نَمین یکی از شهرهای استان اردبیل واقع در شمال غربی ایران است. نمین در منطقه‌ای کوهستانی و در حاشیه دریای خزر، با ارتفاع ۱۷۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد. نمین دارای آب و هوایی معتدل، زمستانهایی سرد و تابستانهایی ملایم است. نمین دارای جنگل‌های طبیعی فندق، ازگیل، زالزالک، تمشک و باغات میوه فراوان است. فاصله نمین از اردبیل ۲۵ کیلومتر می‌باشد و از سویی دیگر پس از عبور از گردنه حیران گیلان به شهر ساحلی آستارا می‌رسد. نمین از دیرباز به داشتن فرهنگی غنی معروف است.طبق سرشماری سال ۹۵ در مجموع جمعیت این شهرستان نزدیک۹۶۴۵۷ نفر است.
ایجاد منطقه ویژه اقتصادی نمین (اردبیل ) با 2 هزار و 55 هكتار مساحت در سال 85 در هیات دولت و در سال 89 در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید اما پس از گذشت یك دهه هنوز روند و تحقق آن از مطالبات جدی مردم این استان محسوب می شود. در خصوص نامگذاری این شهر چنین گفته میشود که این شهر در قدیم پوشیده از جنگل و درخت بوده و به دلیل فاصله اندک آن از دریای خزر هوایی مرطوب و پر باران داشته‌است. اشیایی که از اطراف موزهٔ نمین پیدا شده قدمتی بالغ بر ۵۰۰۰ سال دارد.
در خصوص نامگذاری این شهر چنین گفته میشود که این شهر در قدیم پوشیده از جنگل و درخت بوده و به دلیل فاصله اندک آن از دریای کاسپی هوایی مرطوب و پر باران داشته‌است و بر همین اساس آن را به زبان تالشی نمین یعنی نمناک نامگذاری کرده‌اند. اشیایی که از اطراف موزهٔ نمین پیدا شده قدمتی بالغ بر ۵۰۰۰ سال دارند. اکثر مردم شهرستان نمین به زبان ترکی آذربایجانی و اندکی در بخش عنبران به تالشی صحبت می‌کنند. کل جمعیت این شهرستان ۱۱۰۷۷۹ نفر است.
شهرستان نمین در شمال شرقی استان اردبیل و در فاصله 22 کیلومتری مرکز استان در کنار جاده ترانزیتی اردبیل به گیلان و تهران با وسعت 1 هزار و 37 کیلومتر مربع در همسایگی کشور جمهوری آذربایجان واقع شده که حدود 5 و نیم درصد کل مساحت استان اردبیل را در برمی گیرد.
کلمه نمین در زبان تالشی به معنی نمناک است. این شهر به دلیل همجواری با دریای خزر و رطوبت بالای موجود در آن به این نام شهرت یافته است. جنگل‌های انبوه در اطراف آن نیز ناشی از این رطوبت بالاست. این شهر که از زمستان‌های سرد و تابستان‌های خنک بر خوردار است جز شرقی‌ترین شهرهای استان اردبیل محسوب میشود. که پس از عهدنامه ترکمان چای این شهر از تالش جداشده است.این شهرستان دارای مردمانی با فرهنگ و مهمان نواز می باشد و از رودخانه مهم آن نیز می توان "نمین چایی" را نام برد.
نمین شهری کشاورزی است و به علت آب و هوای مناسب و خاک حاصلخیز، توانایی بالایی در کشاورزی دارد. گندم، جو، عدس، فندق، گیاهان علوفه ای، تره بار، سیب، گلابی، گیلاس، آلبالو، زردآلو و آلوچه از مهم ترین محصولات کشاورزی منطقه هستند. نمین به مانند دیگر شهرستان های استان اردبیل به دلیل دسترسی به مراتع نسبتا غنی در زمینه دام داری و دام پروری از رونق خوبی برخوردار است و انواع فرآورده های دامی از این منطقه صادر می شود.
