مهدیشهر یا سنگسر یک شهر در استان سمنان است. زبان مردم این شهر سنگسری است که از زبانی جنس زبان مازندرانی (طبری) می‌باشد. این شهر در ۱۵ کیلومتری شمال شهر سمنان واقع شده‌است و از سمت شمال با شهمیرزاد (از شهرهای استان سمنان) از سمت غرب با سرخه (از شهرهای استان سمنان) و فیروزکوه (از شهرهای استان تهران) و از سمت شرق با دامغان (از شهرهای استان سمنان) ارتباط دارد. موقعیت جغرافیایی این شهر، ۵۳ درجه و ۲۱ دقیقه طول جغرافیایی و ۳۵ درجه و ۴۳ دقیقه عرض جغرافیایی می‌باشد و ارتفاع مرکز آن از سطح دریا ۱٬۶۳۰ متر است. گوسفند سنگسری پروارترین گوسفند جهان است و ۶۰درصد وزن خود گوشت تولید می‌کند.
به گواهی آمارهای سرشماری، مهدیشهر شهری کاملاً مهاجرفرست بوده‌است، به‌طوری که جمعیت آن از ۱۴۵۰۰ نفر در سال ۱۳۲۹ به ۹۱۰۱ نفر در سال ۱۳۳۵ کاهش یافته‌است. این شهر در سال ۱۳۳۵ سومین شهر پرجمعیت استان سمنان بوده‌است که به تدریج به جایگاه پنجم تنزل پیدا کرده‌است. اما با فعال شدن صنعت در این شهر، مجدداً از سال ۱۳۵۵ روند رشد جمعیتی ادامه می‌یابد به‌طوری که هم‌اکنون رشد جمعیت مهدیشهر ۲/۳ درصد است. در سرشماری ۹۵ مشخص شد شهرستان مهدیشهر ۴۷ هزار و ۴۷۵نفر جمعیت در ۱۵ هزار و ۲۲۶ خانوار دارد که شامل ۲۳ هزار و ۸۴۴ نفر مرد و ۲۳ هزار و ۶۳۱ نفر زن و ۴۱ هزار و ۶۷۳ نفر جمعیت شهری و ۵ هزار و ۸۰۲ جمعیت روستایی است.
سنگسری‌ها از اولین دسته‌های آریایی هستند که به ایران آمده‌اند و هنوز گویش باستانی ویژه خود را حفظ نموده و به سنن باستانی پایبند هستند. در گذشته، سنگسری‌ها زندگی عشایری داشتند که دامنه کوچ آنها از استان‌های تهران و مازندران تا گلستان و خراسان را دربرمی‌گرفت ولی اکنون بیشتر مردم شهرنشین گشته‌اند. عشایر سنگسری در استفاده از شیر گوسفند مهارت خاصی دارند و انواع لبنیات مرغوب و منحصربه‌فرد خود را از آن تهیه می‌کنند که تعداد این لبنیات به بیش از ۳۰ نوع می‌رسد که مهمترین آنها: ماست، دوغ، آرشه، پنیر، خورش، لور، چیکو، کشک، وارعون و … می‌باشد. همچنین گوسفندان سنگسری از حیث پرواری بی‌نظیراند و محصول گوشت آنها تقریباً ۶۰٪ وزن گوسفند پیش از ذبح شدن است.
سابقه تاریخی این شهر به پیش از اسلام و حتی به زمان سلسله‌های پیشدادی می‌رسد. در شاهنامه فردوسی از سنگسر که همان سکسر یا سکسار باشند سخن رفته‌است. در روایات ملی و حماسه‌های ایران نیز از سکسر و سکساران یاد شده. همچنین به سگساران در چندین جا از شاهنامه فردوسی اشاره شده‌است، از جمله رای زدن تورانیان از جنگ ایران: ز بز گوش و سگسار و مازندرانکس آریم با گرزهای گران
در فرهنگ شاهنامه، ذیل کلمه سگسار آمده‌است: «از مرز و بوم‌هایی که داهیان در آن جای گرفتند». و راجع به داهیان در ذیل کلمه سکزی می‌خوانیم: «... داه گروهی بودند از آرین که در دشت خوارزم جای گرفتند و پس از آن در کنار جنوبی دریای خزر جایگیر شدند. از … آنان مردم بستوه آمدند. پادشاه ایران گروه داه را پراکنده‌ساخت. یکدسته از آنان را به زابلستان کوچانید و آنان را سکزی خواندند … و دشت خوارزم داهستان نامیده شد که مخفف آن دهستان است و اکنون به دهستان معروف است و یکدسته از گروه داه را در زمینی جای دادند در طبرستان ...». به این ترتیب می‌توان گفت سنگسر که در نواحی جنوبی دریای خزر قرار دارد جزئی از سگسار باستانی است و سنگسری‌ها از بازماندگان داهیان و با مردم سیستان (سجستان) و خوارزمیان قدیم از یک نژاد می‌باشند.
