خُرَّم‌دَرّه یکی از شهرهای استان زنجان و مرکز شهرستان خرمدره است ، این شهر با تمدن هشت هزار ساله به نگین سبز و دارالخیرین شهرت دارد و مطابق سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت آن برابر با ۵۵۳۶۸ نفر می باشد. سوغات خرم دره انگور و انواع محصولات آن مثل شیره،آبغوره و بیسکویت ساقه طلایی و ویفر گروه صنعتی مینو این شهر می باشد ، که شهره کشوری دارد
شهرستان خرمدره در ۴۹ درجه و ۲۵ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۵۵ دقیقهٔ طول شرقی نصف‌النهار مبدأ و ۳۶ درجه و ۲۵ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۱۰دقیقهٔ شمالی خط استوا قرار گرفته‌است. فاصله این شهر از تهران ۲۴۵ کیلومتر ، تبریز ۳۸۹، ، رشت ۱۸۴ کیلومتر و تا قزوین حدود ۹۰ کیلومتر می باشد.
با توجه به این که شهرستان خرمدره بین آزادراه زنجان-قزوین قرار دارد و دارای ایستگاه راه آهن بوده و یک فرودگاه درحال احداث(حوالی استادیوم فوتبال)دارد میتواند بیش از این برای کشور ایران مورد استفاده واقع شده و ثمر بخش باشد. نام برخی مناطق و محلات آن(به ترکی) شامل: نُوَک، قوبّا، یان یان، قالا سر، داسداران، چینامور، شهرک قدس، شهرک گلدشت، شهرک گلها، شهرک فرهنگیان، شهرک دهکده سبز، و... است
خرمدره نسبت به شهر همجوار برخورداری کمتری نسبت به صنایع دارد ، اما چند شرکت مستقر در آن از بزرگ ترین شرکت های شمال غرب کشور محسوب می شوند ، گروه صنعتی مینو که در سال ۱۳۳۸ خورشیدی توسط آقای علی خسروشاهی بنیان نهاده شد و در ۱۶ آبان همان سال فعالیت تولیدی خود را با تأسیس شرکت صنعتی پارس مینو آغاز کرد.در دهه ۵۰ خورشیدی و با تأسیس کارخانه خرمدره(که طرح آن از اروپا آورده شد)، مینو به یکی از بزرگترین صنایع غذایی خاورمیانه تبدیل شد. در این دهه تعداد کارکنان این گروه صنعتی به بیش از ۲۰۰۰ نفر رسیده بود.
مجتمع کشت و صنعت و دامپروری و مرغداری دشت خرمدره در محدوده‌ای به وسعت حدود ۱۱۲۵ هکتار در شهرستان خرمدره قرار دارد. این شرکت در چهار زمینه «دامپروری»، «زراعت»، ـ«باغبانی» و «مرغداری» فعالیت می‌کند. واحد دامپروری دارای ۷۵۰۰ رأس دام و تولید روزانه 125 تن شیر میباشد. سطح باغات ۳۰۰ هکتار و سطح اراضی تحت کشت ۶۰۰ هکتار میباشد که سالیانه ۳ هزار تن انواع میوه و ۱۵ هزار تن انواع محصولات زراعی تولید می‌کند.
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان خرمدره در سال ۱۳۹۵ برابر با ۶۷۹۵۱ نفر بوده‌است. بلندترین ارتفاع ۳۰۰۰ متر واقع در ارتفاعات الوند و کمترین ارتفاع که تقریباً اکثر نقاط شهرستان را شامل می‌شود برابر ۱۵۰۰ متر است. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵۷۵ متر میباشد. مساحت شهرستان ۴۰۷ کیلومتر مربع میباشد. این شهرستان در قسمت جنوبی استان زنجان واقع شده که از شمال به استان قزوین و از شرق و غرب به شهرستان ابهر و از جنوب به شهرستان خدابنده محدود می‌شود. منطقهٔ خرمدره، منطقه‌ای کوهستانی محسوب می‌شود و از نظر طبیعت زیباترین جنگل‌ها و باغات میوه را در استان زنجان دارا میباشد که به همین دلیل به این شهرستان نگین سبز استان نیز گفته می‌شود.