شهر نمین به عنوان مرکز شهرستان در 25 کیلومتری شمال شرقی اردبیل قرار دارد و مسیرهای دسترسی به این منطقه عبارت اند از:
- راه نمین- اردبیل به سوی جنوب باختری به طول 27 کیلومتر
- راه نمین- آستارا به سوی خاور به طول 50 کیلومتر
- راه فرعی نمین- عنبران
به استناد شواهد موجود تاریخی، چندین هزار سال قبل از میلاد، مردمانی در منطقه فعلی به مرکزیت نمین ساکن بوده اند و تمدنی درخشان داشته اند. دمورگان با توجه به نتایج مطالعات خود بر روی منطقه چای قوشان در حد فاصل نمین و روستای میناباد، تاریخ پیدایش تمدن در این منطقه را 9 هزار سال قبل از میلاد گزارش نموده و اشیایی از این منطقه مربوط به قرن 16-12 (ق.م) پیدا کرده است. دیاکوئوف سابقه پیدایش تمدن در این منطقه را 3 هزار سال پیش از میلاد تخمین زده است. به هر حال در سال 1813 میلادی پس از انعقاد عهدنامه گلستان و بدنبال آن در سال 1828 با انعقاد عهدنامه ترکمن چای به ایالتهای کوچکی تجزیه شده و ویلکیج به مرکزیت نمین(باستناد مدارک موجود مرکز طالش سابق) از تالش منتزع گردید. درباره تاریخ این منطقه اطلاعات مستندی در دست نیست ولی آن چه مسلم است این که تاریخ این منطقه با شهرستان اردبیل یکی محسوب می شود.
بنابر بر برخی منابع دیگر، امرای محلی سالی چند ماه در دامنه های شیندان قلعه سی اطراق می کرده اند با توجه به اینکه تمام شهرها و روستاهای اطراف به غیر از نمین از بالای این قطعه دیده می شده بدین سبب این شهر را نه بین یعنی جایی که دیده نمی شود نامیده اند بعدها حرف ب تبدیل به میم شده و بجای نه کلمه نمین تلفظ گردیده است.
مهمترین ویژگی فرهنگ مردم شهرستان نمین علاقمندی و توجه خاص آنان به کسب علم و دانش و تحصیلات عالیه از قدیم الایام بوده و به همین دلیل نمین بعنوان «شهر فرهنگی» از دیرباز در بین عام و خاص معروفیت داشته است. بطوریکه مدارس دخترانه و پسرانه به سبک نوین آموزشی «به استناد کتاب تاریخ و فرهنگ آذربایجان آقای حسین امید» در شهر نمین به سال 1299 هجری شمسی دایر بوده است.
از جمله امکانات موجود فرهنگی در شهرستان نمین می توان به وجود کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتابخانه، دانشکده پردیس از دانشگاه محقق اردبیلی، دانشگاه پیام نور، کتابخانه عمومی، حوزه علمیه نمین و دگرماندرق و ... اشاره کرد که نیازمند توجه خاص به منظور جبران نیازمندی های ضروری فرهنگی شهرستان عنایتاً به آسیب پذیری این منطقه ناشی از همسایگی با کشورهای جمهوری آذربایجان و پیامدهای منفی و معضل اجتماعی و فرهنگی در اثر قاچاق کالا و ترددهای غیرمجاز و .... می باشد.
آداب و رسوم اهالی این شهرستان نیز همانند آداب و رسوم سایر اهالی استان می باشد و موردی که از حیث موضوع مذکور این شهرستان را متمایز از سایر شهرستانهای استان نماید وجود ندارد اگر چه در برخی موارد تفاوت نه چندان قابل توجه وجود دارد ولی در کل رعایت حقوق مدنی، احترام به یکدیگر، احترام به باورهای دینی، مهمان نوازی، اعتقادات مرسوم در جامعه، اجرای مراسم مذهبی در ایام ماه محرم، عید قربان، نوروز، هفته خوانی در منازل، تکایا و....از جمله آداب و رسوم اهالی این منطقه را تشکیل می دهد.از نظر قومیت 79 درصد بافت جمعیت شهرستان، شیعی مذهب و 21 درصد آن از اهل تسنن می باشد که بدون داشتن اختلاف در کنار هم زندگی می کنند. مردمان اهل تسنن در مرکز شهرستان و نیز 11 روستای تابعه بخشهای عنبران و ویلکیج سکونت داشته که بخش عنبران از اکثریت مطلق سنی نشین برخوردار است.
