اُرزوئیه شهری در استان کرمان ایران است. این شهر مرکز شهرستان ارزوئیه و در فاصله ۲۶۰ کیلومتری جنوب غربی کرمان واقع شده‌است. ارزوییه تا سال ۱۳۸۹ جزو شهرستان بافت به حساب می‌آمد که در این سال با جدا شدن و ارتقای شهرستان ارزوئیه و با پیوستن چند روستای دیگر، شاهماران به مرکزیت شهرستان ارزوئیه درآمد. سوغات شهر ارزوییه خرما، هندوانه، خربزه، مرکبات و صیفی‌جات است. شیرینی کلمپه و کماچ سهن نیز دیگر سوغات این شهر به شمار می‌آید.
شهر ارزوئیه در فاصله ۲۷۰ کیلومتری کرمان واقع شده‌است. آب و هوای شهر ارزوئیه گرم و خشک است. تابستان‌های گرم و زمستان‌های نسبتاً سرد اقلیم شهرارزوئیه را تشکیل می‌دهد. میانگین بارش سالانه در این شهر به ۱۲۲٬۳ میلی‌متر می‌رسد. ارتفاع شهر ارزوئیه از سطح دریا ۱۰۶۷ متر است.
ارزوئیه از نواحی مهم کشاورزی در استان کرمان محسوب می‌شود. طبق اعلام جهاد کشاورزی، در سال ۹۲ به‌طور متوسط از هر هکتار سطح زیر کشت، ۶۵ تن ذرت علوفه‌ای برداشت می‌شود. همچنین طبق اعلام جهاد کشاورزی، سطح زیر کشت پنبه در شهرستان ارزوئیه ۱۳۰۰ هکتار است که پیش‌بینی می‌شود ۲ هزار و ۶۰۰ تن پنبه از آن برداشت شود. ارزوئیه از قطب‌های تولید مرکبات و گندم استان کرمان محسوب می‌شود.
نام ارزوییه در سفرنامه مارکوپولو ذکر گردیده‌است و در نقشه‌های قدیمی با نامهای آرزوییه، عروسوییه، ارزوشه ماران و… هم دیده می‌شود. ارزوییه یعنی ( سرزمین برنج)و معروف به انبار غله استان کرمان است که به آن سرزمین خوشه‌های طلایی هم می‌گویند. این شهرستان از منطقه‌های محروم کشور که کم توجهی زیادی به این شهرستان در ادوار گذشته شده است . از آبادیهای قدیمی آن دشتبر است که نامش در کتاب تاریخ (افضل الدین کرمانی ص ۱۳۲) آمده است. ارزوئیه در سال ۱۳۶۸ به بخش تبدیل شده‌است .اقتصاد این منطقه بر پایه کشاورزی و دامپروری قرار گرفته‌است.بیش از ۲۶هزار هکتار از زمینهای ارزوییه به کشت گندم اختصاص دارد .و در سال 1390 بخش ارزوئیه از شهرستان بافت جدا گردیده و به شهرستان تبدیل شد .این شهرستان با شهرستانهای چون سیرجان ، بافت، فاریاب(جیرفت) ، حاجی آباد (هرمزگان) همسایه می باشد این شهر از مراکز عمده تولید گندم استان کرمان است. تا سال ۱۳۸۹ این شهر از توابع شهرستان بافت محسوب می شد که در این سال با انتزاع و ارتقای شهرستان ارزوئیه به مرکزیت آن درآمد.
روستاهای مهم آن شامل سلطان آباد،وکيل آباد،دولت آباد،محمدآباد،دهشيخ،تخت خواجه،الله آباد و… می باشد.در روستای سلطان آباد آثار تاريخی جالبی وجود دارد ،از آنجمله می توان به چهارطاقی ساسانی و تپه تاريخی (الله کشته ای) هر دو واقع در ۳ کيلومتری جنوب روستا نزديک روستای خالی از سکنه درب باغ اشاره کرد.
