شهر کَهنوج مرکز شهرستان کهنوج و یکی از شهرهای استان کرمان در جنوب شرق ایران است. جمعیت شهر کهنوج بنابر سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران ۵۲٬۷۲۴ نفر بوده‌است. شهر کهنوج از شمال با جیرفت و عنبرآباد، از جنوب به منوجان، از شرق به قلعه گنج و رودبار جنوب و از غرب به فاریاب و رودان محدود میشود. چهار شهرستان فاریاب، قلعه گنج، رودبار جنوب و منوجان از شهرستان کهنوج جدا شده‌اند و به مرور از شهر به شهرستان تبدیل گشته‌اند.
نام کهنو (ج) را به معنای کَهن نو (قنات نو) دانسته‌اند. قنات اصلی این آبادی، قنات شیخ‌آباد بوده و قنات نو پرآب در کنار قلعه قدیمی که به «کلات» مشهور بوده واقع شده و باعث پیشرفت این آبادی شده؛ کهنوج از دو واژه (کهن) و (نو) (قنات نو) تشکیل شده‌است. در مرکز این شهر قلعه امیر سعید خان وجود دارد که هسته اولیه تشکیل این شهرستان بوده‌است. در حال حاضر قسمتی از قلعه امیر سعید خان باقی مانده‌است و در مجاورت شهرک ولیعصر واقع شده‌است.
آب و هوای کهنوج گرم و خشک است و این شهر تابستان‌هایی گرم و زمستان‌هایی نسبتاً معتدل و تا حدودی سرد دارد. نسیم مطبوعی که شب‌ها می‌وزد خنک است و به «شوباد»، یعنی بادِ شب معروف است. این واژه، یعنی شوباد نام خود را به اسم بسیاری از مغازه‌ها و ساختمان‌ها نیز داده‌است؛ به‌طوری‌که سینمای شهرستان کهنوج به سینما «شوباد» معروف است و در محوطه پارک بزرگ شهر و نزدیک به دریاچه پارک قرار دارد . همچنین نیروگاه سیکل ترکیبی این شهر نیز شوباد نام دارد.
وجود کوههای نسبتاً مرتفع در ارتفاع متوسط۲۰۰۰ متر در جنوب غربی، شمال، شمال غربی و شمال شرقی که همانند دیواری اطراف آن را فراگرفته‌است. ارتفاعات این منطقه دنبالهٔ رشته کوههای زاگرس و کوههای پراکنده مرکزی است که از شمال به جنوب از ارتفاعات شهرستان می‌توان، کوههای جبال بارز در شمال شرقی را نام برد. همچنین می‌توان کوههای کلمرز و گرم و کوه شهری و کوه شاه نیز نام برد؛ که ارتفاع متوسط آن‌ها به ۲۰۰۰متر میرسد به دلیل نفوذ توده‌های گرافیتی در بخشی از این ارتفاعات معادن کرومیت ایجاد شده‌است. نیروگاه گازی کهنوج و در آینده نیروگاه سیکل ترکیبی کهنوج از منابع تأمین انرژی این منطقه هستند.
از مهم‌ترین سوغات کهنوج می‌توان به : مرکبات (پرتقال، نارنگی، لیموترش و...)، رطب ، خرما و مشتقات آن و غلاتی چون گندم و ذرت اشاره کرد. همچنین گیاهی خودرو به نام [شُلَک]به‌صورت پخته و سرخ شده، بسیار خوشمزه و مقوی است که بیشتر در گندم زارها زمینهای کشاورزی و دشتها یافت میشود.
