آشتیان مرکز شهرستان آشتیان در استان مرکزی است که از متعلقات عراق عجم بوده است. لذا نام این شهر تاریخی بنا به روایات تغییر یافته لفظ آتشدان است که در گذر تاریخ نام این مکان از آتشدان بر اثر رویدادهای مختلف به، ابرشتیجان، براشتیجان، سیجان، استجان، اشتیجان برگردانده شده‌است. این شهر در موقعیت جغرافیایی به طول ۳۴ و عرض ۵۵ قرار دارد. این شهرستان از شمال به تفرش و قم و از جنوب به اراک و محلات محدود گشته و ۱۳۴۸ کیلومتر مربع مساحت دارد. شهرستان آشتیان دارای ۱ شهر، ۱ بخش و ۳ دهستان به مرکزیت آشتیان است.
در زمان سکونت زرتشتیان قسمتی از این سرزمین به موبدان و آتشکده‌ها جهت عبادت اختصاص داده شده‌است که بنا به تفسیر (دهگان) لفظ آشتیان به معنی معبد و نیایشگاه بوده و کلمه آشتیان مرکب از دو جزء یشت به معنی پرستش، قربانی، دعا و سرود مذهبی و «یان» که معرف مکان و جایگاه است. در زمان‌های باستان در این مکان آتشکده معروفی قرار داشته که زیارتگاه مردم آن زمان بوده‌است؛ لذا این شهر را «آشتیان» که در زبان پهلوی به معنای پرستشگاه و جایگاه قربانی میباشد، می‌نامیدند. در کتاب تاریخ قم آمده‌است: «ابرشتجان اردوان اصغربن بلاش آن را بنا کرده‌است.» ابرشتجان به معنی «بالاتر اشتجان» (آشتیان بالا). ابرشتجان بعدها به «آشتیجان» تبدیل شده و چون حرف ج را اهالی به صورت خفیف ادا می‌کردند، در حال حاضر آشتیان خوانده میشود.
اهالی شهر آشتیان لر زبان می‌باشند. گویش آشتیانی که از گروه زبان لری است تا چند دهه پیش متداول بوده ولی امروزه به‌طور پراکنده توسط کهنسالان محل به‌کار می‌رود. این شهرستان در سال ۷۵ حدود ۲۱۳۳۴ نفر جمعیت داشته که ۲/۲۹ درصد آشتیان و مابقی در روستاها ساکن بوده‌اند. گویش آشتیانی قدیم تا حدود سال ۱۳۳۵ه.ش) در محلات غربی آشتیان متداول بوده و تنها روستائیانی که بیش از ۴۰ سال داشتند بدان سخن می‌گفتند. نکته قابل تأمل دربارهٔ گویش آشتیان این است که در مدت زمانی کمتر از نیم قرن کاملاً به دست فراموشی سپرده شده‌است و تنها متن باقی‌مانده، نسخه اشعار میرزا محمد علی بلبل آشتیانی (شاعر قرن ۱۱ هجری) است. همان‌طور که در بالا گفته شد، گویش آشتیان از زبان لری به‌شمار می‌آید و باقی‌مانده زبان‌های ایرانی پهلوی اشکانی (پارتی) است.
