شهر بِن، مرکز شهرستان بن، یکی از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری در ایران است. شهر بِن از شمال به سد زاینده رود، از جنوب به کوه بِن و شهر وردنجان، از غرب به کوه افغان و روستای لارک (لاطان) و از شرق به کوه شیراز و سامان محدود میشود. فاصله بن تا شهرکرد، مرکز استان، ۲۰ کیلومتر است. این شهر زادگاه «میرزا حبیب اصفهانی» نخستین گردآورنده دستور زبان فارسی، روشنفکر، شاعر و مترجم ایرانی (۹۳–۱۸۳۵ میلادی) می‌باشد. شهر بن به دلیل مجاورت با آبگیر زیبای گرداب، رودخانه و سد زاینده‌رود از مراکز مهم توریستی استان است. جمعیت شهر بن بالغ بر۱۲ هزار نفر است.
از محلات این شهر می‌توان به محله بازار قدیم واقع در جوار مسیل مرکزی شهر، محله قوزی Quzey، قارایال (تپه سیاه) و قبرستان قدیم اشاره نمود. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۲٬۹۷۱ نفر (در ۴٬۰۴۹ خانوار) بوده‌است. شهر بن از شمال به سد زاینده رود، از جنوب به کوه جنگی، از غرب به کوه افغان و از شرق به کوه شیراز محدود میشود.
نام بن در میان مردمان این شهر و ترک زبانان استان، در اصل (بین_ Been) گفته می شود.کلمه ( بین ) در ترکی استانبولی و آذری به معنی هزار است و در ترکی شرق آسیا و قشقایی مین هم خوانده می شود. بنابراین با توجه به حضور و اسکان سربازان ترک در این منطقه ، کلمه بین اشاره به محل اسکان (هزار جنگجو) چیزی شبیه تیپ امروزی دارد که به مرور میان مردم منطقه متداول شده است. بنابراین وجه تسمیه قرار گرفتن میان یا بین کوه ها، بن و پایه کوه ها مصداق اغلب شهر ها و روستا های استان و مناطق زاگرس نشین است و مناسبتی هم با زبان ترکی منطقه ندارد. یا وجه تسمیه اینکه این منطقه در گذشته از نظر موقعیت جغرافیائی در محدوده‌ای بین حوزه نفوذ خوانین چهارمحال و خوانین قاشقایی بوده‌است به «بین» معروف بوده‌است که به مرور کلمه «بین» به «بِن» تغییر شکل داده‌است هم نادرست بوده چرا که بن هم مانند سامان، چادگان و بسیاری روستا ها در یک محور ترک نشین از شرق به غرب استان واقع شده و میان دو خوانین نبوده است. بنابراین وجه تسمیه بین به معنی هزار( محل اردوی هزار جنگجو ) به واقعیت نزدیک تر است و وجه تسمیه های معمول گفته شده کمی ساده اندیشانه به نظر می رسد.
قدمت و تاریخ هسته اصلی شهر بن مشخص نیست و نیاز به مطالعه دارد. از مهمترین رویدادهای تاریخی مستند شهر بِن که توسط تاریخ نگارانی همچون لارنس لاکهارت، کروسینسکی و پطروشفسکی ذکر شده‌است، می‌توان به مقاومت مردم بِن در حوادث مربوط به اشغال ایران توسط افغان‌ها اشاره کرد که برخی آثار آن همچون کتیبه و قلعه محمود افغان و قنات‌های ویران شده در اطراف شهر به جای مانده‌است. بعد از ظهور نادرشاه افشار، او به همراه مردم، با توپ‌های جنگی به پناهگاه‌های افغان‌ها شلیک کرد که آثار آن بر کوه افغان برجا مانده‌است از جمله حفره‌ای بزرگ و فروریختن صخره‌ها، که به خوبی مبین برخورد گلوله توپ است. افاغنه چاره را در این می‌دیدند که به نقاط مرتفع تر بروند و اقدام به کندن پلکان بلندی نموده‌اند (که امروزه به پلکان تاریخی افغان معروف است) تا از شر گلوله توپ‌ها در امان باشند و در نهایت آنان را وادار به فرار کرد.