این شهرستان پتانسیل زیادی از لحاظ صنعت و کشاورزی دارد. گروه صنعتی مینو، شرکت شیشهٔ ضد گلوله میرال، سرم سازی که از بزرگترین واحدهای تولیدی شمال غرب کشور میباشد از امکانات بالفعل این شهرستان میباشد. شهرستان خرم دره دارای معادن با ارزشی است که اکنون ۸ معدن سنگ گرانیت و یک معدن مس و سلیس توسط کارشناسان مربوطه فعالیت دارند.
نام خرم دره برگرفته از موقعیت طبیعی این منطقه است و چون خرم دره روستای خوش آب و هوا و خرمی واقع شده بود، به این نام معروف شده است. چنان که از آثار و نوشته های مورخین، جغرافی دانان و سفرنامه نویسان برمی آید، منطقه خرم دره به واسطه وجود ابهر رود در طول حیات خود همواره منطقه ای آباد و سرسبز بوده است. به نوشته حمداله مستوفی که در قرن هشتم قمری مدتی متصدی مالیاتی ابهر و زنجان بوده، . در سفرنامه سیف الدوله (دوران قاجار) درباره خرم دره آمده شده است "خرم دره ده با صفای معتبری است. باغات و زراعت زیاد دارند. آبش بسیار، در کنار رودخانه‌ای واقع است. حمام و مسجد خوبی دارد. مردمش ترک زبان هستند و بعضی باراندازها به جهت کاروانسرا ساخته‌اند." در زمان ناصرالدین شاه مادام دیولافوا فرانسوی که از خرم دره دیدن کرده در سفرنامه خود نوشته است: " در دو منزلی سلطانیه، دهکده قشنگ و باصفایی است که موسوم است به خرم دره. الحق نام شایسته‌ای است که به حقیقت نزدیک است. از تبریز تا این جا دهکده‌ای که این طور آباد و خرم باشد ندیده بودم."مهم ترین علت وجودی شهر خرم دره جریان ابهر رود در طول شهر است که دلیل اصلی وجود باغ ها و زمین های کشاورزی و چهره سبز و خرم این منطقه به حساب می آید.
روستای خرم دره در گذشته شامل محله‌های لشگری، چاله محله و محله حصاری بوده و پس از آن محله‌های نوکر زک (قنات نو)، حاج ملاعلی، ناوک و گونه زار، سلطان آباد، تازه کند و شهرک قدس به آن اضافه شده است و به این ترتیب شهر در مقاطع مختلف تاریخی توسعه یافته است. همچنین بارندگی مناسب و عبور ابهررود از میان آن، سبزی و طراوت خاصی به خرم دره بخشیده که باعث شده است سفرنامه نویسان و جغرافی دانان از آن با عنوان باغ شهر نیز یاد کنندسر سبزی و آب و هوای مطلوب و طبیعت باصفا و روح انگیز خرمدره در کنار میهمان نوازی مردم آن ، این شهرستان را به یکی از برجسته ترین مناطق گردشگری مبدل کرده است . از آغاز دهه چهل، با استقرار کارخانجات مواد غذایی مینو در حوزه نفوذی شهر خرم دره و به کارگیری حدود دو هزار نفر کارگر و کارکنان شاغل در این کارخانجات رونق و رشد خرم دره افزایش یافته و با توسعه بخش صنعت مواد غذایی و خدمات، چهره روستایی این منطقه به چهره صنعتی - خدماتی شهری تبدیل شده است. در پی رونق کشاورزی شرکت‌های بزرگ و کوچک نیز فعال شده و اسباب رونق خدمات صنعتی و بازرگانی این منطقه را فراهم کرده اند. دامداری در کنار کشاورزی از مشاغل مهم مردم منطقه است و پرورش انواع دام به صورت سنتی و صنعتی و پرورش طیور در مرغداری‌های بزرگ و کوچک در منطقه رایج است. صنایع دستی شهرستان خرم دره را بافته‌های داری شامل قالی بافی، گلیم بافی و جاجیم بافی که بیش تر توسط زنان و دختران و در روستاهای اطراف بافته می شوند، تشکیل می دهد
اقتصاد شهر خرم دره بر پایه کشاورزی، دامداری و خدمات استوار است. کشاورزی در شهرستان خرم دره به دلیل استعداد فراوان از نظر آب‌های زیر زمینی و خاک‌های حاصلخیز رواج بسیار یافته و شغل اصلی مردم این ناحیه شده است. نوع کشت در این شهرستان آبی و دیمی و محصولات عمده آن گندم، جو، تره بار، انگور، لوبیا، بنشن، زردآلو، سیب و بادام است. شهرستان خرم دره قبل از ایجاد راه آهن و جاده ترانزیتی و در کل تبدیل به یک شهر، دهکده خرم، آباد و پر رونقی در 6 کیلومتری شهر ابهر بود و در امر کشاورزی و زراعت فعالیت داشت، همچنین برای مسافرینی که از جاده ابریشم می گذشتند، محل استراحت و تجدید نیرو محسوب می شد.
