پیشوا مرکز شهرستان پیشوا و یکی از شهرهای استان تهران در ایران است. شهر پیشوا در دامنه‌های طبیعی قرار دارد و در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی پایتخت واقع شده‌است. این شهر در مسیر کهن راه ابریشم و همچنین در مسیر خط راه‌آهن سراسری تهران-مشهد قرار دارد. پیشوا از معدود شهرهایی است که علی‌رغم نزدیکی به پایتخت، مهاجران کمی پذیرفته و بیشتر مردمان آن بومی همین منطقه هستند به همین دلیل از شهرهای کم جمعیت استان تهران محسوب می‌شود. طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران شهر، تعداد ۵۹۱۸۴ نفر جمعیت داشته‌است.
پیشوا یکی از بندرهای کویر مرکزی ایران به‌شمار می‌رود از این رو به آن «سناردک» می‌گفتند که در زبان پهلوی به معنای ساحل خشکی است. به پیشوا لقب «مهد انقلاب ایران» نیز می‌دهند. در سفر ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی به این منطقه، پیشوا «نگین سبز استان تهران» نام گرفت و رهبر ایران نیز در سفرش، این شهر را «مرکز شهادت» نامید. علاوه بر این پیشوا شهری است گلخانه‌ای، که بیش از یک‌هشتم گلخانه‌های ایران را در خود جای داده‌است و یکی از قطب‌های تولید گل و گیاهان دارویی در ایران به‌شمار می‌رود. این شهر مدفن امامزاده جعفر الخواری فرزند موسی کاظم است و یکی از شهرهای زیارتی ایران محسوب می‌شود. این شهر زادگاه کیومرث نخستین پادشاه ایران است که برای مقابله با اهریمن نخستین بار از سامنات برخاست، همچنین قیام ۱۵ خرداد نیز از کنار مرقد جعفر بن موسی آغاز شد و در نهایت منجر به انقلاب اسلامی ایران و برچیده شدن شاهنشاهی ۲۵۰۰ ساله ایران گردید.
در دستنویسی دربارهٔ تاریخ خوار (گرمسار امروزی) که رونویس آن هنوز باقی است حدود شهر امروزی پیشوا را سامنات نامیده‌اند. در فرهنگ دهخدا نیز دشت وسیع دامنه جنوبی کوه‌های البرز مابین تهران و سمنان، «سامنات» نامیده شده‌است. سامنات منتسب به سام، فرزند نوح و پدر کیومرث نخستین شاه یکتاپرست ایران است. دلیل این که چرا این نام به فراموشی سپرده شده‌است معلوم نیست. یکی از نام‌هایی که به پیشوا نسبت داده می‌شود سناردک است. سنارک در لغت از دو قسمت «سنار» و «دک» تشکیل شده که در زبان پارسی میانه، «سنار» به معنی ساحل و بندر است و «دک» هم‌معنی خشکی و کویری است. سنارک، اکنون یکی از محله‌های پیشوا در جنوب شرقی این شهر است.
پس از وقف زمین‌های اطراف آرامگاه امامزاده جعفر توسط شیخ خضرالدین جنید رازی در قرن نهم هجری قمری و رونق گرفتن بیشتر منطقه، این شهر با محوریت آرامگاه امامزاده جعفر رشد کرد و نام این شهر به امامزاده جعفر تبدیل شد. گفته می‌شود که شاید یکی از دلایل به فراموشی سپرده شدن سامنات مرکزیت امامزاده جعفر بر شهر بوده‌است. هم‌اکنون نوادگان شیخ خضرالدین جنید رازی ساکن در پیشوا می‌باشند که به طایفهٔ مشایخ مشهورند و اکثراً با نام‌های اسدی و جنیدی شناخته می‌شوند. بزرگترین فرد از این خاندان در هر دوره‌ای متولی آرامگاه امامزاده جعفر می‌شود. تا پایان روزگار قاجار این شهر به نام امامزاده جعفر نامیده می‌شد ولی با ساخت راه‌آهن سراسری ایران در سال ۱۳۱۷ و گذر آن از این سامان رضا شاه نام رسمی آن را از امامزاده جعفر به پیشوا تغییر داد که دو احتمال برای این تغییر نام گفته می‌شود، نخست به بزرگداشت جعفر بن موسی، پیشوایی که در این شهر مدفون است و احتمال دوم، به احترام هیتلر که در آن زمان پیشوا نامیده می‌شد.
