بیله‌سُوار شهری که دارای دشت‌های سبز بهاری و مزارع حاصلخیز و طبیعتی مثال زدنی، دروازه ورود به جمهوری آذربایجان و قفقاز، در بخش مرکزی شهرستان بیله‌سوار در شمال استان اردبیل واقع شده‌است. بیله‌سوار دارای آب و هوای معتدل و مرطوب در زمستان و نسبتاً گرم در تابستان است. کشاورزی و بازرگانی از طریق گمرک، پیشه اصلی ساکنان بیله سوار است بیله سوار سالانه میلیون‌ها نفر جذب‌خود می‌کند و علل اصلی آن گمرک است که طبق آمار هر سال حدودا ۵ میلیون نفر از مرز این شهر عبور می‌کنند. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۸٬۱۸۸ نفر (در ۵٬۲۳۷ خانوار) بوده‌است.
پیله در زبان تاتی و آذری باستان (زبانی آریایی که زبان باستانی این منطقه بوده و با ترکی آذربایجانی متفاوت است) به معنی بزرگ است. شهر پیله‌سوار را امیری به نام پیله‌سوار (سوار بزرگ) ساخته است. در نزهةالقلوب حمدالله مستوفی دربارهٔ این شهر آمده‌است که آن را «امیری پیله‌سوار نام یعنی سوار بزرگ از امرای آل بویه ساخت و اکنون به‌قدر دیهی مانده‌است.»
برخی گمان برده‌اند که بیله‌سوار را پیل‌سوار هم می‌نامیده‌اند که گویا نادرشاه افشار هنگام تاجگذاری در سال ۱۱۴۸ هجری قمری در اصلاندوز، مدتی با فیل‌هایش در این منطقه اتراق کرده‌است. در زمان‌های خیلی قدیم قبل از ورود آریایی‌ها به فلات ایران (در الواح سومر ترجمه «ساموئیل کریمر» در سال ۱۳۴۴ترجمه «دادرد رسائی» در سال ۲۴۵۰ قبل میلادی نام بیله سوار قید شده) قوم بزرگی به نام «بیل» در کنار رود «کورا» رود ارس و باد کوبه وآران و مغان تا سبلان و اردبیل زندگی می‌کرد و ۳ نوع رب النوع را ستایش می‌کرد و یکی از خدایان، بیل (خدای زمین) بود. این طائفه «بیل» که آثاری تابحال از آن‌ها باقی‌مانده وجود چندین شهر است معلوم می‌گردد که اردبیل از ۱۲ طائفه تشکیل شده‌است که یکی «ارد» و دیگری «بیل» بوده‌است. بیلجه نزدیک باکو و در آران بیلقان در کنار رود کورا و سعید بیل در گرجستان کنار رود کورا و در مغان بیله سوار، از نمونه‌های آنان است.
نام قدیمی بیله سوار قبل از تسلط اعراب «بلسکان» بود و بعد از تسلط اعراب به «بلسکان» و «بلسجان» تغییر یافت در زمان آل بویه «بیله سوار» شد که به سوار بزرگ می‌گفتند پس برای ما روشن میشود حدود زندگی قوم بیل تا چه اندازه وسعت داشته‌است و بیله سوار هم بازمانده از آن ایل بزرگ میباشد شاید هم نام بیله سوار بنا به گفته بعضی از محققین مأخوذ از قوم «سووار» باشد که در اطراف رود ارس در هزاره اول شگرف داشتند. قدمت این شهرستان همچنان که در پیشینه تاریخ آمده به دوران‌های خیلی قدیم بازمی‌گردد و این از سکه‌های کشف شده در تپه‌های مختلف این منطقه مشخص شده‌است. سپس پیل سوار یا پیله سوار نامیدند که پیله سوار واژه‌ای پارسی وار ۲ پاره «پیله» و «سوار» تشکیل شده‌است. پیله، به معنای زمین خشک پهناوری که در میان دوآب یا دورودخانه قرار گرفته باشد و سوار هم به معنی کرانه رود است و شهر بیله سوار هم بین رودخانه بالهارود و آقا بیگلر (علی بیگ لر) قرار گرفته‌است؛ بنابراین پیله سوار، یعنی مردمی که ساکن واهل پیله (سرزمین بین دورود) هستند.