زبان و نژاد اکثر مردم شهر بن از ترک های اغوز و قزلباشی می باشد که به سبب نزدیکی به مردم قشقایی با اشتباه قشقایی نامیده میشود و دلیل این نیز تفاوت های تلفظ واژگانی در زبان دو طرف می باشد. بنابر شواهد موجود و تطبيق قرائن تاريخي، ترک هاي ساکن در اين منطقه و بخشي از شهرستان هاي اطراف آن (همچون شهرستان سامان يا شهرستان فريدن در غرب استان اصفهان) عمدتاً توسط سلسله صفويه و پس از انتخاب اصفهان به عنوان پايتخت صفويان، در اين ناحيه اسکان داده شده اند. در واقع ايلات ترکي که بخش اصلي نيروهاي حامي صفويان در ابتداي تشکيل اين سلسله را تشکيل مي دادند، به پاداش حمايت هاي خود و به منظور حفاظت از پايتخت صفويه به اين منطقه وارد شدند و به مرور زمان از زندگي ايلي به زندگي يکجانشيني تغيير سوق پيدا کردند.
در این شهر اشتغال در صنعت، باغداری و دامپروری رواج دارد. اراضی و باغات دشت بن که یکی از بزرگترین دشتهای استان چهارمحال و بختیاری است از طریق بیش از ۱۵۰ رشته قنات و ۷۰ حلقه چاه نیمه عمیق و عمیق مشروب میشود. همچنیم کارخانه گازکربنیک بن یکی از نقاط مهم گازکربنیک ایران می‌باشد. هنر قالیبافی از دیرباز همراه با کشاورزی در بن رونق داشته‌است. بنابر سایت[۳]>، قالی‌های بن با استفاده از گره ترکی بافته می‌شوند و رج شمار آن‌ها پایین است. شایان ذکر است که یکی از بزرگترین قالی‌های دستباف جهان (در زمان خود) در بن بافته شده‌است. دنیل پرل، خبرنگار وال استریت ژورنال، در گزارش خود در سال ۱۹۹۷ میلادی می‌نویسد که این قالی توسط ۸۴ زن بافته میشود و دارای مساحتی حدود یک سوم هکتار (سه هزار متر مربع) است و می‌تواند قیمتی تا یک میلیون دلار داشته باشد.
میرزا حبیب اصفهانی یا میرزا حبیب دستان بنی از سرشناسان این دیار است. میرزا حبیب بنی (اصفهانی) را پیشگام تدوین دستور زبان امروزی برای زبان فارسی دانسته‌اند. البته خود او در زمان حیات برخلاف ادبایی همچون عمان سامانی و دهقان سامانی که پسوند دیار خود را داشتند، خود را اهل بن ندانسته و فقط در همه جا به عنوان میرزا حبیب اصفهانی از او یاد شده است. او نخستین کسی است که کلمه «دستور» را با عنوان کتابی دربارهٔ قواعد زبان فارسی به‌کار برده و این قواعد را از عربی جدا و آن‌ها را از دایره تقلید از صرف و نحو عربی بیرون برده‌است. براساس اطلاعات موجود، او نخستین کسی بوده که اجزای کلام را در زبان فارسی بررسی و طبقه‌بندی کرده‌است، هرچند که خود را مبتکر این طبقه‌بندی نمی‌داند. میرزا عبدالعظیم خان قریب از الگوی او پیروی کرده‌است. دستور سخن (استانبول ۱۲۸۹)، دبستان فارسی (استانبول ۱۳۰۸)، خلاصه رهنمای فارسی (استانبول ۱۳۰۹) و رهبر فارسی (استانبول ۱۳۱۰) کتابهایی است که میرزا حبیب برای آموزش دستور زبان فارسی تألیف کرده‌است.