مردم این دیار از دیر باز در پاسداری از سرزمین ایران پیش قدم بوده که به عنوان نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در جنگ شاه طهماسب اول با سلطان سلیمان قانونی (شاه عثمانی) تعداد کمی از سربازان سنگسری (حدود ۲۰۰ نفر) جلو ارتش عظیم عثمانی را سد کردند و همگی کشته شدند تا سپاه ایران بتواند فرصت عقب‌نشینی و تجدید قوا را پیدا نموده و از نابودی کامل نجات یابد.
در نبرد مهماندوست اشرف افغان با نادرشاه، جزء سربازان نادرشاه بودند و رشادت زیادی از خود نشان دادند.
اسماعیل‌خان، ذوالفقارخان، مطلب‌خان، محمدعلی‌خان و عیسی‌خان مردانی بسیار متهور و جنگجو بوده که در بیشتر جنگ‌های مهم دوره فتحعلی شاه حضور داشته و پیروزی‌های نمایانی بدست آوردند. در رویداد جدایی افغانستان سردار ذوالفقارخان سنگسری فرماندهی سپاه ایران را بعهده داشت و دوبار افغان‌ها را شکست داد.
از سال ۱۳۰۷ مهدیشهر دارای شهرداری مردمی بوده و در سال ۱۳۱۴ به‌عنوان چهارمین شهر استان سمنان توسط وزارت کشور به رسمیت شناخته شد. ناحیه مهدیشهر تا قبل از شهریور ۱۳۲۰ دارای فرمانداری نظامی بود که دودانگه و چهاردانگه و نقاط دیگری از شهرستان ساری سابق جزء آن بوده‌است. یادآوری میشود که در فرهنگ جغرافیایی ایران که در سال ۱۳۲۹ چاپ شده‌است، این ناحیه با حدود و مشخصات کنونی به عنوان بخش مهدیشهر آمده‌است. این بخش در ۱۳۸۷ به شهرستان مهدیشهر ارتقاء یافت. شایان ذکر است شهمیرزاد تا پیش از سال ۱۳۴۰ که سمنان به فرمانداری کل ارتقاء یافت جزئی از استان دوم یعنی استان مازندران بوده‌است. مورخان عرب در دوران پس از اسلام سنگسر را در کتاب‌های خود رأس الکلب ثبت کرده‌اند و این جمله ترجمه اشتباهی از نام سگسر است که در کتاب‌های آنان راه یافته و به همین صورت گفته شده‌است.
اقتصاد و فلسفه وجودی شهر مهدیشهر، بر صنعت و دامداری آن، استوار است. به گواهی آمارهای موجود در سال ۱۳۸۷، صنعت مهدیشهر ۲۳ درصد از سهم صادرات استان سمنان به خارج از کشور را بخود اختصاص داده‌است. پایه‌گذاری صنعت در شهرستان مهدیشهر، به دهه ۱۳۵۰ شمسی بازمی‌گردد. در این دهه هژبر یزدانی سرمایه‌دار فقید سنگسری، طرح ایجاد ۱۳ کارخانه عظیم را در جنوب غربی مهدیشهر به اجرا درآورد. تا پیش از وقوع انقلاب ۵۷ و کوچ اجباری او به کاستاریکا، وی سه کارخانه ریسندگی پاکریس، کفش اطمینان و پی وی سی، را به‌ثمر نشاند و سنگسر آنروز عملاً به شهری مهاجرپذیر بدل شد.
پس از خروج او از کشور، روند رشد صنعت مهدیشهر پس از وقفه‌ای طولانی مدت باردیگر سیر صعودی یافت و به تدریج واحدهای دیگری در کنار کارخانجات هژبر یزدانی شکل گرفت. عمده صنعت مهدیشهر مربوط به قطعه سازی خودرو، صنعتی سازی ساختمان، صنایع UPVC، صنعت کاشی، سیمان، گچ و صنایع تولید کفش است. از جمله بزرگترین واحدهای این شهر می‌توان به کارخانه تولید ملات خشک، کارخانجات گروه صنعتی روستا (وابسته به شرکت سایپا)، کارخانجات قطعه سازی غرب استیل، کارخانجات کفش نوید بهمن، کارخانه کاشی سمنان، کارخانجات نوین خزر، سیمان، گچ الماس، پی وی سی و .. اشاره کرد. هم‌اکنون شهر مهدیشهر دارای ۳ شهرک صنعتی است که در جنوب و جنوب غرب آن استقرار یافته‌اند. این شهرک‌ها زمینه اشتغال بیش از ۸۰۰۰ نیروی کار را فراهم کرده‌اند.