آشتیان از شهرهای تاریخی ایران است چنان‌که نام این شهر در کتاب تاریخ قم نوشته حسن بن محمد بن حسن قمی نوشته شده در سال ۳۷۸ هجری قمری ابراشتجان یا اشتجان آمده‌است. مؤلف کتاب مختصرالبلدان آشتیان را ابرشتیجان نوشته و نقل کرده‌اند که بر اثر زلزله ابرشتیجان کاملاً تخریب و بعد از آن آبادی مجددی بنا شده‌است و نام آن را به آشتیجان تغییر داده‌اند و چون مردم حرف (ج) را درگویش محلی به صورت خیلی خفیف به کار می‌بردند با گذشت زمان این محل به نام آشتیان مشهور شده‌است. در تاریخ قم، آشتیان به صورتهای ا برشتیجان، براشتیجان، استجان، اشتیجان، سیجان آمده‌است و درگذشته دهگان در تاریخ اراک آورده‌است: «ابر به معنی فراز است و چون شهر جدید بر فراز ده مخروبه بنا شده ا بر آشتیجان نام نهاده‌اند.» ولی برخی نویسندگان معاصر صورتهای مختلف را که در تاریخ قم آمده‌است منطبق بر آشتیان نمی‌دانند. آشتیان مرکب ازمصوت بلند، آ، واژه ” یشتی “ و پسوند مکان ” ان “ است. یشتی واژه‌ای است اوستایی از ماده کلمه یسنا به معنی ستایش و نیایش و پرستش و فدیه و قربانی کردن، وجود آتشکده‌های متعدد در این منطقه که مهمترین آنها آتشکده وره بوده‌است نشانگر آنست که این شهر در گذشته پرستشگاه و جایگاه قربانی بوده‌است. ویژگی‌های تاریخی آشتیان از جمله شهرهای بسیار کهن ایران است که در گذشته جزء «ماد سفلی» یا «ماد بزرگ» بوده‌است و آثار و دژهای فراوانی از دوران ماد در این منطقه به چشم می‌خورد. اسامی اماکن آن ریشه اوستایی و پهلوی دارند. این اسامی و نیز شمار زیاد قلاع گبری و وجود آتشکده‌ها در این منطقه، مانند آتشکدهِ «فردجان و فراهان» ارتباط واژه آشتیان را با دین زرتشتی قوی می‌سازد. این منطقه توسط «مالک بن عام اشعری» فتح و مردم آن به دین اسلام گرویدند. در کتب جغرافیایی پس از اسلام، این شهر جزء ولایت کوهستان یا جبال یا عراق عجم آمده‌است. بنا به تفسیر دهگان این لغت (آشتیان) معرف معبد و قربانگاه است. ابن فقیه صاحب مختصرالبلدان رستاق ابرشتجان صاحب تاریخ قم آن را باشمول ۱۰ ده، از طموجهای قم برشمرده است.
شهر آشتیان در منطقه‌ای نسبتاً سردسیر در در دامنه رشته کوه آشتیان قرار دارد و مشرف به ارتفاعات زاگرس از طرف غرب واقع گشته و به همین خاطر دارای آب و هوای نسبتاً سرد و کوهستانی در زمستان است و در تابستان ییلاق معتدل و مطبوعی برای گردشگران است. آشتیان از گذشته دور به‌دلیل موقعیت خوب جغرافیایی محل داد و ستد محال ثلاث (آشتیان -تفرش- فراهان- خلجستان) بوده، اسناد تاریخی و وجود بازار سنتی آشتیان گواه این موضوع میباشد بطوری که اکنون نیز بازار اشتیان مورد بازدید اهالی مناطق فوق میباشد و یکی از محل‌های مورد علاقه گردشگران بازار آشتیان میباشد. آشتیان با ارتفاع ۲۱۲۰ متری یکی از مرتفع‌ترین نقاط شهری استان مرکزی و چهاردهمین شهر مرتفع ایران است.
مهمترین منابع آب منطقه رودخانه فصلی آشتیان و چند رودخانه فصلی دیگر به همراه تعداد محدودی چشمه میباشد. همچنین منابع زیرزمینی این منطقه شامل تعداد قابل ملاحظه‌ای رشته قنات و چاه‌های عمیق و نیمه عمیق میباشد.
دو راه آسفالت به ترتیب زیر از شهر آشتیان منشعب میشود: راه آسفالت به سمت جنوب خاور یا راهجرد (در مسیر راه سراسری قم – اراک) به درازای ۳۵ کیلومتر و راه آسفالت به سمت شمال باختری تا شهر آب (در مسیر راه تفرش – فراهان -اراک) به درازای ۱۴ کیلومتر. از سوغات آشتیان می‌توان به صابون ان اشاره کرد که مشتریان زیادی را به خود جذب کرده و همچنین درخت‌های بادام رسیدهٔ آن که البته از قبل استان‌های همسایه دام‌های خوبی را برای تولید لبنیات تهیه می‌کنند.
