیتو )، و سه آبادی کم جمعیت و فاقد دهیاری (رستم آباد، رضی آباد و محمودآباد) می باشد.
حضور اقوام مختلف كرد، ترك، عرب، بلوچ و سایر قومیت ها از سراسر ایران اسلامی در كنار ساكنان قدیمی این شهرستان كه در مناطق شهری و روستایی زندگی می كنند باعث شده تا مناسبت های ملی و مذهبی این شهرستان رنگ و بوی دیگری داشته باشد به طوری كه در هر محله می توان از آداب و رسوم شهرهای مختلف كشور، نشانه هایی را مشاهده كرد از این رو همگان از قرچك به عنوان ایرانی كوچك یاد می كنند. قرچك در سال های اخیر با توسعه زیرساخت هایی نظیر احداث بیمارستان دولتی، راه اندازی شهرك صنعتی و ایجاد مراكز درمانی روستایی و توسعه خدمت رسانی عمرانی در مناطق روستایی همراه بوده و به دلیل نزدیكی به پایتخت، از درصد رشد جمعیت بیشتری نسبت به سایر مناطق برخوردار شده است. قرچك علاوه بر داشتن طبیعت زیبا در مناطق روستایی، از آثار تاریخی منحصر به فردی نیز برخوردار است و می تواند به دلیل مجاورت با محور شرق كشور، پذیرای میهمانان نوروزی باشد.
قرچک در سال ۱۳۵۵ به شهر تبدیل شد علت توسعه اصلی آن در آن سال‌ها وجود کوره پزخانه‌های زیادی بود که در این منطقه وجود داشت ودارد ودلیل اصلی شکل‌گیری قرچک کوره پزخانه‌های آن است بر روی یکی از دودکشهای آن که غیرفعال است و در کنار کمربندی واقع شده توسط معمار آن که مشخص نیست چه کسی است با آجر و به صورت برجسته سال ۱۳۳۲ نقش بسته‌است. در سالهایی که تهران برای توسعه وساخت وساز نیاز به مصالح ساختمانی از جمله آجر فشاری داشت کارگران فصلی برای کار در این کوره پزخانه‌ها از شهرستان‌های مختلف به این شهر می‌آمدند؛ از آذربایجان، خراسان، کردستان، ایلام… بعد از شروع جنگ در افغانستان ومهاجرت افغانها، افغانها نیز به این کارگران اضافه شدند وبسیاری از این کارگران فصلی در این شهر ساکن شدند و این شهر شکل گرفت.
جاذبه های قرچک
تپه پردیس قرچك ، گنجینه تمدن عصر آهن : در دو كیلومتری شمال شهرستان قرچك و در نزدیكی روستای پردیس و همجوار با كوره های آجرپزی ، تپه ای هفت هزار ساله خودنمایی می كند كه تاریخ تمدن عصر آهن را در خود جای داده است. به گفته بسیاری از باستان شناسان و محققانی كه در تپه پردیس فعالیت كرده اند، این منطقه یكی از قدیمی ترین آثار تاریخی است كه تمدن بشری را در عصری نشان می دهد كه انسان با درك صحیح از زندگی گروهی ، به ساخت ابزارهای زندگی متمدن روی آورده است. قدمت تپه پردیس را با تپه سیلك كاشان سنجیده اند و در اصل آثار كشف شده در این مكان تاریخی، هویتی جدید به دشت ورامین و حتی تهران بخشیده است . در نخستین كاوش های صورت گرفته در سال 1383 آثاری از هزاره های چهارم، پنجم و ششم قبل از میلاد كشف شد، آثاری از جمله سفال های زیبا و متنوع كه بسیاری از این آثار موزه های ایران و جهان خودنمایی می كند. كاوش هایی كه در این تپه صورت گرفت مشخص شده كه تپه باستانی پردیس قرچك متعلق به هزاره های پنجم و ششم پیش از میلاد بوده كه آثاری از تمدن عصر آهن در آن یافت شده است. كشف كوره های متعدد تولید سفال و نیز پیدا شدن چرخ سفالگری با استوانه ای از شاخ حیوانات در تپه پردیس قرچك متعلق به دوره سیلك دو، هزاره پنجم پیش از میلاد جامعه باستان شناسی فلات مركزی را با اسرار بسیاری از زندگی آن دوران روبرو كرد. تپه باستانی پردیس از دو قسمت تپه مركزی و گورستان عصر آهن تشكیل شده كه این گورستان به هزاره قبل از میلاد تعلق دارد. هرچند كه در ابتدای اجرای عملیات كاوش در این تپه باستانی تصور می شد كه این منطقه به یكی از مهمترین آثار و جاذبه های گردشگری و تاریخی استان تهران و كشور تبدیل شود و در ابتدا نیز اقداماتی در حفاظت و حراست از آن صورت گرفت ولی درسال های اخیرتوجه ویژه ای به آن صورت نگرفته و حضور گردشگران نوروزی می تواند رونق را بار دیگر به این منطقه باز گرداند. تپه باستانی پردیس قرچك به شماره 9491 جزو آثار تاریخی كشور به ثبت رسیده است.