اطلاعات شهرک‌های صنعتی مهدیشهر بدین شرح است.
شهرک صنعتی غنچه انگوری (با مساحتی حدود ۸۰ هکتار در ۲ کیلومتری جنوب غرب مهدیشهر)
شهرک صنعتی گل رودبار (با مساحتی حدود ۱۳۰ هکتار در غرب مهدیشهر)
شهرک صنعتی مهدیشهر (با مساحتی حدود ۲۰۰ هکتار در ضلع غربی جاده سمنان - مهدیشهر و وابسته به شرکت شهرک‌های صنعتی استان سمنان)
زبان سنگسری(ISO/DIS ۶۳۹–۳) عضوی از شاخهٔ شمال غربی زبان‌های ایرانی است این زبان از جنس زبان مازندرانی (طبری) می‌باشد و با زبان سمنانی، سرخه‌ای، شهمیرزادی و لاسگردی نزدیکی و شباهت خاصی دارد. زبان سنگسری در تاریخ معاصر مورد تجزیه و تحلیل بسیاری از کارشناسان و خبرگان رشته زبان‌شناسی قرار گرفته‌است. برای نمونه پروفسور ویندفوهر استاد دانشگاه میشیگان آمریکا، در سال ۱۹۶۵ رساله دکترا خود را با موضوع «ریخت‌شناسی افعال زبان سنگسری» ارائه داد. همچنین پروفسور چراغعلی اعظمی سنگسری در رساله‌ای مجزا و با همکاری پروفسور ویندفوهر، کتابی ماندگار با عنوان «واژه‌نامه سنگسری» نوشته‌است که بسیاری از افعال و کلمات موجود در این کتاب دیگر بین اهالی سنگسر تکلم نمی‌شود. اهالی مهدیشهر زبان فارسی را نیز به‌خوبی صحبت می‌کنند ولی در بین خود ترجیح می‌دهند که با زبان خویش حرف بزنند که در این صورت دیگران از آن چیزی سر درنمی‌آورند. در این زبان دوواکه اختصاصی وجود دارد که در دیگر زبان‌ها نظیر آن را کمتر می‌توان دید یکی واکه مرکزی به نام «شوا» و دیگری واکه افراشته گرد «ؤ» است که اولی نیز در زبان کردی هم دیده میشود ولی واکه دومی درزبان‌های دیگر ایرانی یافت نشده‌است.[منبع:بررسی زبان سنگسری،صباغیان] رزم‌آرا در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران دربارهٔ زبان سنگسری می‌نویسد: «زبان سنگسری مخلوط به تاتی و راجی است.»
سنگسری‌ها شاخص‌ترین کوچندگان دامنه‌های البرز هستند. آنها طولانی‌ترین مسیر کوچ جهان را طی می‌کنند به طوری که فاصلهٔ دورترین نقطهٔ ییلاقی و قشلاقی آنان به بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر می‌رسد. برنارد هوکارد محقق مشهور اروپایی نیز معتقد است عشایر ایل سنگسری طولانی‌ترین مسیر کوچ رو جهان را دارا هستند. سیاه چادر عشایر سنگسری که «گوت» نام دارد منحصربه‌فرد است و از ساختار ویژه‌ای برخوردار است. تقسیمات داخلی سیاه چادر سنگسری همسان معماری ایرانی است. پلاس سنگسری کف آن را مفروش و دیوارهای نقش دار، فضای داخل چادر را به محل میهمانان، خانواده و آشپزخانه تفکیک می‌کنند. دست بافته‌ها و آویزه‌های بسیاری که دارای نقش و رنگ هستند در داخل چادرها کاربرد دارند. عشایر ایل سنگسری از شیر گوسفند و بز، ۳۲ نوع محصول لبنی تولید می‌کنند. همچنین آنان در تولید نوعی شکلات محلی به نام چیکو تبحر خاصی دارند. چیکو و روغن زرد که ماحصل تلاش عشایر سختکوش ایل سنگسر است، بخشی از سوغات مهدیشهر را تشکیل می‌دهد. عشایر سنگسری در استفاده از شیر گوسفند، مهارت بخصوصی دارند و انواع لبنیات؛ و منحصربه‌فرد خود را از آن تهیه می‌کند که تعداد این لبنیات، به بیش از ۳۲ نوع می‌رسد و مهمترین آنها ماست، آرشه، دوغ خورش، ماست چکیده، کره، پنیر، چیک کو توک، مامایی وو، سزمه و دیگر موارد این چنینی است.