شهرستان آشتیان یکی از شهرستان‌های استان مرکزی است. شهرستان آشتیان به مرکزیت شهر آشتیان و دارای یک بخش مرکزی و سه دهستان به نام‌های گرکان، سیاوشان و مزرعه نو است. این شهرستان از شمال به تفرش و قم، از جنوب و جنوب شرق به شهرستان‌های دلیجان و اراک از غرب به شهرستان فراهان محدود گشته‌است. شهرستان آشتیان در مرکز استان مرکزی و شمال شهرستان اراک قرار دارد و با مرکز استان ۸۰ کیلومتر فاصله دارد.با ارتفاع ۲۱۲۰ متر از سطح دریا بلند ترین شهر استان مرکزی و چهاردهمین شهر بلند ایران می باشد. شهرستان آشتیان با جمعیتی بالغ بر۲۰۰۰۰ نفر و مساحتی در حدود ۱۲۳۹ کیلومترمربع کوچکترین شهرستان استان مرکزی است. آشتیان به لحاظ دارا بودن آب وهوای کوهستانی در فصل گرما آب و هوای بسیار مطبوع و خنکی دارد که به همراه جاذبه‌های طبیعی و تاریخی و امامزاده‌های متعدد همه ساله پذیرای انبوه مسافران از اقصی نقاط ایران میباشد.
شهرستان آشتیان از شهرهای بسیار کهن ایران از متعلقات عراق عجم بوده و در ایران باستان جزء ماد سفلی یا ماد بزرگ بوده‌است که آیین زرتشتی داشته‌اند. آثار مادی در این شهرستان فراوان به چشم می‌خورد. اسامی اماکن آن ریشه اوستایی-پهلوی دارند. این اسامی، تعداد زیادی قلاع گبری و وجود آتشکده‌ها در این منطقه مانند (آتشکده فردجان و فراهان) ارتباط واژه آشتیان را با دین زرتشت قوی می‌سازد. این منطقه در زمان خلافت عمر توسط مالک بن عام اشعری فتح و مردم آن به دین اسلام گرویدند. در کتب جغرافیایی پس از اسلام این شهر جزء ولایت کوهستان یا جبال یا عراق عجم آمده‌است. بنا به تفسیر (دهگان) لغت آشتیان معرف معبد و قربانگاه است. کلمه آشتیان مرکب از دو جزء «یشت» به معنی پرستش، قربانی، دعا و سرود مذهبی و «یان» معرف مکان و جایگاه است. آشتیان در مختصرالبلدان و تاریخ قم ابرشتیجان آورده شده‌است و ابن فقیه آن را از متعلقات همدان ذکر نموده و صاحب تاریخ قم آن را از طموجهای قم برشمرده است.
شهرستان آشتیان به سبب ارتفاع زیاد، دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است. این شهر از لحاظ توپوگرافی در دامنه ارتفاعات کوه‌های مرکزی واقع شده و از جنوب به دشت فراهان و کویر میقان منتهی میشود. از ارتفاعات معروف آن می‌توان به کوه آشتیان،کوه رف قاسم کش، کوه کلاهه و کوه میرآب اشاره کرد. زبان اصلی اهالی این شهرستان فارسی و در گذشته زبان لری آشتیانی بوده که با گذر زمان به دست فراموشی سپرده شده است اما گویش لری آشتیانی به عنوان یک گویش مستقل هنوز در میان مردم رواج دارد. کشاورزی و دامپروری فعالیت غالب ساکنان این شهرستان را تشکیل می‌دهد. شهرستان اشتیان علاوه بر کشاورزی به نان های محلی خود معروف است که پایه بزرگی از اقتصاد این شهرستان کهن را شامل میشود از جمله سوغات شهرستان آشتیان می‌توان صابون،نان فطیر،نان شیرمال،نان کوله ولا،نان قرصه و گردو و بادام را نام برد. کارگاه‌های صابون‌سازی یکی از جاذبه‌های مهم اقتصاد سنتی این شهرستان محسوب می‌شوند.