ارتفاع شهر ارزوئیه از سطح دریا، ۱۰۶۷ متر است. آب و هوای شهر ارزوئیه، گرم و خشک است. تابستان های گرم و زمستان های نسبتاً سرد، اقلیم شهر ارزوئیه را تشکیل می دهد.
جاذبه های ارزوئیه
آرامگاه امامزاده پيرغيب: این امامزاده در 20 کیلومتری جنوب غرب شهر ارزوئیه در روستای قلعه نو و در دامنه کوه واقع شده است. بنایی بسیار باشکوه و زیبا است که با جا مانده از اواخر صفویّه است و در دوران قاجاریه نیز تعمیراتی در آن صورت گرفته است. اصل بنا به صورت هشت ضلعی و به ابعاد 4 متر است. بقعه از داخل دارای چهار صفّه زیبا به ارتفاع 4 متر است که در زاویه های آن چهار گوشواره به ارتفاع 3 متر تعبیه نموده اند و سپس بین دو زاویه ها را مقرنس کاری و رسمی بندی نموده اند. در بالای گوشواره، پاطاقی کار گذاشته اند و در نتیجه بنا که از پایین به هشت ضلعی تبدیل شده بود، از بالا به دایره مبدّل گشت و سپس گنبد عرقچینی بقعه را بر آن استوار ساخته اند. تمام دیوارهای حرم در تاریخ17/7/76 آئینه کاری شده و گچبریهای زیر ساقه گنبد هنوز از تعمیرات و تزئینات قبلی باقی مانده است.گنبد موزون و زیبای حرم تماشایی و باشکوه است. قطر گنبد 7 و ارتفاع ساقه آن 5/1 و شلجم آن 6متر است که سراسر با کاشیهای فیروزه ای در زمینه گل و بوته تزئین یافته و شکوه خاصّی به بارگاه داده است. در زیرگنبد یعنی در وسط بقعه، ضریحی مطلاّ که کار هنرمندان اصفهانی است قرار دارد. در درب ورودی آن کتیبه از این قرار است؛ «ضریح مطهّر امامزاده سلطان پیرغیب زیر نظر اداره کل اوقاف استان کرمان و اداره شهرستان بافت و هیأت امنا، در سال1381 ساخته و نصب گردید. ساخت و قلم زنی سیّد مصطفی احمدی شیخ شبانی و نجاری حاج اکبر خبوشانی، اصفهان»درب اصلی امامزاده از جانب مشرق باز می شود که خود شامل ایوانی به طول 8 و عرض 4 و ارتفاع7 متر می باشد. پس از عبور از این فضا به یک لنگه درب مطلای بسیار نفیس در مدخل حرم به چشم می خورد که در قسمت میناکاری آن کتیبه ای به این شرح است: «قلمزنی مصطفی احمدی اصفهان» این درب در سال 1381 در بقعه نصب شده است. در جنوب شرقی ایوان کتیبه ای اخیراً کار گذاشته شده است. که در آن آمده:« تاریخ بازسازی مرقد مطهّر امامزاده سلطان پیرغیب. از بافت قدیم به جدید از سال 1373 هجری شمسی با نظارت اداره کل اوقاف و امور خیریه استان کرمان و اداره اوقاف شهرستان بافت و هیات امنا امامزاده و کمک و همیاری مردم خیراندیش شروع شد.» در شمال بعقه دربی به شبستان بزرگ حرم که اخیراً به بنا ملحق شده قرار دارد که از سال 1376 آغاز و تاکنون مراحل نماسازی آن ادامه دارد. این شبستان به مساحت تقریبی500 متر و به ابعاد 40×12 متر است که دارای دو ردیف ستون به تعداد 16 عدد است که همه ی آن رسمی بندی و طاق بندی ضریبی شده و در نتیجه تشکیل 21 گنبد عرقچینی داده اند. این شبستان سه درب بزرگ در شرق و 7 پنجره در شمال و غرب جهت نورگیری دارد. قرینه این شبستان در ضلع جنوبی در حال پی ریزی و ساختمان است.