مـردم ایـن شـهر عمدتـا از شـهرهای اطـراف بـه ایـن شــهر مهاجــرت کردنــد. ایــن شهرســتان در جنــوب اســتان قــرار گرفتــه و از شــمال بــه شهرســتان هــای جیرفــت و عنبرآبــاد از جنــوب بــه اسـتان هرمـزگان از شـرق بـه اسـتان سیسـتان و بلوچسـتان و از غـرب بـه شهرسـتان منوجـان محـدود شـده اسـت . اقتصـاد کهنـوج بـر پایـه کشـاورزی، دامداری و قالیبافـی اسـتوار بـوده و گنـدم، جـو، مرکبـات، خرمـا، ترهبـار و تـا حـدودی قالــی صــادرات ایــن شهرســتان را تشــکیل میدهنــد . مردم این شهرستان از قوم بلوچ و بلوچ کاره هستند، پیرو دین اسلام و مذهب شیعه دوازده امامی هستند. لهجه و گویش این منطقه بلوچی و رودباری است، همچنین به علت مجاورت با استان هرمزگان، فارسی آمیخته با لهجه بندرعباسی است و به گونه ای، به لهجه محلی تکلم می‌کنند.
کهنوج یکی از شهرستان‌هایی است که مرغوب‌ترین خاک را داراست، به دلیل جوان بودن کوههای اطراف شهر که مواد معدنی را از اعماق زمین طی میلیون‌ها سال پیش بر روی زمین آورده‌است. در این شهرستان خبری از فصل پاییز نیست و فقط سه فصل دیگر را می‌توان احساس کرد؛ البته ناگفته نماند که در فصل بهار و تابستان، دمای هوا به مرور زمان افزایش پیدا می‌کند و گرمای نسبتاً شدیدی در کل شهرستان احساس میشود و در آغاز ماه آبان در فصل پاییز هوا رو به سردی می‌گراید و تا اواخر ماه بهمن در فصل زمستان هوای این شهرستان سرد و مطلوب خواهد شد. کهنوج به دلیل وجودش در منطقه‌ای که تحت تأثیر فشار جنب حاره‌ای است که باعث جلوگیری از صعود توده هوا میشود، این عامل نیز باعث جلوگیری از ریزش باران در منطقه میشود و شرایطی را فراهم کرده که باعث خشکسالی این اهل و دیار شده و امروزه مردم با خشکسالی بزرگی دست و پنجه نرم می‌کنند.
لوار نوعی باد گرم در جنوب استان کرمان می‌باشد که شهرستان کهنوج را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد؛ فصل وزش این باد در فصل تابستان و معمولاً اواخر فصل بهار، یعنی زمان اوج گرما در منطقه می‌باشد. البته گفته شده علت گرم و سوزان بودن این باد و وزش آن در فصل تابستان، ورود توده هوای گرم و خشک به منطقه جنوب ایران می‌باشد. ناگفته نماند؛ در هنگام شب، این باد به صورت نسیمی خنک پدیدار شده و گرمای روز تابستانی را از یاد می‌برد، و به این علت به شوباد مشهور است، یعنی بادی که در شب می‌وزد. یکی از مزایای وزش باد لوار رسیدن میوه نخل (خرما) در منطقه است؛ به گونه‌ای که زمان وزش این باد را مردم منطقه به خرما پزان می‌شناسند. اما این باد، برای کاشت نهال، درختان تازه کشت شده و زراعتهای تابستانی مطلوب و مناسب نیست.
در کهنوج کوه های نسبتا مرتفع در ارتفاع متوسط 2000متر درجنوب غربی درشمال وشمال غربی درشمال شرقی همانند دیواری اطراف آنرا فراگرفته است. ارتفاعات این منطقه دنباله ی رشته کوه های زاگرس و کوه های پراکنده مرکزی است که از ارتفاعات شهرستان می توان :کوههای بشاگرد در جنوب غربی کوههای چجبال بارز در شمال شرقی را نام برد . همچنین می توان کوههای کلمرز و گرم و کوه شهری و کوه شاه نیز نام برد که ارتفاع متوسط انها به 2000متر میرسد به دلیل نفوذ توده های گرافیتی در بخشی از این ارتفاعات معادن کرومیت ایجاد شده است .مناطق کوهستانی کلمرز و بشاگرد نیز در این شهرستان قرار دارد.
نیروگاه گازی کهنوج و در آینده نیروگاه سیکل ترکیبی کهنوج از منابع تأمین انرژی این منطقه هستند.