مهم ترین صنایع دستی منطقه؛ قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی و مسند بافی بوده که در این میان شهر مرزی عنبران به دلیل داشتن دارهای گلیم بی‌شمار در زیر سقف خانه‌ها، در اقصی نقاط جهان شهره عام و خاص می باشد. قالی و گلیم ساخته دست مردم این منطقه جزء محصولات صادراتی شهرستان محسوب می شوند. صادرات شهرستان نمین عده ای را در کار بازرگانی و داد و ستد وارد نموده است. عمده ترین صادرات این شهرستان گندم، جو، زرد آلو، فرآورده های دامی، عسل و نیز صنایع دستی چون قالی و گلیم است. از نمایشگاه و فروشگاه صنایع دستی این شهرستان می توان به نمایشگاه و فروشگاه صنایع دستی نمین و نمایشگاه دائمی صنایع دستی شهر مرزی عنبران اشاره کرد.
نمین شهر آلبالو است باغ های آلبالو و باغ های آلوچه با چنار های سر به فلک کشیده در گستره ای وسیع از سر سبزی و گیاهان گوناگون با گل های رنگارنگ و ... از نمین نمادی از بهشت ساخته است.
ازابنیه های ابتدایی که با تخته سنگ های بزرگ و بدون استفاده از ملات ساخته شده با نام عمومی «دلمن » شناخته می شود ( «دلمن» نوعی ساختمان ابتدایی عهد برنز که با تخته سنگ های بزرگ ساخته می شد.) و نمونه هایی از آن هم اکنون در منطقه چای قوشان، لولوسنگری، خانقاه علیا، چوبان یوردی و قرمزلیق جنوب غربی نمین وجود دارد. این اتاقها با ابعاد تقریبی 4 ×2 متر از تخته سنگ هایی به ارتفاع 5/1 متر که دیوارهای آن را تشکیل می دهد و سقف آنها را تخته سنگی بزرگ پوشانده ساخته شده و اطراف آن برای حفاظت از سرما با خاک پوشانده شده و اطراف آن با شعاع بزرگتری با سنگ چین دیگری احاطه شده که محیط بسته ای را دراطراف این اتاق ها بوجود آورده است. نمونه های دیگری از این دلمن ها در آستارا یافت می شود که ابعاد آن 12×18 متر وبجای اک اتاق چند اتاقک در مرکز دارد در نزدیکی لنکران نیز دلمن های مشابهی وجود دارد این دلمن ها شباهت زیادی با دلمن های نمین دارد و برخی از این دلمن ها متعلق به عهد برنز است. نمین یک منطقه جنگلی است و برای جوامع اولیه که از راه شکار و جمع آوری میوه زندگی میکرده اند محل سکونت مناسبی بوده است. دورهدوم پس از سقوط ساسانیان و تشکیل حکومت های اسلامی درایران، سرزمین کادوسیان بنام «طیلیسیان » شناخته شده است آثار باقی مانده مربوط به پیشاز میلاد در نمین نشانگر تمدنی است که دراین مقطع تاریخی در این منطقه وجود داشته است.
از سوغاتی های معروف نمین می توان به عسل، کره، پنیر، گل سرخ، و نعناع خشک، گل گاو زبان و گلپر ، انواع میوه شامل آلبالو و آلوچه پیوندی اشاره کرد که میوه های مذکور به فراوانی در نمین وجود دارد و به سایر شهر ها ارسال می شود
خوراکی های محلی: گلدیک آشی ، آش دوغ ، آش ماست، سوتی آش، اوماج آشی، آرشته آشی، باسترما پلو، شیر پلو(سوتی پلو ) ، ترچین پلو (ته چین)، فرنی، موشگِفی، حلوای سیاه، قوئود و ... از خوراکی های محلی نمین می باشد.
در مورد گلدیک لازم به توضیح است که یکنوع گل بومی در کوهپایه هاو کنار رودخانه نمین به صورت خودرو می روید که نسترن نام دارد. میوه این گیاه به زبان آذری «گلدیک» نامیده می شود که بعد از فصل گلدهی که گلبرگ های آن می ریزد مادگی آن تبدیل به میوه می شود . میوه موقعی رسیده است که رنگش کاملاً قرمز شده باشد. در فصل پائیز افراد بومی این میوه ها را جمع آوری کرده و پس از خشک شدن و یا به صورت تر و تازه آن را برای فروش به بازار عرضه می کنند. داخل گلدیک دانه ها و خارهای ریزی وجود دارد که باید از آن جدا گشده و دور ریخته شود . بدین جهت میوه (گلدیک ) را می جوشانند و از چند نوع صافی عبور می دهند. تا مواد زاید آن گرفته شود. و با اضافه کردن موادی از جمله برنج، لوبیا چیتی،سبزی آش، گردو، انواع خشکه بار (از جمله آلوچه، زردآلو،آلبالو)، شکر، سیرداغ و نعناع داغ و پیاز داغ آش گلدیک تهیه می شود ، بانوان نمین در تهیه این آش خوشمزه مهارت خاص خود را دارند. عصاره گلدیک برای درمان سنگ کلیه و مثانه بسیار مفید مثمر ثمر است.