سيد يحيی در روستای دولت آباد: آستان امامزاده سیدیحیی (علیه السلام) در شهرستان بافت، بخش ارزوییه، در۳۰ کیلومتری جنوب شرق شهر ارزوئیه قرار گرفته است. بنای قبلی که از خشت و گل بوده تخریب و به جای آن بنایی باشکوه درحال ساخت می باشد. این بقعه که به صورت هشت ضلعی غیرمنتظم و به ابعاد ۳و۱۰متراست در میان گورستان قدیمی درحال ساختن می باشد که به صورت کرسی بلند درحال اجراست و توسط ۵ پلکان به ایوان بقعه راه می یابد. درب اصلی حرم از جانب مشرق بازمی شود و دور تا دور آنرا۱۴ پنجره کوچک و بزرگ دربر گرفته است. در داخل حرم هشت ستون به فاصله قریب سه متری از هم به ارتفاع ۴متری تعبیه نموده اند که جهت استواری گنبد بقعه ایجاد شده است. در وسط این فضا، قبر امامزاده واقع شده است. گنبدی مرتفع و زیبا به صورت شلجمی دو پوش برروی بنا استوار ایستاده است که شکوه فراوانی به بقعه داده است. گنبد از داخل عرقچینی به ارتفاع۲ متر است. قطر گنبد ۸ و ارتفاع آن از سطح بام تا نوک آن به بیش از ۱۰متر می رسد. زمین زیارتگاه حدود یک و نیم هکتاراست اخیرأ ۵ هکتار نیز به اراضی امامزاده افزوده و توسط شخصی وقف شده است. در زمان قاجاریه اراضی متعلق به دولت آباد از طرف دولت به یک شخص در این محل بخشیده شد، به همین علت آبادی به دولت آباد معروف شده است.
تپه یحیی: در 260 کیلومتری جنوب استان کرمان در دشت وسیع بخش صوغان از توابع شهرستان ارزوئیه تپه خاکی مرتفعی قرار گرفته که حدود ۲۰ متر از سطح دشت پیرامون ارتفاع دارد. این تپه به عنوان یکی از مهمترین آثار و تپه های کلیدی در باستان شناسی ایران است. تپه یحیی یکی از قدیمی ترین سکونتگاه ها ی شناخته شده ایران است و به عنوان یکی از نخستین آثار یک دهکده مربوط به7000 سال پیش از میلاد مطرح است. تپه یحیی یکی از کهن ترین سکونت های شناخته شده واز گذشته های دور دارای تمدن و فرهنگ بسیار شکوفا بوده است. پیرامون این تپه قطعات سفال پراکنده بسیاری یافت می شود و در فاصله نزدیک و در دامنه این تپه رودخانه کیش شور قرار دارد و مهمترین عامل سکونت انسانها وجود همین رودخانه بوده است.تپه یحیی بقایای شش دوره استقرار در بر می گیرد که که قدیمی ترین آنها به اواخر دوره نوسنگی و جدیدترین انها به دوره ساسانیان تعلق دارد و از معدود تمدنهای رودخانه ای جهان است که همزمان با تمدن هلیل نمود عینی تمدن کهن و فراتر از تاریخ استان کرمان است.
چاه الله کشته ای ( سلطان آباد ارزوئیه – بافت ): این چاه در کنار تپه ای به ارتفاع 70 متر در 5 کیلومتری روستای سلطان آباد از دهستانهای شهرستان ارزوئیه از بخش های شهرستان بافت ( قبل از سال 1390) واقع می باشد. در این منطقه که قدمت آن به دوران ساسانیان و حتی صد ها سال قبل تر بر می گردد جامعه بسیار زیادی به نام جامع بزرگی زندگی می کردند. که هنوز هم این عنوان پسوند فامیل های افراد این مناطق می باشد. در بالای این تپه بقایای ساختمانهای آن زمان به وضوح دیده می شود. به علت اینکه افراد این دهکده از گزند دزدان و راهزنان آن زمان در امان باشند چاه های را که جهت رزق آب خود تا پای سطح مسطح تپه سنگ چین کرده بودند و دسترسی آب را به این شکل برای خود راحت تر کرده بودند.
..........................
آرشیو