بعضی‌ها نیز بر این باور اند که نادر شاه افشار در ۱۱۴۸ هجری قمری، هنگامیکه برای تاجگذاری در مغان رهسپار اصلاندوز بود، لشکریانش دارای پیل یا فیل بوده و مدتی در این ناحیه اردو زده بودند از این رو به پیل سوار، پیله سوار سرشناس شده بودند. در دوران قاجار نیز قسمت اعضم شهربیله سوار به نام قریه سردار آباد بود که پس از ویرانی، کربلایی عبدالله بیگ طالش میکائیل نسبت به مرمت و بنیاد روستاهای بزرگ سردار آباد و طالش میکائیل کندی (باباش کندی) درحاشیه قلعهٔ نظامی قدیمی بیله سوار دست زد(۱۲۸۱قمری) و اما پس از پیمان ننگین و تحمیلی ترکمن چای در بیله سوار قراولخانه گمرک ایجاد شد.
در سال ۱۲۶۸شمسی گمرک در بیله سوار احداث و تلگراف آن در سال ۱۳۳۲ قمری (ص۸۰ گنج شایگان) ما بین بیله سوار و تبریز دایر و هنگامی که ارتش سرخ خاک گیلان را اشغال نموده بود وزیر خارجه آن زمان مشاور الملک می‌خواست مابین تهران و مسکو رابطه‌ای باشد تا به وسیلهٔ تلگراف تماس برقرار و ارتش سرخ را از گیلان بیرون کنند ملاحظه می‌کنند می‌بینند در شهر بیله سوار تلگراف دایر است منشورالملک که در ترکستان کنسول ایران بود به بیله سوار آمده واسطه مخابره بین تهران و مسکو میشود.
تاریخ قرنطینه در گمرک بیله سوار (ص۴۲۶ چاپ یونسکو نشریه۲۲ چاپخانه دانشگاه تهران سال ۱۳۴۲ شمسی) در سال ۱۳۰۸هجری قمری هم‌زمان با ساختن قرنطینه در جزیره هنگام وبندر جاسک در خلیج فارس میباشد. پس از پیمان ترکمن چای بیله سوار حاکم‌نشین شد و از دامنه کوه سبلان تا دشت مغان حکمرانی می‌کردند. یعنی تمامی کارهای ایلات (۳۲ایل شاهسون) و انتظامات آن به وسیله حاکم بیله سوار رسیدگی می‌شد. در سال۱۲۹۱هجری قمری قاسم خان حاکم بیله سوار و تمامی ایلات عشایر بین مغان بود. قبل از سال ۱۲۷۲ شمسی شهر بیله سوار در کنار بالهارود (بالهارلو یا بلغارچایی) دارای عمارت حکومتی بود که آن را مرحوم جنرال ساخته بعد آتش زدند، شاهزاده جهانسوز میرزا تعمیر نموده، بعد علی خان حاکم آن را خراب کرده و در جای آن عمارت بسیار عالی ساخت.
مدرسه پهلوی بیله سوار (امام خمینی فعلی) جزو ۱۳مدرسه تاریخی استان اردبیل به‌شمار می‌آید که در دوران سلطنت محمد علی شاه و احمد شاه از این مدرسه که یک بنای خشتی بوده به عنوان مکتب استفاده می‌شده و توسط آخوند ملا جواد به بچه‌های بیله سوار قرآن و سایر علوم تدریس می‌گردید. در اواخر سلطنت احمد شاه مدرسه خشتی قدیمی تخریب و مدرسه موجود ظرف ۲ سال با معماری «یاور دوستعلی ماکویی» که از مرزبانان منطقه بوده‌است ساخته شد. هزینه ساخت این مدرسه که در سال ۱۳۰۵هجری شمسی تأسیس شده‌است از خودیاری مردم تأمین میشود این بنا در تاریخ ۱۷/۱۲/۱۳۸۱تحت شماره۷۵۱۷به ثبت رسیده وکد اثر ۱۸۰۴۰میباشد علت انتخاب سوم شهریور برای شهرستان بیله سوار از این قرار میباشد:
سپیده دم سوم شهریور ۱۳۲۰شمسی هنگام تجاوز نیروهای شوروی به ایران از هوا وزمین با تمام امکانات و تجهیزات بیله سوار نیز مورد تجاوز قرار می‌گیرد. بیله سوار که قبل از این ماجرا در سال ۱۳۱۱ دارای نظمیه (شهربانی) بوده‌است در حمله روس‌ها این شهر دارای اداراتی چون شهربانی به ریاست سرهنگ امیر قاسمی، پست و تلگراف، گمرک و دارایی به کفالت حسین محامد و پاسگاه مرزی درجه یک بوده به سرکلانتری سروان یاور دوستعلی ماکویی که بیله سوار مرکز بخش مغان و قصبات معروف آن اصلاندوست (اصلاندوز) و حسن قافله بوده و جمعیت کلی آن در حدود ۲هزار نفر میباشد (کتاب تاریخ شهدای ایران)
نیروهای ارتش سرخ با بی رحمی در شهر بیله سوار ۱۲ سرباز ۵ آژان ۷ امنیه و یک نفر کارمند گمرک و رئیس پست و زن و نوزادش و دختر۱۸ساله را شهید کردند همچنین در روستاهای قره قاسملو و گوگ تپه (جواد کندی سابق)۸نفر کادر و سرباز (فرمانده پاسگاه سید اصلی) و پاسگاه مرادلو۱۱نفر فرمانده و سرباز را شهید کردند. در بیله سوار ۱۱نفر اسیر (۶سرباز ۲ آژان و ۳ امنیه) رئیس پاسگاه زرگر به همراه چند نفر سرباز زخمی و رشید بیگ آقاجانی عسی لو (معاون پاسگاه مرادلو) که اکثر شهدای مرزدار این شهرستان از شهرهای پارس‌آباد، اردبیل، آستارا، همدان، تهران، شیراز، قوچان، اصفهان و نیشابور ربوده‌اند.