صنایع دستی بن؛ خاتم و بافته‌های داری : تزئین سطوح چوبی مانند قاب عکس و تابلو، جعبه دستمال کاغذی و قلمدان و … با استفاده از مواد اولیه گوناگون نظیر فلز، چوب‌های رنگی و استخوان را خاتم‌کاری می‌نامند. بافته‌های داری و زیراندازها یکی از گروه‌های صنایع دستی را تشکیل می‌دهند که قدمت بسیار طولانی در این شهرستان داشته و نقش بسیار مهمی در این منطقه ایفا می‌کند.
گردشگری ورزشی بن: پیست اسکی بارده در نزدیکی روستای بارده، حدود ۴۳ کیلومتری شمال غرب شهرکرد و پنج کیلومتری جنوب شرق روستای بارده واقع شده و در دامنه‌های شمالی کوه نسارتنگ واقع در جنوب غربی روستای بارده و در یک کیلومتری جنوب جاده آسفالته ارتباطی روستاهای منطقه قرار گرفته که در سال ۸۳ به بهره‌برداری رسید. دسترسی آسان و نزدیک به مرکز استان از ویژگی‌های این پیست است. پیست اسکی شیخ شبان که در روستای شیخ شبان احداث شده و فاصله آن تا مرکز استان ۴۵ کیلومتر است. بالابر این پیست از نوع تله اسکی و طول خط بالابر ۴۷۰ متر است، همچنین ارتفاع نقطه آغازین بالابر، دو هزار و ۵۰۰ متر از سطح دریا است.
جاذبه های بن
گرداب بن: در ضلع جنوبی شهر بِن و ابتدای ورودی آن از سمت شهرکرد ، نگاره ای آرميده که نماد گردشگری شهر بن نام گرفته است. آميزه ای از زيبايی و طراوت و فرح که سرانگشتان زيبا آفرين خالق بی همتا آن را به غايت زيبايی و رامشگری در دامان پر از راز کوه سترگ افغان جای داده است. چشمه سار زلال و بی پيرايه گرداب بِن در کوه پايه کوه افغان بن درياچه ای با وسعت تقريبی 38 هزار متر مربع و عمق متوسط 10 متر ايجاد کرده که همه روزه پذيرای گردشگران بسياری از جای جای ايران عزيز اسلامی است. علاقمندان به طبيعت در سايه سار مصفای باغ های انبوه و متراکمش و می آسايند و جوانتر ها در کوه سنگی و زيبايش به کوه نوردی می پردازند، آن طرف تر بساط ماهی گيری هم به راه است و گردشگرانی چند هم سوار بر قايق بر اين امواج آرام ، سبکبال و فارغ از آلام دنيا می آسايند تا زورق خيال را به دور دست های آرزو پرواز دهند.
پل الله یاربن : پل تاریخی «حاج الله یار» در شهر بن، مرکز شهرستان بن در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. این اثر در کوهپایه کوه بن و بافت قدیم این شهر بر روی مسیل طبیعی لاوار که از شمال به جنوب بن عبور می کند، احداث شده که در شمال آن، محله و بازار قدیم بن واقع گردیده است. این پل برای عبورآسانمردم محله بازار قدیم یا جنوب به شمال بن، توسط شخصی به نام حاج الله یار ساخته شده است.