از دیگر سوغات مهدیشهر فرش دستباف، جاجیم، پلاس قالیچه ابریشمی و مواردی از این دست است. امروزه بخش‌هایی از مراتع استان‌های سمنان، تهران، قزوین، قم، مرکزی، مازندران، گلستان، گیلان، خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی و اصفهان همچنان در اختیار عشایر ایل سنگسر قرار دارد. شهر مهدیشهر (سنگسر)، مرکز شهرستان مهدیشهر، خاستگاه ایل سنگسری است که خانوارهای عشایری از اواخر شهریور تا اواسط خرداد ماه در آن سکونت دارند.
صنایع دستی سنگسری‌ها شامل قالی بافی، نمد مالی، گلیم و جاجیم بافی و همچنین بافتن پارچه‌های کمابیش ظریف مانند چادر، برک، شال، مقنعه و … می‌باشد. اندازه قالی‌ها معمولاً بزرگ نیست و کمتر به بافتن قالی‌های بزرگ دست می‌زدنند. بافت نوعی قالی در آن جلب توجه می‌کند که همان قالی خود رنگ که در برخی نقاط دیگر ایران هم بافته میشود. در این نوع قالی از رنگ طبیعی پشم (سفید، سیاه، خاکستری، قهوه‌ای، میشی و …) استفاده می‌کنند. همچنین زنان سنگسری دارای لباس‌های ویژه‌ای هستند مانند «ساخته مکنه» که روسری ابریشمین خوش رنگ و نگاری است که قرن‌ها آن را بافته، زینت داده و به ترتیب خاصی می‌بندند.
پیرامون ریشه نام سنگسر دو نظریه وجود دارد:
چون در اطراف این محل کوه‌های سنگی و سخت وجود داشته، آن را سنگسار نامیده‌اند که به تخفیف سنگسر شده‌است.
در آغاز اسلام این نام را سنگسر بر زبان می‌رانده‌اند و چه سنگسر و این آبادی نشیمنگاه سکاها بوده‌است بنابراین سنگسر تحریف شده سگسر می‌باشد.
در گذشته معمولاً نامگذاری شهرها و روستاها بر اساس شرایط اقلیمی بوده‌است و سنگسر نیز منطقه‌ای کاملاً کوهستانی و زمین آن نسبتاً سخت بوده‌است و انواع سنگ‌ها به وفور در آن دیده میشود. آنست که در ترکیب‌های وصفی و اضافی، همواره صفت پیش از موصوف و مضافٌ‌الیه پیش از مضاف می‌آید. به‌عنوان مثال، به سنگ سیاه می‌گویند پس از انقلاب ۱۳۵۷، در سال ۱۳۵۸ سنگسر به صورت رسمی مهدیشهر نامیده شد.
شهرستان مهدیشهر از قطب‌های اصلی هاکی در ایران است و این منطقه همواره تعدادی بازیکن در اردوهای تیم ملی دارد. در یکی از میدان‌های اصلی این شهر تندیس بازیکن هاکی قرار دارد. همچنین با توجه به پیشینه عشایری، یکی از تفریحات مردم مهدیشهر اسب‌سواری است. همچنین آقایان عباس اروئی، امیر اروئی، حمید نورانیان در تیم ملی برای نخستین بار مقام سوم جهان را بدست آوردند. همچنین حسین قدوسی مدیر روابط عمومی سابق پرسپولیس و تیم های مختلف باشگاهی اصلیت سنگسری را دارد.
جاذبه ها
سیاه دره : سیاه دره یا کرکوه در قسمت شمال غربی مهدیشهر، بین دیواره‌های سنگی از جنس کنگلومرا، قرار گرفته است. در حین عبور از این دره به سنگهای بزرگی برمی‌خوریم و برای عبور از آنها باید کمی سنگ‌نوردی کنیم. پس از عبور از این سنگ‌ها به دیواری بلند با ارتفاع ۳۵۰ متر می‌رسیم که به دیوار برج معروف است و مکان مناسبی برای صخره‌نوردان و سنگ‌نوردان است. بعد از این دیوار دشتی وسیع و سرسبز قرار دارد که برای پیاده‌روی مناسب است.