آشتیان، کوچکترین شهر استان مرکزی ولی با قدمتی دیرینه است. این شهر قدمت و هویتی دینی و تاریخی دارد و مهد پرورش نام آوران بزرگ تاریخ علم و سیاست و ادب است. وجود تعداد زیادی آتشکده ها در این منطقه مانند (آتشکده فردجان و فراهان) ارتباط واژه آشتیان را با دین زرتشت قوی می سازد. آشتیان در واقع در دامنه ارتفاعات کوه های مرکزی استان واقع شده و از جنوب به دشت فراهان و کویر میقان منتهی می شود. کوه رف قاسم کش، کوه کلاهه و میراب از مهمترین ارتفاعات این منطقه هستند.
آشتیان یکی از مناطق نسبتا سردسیر ایران میباشد.در گذشته باغات زیادی در این شهر وجود داشت و نسبت به جمعیت آن زمان کفایت می‌کرد اما به مرور زمان تا به امروز دیگر اثری از آنها باقی نمانده است.کشاورزی در آشتیان سنتی است و هنوز مردم به فکر استفاده بهینه از زمین‌های کشاورزی نیفتاده‌اند. شهرداری در این شهر قدمتی طولانی دارد و هنگامی که هنوز شهر هم نبود شهرداری داشت. مردم این شهر اعتقادات مذهبی بالایی دارند.
جاهای دیدنی آشتیان
قلعه مستوفی الممالک : قلعه مستوفی الممالک در۱ کیلومتری غرب شهر آشتیان واقع شده است. این خانه اعیان نشین که به عمارت مستوفی الممالک مشهور می باشد، در محله درخونگاه، روزگاری برای خود اسم و رسمی داشت اما امروزه در میان آپارتمان های قد و نیم قد به لوکیشن سریال و فیلم ها تبدیل شده است. عمارت مستوفی الممالک متعلق به اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، یعنی حدود ۱۱۰ سال پیش، با سبک و سیاق خاص معماری آن دوره، که ویژگی آن استفاده از عناصر و بن مایه های اروپایی است، ساخته شده است.
حسن مستوفی الممالک که بود؟
میررزا حسن مستوفی الممالک یکی از برجسته ترین چهره های تاریخ معاصر ایران است، او در دوران قاجاریان، صدر اعظم ناصرالدین شاه بوده است. او در دوران پهلوی هم از دولت مردان بود و محبوبیت زیادی از طرف رضا شاه داشت. در دوران پهلوی هم نخست وزیر دولت بود که البته فقط یک سال طول کشید اما در همان دوران کوتاه توانست خدمات با ارزشی مثل ایجاد تشکیلات نوین دادگستری، لغو کاپیتولاسیون را در حق ایران انجام دهد. همچنین فراهم کردن مقدمات راه آهن سراسری ایران، یکی دیگر از خدمات ایشان بود. میرزا حسن مستوفی الممالک در سن ۶۰ سالگی در گذشت.
منزل میرزا حسن آشتیانی: منزل میرزا حسن آشتیانی در استان مرکزی شهرستان آشتیان قرار دارد.آیت الله میرزا محمّد حسن آشتیانی فقیهی پارسا بود. مدرس تبریزی در معرفی وی نوشته است: « … عالم محقق و فاضل مدقق از اعیان علما و مجتهدین ایرانی که به فضل و دیانت و وثاقت معروف بود.»( مرحوم کشمیری او را در زمره «اعاظم علماء کرام» و «متفقهین اصولیین عظام» معرفی کرده است. سیّد محمّد تنکابنی، نویسنده «ایضاح الفرائد» که بیش از ۱۵ سال در درس میرزای آشتیانی شرکت کرد، درباره اش گفت: «آن مرحوم مواظب طاعات و عبادات و نماز شب و زیارت عاشورا در جمیع اوقات عمرش و زیارت جامعه کبیره در شبها و مجدّ در نشر علوم و تألیف کتب و جواب استفتاءات بودند.»
کتیبه های سنگی آشتیان : شهرستان آشتیان سرشار از مکان های دیدنی برای بازدید گردشگران است که از جمله آنها کتیبه های سنگی این شهر است که تاریخ آنها تا سده هفتم هجری کشیده می شود.