دیرینگی باستان‌شناسی پیشوا با کشف سنگ‌های رتوش شدهٔ دو لبه، به دورهٔ پارینه سنگی میانی بر می‌گردد. سامنات اولین نامی است که شهر به آن نامیده شده‌است و منتسب به اولاد سوم سام به‌نام کیومرث است که به باور بسیاری، از این شهر برای جهان‌گشایی برخاست چنان‌که فردوسی در مورد او می‌نویسد: نخستین خدیوی که کشور گشود سر پادشاهان گیومرث بود. او اولین پادشاه یکتاپرست ایرانی بود که نوروز را عید گرفت و از سامنات به شاطی فرات رفت و به مرور زمان شوش، بابل را گرفت و شهرهایی از جمله بلخ را بنا کرد. سال‌ها بعد فریدون در نزدیکی پیشوا تخت فریدون را بنا نهاد، شهر سامنات را آباد ساخت و بر ایران حکومت کرد.
پس از او ایرج بر تخت نشست و دژی بلند بنا نهاد که همچنان بزرگترین قلعه خشت خام دنیا به حساب می‌آید. در مورد قلعه ایرج آورده‌اند که قدمت این قلعه بیش از پنج هزار سال است و آن را برای حفظ مملکت و محروس داشتن آن از تطاول و حمله‌های تورانیان ساخته‌اند. در دوره کیانیان، این منطقه یکی از مناطق مهم به‌شمار می‌رفته چرا که آمدوشد در این منطقه بسیار بوده‌است. وجود ایوانکی (ایوانِ کِی خسرو و کِی کاووس) در همسایگی پیشوا که از آن تنها نامش به‌جا مانده گواه بر این مدعاست. سامنات شهری کهن بوده و طی بررسی‌هایی که توسط هیئت باستان‌شناسی که در سال ۱۳۷۰ و ۱۳۶۳ انجام شد از عمق ۳۸۵ سانتی‌متری تپه شغالی آثار و بقایای سفالی به دست آمد. عناصر معماری در تپه مزبور خشت خام و چینه است که این آثار را متعلق به اواخر هزاره ششم و پنجم پیش از میلاد می‌دانند. همچنین خشت‌هایی به صورت جفت و طاق چیده شده‌اند که قدمت این آثار به سه‌هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. اهمیت دیگر تپه شغالی این است که تمدن موجود در تپه سیلک را یکجا و در یک تپه دارد.
در سال ۱۳۶۳ هنگام احداث ساختمان کمیته انقلاب شهر پیشوا هنگام حفر چاه در عمق ۶ متری مقداری استخوان و سفال کشف شد که این آثار متعلق به دوران هزاره اول پیش از میلاد است، پس از کاوشگری‌های بعدی مشخص شد که این مکان همان گورستان باستانی گبری است و از یک دوره ۵۵۰ ساله از اواخر هزاره دوم پیش از میلاد حکایت دارد. محدودهٔ این گورستان باستانی بسیار وسیع بوده که از انتهای شکستگی ناهمواری‌های پیشوا در مرکز فعلی شهر آغاز شده و تا ده پاچنار در شرق شهر در دامنه تپه ادامه دارد، معماری قبرها از شیوه خاصی پیروی نمی‌کند اما به‌طور محسوسی سنت اعتقادی ۳ در قبور تکرار شده‌است که کنار هر جسد سه ظرف بزرگ متوسط و کوچک گذاشته شده‌است که این ظروف قابل مقایسه با ظروف بدست آمده از تپه حصار در دامغان و تپه سیلک در کاشان است. با توجه به نتایج کاوشهای صورت گرفته می‌توان گفت یک استقرار مستمر از هزاره ششم تا هزاره اول پیش از میلاد در این منطقه وجود داشته‌است.