غار دربند: غار دربند در دامنه جنوبی رشته‌کوه البرز، در مهدیشهر، قرار گرفته و یکی از بزرگترین غارهای آهکی ایران است. این غار، که به شکل بیضی است، در دوران سوم زمین‌شناسی تشکیل شده و بیش از صد میلیون سال از عمر آن می‌گذرد. غار دربند در سال ۱۳۲۵ توسط چند کوهنورد کشف شد و باستان‌شناسان در کاوش‌هایشان سکه‌هایی پیدا کردند که متعلق به زمان حکومت سلجوقیان بودند. دسترسی راحت و قندیل‌های آهکی این غار را به یکی از محبوب‌ترین مکان‌های گردشگری استان سمنان تبدیل کرده است.
جنگل فینسک : جنگل فینسک در شمالی شرقی شهمیرزاد، از توابع مهدیشهر، قرار دارد و پوشیده از درختان گون، زرشک وحشی، ارس، ازگیل، ممرز، گرامینه و راش است. در فصل بهار این جنگل آب‌و‌هوای معتدل و باران‌های بهاری دارد و در طول مسیر آن چشمه‌های زیادی قرار دارند که تنها منبع آب آشامیدنی این منطقه‌اند و طراوت و شادابی را به محیط بخشیده‌اند. برای پیاده‌روی در طول این این جنگل مسیر پاکوب مشخصی وجود دارد که باید آن را دنبال کنید تا در نهایت به کوهی صخره‌ای در پشت جنگل برسید.
کافر قلعه : در جنوب شهر تاریخی مهدیشهر برروی قله کوه آثار قلعه ای بسیار کهن که از سنگ ، گچ و ساروج دیده میشود. این قلعه که مربوط به ایرانیان قبل از اسلام بوده کافر یا قلعه گبرها نام دارد. این قلعه تاریخی مانند قلعه های دیگر کومش در سیر ادوار تاریخ مورد استفاده اقوام و طوایف مختلف قرار گرفته است . فرقه باطنیان (اسماعلیان ایران ) از این قلعه به عنوان یک پناهگاه مهم استفاده نموده اند. دیوارها و برج و باروی آن سنگ و گچ و ساروج و قسمتی از دیوارها از آجر است و پیداست که بنیاد دژ از زمان‌های دیرین بوده و همچنان که از اسم آن مشخص میشود بعداً مورد استفاده باطنیان یعنی پیروان حسن صباح(رجب ۴۸۳ تا ۶ ربیع‌الثانی ۵۱۸ هجری قمری) قرار گرفته و بهمین جهت به رسم سلجوقیان(شاخهٔ بزرگ ۴۲۹_۵۵۲ هجری) که باطنیان را «ملاحده» می‌نامیدند، آنجا را «کافر قلعه» خوانده‌اند. در سنگسر روایت می‌کنند که قلعه نشینان پس از سال‌ها پایداری سرانجام هنگامی که ناچار به ترک آن شدند سلاح‌ها، وجوه و اشیاء ذیقیمت خود را در جوار قلعه در شکاف کوهی گذاشتند و جلوی آن را با سنگ و صخره چنان گرفتند که به کلّی ناپدید شد و تا کنون کسی به آن دست نیافته است. ساختار خاص کوه گل رودبار و صخره های پرشیب آن به این فرضیه قوت می بخشد. گرچه علّت ترک قلعه را ذکر نمی‌کنند امّا این واقعه باید پس از کشته شدن رکن‌الدّین خورشاه، آخرین خداوند دژ الموت(۶۱۸_۲۹ شوال ۶۵۴ هجری) بفرمان هولاکوخان مغول(۶۵۴_۶۶۳ هجری) یعنی پس از ۶۵۴ هجری انجام شده باشد و احتمالاً از حدود زمان حسن صباح تا این تاریخ مورد استفاده پیروان او بوده است.ومس نیز پیروانی داشته اند.