جاذبه های خرمدره
سد خاکی شویر: شغل اکثر مردم شویر کشاورزی و دامداری است، از جاذبه های گردشگری آن میتوان به سد خاکی شویر اشاره کرد که هر ساله تعداد زیادی گردشگر از جای جای ایران جذب می نماید طبق آمار شبکه بهداشت شهرستان خرمدره اکثر جمعیت روستای شویر را جوانان تشکیل میدهد که باعث شده در استان زنجان به عنوان جوان ترین روستا از لحاظ جمعیت شناخته شوددرضمن بقعه متبرکه بابا جمال دراین دهستان میباشد.محله قدیم شویر حاکی از زندگانی پیش ازاسلام و عهد ساسانی را داراست که هم اکنون در مسیر سر بالایی و میدان روستا خانه های جدید برروی ان ده قدیم بناگردیده
گرمابه یان یان: حمام یان یان در مرکز شهر خرمدره و در میان بافت سنتی در حاشیهٔ رودخانهٔ کبیر و ضلع غربی خیابان سردار جنگل واقع است. این بنا با ۲۱۰ مترمربع وسعت با سبک معماری حمام های دورهٔ صفوی اما در ابعاد کوچک تر ساخته شده است.تاریخچهٔ ساخت این بنا متعلق به اواخر دورهٔ قاجاریه بوده و تا حدود ۲۵ سال گذشته نیز استفاده می‌شده است.
جاده داسداران خرمدره: لذت از مسیر یعنی جاده‌های سرسبز و دل‌نشین خرمدره. این جاده به‌قدری سرسبز و اعجاب‌برانگیز است که آن را با سرسبزی مناطق شمال کشور میتوان یکسان شمرد. شهرستان خرمدره به نگین سبز استان زنجان مشهور است، زیرا دارای جاده های سرسبزی است که همه را به وجد می‌آورد.حدود 200 تا 300 سال قبل، مردم این شهر برای کشاورزی به این منطقه می آمدند و در دست خود داس داشتند، زیرا برای درو گندم های بسیار فراوان خود راهی این منطقه می‌شدند و این کار آن ها باعث شد این جاده به جاده داسداران شهرت پیدا کند. قدمت این جاده سرسبز و دل انگیز را میتوان حتی از درختان زیبا و بلند قامت و تنومند آن متوجه شد.
تپه خالصه خرمدره: این تپه از معدود محوطه های باستانی متعلق به دوره نوسنگی و مس است، که می تواند هویت پیشینه ی تاریخ معماری فلات مرکزی و شمال غربی ایران رادر معرض نمایش بگذارد.دست افزارهای انسانی که در پیشرفت تمدن بشری نقش مهمی داشته اند از عمده یافته های موجود در این تپه می باشند که اغلب از نوع آشوری هستند.
روستای انجلیین: انجلین، یکی از روستاهای بکر و زیبای شهرستان خرمدره در استان زنجان است ، که طبیعت فوق العاده ای دارد. این روستا در دهستان الوند قرارگرفته است.طبیعت زیبا و بکر این روستا بسیار جذاب است و محیط خوبی هم دارد .
جاده توریستی سوکهریز به خرمدره: یکی از جاذبه های گردشگری که مسافران رو از اقصی نقاط ایران به شهر خرمدره جذب می کنه، جاده ی توریستی سوکهریز هستش، که با جاذبه های طبیعی ای که داره هر بیننده ای رو به خود جلب می کنه. آب و هوای بسیار مطلوب ومطبوع وهمچنین وجود مزارع و باغات میوه در اطراف این جاده بر زیبائی آن افزوده. همچنین وجود تفرجگاه ها و سفرخانه های سنتی از دیگر مزیت های این جاده ی توریستی محسوب می شه.
..........................
آرشیو