آسیاب جفتی شهرستان آشتیان : یکی دیگر از جاذبه های گردشگری آشتیان، که در حوالی این شهر است آسیاب جفتی است که مکانی با صفا و مناسب برای گذراندن اوقات فراغت به خصوص در فصول زیبای بهار وتابستان است.تاریخ ساخت این بنای تاریخی به دوره قاجاریه برمی گردد و شامل دو آسیاب در کنار هم با فاصله کمی ساخته شده است و دست نخورده مانده است.این آسیاب ها توسط آب کار می کرده اند هر آسیاب به صورت مجزا دارای مخزنی بوده که توسط جویبار آب پر می شده و از سوراخ بسیار کوچکی که در زیر مخزن بوده است آب به شدت و قدرت زیاد خارج می شده و سنگ آسیاب را به گردش در می آورده است.
خانه معتمد الایاله : شهرستان آشتیان علاوه بر آنکه مهد اندیشمندان، مفاخر، ادیبان و سیاستمداران بوده، آثار تاریخی ارزشمندی را در خود جای داده است. یکی از جاذبه های تاریخی این شهر، خانه معتمد الایاله در غرب آشتیان است. معتمدالایاله از مردان سیاسی دوره قاجار در آشتیان بوده است که عمارت مربوط به این شخص دارای معماری مربوط به قاجارها و فضاهای مسکونی خدماتی و آب انبار بوده است. منزل معتمد الایاله مربوط به دوره قاجار است و در بافت قدیم شهر آشتیان واقع شده است. بر سر درب این خانه کوبه ای برنجی دیده می شود که بر روی آن حک شده است؛ «معتمد الایاله ۱۳۱۸، عمل استاد عبدالکریم شیرازی» که به نظر می رسد میخ ها و کوبه های درب در شیراز ساخته شده است. در بالای سر در گنگره هایی از آجر و چند کاشی معرق به کار رفته است، در کاشی دایره وسط سر در، آیات زیبایی از قرآن با خط بسیار زیبا تحریر شده است. در بالای آن با گچ برجسته نام استاد و بنای ساختمان «عمل عبد الرحیم گرکانی» نوشته شده است. در سمت راست سر درب خانه، کاشی با نقشی از سرباز قزلباش در حال اسب سواری است، قدمت این کاشی به دوران صفویه می رسد، در سمت چپ، کاشی با تصویری از دو بانو در حال موسیقی را به تصویر کشیده است، این کاشی مربوط به دوره قاجاریه است. چهار ستون نیمه لخت و دو ستون نیم دایره با طرح برجسته ای از گل و گلدان از آجر ساخته شده است که در طرفین درب ورودی به کار رفته است. در زیر سکوی نشیمن جلوی درب، دو سنگ حجاری شده از گل نیلوفر آبی قرار دارد که نماد زندگی است. این سر بنا توسط دالان مسقف آجری زیبایی به حیاط عمارت می رسد، حیاطی بزرگ و مربع شکل با تالاری در ضلع جنوبی و ساختمانی دو طبقه در شمال و غرب حیاط با اتاق های تو در تو، خانه های عیان نشین را به تصویر می کشد.
موزه آشتیان : در بافت قدیمی شهر آشتیان خانه ای تاریخی وجود دارد که مردم آشتیان صاحب اولیه آن را شخصی به نام میرزا هدایت ا… وزیر دفتر می دانند . میرزا هدایت ا… ( پدر دکتر محمد مصدق ) از رجال و مستوفیان بنام همزمان با ناصرالدین شاه قاجار بوده و در دوره حکومت وی به وزارت لشکر و سپس به منصب وزیر دفتر برگزیده شد . بنای تاریخی میرزا هدایت ا… وزیر دفتر در عصر قاجار با استفاده از مصالح خشت ، گل ، چوب ، آجر و گچ است به دست هنرمندان معمار به باغی از لطافت وزیبایی بدل شده است . دسترسی به بنا از دو طریق ، یکی از درب واقع در کوچه واقع در ضلع شمال شرقی بنا و دیگری ازداخل بازار شهر آشتیان امکان پذیر است . این عمارت مشتمل بر راهروی ورودی ، میانسرا ( حیاط مرکزی ) ، آب انبار و فضای مسکونی و خدماتی در دو جبهه شمالی و غربی حیاط می باشد . در حیاط بنا ، حوض و مخزن آب انباری قرار دارد که روزی از قنات شهر پر می شده است دسترسی به پاشیر این آب انبار از گوشه جنوب شرق حیاط ، از طریق چند پله میسر میباشد . در نمای جبهه شرقی و جنوبی حیاط طاق نماهایی در یک یا دو طبقه ، با قوس جناقی به اجرا در آمده اند .