امامزاده محمد روستای بارده: بقعه با شکوه این امامزاده در کنار روستای بارده از توابع شهرستان بن، در ۵۳ کیلومتری شهرکرد مرکز استان واقع شده و چشم‌انداز آن فوق‌العاده زیبا و دیدنی است.اصل بقعه متعلق به دوره صفویه است و دارای امکاناتی از قبیل جاده آسفالت، آب آشامیدنی، پارکینگ، سکوی نشیمن، آلاچیق و … است. بقعه با شکوه امامزاده سید بهاءالدین محمد شیخ شبان در دو کیلومتری روستای شیخ شبان در شهرستان بن و در ۴۴ کیلومتری شهرکرد واقع شده که این بنا متعلق به دوره صفویه است.بنای امامزاده بابا پیر احمد بن متعلق به دوران قاجار است که در فاصله ۱۰ کیلومتری شهر بن، ۳۷ کیلومتری شهرکرد و در کنار رودخانه زاینده‌رود واقع شده است. گنبد این بنا از نوع گنبدهای دوپوش است که به صورت رک ساخته شده و نقاشی‌های مذهبی فضای درونی آن را پوشش می‌دهد، از دیگر متعلقات این بنا می‌توان به ایوان، ضریح و صحن اشاره کرد.
شهرک توریستی گردشگری شیدا: باغ شهر شیدا در ۹۳ هکتار و کل مساحت شهرک توریستی شیدا ۳۱۴ هکتار است.منطقه نمونه گردشگری شیدا در فاصله ۵۰ کیلومتری شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری واقع شده شهرک شیدا در محدوده شهرستان بن و حاشیه زاینده رود احداث می شود و در آن امکانات و فضاهای تفریحی، اقامتی، فضای سبز، ویلا و امکانات اقامت گردشگران داخلی و خارجی مهیا می شود. با احداث این شهرک زمینه برای جذب و اسکان بیشتر گردشگران به این استان فراهم می شود. در «باغ شهر» برخلاف ساخت و سازهای متراکم فعلی داخل شهرها، ویلا جایگزین آپارتمان می شود و ممکن است هر ویلا بتواند حیاط مشجر داشته باشد.
زادگاه ميرزا حبيب دستان بنی : بن، زادگاه ميرزا حبيب دستان بنی معروف به ميرزا حبيب اصفهانی است. وی خطاط، نويسنده و مترجم بزرگی در عصر خويش بود و نخستين دستور زبان فارسی را به رشته تحرير درآورد. مردم قريه بزرگ بن اصفهان نزديک پايتخت نه در مدت محاصره ونه پس از سقوط آن در برابر افغانان سر تسليم فرود نياوردند وتمام دستجات افغانی را که از طرف محمود برای سرکوبی مردم قريه گسيل گشته بودند شکست داده ، منهدم کردند. سرانجام سردار افغانی با روستائيان بن اصفهان صلح شرافتمندانه‌ای منعقد کرد. محمود که مايل بود بهانه‌ای به دست آورده پيمان صلح را نقض ومردم بن را قلع وقمع کند جاسوسان خويش را مخفيانه به اين قريه اعزام کرد وآنها را مامور ساخت کاری کنند که مردم قريه نخست پيمان را بشکنند ولی روستائيان قريه جاسوسان را خفه کرده جنازه آنان را نزد محمود فرستادند.
منطقه ییلاقی روستای شیخ شبان (امامزاده سید بهاءالدین محمد) : حرم مطهر حضرت امامزاده سید بهاء الدین محمد (ع) در روستای شیخ شبان از توابع شهرستان بن در استان چهارمحال و بختیاری است که در فاصله 39 کیلومتری شمال غربی مرکز استان ( شهرکرد ) و در حاشیه جنوبی رودخانه زاینده رود واقع شده است. حضرت امامزاده سید بهاء الدین محمد (ع) از فرزندان حضرت حمزه بن‌موسی بن جعفر الکاظم (ع) است که در دره‌ای زیبا در جنوب غربی این روستا در دهانه کوه بلند و سرسبزی که به نام همین امامزاده مزین است ، مدفون گشته است.
پیست اسکی شیخ شبان: این پیست اسکی درمجاور امامزاده سیدبهاءالدین محمد(ع) قرار دارد که به دلیل جاده دسترسی آسان و تله اسکی ، گردشگران قابل توجهی را به سوی خود جذب می کند و نیاز به توجه بیشتر مسئولین برای رفع کمبودها و کاستی های این پیست اسکی هست..
.................................
آرشیو