از دورهٔ میلاد مسیح تا کشته‌شدن جعفر الخواری فرزند موسی کاظم اطلاعات دقیق تاریخی در دست نیست اما برخی شواهد حکایت از استمرار حیات در شهر پیشوا دارد. اما به هر حال در این دوران‌ها و پس از آن، این منطقه قسمتی از ملک ری محسوب می‌شده‌است. در کتاب ری باستان از احوالات مردم سناردک نقل شده که آنها از شیعیان متعصب بوده‌اند و علاقه آنها به خاندان اهل بیت باعث شده بود که امامزاده جعفر بن موسی الکاظم پس از درگیری و جراحت به این شهر پناه ببرد. در سال ۷۸۴ هجری قمری (۱۳۸۴ میلادی) گسل پیشوا با شدت ۷٫۲ ریشتر فعال شد که در اثر حرکت گسل، سکونت‌گاه‌های روی دامنهٔ تپهٔ پیشوا مدفون و مسجد جامع ورامین تخریب شد و شهرهای پیشوا، ورامین و ری به کلی ویران گردید. در کتاب منم تیمور جهانگشا آمده‌است که: در سال ۷۸۴ قمری دو سال قبل از اینکه او به ری برسد زلزله مهیبی شهر را کاملاً ویران کرده بود و فقط عده‌ای باقی مانده بودند که در خرابه‌های اطراف مسکن گزیدند.
چندین سال پس از زلزله، شیخ جنید رازی که قصد سفر از ری به مشهد داشت با عبور از منطقه خالی از سکنه پیشوا، با مزار امامزاده جعفر برخورد کرد و بر آن شد تا اطلاعاتی در مورد امامزاده جعفر بدست آورد و هنگامی که با مقامات و کرامات امامزاده جعفر آشنا شد تصمیم گرفت خادم آن امامزاده شود، بنابراین ساکن این منطقه شد، دارایی‌هایش را فروخت و پنج قنات و یک میلیون و ۵۵۵ هزار متر مربع ملک را در اطراف آرامگاه خریداری کرد و آباد ساخت و در سال ۸۷۳ هجری قمری وقف نمود و فرزندانش را موظف نمود که خادم امامزاده و متولی موقوفات باشند. پس از این آبادانی و وقف، رونق به پیشوا بازگشت و این شهر تمدن جدیدی را آغاز نمود.
در عصر صفوی به فقه شیعه و هنر و معماری اسلامی و ایرانی بسیار بها داده می‌شد، شهر امامزاده جعفر نیز به دلیل وجود امامزاده رونق ویژه‌ای پیدا کرد. گنبد فیروزه‌ای امامزاده جعفر یادگار عهد صفوی است که به دستور شاه طهماسب صفوی ساخته شد. «حرم، بازار، چهارسو، کوچه‌ها، کوشک‌ها، رباط‌های اربابی، تکیه و آب‌انبار چاله خشتی»، از عناصر شهرسازی دورهٔ صفوی هستند که هنوز در بافت قدیمی شهر پیشوا دیده می‌شوند و بعضاً کاربری خود را حفظ نموده‌اند.
هنگامی که محمدعلی شاه قاجار در مقابل مشروطه خواهان شکست خورد، به سفارت روس پناهنده شد و به فکر باز پس‌گیری تاج و تخت خود افتاد. ارشدالدوله که از یاران وفادارش بود برای او تلاش‌های بسیاری کرد و در نقاط مختلفی جنگید. دریکی از درگیری‌هایش که به تپه‌های پیشوا و صحن امامزاده جعفر آمده بود، زخمی و دستگیر شد و در نهایت در بازار پیشوا تیرباران گردید.
پیشوا در نیمه شمالی ایران و ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی تهران قرار دارد. پیشوا بر روی دامنهٔ تپه‌های طبیعی و روی گسل قرار دارد، از شمال به کوه‌های البرز و از جنوب شرق به کویر مرکزی ایران متصل است به همین دلیل منطقهٔ مناسبی برای کشت محسوب می‌شود. دکتر پرویز کردوانی در خصوص خاک این منطقه می‌گوید: در همه جای این دشت به جز نواحی جنوبی و منتهی‌الیه شرقی برای کشاورزی و زراعت مناسب است به‌طوری‌که اگر آب به مقدار کافی موجود باشد تقریباً تمام زمین‌های آن را می‌توان زیر کشت برد.