سروان خلیلی عراقی که در سال ۱۳۲۷ به بیله سوار سفر کرده در سفرنامه خود این شهر را این چنین معرفی می‌کند: بیله سوار، قصبه‌ای که از شهرستان مهم‌تر است. سروان جمشیدغریب از ارامنه ایرانی وبسیار وطن‌پرست کلانتر مرز درجهٔ بیله سوار میباشد… این شهرستان در زمان دموکرات‌ها دارای بخشدار دموکرات به نام میرزا کیشی مجردی بادکوبه بوده‌است که توسط رژیم شاه در آذرماه ۱۳۲۵بهمراه دوتن دیگر از افراد دموکرات بدون محاکمه به اعدام محکوم و در حومه بیله سوار تیرباران شدند.
درسال۱۳۵۵شمسی بیله سوار مرکز شهرستان مغان وبخش‌های گرمی وپارس آباد تابع بیله سوار بودند ولی پس از یک سال مرکزیت فرمانداری به گرمی انتقال یافت و فقط تابلوی فرمانداری آن در جلوی در بخشداری بیله سوار مانده بود ونشانه لکه ننگین از دوران پهلوی بود که حقوق بیله سوار را پایمال کرده بود. (تصویبیه ۳۹۱۶(۲۷/۲/۱۳۵۵)هیئت وزیرات –آثار باستانی آذربایجان –سیدجمال ترابی طباطبایی) که در نتیجه خرداد ماه ۱۳۷۰بیله سوار تبدیل به شهرستان و مرکز آن شهربیله سوار شد.
بیله‌سوار در شمال غربی ایران و در قسمت شمالی استان اردبیل واقع شده‌است. وسعت شهر ۱٫۹۴۵ کیلومتر مربع و جمعیت آن طبق برآورد سال ۱۳۹۵، هجد هزار و هفتصد و نود و پنج نفر بوده‌است. ارتفاع متوسط آن از دریا حدود ۶۰ متر است.
آب و هوای بیله‌سوار در تابستان‌ها گرم و در سایر فصول به ویژه در زمستان‌ها متعدل میباشد.دمای این شهر در تابستان تا ۵۰ درجه سلسیوس هم می رسد و در زمستان منفی۶ درجه بنابر این می توان این شهر تاریخی را که قدمت اش به ۴،۵ هزار سال پیش بر می گردد را چهارفصل نامید و به دلیل نزدیکی به دریای خزر و ارتفاع کم، این شهر منطقه مرطوب محسوب میشود و به همین علت منطقهٔ بیله‌سوار (مغان) را دارای مراتع سرسبز و خرم قشلاقی است.
اولین شرکت در منطقه درسال۱۳۲۸به نام «شرکت شیار آذربایجان» با خرید ماشین آلات کشاورزی در محلی معروف به شاه آباد مغان (یوشان آباد و کبر آباد سابق) است.{درزمان انقلاب جهت نارضایتی از رژیم پهلوی خان بابا جعفر خانی از طایفه جلودار در راه پیمایی منطقه شهید ونام این محل پس از انقلاب به جعفرآباد تغییر یافت}فعالیت خود را آغاز کرد در این سالها به دلیل قحطی و خشک سالی، مردم منطقه زندگی سخت وطاقت فرسایی داشته و تأسیس این شرکت سبب شد که از دهات وقشلاقات منطقه مردم جهت کارگری وامرار معاش به سوی آن رو بیاورند. به خاطر بارندگی‌های کم ونا منمظم آن سال نتیجه کار چندان رضایت بخش نبود تا اینکه مسئولین، مهندسین شرکت (مدیرعامل شرکت مهندس پارسا بنیان‌گذار شهر پارس‌آباد) تصمیم گرفتند با استفاده از آب رودخانه آراز اقدام به کشت آبی نمایند.