جاذبه های نمین
روستای عنبران : یکی از مناطق زیبای شهر نمین روستای عنبران است که مردم آن به زبان تالشی صحبت می‌کنند و بیشتر سنی مذهب هستند. می‌توانید برای گشت و گذار در محیط‌های روستایی نمین به عنبران سری بزنید.
جاده حیران : جاده زیبای حیران در نزدیکی شهر نمین واقع شده است و حرکت در این جاده را به هیچ‌وجه نمی‌توان از دست داد. به گفته بسیار از کسانی که گذر از آن را تجربه کردند، این جاده زیباترین جاده ایران است.
جنگل فندوقلو : از نمین می‌توانید به راحتی به جنگل فندوقلو دسترسی داشته باشید، جنگل فندوقلو را می‌توان یکی از زیباترین نقاط طبیعی کشورمان بنامیم، این جنگل ادامه جنگل‌های استان گیلان محسوب میشود که در شمال استان اردبیل واقع شده است و اوج ارتفاع آن به 1800 متر می‌رسد. مساحت این جنگل چیزی بیش از 16 هزار هکتار است و عمدتاً هوای سردی را به خود می‌بیند و در اوج تابستان می‌توانید از هوای خنک آن بهره ببرید و لحظاتی لذت بخش را سپری کنید.
جنگل مشه و چشمه مشه سویی : اگر از سمت آستارا به اردبیل حرکت کنید 25 کیلومتری شهر اردبیل و 10 کیلومتری شهر نمین به مکانی بکر و زیبا خواهید رسید. پس از گذر از پل سفید رود، در مسیر روستایی به نام گیلده (گیلاده) وجود دارد که با بالا رفتن از شیب تند روستا و در انتهای آن به معدن سنگی خواهید رسید. از این جای مسیر کافی است کمی پیاده روی کنید تا به جنگل زیبا و ناشناخته مشه برسید. در میان جنگل با چشمه آبگرمی به نام مشه سویی برخورد خواهید کرد که می‌توانید با آبتنی در آن لذت طبیعت گردیتان را دوچندان کنید.
آبشار شورشورنه : جاده و گردنه حیران پر است از زیبایی‌های خلقت خداوند. آبشار شورشورنه در منطقه عنبران و 10 کیلومتری شهر نمین واقع شده است. عنبران محله خود به دو قسمت علیا و سفلی تقسیم میشود که آبشار شورشورنه در قسمت عنبران علیا قرار گرفته است. آبشار از بلندای صخره‌ها به پایین ریخته و طبیعت منحصر به فردی را پدید آورده است. شما به راحتی می‌توانید زمانی را در غار پشت آبشار گذرانده و از طبیعت زیبای آن بهره ببرید.
بقعه شیخ بدرالدین : پیربدرالدین از مریدان پیر قطب الدین میانجی و از فرزندان ابن عباس عموی پیامبر (ص) بوده که در اواسط قرن هفتم هجری قمری برای تبلیغ دین همراه شیخ شاه دینوری از زنجان به شهر آستارا سفر می‌کنند. بعد از مهاجرت این شیخ وارسته و نامی در شهر نمین وفات یافته و مقبره‌ای در این شهر برای او بنا می‌گردد. از ساختار ظاهری بنا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: در قسمت پیشانی بنا تیر چوبی به عنوان کلاف استفاده شده که در نمای بیرونی عیان است. ورودی این مقبره در ضلعی که رو به قبله دارد، به اطاق کوچکی باز می شود. برای وارد شدن به گنبد خانه باید از درب دیگری در این اتاق گذر کرد. در اتاق اول سنگی مرمر بسیار زیبایی با تزئینات و نوشته های برجسته وجود دارد که مربوط به صاحب مقبره می باشد.