شهر پیشوا بر روی گسل قرار دارد و ناهمواری این گسل به‌راحتی پیداست. گسل پیشوا در راستای E 130 N است، از مرکز این شهر آغاز شده و به درازای ۳۴ کیلومتری شرق آن ادامه دارد. این گسلِ فشاری با شیب به سمت شرق به روشنی رسوبات کوارتز را بریده و مرز میان کوه و دشت را در پیشوا تشکیل می‌دهد. طول شرقی جغرافیایَ ۴۵°۵۱ تاَ ۱۵°۵۲ درجه و عرض شمالی جغرافیایَ ۱۵°۳۵ تاَ ۲۳°۳۵ درجه محدوده این گسل را شامل می‌شود. آخرین فعالیت بزرگ این گسل ۷۸۵ ه.ق (۱۳۸۴ میلادی) هم‌زمان با حمله تیمور لنگ بوده و طی آن این شهر و محدوده ورامین و ری به کلی ویران گردیده‌است. پیشوا آب و هوای معتدل و نیمه‌خشک و در دشت‌ها آب و هوای صحرایی مختص خود را دارد، نسبت به گرمسار و ورامین معتدل تر است ولی شبهای زمستانی سردتری دارد. درجه حرارت پیشوا بین ۱۴- درجه در زمستان و ۴۵+ درجه در تابستان در نوسان است. در بهار و پاییز به علت وجود درختان فراوان و مصونیت از آلودگی‌های تهران هوای فرح‌بخش و دلنشینی دارد.
زمین‌های زراعی و باغ‌های پیشوا توسط نهرها، چشمه‌ها (چشمهٔ دریاچهٔ قلعه‌کرد و…)، قنات‌ها (هرمین، سناردک و …) و رودخانه‌های جاری شده از رشته‌کوه البرز سیراب می‌گشت. در سالهای گذشته با هدف تأمین آب مطمئن برای کشاورزی منطقه پاکدشت، پیشوا و ورامین و همچنین تأمین آب شرب بخش‌هایی از شرق و جنوب تهران سدهای لار، لتیان و ماملو احداث گردید، اما با افزایش جمعیت کلانشهر تهران و خشکسالی‌های پیاپی، تأمین آب شرب تهران درصد بیشتری را سهم خود کرد و رودخانه پیشوا و نهرها و چشمه‌ها و قنات‌هایش یکی پس از دیگری خشک گردید و بسیاری از باغ‌های موقوفه که از درختان انار، انگور، انجیر، توت و گردو و… تشکیل می‌شد نیز از بین رفت. امروزه زمین‌های پیشوا با چاه‌هایی که بعداً حفر شد آبیاری می‌شود.
بادها :
بادهای باران‌زا: مهم‌ترین منبع بارش در این منطقه بادهای مرطوب مدیترانه‌ای و اطلسی است که از سمت غرب می‌وزد. رشته کوه البرز همجون سدی به نحو مؤثری از نفوذ بسیاری از توده‌های هوا جلوگیری می‌کند در نتیجه باعث شده‌است که هوای شهر از یک سو خشک‌تر و از سوی دیگر از آرامش نسبی برخوردار باشد.
باد شهریاری: بادی خنک و دلربا است که از سمت شهریار می‌وزد و هوا را لطیف می‌کند و محدود به فصل خاصی نیست. در تابستان گرمای هوا را کاهش داده و موجب رشد بهتر درختان می‌شود. وزیدن باد شهریاری در تابستان برای مردم پیشوا خوشایند است.
باد خِشو: در اوج گرمای تابستان از سمت کویر می‌وزد و به خشکی و گرمای هوا شدت می‌بخشد و باعث ریزش گلها و گرد گرفتن درختان می‌شود. این باد در روزهایی حد فاصل اواخر خرداد تا پنجم مرداد می‌وزد.
باد قبله: این باد در بهار از سمت جنوب و جنوب غرب می‌وزد و همراه با دولخ (نوعی گرد و خاک محلی) است و معمولاً با توده‌ای از ابر سیاه همراه است که به آن پایه می‌گویند و منجر به رعد و برق و باران و تگرگ می‌شود.
باد احنمود: بادی است سردو خشک و سوزان که در اوج سرمای بهمن ماه از سوی کوه‌های شمال غربی می‌وزد، و هوا را از مناطق برف‌نشین هم سردتر می‌کند. هنوز وقتی این باد بوزد مردم می‌گویند: «معلوم نیست برفش کجا اومده که سوزش داره اینجا میاد».