روستای خطیر کوه : خطیرکوه روستایی در ۶۰ کیلومتری شمال شهرستان مهدیشهر در استان سمنان است.آب و هوای منطقه خطیرکوه، معتدل کوهستانی است. ویژگی‌های این اقلیم عبارت است از دمای معتدل با نوسانات کم شبانه‌روزی، رطوبت کم، وزش نسیم دریایی و بادهای محلی و بالاخره بارندگی کم در مناطق کوهستانی که در بیشتر فصل‌های زمستان و بهار فرومی‌ریزد و به پیدایش جنگل در ارتفاعات مشرف به دریا می‌انجامد. ناگفته نماند که میزان بارش باران به همان میزان که به ارتفاعات نزدیک‌تر می‌شویم، کمتر میشود. روستای خطیر کوه به سبب موقعیت سوق‌الجیشی در طول تاریخ از حساسیت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده‌است.از دلایل شکل‌گرفتن روستاهای خطیرکوه در حاشیه رودخانه کبیر، وجود آب رودخانه کبیر جهت کشت‌وکار و امکان کسب و کار بهتر به‌دلیل تردد تاجران و موقعیت آب‌وهوایی مناسب‌تر در ایام سرد سال در کنار رودخانه بود. در گذشته مردم منطقه روستاهای حاشیه رودخانه کبیر را کمرو روار می‌گفتند که در سال‌های بعد با پرجمعیت‌شدن، هرکدام نامی به‌خود گرفته‌اند که امروزه روستاهای منطقه خطیرکوه به نام‌های کمرود، زرشک دره، بند بن، پاقلعه، رودبار و لرد شهرت دارند. کوه‌های منطقه خطیرکوه و رشته‌کوه‌های همجوار آن به صورت مرز اقلیمی برای مازندران با استان سمنان و تهران عمل‌کرده است. رویش جنگل‌های مازندران از کوهستان آغاز شده و به طرف شمال ادامه می‌یابد که چشم هر بیننده‌ای را در هر فصل به خود جلب می‌کند. منطقه خطیرکوه از لحاظ شرایط اقلیمی جزو دسته‌بندی اقلیم خزری است که خاص کرانه‌های دریای خزر و مناطق کوهستانی مشرف به دریاست. از نظر طبیعی و حیات وحش می‌توان از جنگل‌های زیبای نسوم، دارکش، وارتا، سلوش و… با تنوع گیاهی پهن‌برگ و سوزنی‌برگ و گیاهان دارویی همچون گل گاوزبان، باریجه، آویشن و حیوانات وحشی چون بز کوهی، خرس، پلنگ، گراز و… نام برد.از اماکن زیارتی خطیرکوه می‌توان به امام زاده حمزه(ع) رودبار و مقبره سیدنظام‌الدین و همچنین ساختمان قدیمی سقانفار با معماری سنتی و قدمت بیش از ۳۰۰ سال در حسینیه کمرود اشاره کرد. همچنین از نقاط تفریحی می‌توان به آبشار کمرود، چشمه‌های چمن، چشمه باغک، چشمه استین‌سر و تپه زیبای کتلیم اشاره کرد.
درجزین مهدیشهر: درجزین یا درگزین یکی از شهرهای شهرستان مهدیشهر است.این شهر بخاطر عبور آب چشمه گل رودبار و داشتن چند قنات از آبادانی خوبی برخوردار است و زمینه های توسعه کمی و کیفی را دارا است. برخی از میوه جات آن مانند زردآلو و انار مشهور است. درجزین در استان به انارستان های پربار و سرسبز معروف و به شهر یاقوت سرخ کویر شهرت دارد.
شهمیرزاد: شهمیرزاد از شهرهای زیبا و خنک شهرستان مهدیشهر است که سالانه هزاران گردشگر را برای بازدید از مناظر زیبا و درختان سر به فلک کشیده به این شهر می کشاند. این شهر دارای جاذبه های طبیعی بسیار زیبا و محصولات متنوع كشاورزی و … است كه برخی از این محصولات مانند گردو و آلو دارای اهمیت صاداراتی و شهرت بین المللی هستند. بزرگ ترین باغ گردوی جهان با وسعت ۷۰۰ هكتار نیز در این شهر واقع شده است.بناهای تاریخی مانند “شیرقلعه”،”قلعه شیخی” و “د‍ژوهل”(یكی از كانونهای مهم اسماعیلیان)بر جذابیت این منطقه افزوده است.شهمیرزاد در ۶ کیلومتری شمال مهدیشهر واقع شده است.در سفر سال ۱۳۸۶ هیات دولت به استان ، شهمیرزاد به عنوان شهر نمونه گردشگری بین المللی معرفی و تصویب شد.