موزه نمین (صارم السلطنه) : این ساختمان که امروزه به عنوان موزه شهر نمین از آن استفاده می‌کنند در گذشته خانه میرکاظم خان، حاکم حکومت محال ثلاثه مرزی بوده است و در بخش غربی آن یک خانه اسبقی به موزه چسبیده است. این ساختمان در سال 78 یک بار به طور کامل مرمت گردید. این بنا دارای بخشهای سردر هشتی، حیاط، حوض شش ضلعی، اتاق تخت بنا، اتاق شیروانی و بخش خدماتی است.
روستای گلشن : در شرقی ترین نقطه استان اردبیل و شهرستان نمین روستایی وجود دارد بنام روستای گلشن که با کشور جمهوری آذربایجان مرز مشترک دارد و حدودا از خط مرزی بطول 2 کیلومتر فاصله دارد که مردم آن با دامداری و کشاورزی زندگی را سپری می کنند . زبان مردمان روستا تالشی می باشد و در عین حال پیران و ریش سفیدان روستا نیز به زبان ترکی مسلط می باشند روستای گلشن که در نزد اهالی روستا و در روستاها و شهرهای منطقه به کلش معروف است . علت معروفیت روستا به این نام به این دلیل است که درسالهای نه چندان دور مردم روستا بیشتر مشغول کشت و برداشت گندم و جو بوده اند که ته مانده های آن که در زمین زراعی باقی می ماند را کلش می نامیدند و روستا را هم به همین دلیل کلش نامیده اند .روستای گلشن از طبیعت سر سبز و بسیار زیبایی برخوردار است .از اماکن و نقاط تاریخی این روستا می توان به این موارد اشاره کرد.
دریاچه سوها : یکی دیگر از شهرهای استان اردبیل به نام نمین که با جاذبه های خاص گردشگری مقصد مناسبی جهت گردشگری می باشد. سوها نام آبگیر سد کوچکی در حوالی روستایی به همین نام در فاصله حدود ۳۵ کیلومتری شرق شهرستان اردبیل است.این منطقه که در واقع نقطه شروع جنگل های استان گیلان محسوب میشود، با داشتن آب و هوایی معتدل بسیار مورد علاقه طبیعت دوستان واقع شده است. دریاچه سد سوها در ۴ کیلومتری شمال شرقی روستای سوها قرار دارد. سوها (که سوآ نیز تلفظ می شود) نام روستایی کوچک در چند کیلومتری شرق اردبیل، واقع در شهرستان نمین است. به علت زیادی آب در اطراف روستا، نام روستا را سوها انتخاب کردند. آب روستا از چشمه های منطقه تامین میشود و محصولات این روستا اغلب شامل غلات و حبوبات است. شغل عمده اهالی زراعت و گله داری است. روستاهای نیارق (نیارا)، حور و سقّزچی (ساقّیچی) روستاهای همسایه سوها هستند. بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۱۷۸۳ نفر با ۳۴۵ خانوار بوده است.در نزدیکی روستای سوها، آبگیری کوچک و بسیار زیبا با همین نام قرار گرفته است. این منطقه که در واقع نقطه شروع جنگل های استان گیلان است با داشتن آب و هوایی خنک بسیار مورد توجه طبیعت دوستان واقع شده و یک مقصد گردشگری رویایی برای همه طبیعت گردان است. دسترسی به روستای سوها از طریق جاده ارتباطی شهرستان اردبیل به بریس، نیارق و در نهایت سوها امکانپذیر است. کمتر از ۵ کیلومتر انتهایی از روستای سوها تا دریاچه خاکیست که به راحتی با ماشین های معمولی قابل عبور است.
ساختمان صارم السلطنه: این بنا در کنار مسجد جامع و در مرکز شهر واقع شده و محل سکونت صارم السلطنه و فرزندان ایشان بوده و دارای دو طبقه و یک حیاط بزرگ است.(در بازسازی اخیر تبدیل به موزه گردیده است)
آب بروکش: این چشمه در شمال شرق خانقاه علیا و در دامنه کوه· نسبتاً کم ارتفاعی قرار دارد و آب آن در تمام فصول سال به یک اندازه و بسیار سرد است. و به علت سبکی هضم غذا را تسهیل می کند.
.....................................
آرشیو