باد خاله‌پیرزن: معمولاً سه روز مانده به عید نوروز می‌وزد و معتقد بودند که «خاله پیرزن در اثر خستگی، شب عید خواب می‌ماند و مدت ده روز باد نمی‌وزد و بعد از این مدت عمو نوروز می‌آید و خاله‌پیرزن بیدار می‌شود. اگر عمونوروز عصایش را به آب بزند خاله‌پیرزن می‌گوید باران ببارد و اگر به خاک بزند می‌گوید باد بوزد».
ضرب‌المثلی پیشوایی می‌گوید: «خاله پیرزن گفته اگه پشتم به بهار نبود بچه رو توی گهواره‌اش (از سرما) خشک می‌کردم».
بافت شهر پیشوا از نظر قدمت به ۳ قسمت تقسیم می‌شود. هستهٔ اولیه شهر در محدودهٔ قدیمی شهر پیشوا است و در گذشته داری سه دروازه بوده‌است. حرم، بازار و شهیدگاه از محله‌های شاخص و قدیمی این قسمت شهر است. با آنکه شهر قدمتی چند هزار ساله دارد ولی به جز سناردک، از قدمت قدیمی‌ترین محلات آن بیش پانصد نمی‌گذرد. بافت میانی شهر در نتیجهٔ عدم کشش جمعیتی بافت قدیمی گسترش یافت که در قسمت غربی شهر و در آن سوی رودخانهٔ مرکزی شهر پیشوا قرار دارد. این قسمت از شهر بیشتر حاصل ساخت و سازهای دهه ۳۰ تا ۸۰ خورشیدی است و معماری آن مشابه هستهٔ مرکزی ولی با مصالح مدرن است. نشانه‌های خیابان‌بندی و کوچه‌های پهن‌تر از ویژگی‌های بافت میانی است. پس از احداث دانشگاه آزاد پیشوا و ایجاد شهرک صنعتی پیشوا در سوی شرقی شهر زمین‌های لم یزرع آن محدوده ارزش پیدا کرد و ساخت و ساز رواج یافت و در آن محدوده چندین شهرک احداث شد که بعضی از آنها رو به توسعه است.
نواحی پیشوا شامل کوی‌ها و محله‌های قدیمی شهر و شهرک‌های بعضاً تازه تأسیس و در حال توسعه هستند که همگی در قالب یک منطقه شهرداری اداره می‌شود. بعضی از این محلات قبلاً روستا بوده‌اند اما امروز جزء شهر پیشوا محسوب می‌شوند. نواحی مختلف شهر پیشوا عبارتند از:
محله‌ها: باغ ناصر، پاچنار، پل حاجی، تپه حاج آقا جلال، تپه سلام، تپه میرزاکریم، چاله امید، سرچشمه، سناردک، شوش آباد، شهرداری قدیم، صفاییه، قلعه کرد، قلعه نو، کهنک، هاشم‌آباد، همت‌آباد کوی‌ها: ابوذر، بانک ملی قدیم، بهداری، بی‌بی‌هور، جهاد، حرم، رازی، سردار جنگل، سه‌جوبی، شهیدگاه، شیرازی‌ها، عطایی‌ها، فرهنگیان، کارخانه‌یخ، مبارز، میثم، نهضت، یاسر شهرک‌ها: پاسارگاد، پانزده خرداد، خورشیدهشتم، شهید اردستانی، طاق سپهر، فرهنگیان، کوثر، گلها، مارگارین، معلم، نقش جهان.
این شهر فاقد شبکه مترو می‌باشد و حمل و نقل از طریق خودروهای عمومی از قبیل تاکسی‌ها و آژانس‌های مسافر بری چون میلاد گلها و غیره اداره می‌شوند مردم پیشوا فارسی‌زبان هستند و لهجهٔ تهرانی دارند و با اندک گویشی محلی سخن می‌گویند. طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ مرکز آمار ایران جمعیت پیشوا ۴۷٬۲۵۳ نفر بوده که از این تعداد ۲۳٬۷۳۴ نفر مرد و ۲۳٬۵۱۹ نفر زن بوده‌اند و این تعداد در ۱۳٬۳۵۲ خانواده زندگی می‌کنند که اکثراً بومی همین منطقه‌اند.