عمارت و شكارگاه ملاده مهدیشهر: در روستای سرسبز و خوش آب و هوای ملاده دو عمارت بزرگ و كهن و زیبا وجود دارد كه در دو سمت شرق و غرب همدیگر و به فاصله حدودا ۴۰ متر به موازات یك دیگر و با مالكیت جداگانه قرار گرفته اند . معماری ساختمان های مذكور بسیار زیباست نوع گچ بری روی دیوارهای اتاق ها و ایوان ها ساخت تاق نماها روی دیوار و در برخی جاها نقاشی های زیبای دیواری و نیز ایجاد شومینه های كوچك به آن جلوه ای خاص داده است . مصالح اصلی بنا خشت و آجر و نمای آن آجر و گچ است . هر یك از این دو ساختمان دو طبقه و دارای تعداد زیادی اتاق و راهروی مربوط به اتاق ها و طبقه فوقانی است . یكی از این ساختمان كه به خانه ابراهیم خان نیز معروف است دارای یك حیاط بزرگ با درختان فراوان و متنوع است و سر در اصلی این ساختمان ها از جنس چوب است . درهای این دو ساختمان به فاصله چند متر مقابل هم قرار دارند . این بناها در سال ۱۲۸۷ قمری به همت ابراهیم خان حاكم دودانگه و چهاردانگه برای سكونت شخصی احداث شد. پس از ابراهیم خان پسرش اسماعیل خان در آن زندگی می كرد و به علت كشته شدن او بازماندگان ایشان از آن محل كوچ كردند و خانه را غیر مسكونی باقی گذاشتند. در حال حاضر سرپرستی این ساختمان ها به عنوان آثار باستانی به عهده سازمان میراث فرهنگی استان بوده و محل بازدید گردشگران است .
منطقه حفاظت شده پرور: منطقه حفاظت شده پرور در شهرستان مهدیشهر كه از طبیعت شگرف برخوردار است مردمان غیوری را پرورانده است . با استان مازندران هم مرز می باشد كه به لحاظ واقع شدن در میان دو اكوسیستم بیابانی و جنگلی می توانیم جلوه های بسیار بدیع را در آن بیابیم كه از یك منظر می توان آن را یكی از شاهكارهای خلفت بنامیم . سیمای كلی منطقه حفاظت شده پرور كوهستانی بوده و دارای ۶۴۵۶۳ هكتار است و مهمترین گونه جانوری از رده پستانداران كل وبز ـ خرس قهوه ای ـ پلنگ ـ آهو و انواع گربه های وحشی از جمله گربه پالاس و از رده پرندگان هم می توان به كبك دری و انواع پرندگان شكاری از جمله دلیجه اشاره كرد. گیاهان جنگلی منطقه برور تقریبا مشابه رودبارك بوده و از تكرار خودداری می شود. گردشگران و مسافران مسیر پرور كه به منطقه حفاظت شده جهت تفریح و استراحت می روند و یا از مسیر جلوی عبور می كنند با دیدن شكار و طبیعت حظ بصر می نمایند. منطقه حفاظت شده صیدوا هم وابسته به پرور است پرور مردمانی مهمان نواز دارد و اكثریت آنان عشایر و دامدار هستند و شاكله دامداری پروریها با دامداری عشایر سنگسر نزدیك است و از قدیم الایام تاكنون با هم روابط حسنه شغلی دارند. منطقه پرور هم مكان مستعدی است برای كار آفرینان كه علاقمند به گردشگری می باشند.
دربند: «دربند» منطقه سرسبز کوچکی است که در حدفاصل مسیر مهدیشهر به شهمیرزاد واقع شده و مهمترین قابلیت گردشگری آن، آب و هوای مطبوع، طبیعت بکر و غار دربند است. موقعیت دربند و نزدیکی آن به شهر مهدیشهر، موجب شده تا این منطقه جهت توسعه شهری مورد توجه قرار گیرد.از این رو مراکزی چون: دانشکده روانشناسی مهدیشهر،بیمارستان ۸۵ تختخوابی مهدیشهر،تالار بین المللی و هتل دربند، مجتمع تفریحی_اقامتی کارگران کشور – مجتمع آموزشی بنیاد مسکن و…. در منطقه احداث شده اند. این منطقه دارای جاذبه های گردشگری می باشد که غاردربند، دیوار صخره نوردی سنگسرسل، مناظر سرسبز و زیبا و چشمه سارهای روان نمونه ای از آن است. دربند مهدیشهر علاوه بر گردشگری، از اهمیت کشاورزی نیز برخوردار است. گردو، آلو، سیب و صیفی جات گلخانه ای، از مهمترین محصولات منطقه دربند است.