جاذبه های کهنوج
طبیعت و سدهای گشکندر کهنوج : ورودی گشکندر که جنب دانشگاه پیام نور کهنوج است به تنگ حنایی معروف است که گویا به خاطر وجود سنگ های حنایی رنگ به این نام معروف شده است. در گشکندر گل های وحشی مثل ترشاله و گل کبر و دهک و درختان کنار همراه با کندوهای عسل طبیعی کوهی فراوان به چشم می خورد. نوعی کنار در این منطقه وجود دارد که به آن کنار لمبیری می گویند و در قسمت های کوهستانی می روید و مزه ای تلخ و ترش و شیرین با دانه هایی ریز دارد.
اندیس باب کهنوج : باب کهنوج یک اندیس فلزی است که در حوالی شهر سردونیه استان کرمان قرار دارد و مادهٔ معدنی موجود در آن، طلا است. سنگ میزبان این اندیس پیروکلاستیکهای آندزیتی است و دیرینگی آن به دوران ائوسن میرسد. در این اندیس، پاراژنز‌های مس یافت می‌شوند.
قلعه تاریخی کهنوج : قلعه تاریخی کهنوج ازتوابع استان کرمان که این قلعه بر فراز تپه ای طبیعی به ارتفاع سی متر بناشده و در سالهای اول دهه ی ۱۳۶۰ بخشی از آن تخریب کرده اند تا منبع آبی بسازند.
قلعه میش پدام : قلعه میش پدام مربوط به هزاره دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان کهنوج، بخش رودبار، روستای میش پدام واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۵۷۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تنگ موردان : تنگ موردان کهنوج در حدود ۲۰ کیلومتر درازا دارد و دره های فرعی مختلفی در آن به چشم می خورد که هر کدام جذابیت خاص خود را دارند. در میانه تنگ موردان کهنوج، روستای موردان و در انتهای آن روستای آب باد واقع شده است. در ۳۰ کیلومتری شمال فاریاب تنگه زیبای موردان با دیواره های بلند و سنگی و جریان آب رودخانه کف آن، وجود انبوه درختان خرما و مرکبات و نیز جنگل های تمشک، صفای خاصی به این تنگه بخشیده است. تنگه ی زیبا و شگفت انگیز موردان کهنوج در نوع خود در شهرستان پهناور کهنوج بی نظیر است. مورد گیاهی بوده است که در این تنگ می روییده و نامگذاری موردان به همین علت بوده است و نیز ز دیگر جاذبه های این تنگ می توان به باغ ها و نخلستان های زهمکان اشاره کرد. این تنگ در حدود ۲۰ کیلومتر درازا دارد که دره های فرعی مختلفی در آن به چشم میخورد که هر کدام جذابیت خاص خود را دارند. در انتهای این تنگ روستای آب باد واقع شده است. دسترسی به این تنگ از طریق جاده ارتباطی کهنوج به حاجی آباد، پس از شهرستان فاریاب، جاده خاکی روستای موردان در شمال جاده، امکانپذیر است.
دره لمبورو کهنوج : منطقه گردشگری لمبورو، روستا یا یک آبادی خالی از سکنه است که بقایایی از برخی خانه های از جنس سنگ در آن وجود دارد که گویای این موضوع است که در گذشته در آن زندگی می کرده اند. این دره ی بسیار زیبا درختانی بلند و چندین چشمه دارد که دائمی می باشند، اما درختان لیمو این منطقه به دلیل خشکسالی از بین رفته اند در عوض درختان کسور که میوه خوراکی دارد و گهج و کنار به وفور یافت می شود. از برگ درخت کنار شامپو سدر تهیه می کنند. این درختان زیبا به تعداد زیاد در این منطقه دیده می شوند و به زیبایی این منطقه افزوده اند.در این آبادی دو قدمگاه وجود دارد که از گذشته به قدمگاه حضرت ابوالفضل و دیگری به قدمگاه حضرت علی (ع) معرف است که در میان نخل های بلند قرار گرفته اند و نمایی زیبا دارند.
........................
آرشیو