پیشوا یکی از نواحی مُلک ری کهن محسوب می‌شود. ملکی که عمر سعد، به سودای فرمانروایی بر آن، در کشتن امام سوم شیعیان شریک شد. برای درک حاصلخیزی این منطقه یک ضرب‌المثل معروف کافی است که: «هم از گندم ری افتاد هم خرمای بغداد». مردم پیشوا از دیرباز در این منطقه به کشاورزی مشغول بوده‌اند و امروز نیز کشاورزی، نقش پررنگی در میان آنها دارد بطوری‌که طبق سرشماری‌ها حدود ۲۶درصد مردم پیشوا کشاورزند. بیش از ۸۵درصد زمین‌های کشاورزی پیشوا زیر کشت می‌رود و سالانه بیش از ۵۰۰هزار تن محصولات کشاورزی تولید می‌شود که ۳۰۰هزار تن از آن، محصولات گلخانه‌ای است و بخشی از آن، به خارج کشور صادر می‌شود. در سطح کشور، حدود ۸۰۰۰هکتار سطح گلخانه‌ای وجود دارد که بیش از ۱۰۰۰هکتار معادل یک‌هشتم آن در پیشواست، به‌همین‌دلیل این شهر یک قطب تولید محصولات گلخانه‌ای و گیاهان دارویی در سطح استان تهران و ایران به‌شمار می‌رود. پیشوا در آبان‌ماه ۱۳۹۳ به‌عنوان رتبهٔ برتر ارائه محصولات کشاورزی و در پاییز ۱۳۹۴ به‌عنوان رتبه برتر علمی‌کردن کشاورزی در سطح ایران برگزیده شد.
نیمی از محصولات کشاورزی پیشوا را غلات شامل ذرت، گندم و جو تشکیل می‌دهد. همچنین عمده محصولات گلخانه‌ای در پیشوا، خیار و گل و گیاهان دارویی است. در رتبه‌های بعدی، صیفی‌جاتی همچون بادمجان، گوجه فرنگی، کدو و نیز کاهو، کلم و آفتابگردان قرار دارد. در سالهای اخیر کشت زرشک و زعفران رشد چشمگیری داشته‌است و پروش قارچ و آلوئه‌ورا مورد توجه قرارگرفته‌است. علاوه بر این در حوزهٔ محصولات درختی، میوه‌های انار، انگور، انجیر، زیتون، گردو و خرمالو از محبوبیت و اهمیت بالایی در بین کشاورزان و باغبان‌های پیشوا برخوردار است.
زمین حاصلخیز و کشاورزی مناسب زمینهٔ مناسبی برای دامپروی به‌حساب می‌آید که به‌خوبی در این منطقه مهیاست. در پیشوا ۶۱۵واحد دامداریِ پرواری، فرصت پرورش بیش از ۱۰۰۰۰راس دام را فراهم آورده‌است که از آنها سالانه حدود ۵۱۳۷۰تن گوشت قرمز تولید می‌شود. بعلاوه ۱۲۷واحد دامداری شیری وجود دارد که در مجموعه‌های کاملاً مکانیزه سالانه ۳۸۷۱۷تن معادل ۱۰۶تن در روز شیر تولید می‌کنند و همین باعث شده که پیشوا به عنوان دومین تولیدکننده شیر ایران شناخته شود.
زنبورداری نیز در این شهر حاشیه‌کویری اهمیت ویژه‌ای دارد، در پیشوا سالانه بیش از ۳تن عسل کویری توسط زنبورداران نمونه کشوری تولید می‌شود. همچنین در واحدهای مرغداری پیشوا سالانه ۲۵۰۰۰قطعه مرغ تولید می‌شود که در خودکفایی تولید مرغ و اشتغال‌زایی مردم منطقه تأثیر زیادی داشته‌است. علاوه بر همه این‌ها در سالهای گذشته پرورش شترمرغ رشد چشمگیری داشته و وجود بزرگترین مرکز پرورش شترمرغ ایران در پیشوا نمونهٔ دیگری از ویژگی‌های ممتاز پیشوا در حوزهٔ دامپروری است.