امامزاده احمدبن اسماعیل محسن آباد : آستان امامزاده احمدبن اسماعیل(علیه السلام) در شهرستان آشتیان، بخش مرکزی، 16 کیلومتری جنوب غربی شهرآشتیان، روستای محسن آباد، از دهستان گرکان شهرستان آشتیان واقع شده است. قدمت بنای اصلی ساختمان بقعه مربوط به دوره صفوّیه می باشد و دیوارهای آن از سنگ لاشه و خشت و گل ساخته شده است. گنبد قدیمی بقعه فروریخته و به جای آن گنبدی مخروطی خمیده یا زنگوله ای شکل ساخته شده است. فضای حرم هشت ضلعی بوده و داخل حرم یک ضریح آلومینیومی طلایی رنگ در سال 1380 شمسی نصب شده بقعه دارای یک شبستان ورودی به ابعاد 9×10 مترمی باشد که در سال 1377 شمسی ساخته شده است. درسر درب حرم یک سنگ تاریخی است که بر روی آن اشعاری دارد و ضمن آن اشاره به”احمد بن اسماعیل” از صلب امام جعفرصادق (علیه السلام) دارد و سال ساخت بقعه را نوشته: (بنای سال بنایش زعقل پرسیدم- بگو زکیست گفت ازغلام اوعباس) بر ضریح اشعاری در مدح امامزاده (احمدبن اسماعیل پورجعفر(علیه السلام) نقش گردیده و بر روی تکّه چوبی باقی مانده از صندوق قدیمی کتیبه ای به صورت برجسته قرار دارد که متن آن چنین است: «صندوق امامزاده احمدبن اسماعیل علیه السّلام فی تاریخ شهر رجب المرجب احدی وخمسین وتسعمائه الهجره النبویه» و بالای سردر حرم کتیبه ای سنگی قرار دارد که اشعاری در آن حجّاری شده است. در جوار بقعه صحن قرار دارد.
روستای آهو : روستای آهو در شهرستان آشتیان یکی از روستاهای هدف گردشگری در استان مرکزی سرزمین آفتاب است که می‌تواند گزینه مناسبی برای تفریح گل و گشت مسافران باشد.
روستای شهرآب : روستای شهراب و یا شراب که مورد اولی دقیق تر بنظر می رسد در حدود ۲۰کیلومتری شمال فرمهین و ۱۵کیلومتری جنوب تفرش و ۱۵ کیلومتری غرب آشتیان قرار دارد و در حدود ۴۰۰ میلی متر بارش را در سال دارد که در نوع خود جزء مناطق پر بارش منطقه می باشد نزدیکی به سد کشه بر طراوت هوای این روستا می افزاید . این روستا در پای کوهستا نهای تفرش و مشرف به منطقه کوهستانی تخت رستم است .علت نامگذاری روستا بدرستی مشخص نیست شاید به دلیل پر آب بودن باشد. تاریخچه : روستای شهراب از روستا های باستانی است که متجا وز از ۱۷۰۰ سال قدمت دارد و کوه تخت رستم در جوار این روستا ُیاد آور تخت رستم ارومیه و در یاچه چی چست و آتشکده آذر گشسب ارومیه است و در عین حال تداعی گر اولین آتشکده باستانی فردقان در منطقه کوژ در باستانی نیز هست .اما روستای شهراب در دوره ساسانیان و در دوره اسلامی جزء منطقه پهنا وری بوده است که “وره “نامیده میشده است (در صفحه 138 تاریخ قم۴)این روستا جزء رستاق قم به همراه روستا های آهو ،سیا وشان ،دستجرده، کردجان ،حروران ،موسی اباد و آشتجان یا آشتیان فعلی آورده شده است. منطقه وره منطقه پهنا وری بوده است که از شمال به دسجرده و از غرب به شهراب و جنوب به آهویه و محسن اباد (حروران) ختم می شده است. روستاهای چال، سفيد شبان، كشه، سربند، سفيدآب، دارستان، كنگران و شاهواروق تابع بخش شهراب هستند.