پل باقرآباد : یكی از مهمترین شاخه های فرعی رودخانه جاجرود كه در گذشته بیش از یكصد هزار هكتار اراضی دشت ورامین را سیراب می كرد ، از میان منطقه ای كه آن روزها بخشی از ورامین بود عبور می كرد ، شاخه ای پرآب كه طغیان آن مسیر مردم آن زمان به مناطق مختلف از جمله تهران را قطع می كرد. در اواخر دوره قاجاریه و توسط معمارانی ناشناس، پلی آجری با دهانه قوسی به طول 50 متر بر روی رودخانه احداث شد ، پلی كه به گفته برخی از مورخین احداث آن حدود یكسال به درازا كشید. این پل تاریخی بارها به دلیل طغیان رودخانه جاجرود تخریب شد و در دوره های قاجاریه ، پهلوی و جمهوری اسلامی چندین بار مرمت شد ، پلی كه یكصد سال تنها مسیرعبور مردم دشت ورامین بوده و آن ها را به پایتخت می رساند.
بوستان جنگلی قرچك: بوستان وسیع جنگی قرچك كه در منطقه زیباشهر و بر فراز تپه ای قدیمی واقع شده، یكی از مناطق مهم تفریحی شهرستان است كه به دلیل برخورداری از درختان كاج و سرو، در تمامی ایام سال سبز بوده و پذیرایی بسیاری از مردم است.
تپه پوئینک قرچک: تپه باستانی پوئینک در شهرستان قرچک از مناطق تاریخی ایران است که در استان تهران واقع شده است. تپه هشت هزار ساله پوئینک که قدمت لایه های اولیه آن به عصر آهن می رسد، تا دوره قاجار ادامه می یابد و در تاریخ هشتم مرداد ماه سال ۱۳۸۶ به شماره ۱۵۷۷۳ در فهرست آثار ملی ثبت شده است. پوئینَک روستایی در شهرستان قرچک استان تهران است. این روستا امروزه به عنوان محله ای از شهر قرچک نیز به شمار می آید. برای رسیدن به پوئینک از مسیری به طول ۵ کیلومتر که دارای درختان ون و بید زیادی است باید گذشت که قدمت بعضی از این درختان به ۴۰۰ سال می رسد. پوئینک که در جنوب شرق شهر قرچک واقع شده است، از سمت غرب به آزادیه، از شرق به خورین، از سوی جنوب به خیرآباد خالصه و از سمت شمال به صالح آباد محدود می شود. در پوئینک تپه ای باستانی قرار دارد به نام «تپه میل پوئینک» که دیرینگی آنرا تا هشت هزار سال برآورد کرده اند. تپه باستانی پوئینک در مسیر احداث کنارگذر جنوبی شهرستان قرچک قرار دارد و در تاریخ هشتم مرداد سال ۱۳۸۶ به شماره ۱۵۷۷۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. در سال ۱۳۹۶ خورشیدی مجوز کاوش این تپه صادر و عملیات کاوش آن آغاز شد که تا کنون در عرصه و دامنه این تپه، مستندات تاریخی کشف نشده ولی بر روی تپه، آثاری از خشت مشاهده شده است. قدمت لایه های زیرین و نخستین این تپه از عصر آهن شروع می شود و تا دوره قاجار ادامه می یابد.
...............................
آرشیو