دامپروری و در نتیجهٔ آن تولید پشم، زمینه مناسبی برای تولید فرش و صنایع دستی به حساب می‌آید که این هم در پیشوا به خوبی فراهم است، به همین دلیل هنر فرش‌بافی در روستاهای اطراف پیشوا همچنان رایج است. همچنین شهرک صنعتی پیشوا در سال ۱۳۸۵ با مصوبه هیئت دولت فعالیتش را آغاز نمود، نزدیکی به تهران و همجواری با شهرهای پیشوا و شریف‌آباد، مجاورت با شبکه راه‌های سراسری از طریق محورهای تهران-مشهد و تهران-پیشوا، مجاورت با راه‌آهن سراسری و نزدیکی به ایستگاه راه‌آهن پیشوا از جمله امتیازهایی است که باعث جذب سرمایه‌گذار و پیشرفت در این شهرک شده‌است. هم اکنون در این شهرک صنعتی صنایع مختلفی مانند صنایع غذایی، دارویی، شیمیایی، سلولزی، نساجی، فلزی، کانی غیر فلزی و صنایع تبدیلی برای ایجاد واحدهای خود مشغول به فعالیت هستند.
جاذبه های پیشوا
بازار قدیمی پیشوا : بازار پیشوا یادگاری از دوره صفویه است که با قدم زدن در آن می توان گذر تاریخ را به خوبی مشاهده کرد ,مغازه ها و حجره های قدیمی این بازار کمتر شکل مدرن و امروزی به خود گرفته اند و در آن می توان معماری دوره صفویه را از نزدیک لمس کرد.
تپه سلام : تپه مرتفع سرسبز و پرطراوت که مشرف بر شهر است و چشم انداز زیبایی از دشت پیشوا و حتی جنوب شرق استان تهران را داراست.فضای تپه از درختان کاج پوشیده شده و آبنما و آب روانی در آن جاری است که روح را جلا می دهد و مکان خوبی برای استراحت و تفریح محسوب می شود.
آب انبار حصار گلی : در شرق جاده پیشوا به مبارکیه در دو کیلومتری شرق جاده اصلی، روستایی به نام حصار گلی قرار دارد. آب انبار حصارگلی در داخل روستایی واقع است و 27 کیلومتر با ورامین فاصله دارد. این اثر تاریخی که تا اواخر دوره قاجاریه مورد بهره برداری قرار می گرفت از آجر و ملات گچ ساخته شده است و راه دسترسی به مخزن آب از یک ردیف پلکان آجری امکان پذیر است.
تپه شغالی:این تپه در پاییز سال ۱۳۷۰ شمسی به وسیله هیأت ایرانی مورد کاوش علمی قرار گرفت. براساس یادداشت های احمد تهرانی مقدم سرپرست هیئت کاوش این منطقه ، «تپه شغالی» در دامنه شمال تپه شغالیغربی تپه های طبیعی شهر پیشوا واقع شده و تراسی با وسعت کم دارد. این نقطه با توجه به اهمیت سوق الجیشی و نزدیکی به رودخانه جاجرود ، در اواخر هزاره ششم پیش از میلاد محل استقرار اقوام پیش از تاریخ بود. عناصر معماری در تپه شغالی خشت خام و چینه بود و گاهی توأمان از هر دو استفاده می شد. ابزار مفرغی به ندرت در این تپه مشاهده شده ، اما ابزار سنگی به میزان قابل توجهی وجود داشته است. بررسی و مطالعه نقوش ظروف سفالین نشان می دهد که نقوش رو به تکامل گذاشته و رفته رفته پیچیده تر شده است. طبیعت گرایی و تک موضوعی نقوش، به مرور به نقش اندازی چند موضوعی نقش ها بدل شده است. اشیای سفالی در لایه های عمیق تر ، دست ساز و دارای رنگ گوجه ای با نقوش هندسی سیاه رنگ بود. با توجه به یافته های مختلف در لایه های تمدنی تپه شغالی ، سبک و نوع تزیینات اشیای سفالی ، فرم و ساخت ظروف، مواد تشکیل دهنده آنها و پوشش سفالینه ها نشان می دهد این مکان در اواخر هزاره ششم قبل از میلاد برای زیست انتخاب شده و تا هزاره سوم قبل از میلاد چند دوره استقراری دارد.