منطقه شکار ممنوع کلاهه : این زیستگاه طبیعی واقع در شمال شهرستان آشتیان دارای وسعتی معادل ۱۹ هزار و ۱۲۶ هكتار است كه در حال حاضر به عنوان منطقه شكار ممنوع تحت حمایت سازمان محیط زیست قرار دارد. كلاهه آشتیان با كوه های خشك و صخره ای ، تپه ماهورها و حوزه دشتی دارای اقلیمی متنوع است و همین ویژگی مهم باعث شده تا طیف وسیعی از تنوع گونه های گیاهی و جانواری را در خود داشته باشد.
روستای گرکان : روستای تاریخی گرکان با خانه ای که میزبان سه پدر علم ایران بوده است از میان روستاهای استان مرکزی، روستای گرکان از ویژگی های خاصی برخوردار است. این روستا نه تنها زادگاه بزرگان علم در کشور بوده سات بلکه خانه ای در آن قرار دارد که پدر سه علم ایران در آن زندگی کرده اند. خانه عبدالعظیم گرکانی پدر ادبیات فارسی ایران، علاوه بر وی، پدر علم زمین شناسی و پدر طب کودکان ایران نیز که از قریب ها بودند روزگاری در آن خانه زیسته اند. مسجد جامع گرکان، آب انبار مستشارالملک، تکیه قدیمی و محل تعزیه و شبیه خوانی و برج و منزل عبدالعظیم قریب خانه دکتر عبدالعظیم قریب و دانشسرای گرکان از دیدنی های این روستاست.
خانه دکتر عبدالعظیم قریب: این بنا در مرکز روستای «گرکان»، رو به روی دانشسرای گرکان قرار دارد. این بنای قاجاری مربوط به خاندان بزرگ «قریب» است که در عرصه علم، فرهنگ و ادب ایران زمین سهم به سزایی دارند. از جمله می‌توان به «دکتر محمد قریب» بنیانگذار طب کودکان در ایران، «دکتر عبدالعظیم قریب» استاد زبان و ادبیات فارسی و «پروفسور عبدالکریم قریب» پدر علم زمین‌شناسی ایران و بنیانگذار دانشگاه اراک اشاره کرد. منزل خاندان قریب در زمینی به مساحت ۷۱۵ متر مربع قرار دارد. ورودی اصلی منزل ـ در جنوب غربی بنا ـ دارای در چوبی است. ضلع شرقی دارای دو اتاق است و قبلاً به عنوان خبازخانه از آن استفاده می‌شد. بنای اصلی در ضلع شمالی قرار دارد و دارای دو طبقه با زیرزمین است. راه ورود به زیرزمین از داخل حیاط مرکزی است. دو راه پله قرینه در طرفین راه پله زیرزمین به طبقه همکف راه می‌یابند. ورودی در کنار تالار اصلی قرار دارد. ورودی سمت شمال غربی در طبقه همکف امتداد پیدا کرده و در انتها به پلکان مارپیچ طبقة اول منتهی میشود. در این طبقه تزیینات قاب‌بندی گچی، قطاربندی و گچبری دیده میشود. مشابه این تزیینات در طبقه فوقانی برج به چشم می‌خورد. نقشه طبقة اول و طبقة همکف یکسان است، با این تفاوت که در طبقه اول به جای اتاق مرکزی، یک اتاق خواب قرار دارد.
..................
آرشیو