منطقه چاشم: روستای نمونه گردشگری چاشم در شهرستان مهدیشهر با مختصات جغرافیایی ۵۳ درجه و ۱۵ دقیقه طول شرقی و ۳۵ درجه و ۵۳ دقیقه عرض شمالی در فاصله ۳۰ كیلومتری از مركز شهرستان مهدیشهر واقع شده است . ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۷۶۰ متر است . چاشم به دلیل واقع شدن در ناحیه كوهستانی دارای آب و هوایی سرد و ییلاقی است . بارش های زیاد یخبندان طولانی و شروع زودهنگام سرما در فصل زمستان از ویژگی های اقلیمی روستا به شمار می رفته . و به زودی در آن پیست اسكی ایجاد خواهد شد. روستای چاشم در منطقه ای واقع شده است كه از قدمت دیرینه ای برخوردار است . اقوام مهاجر هنگام ورود به فلات ایران ناگریز به گذر از بلندی های البرز بودند و یكی از گذرگاه های آنان تنگه خطیر كوه بوده است در این منطقه كوهایی كشف گردیده مردگان درون آنها با تمامی لوازم شخصی دفن شده اند . تاریخ این گورها به ۷۵۰ تا ۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می رسد . این كشفیات نشانگر آن است كه منطقه ایی كه روستای چاشم نیز در آن واقع گردیده است از گذشته های دور سكونت گاه اقوام مهاجر بوده است در گذشته چاشم به نام میرچشمه خوانده می شد تا ورود سادات به این روستا و ماجرای علویان عربستان چاشم به سید آباد نیز معروف گشت و در حال حاضر سید آباد قسمت شمالی روستای چاشم است . آرامگاه های امامزاده ابوالقاسم . امامزاده مهدی مقبره سید زین العابدین نبوی و مقبره آقا سید سلیمان عمادی از بناهای مذهبی و تاریخی روستای چاشم محسوب می شوند و مورد احترام مردم روستا هستند. كوه نیزوا شهرستان مهدیشهر با ارتفاع ۳۸۱۰ متر كه در شمال روستای چاشم قرار دارد از شكوه و عظمت خاصی برخوردار است و همواره كوهنوردان و دوستداران طبیعت را به سوی خود جذب می كند. دشت ها و نواحی تفرجگاهی آبمند چالدشت چالار لاكولا روزبه كلوچاله و آسرون و جاشلویار و در مجموع ییلاقات (خیل ) عشایر سنگسری به ویژه در بهار و تابستان هنگامی كه سرشار از گل های رنگارنگ و چمنزار می شوند جلوه های متنوعی از زیبایی های طبیعی را به نمایش می گذارند. از نكات قابل ذكر در بلندای مناطق شمالی مهدیشهر مثل ییلاقات عشایر سنگسری در اطراف خوره ـ جاشلویارـ آسوران ـ اورپلنگ این است كه قله دماوند پایگاه دیگر عشایر ایل سنگسر به خوبی دیده می شود. روستای چاشم در پای قله كوه “نیزوا” قرار دارد،”چاشم” روستایی پایكوهی است و آب آن از چشمه و قنات تامین می شود. مهم ترین جاذبه گردشگری این منطقه، ارتفاعات زیبا و چشم نواز نیزوا، وجود امكان تفریح زمستانی در منطقه، چشمه روزیه، وجود تپه های باستانی، امامزاده ها و … است.
موزه عشایر ایل سنگسر: در این موزه ابزار و وسایل زندگی و صنایع دستی ایل سنگسری، وسایل كار و زیور آلات زنان سنگسری به نمایش درآمده است.
شیرقلعه شهمیرزاد: آثار این قلعه تاریخی در سه کیلومتری شمال غرب شهمیرزاد و در دره شیخ چشمه سر بر فراز کوهی بلند و مرتفع قرار دارد که به نام قلعه شیخ چشمه سر معروف است . تاریخ بنای قلعه به پیش از تاریخ می رسد. هرچند مانند بیشتر قلعه های ایران مدتی پناهگاه اسماعیلیان در قرن ۶و۷ هجری بوده است. این قلعه دارای طرحی منظم نیست و بالطبع در پستی و بلندی های کوه ساخته شده است. در چهار گوشه قلعه چهاربرج مدور دیده می شود. درساخت دژ از سنگهای صخره ای همان کوه استفاده شده . در ورودی قلعه از سمت جنوب بوده که امروزه بصورت مدخل بسیارکوتاهی از قلعه سنگهای صاف و کوچک دیده می شود.
............................
آرشیو