تپه سفالین پیشوا : محوطه باستانی تپه سفالین شهر پیشوا که شامل زمینی وسیع به صورت تپه ماهورهای پراکنده است، که به طور کامل پوشیده از سفالینه های خاکستری و آجری منقوش هزاره دوم و آغازین سده های هزاره اول قبل از میلاد است. در کاوشهای صورت گرفته از عمق 385 سانتی متری تپه سفالین شهر پیشوا، پس از یک لایحه سیلابی و بر روی خاک بکر، آثار و بقایای سفتلهای مربوط به اواخر هزاره ششم و هزاره پنجم قبل از میلاد به دست آمده است.
پارک بزرگ جنگلی: این پارک بر فراز تپه های مشرف بر شهر، محل ارتزاق و سیاحت خوبی است برای بازدید کنندگان. این پارک با وسعت بیش از 40 هکتار یکی از بزرگترین و زیباترین پارکهای شهرستانهای جنوب شرق استان تهران است که پوشیده شده از درختهای سربه فلک کشیده سرو و کاج که زیبایی خاصی به شهر بخشیده است به طوری که از فواصل دور قابل رؤیت است.
آب انبار قدیمی پیشوا : از نقاط دیدنی دیگر آب انبار باستانی شهر است که در کنار بازار سرپوشیده قدیمی و در دل شهر جای گرفته است که با همت اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان مرمت و بازسازی شده و به شکل زیبائی جلوه نمائی مینماید.
مرقد مطهر امامزاده جعفر(ع): در کاوش های باستان شناسی که در سالهای اخیر در شهر پیشوا صورت گرفت، گورستانی سه هزار ساله کشف شد که چگونگی تدفین، فرم و ساخت ظرف سفالین و اشیا، مفرغی نهفته دراین گورستان نشان از حضور مهاجرینی از سرزمین های شمالی و شمال غربی در این شهر بوده است. مرقد مطهر امامزاده جعفر (ع) به این شهرستان پیشوا تقدس خاصی بخشیده به طوریکه این امامزاده مورد توجه خاص مردم منطقه بوده و از سایر نقاط ایران نیز برای عرض ادب به کنار مرقد مطهرش گرد می آیند. گنبد بقعه امامزاده جعفر (ع) فیروزه ای هست که در دوره صفویه بنا شده است و در سال 1227 به وسیله فتحعلی شاه قاجار تعمیر شده است.
یخچال های طبیعی: یخچال طبیعی سنتی روستای طارند سفلی و علیا از سه قسمت مخزن ، سقف و درب تشکیل شده است. بافت اولیه مخزن یخچال که از عمق چهار متری زمین ساخته شده این گروه یخچالها که در سرزمین کویری ایران بنا شده است خود به تنهایی گویای یک ورق از سند تاریخ دوران گذشته از سرزمین ورامین را حکایت می کند که به صورت دایره ای با گنبد بلند با ارتفاع 9 متر از کف زمین است. با دو متر ضخامت که کم کم هر چه بالاتر می رود از ضخامت آن کاسته می شود. پله ای دور تا دور آن تا آخرین ارتفاع دور می زده جهت تعمیر و کف یخچال از سطح زمین چهار متر عمق دارد. این یخچال با آجر و ساروج و خشت خام ساخته شده است و شکل مخروطی مدور آن از استحکام کافی برای ذخیره یخ و مقابله با گرما برخوردار است.یخچال گنبد مخروطی بلند است که در قسمت پایه بسیار ضخیم ساخته که به شکل گنبدی باریک تبدیل شده بود.این یخچال طبیعی، سنتی به منظور رفع گرمای سرسخت دشت ورامین ساخته شده است و به منظور جلوگیری از تابش مستقیم نور آفتاب مخروطی شکل یخچال طارند تا ارتفاع 9 متر به بالا می رود. این یخچال با دو دهانه باریک برای ورود و برداشت یخ که در شبهای سرد زمستان نهر آب در دورن گودالها بسته سپس یخچالدار با اره و داس و دیلم یخ را می بریده و قطعه قطعه می کرده و داخل یخچال منتقل می کرده اند و در فصل گرم تابستان در یخچال را می پوشانده و مورد استفاده قرار می گرفته است.
...................................
آرشیو