در نتیجه شرکت مجبور شد به قسمت‌های شمالی تر و اطراف رودخانه مذکور تغییر مکان دهد. اولین سیلوی منطقه در بخش جعفرآباد که بزرگ‌ترین سیلوی استان هم به‌شمار می‌رود توسط پیمانکاران روسی ساخته شد. این بخش همچنین دارای یک ایستگاه هواشناسی بود که دسال ۱۳۳۰ تأسیس گردیده است.
شغل اصلی ساکنان بیله سوار کشاورزی و بازرگانی میباشد. خاک حاصل خیز و آب و هوای مساعد برای کشاورزی و دام پروری و وجود نیروی انسانی فعال سبب رونق کشاورزی و دام پروری در منطقه شده‌است. آب کشاورزی از رودها تأمین میشود و گندم و جو، کنجد، پنبه، بنشن، گیاهان علوفه‌ای، چغندر قند و سیب از عمده‌ترین محصولات کشاورزی بیله سوار هستند. دام پروری نیز در این شهرستان رونق دارد و انواع فرآورده‌های دامی جزو فرآورده‌های صادراتی شهرستان محسوب میشود. کشاورزی بیله سوار دارای رونق فراوانی است. بیشتر زمین‌های شرکت‌های کشت و صنعت مغان و کشت و صنعت پارس در محدوده شهرستان بیله سوار است. بیله سوار به انبار غله استان اردبیل معروف است.
از آثار تاریخی به‌دست آمده چنین برمی‌آید که بیله‌سوار به دلیل مساعدت آب و هوایی، در اعصار قدیم محل زندگی انسان‌های اولیه بوده‌است. حملات روس‌ها و جنگ‌های ایران و روسیه در زمان فتحعلی‌شاه، اشغال آذربایجان توسط روس‌ها در جنگ جهانی اول و دوم از اتفاقات مهم تاریخی در بیله‌سوار بوده‌است. تپه‌های باستانی مربوط به دوران قبل از اسلام، قیزقالاسی (قلعه دختر) مربوط به دوران گذشته، کاروانسرای مخروبه در منطقه خروسلو از دوران صفویه، مزار سربازان گمنام در جریان کشتار سوم شهریور ۱۳۲۰ توسط روس‌ها در جنگ جهانی دوم، مدرسه امام خمینی (پهلوی سابق که در سال ۱۳۰۴ تأسیس شده و اخیراً به عنوان یکی از مدارس ماندگار کشور انتخاب شد) از آثار تاریخی این شهرستان به‌شمار می‌روند. نام بیله سوار به دفعات در کتاب‌های تاریخی، از آن جمله در کتاب نزهت القلوب حمدالله مستوفی (قرن هشتم هجری) آمده‌است.
این شهرستان و شهرستان‌های مجاور پارس‌آباد و گرمی که مجموعاً منطقه مغان را تشکیل می‌دهند به دلیل مرزی بودن از برخی صنایع و کارخانجات محروم شده‌اند و کمبود سرمایه‌گذاری در بخش‌های غیرکشاورزی به تضعیف صنعت منجر گشته است. با تصویب منطقه آزاد تجاری استان اردبیل یا الحاق این منطقه به منطقه آزاد تجاری ارس (به مرکزیت جلفا) می‌توان شاهد پیشرفت صنعت و همچنین پیشرفت روزافزون تجارت با قفقاز و اروپا در این منطقه بود. از تحولات امید بخش این شهرستان قابلیت بلقوه طلای سیاه (نفت) میباشد در آیندهٔ نزدیک که از دوران پهلوی اثری از آن به جا مانده و حتی توسط بیگانگان در چندین نقطه از روستاهای بیله سوار خصوصاًدر روستای مرادلو اکتشاف شده‌است با استخراج وپالایش نفت و طرح احداث مجتمع پتروشیمی وسایر واحدهای مربوط عوض شده وموجب اشتغال ورفع مشکلات مردم منطقه شود. گمرک بین‌المللی این شهرستان که بیش از ۱۰۰سال قدمت دارد انتظار می‌رود اداره کل گمرکات استان به این شهرستان انتقال یافته واداره شود. (تبدیل گمرک شهرستان به اداره کل گمرک استان)
گمرگ بیله سوار: این گمرک یکی از دو گمرک مشترک بین ایران و جمهوری آذربایجان است و قدمتش به بیش از ۲۰۰ سال می‌رسد. در زمان اتحاد جماهیر شوروی این گمرک برای مدتی تعطیل شد و بعد از استقلال کشور جمهوری آذربایجان، فعالیتش را از سر گرفت. فعالیت گمرک مزبور شبانه‌روزی است، با این حال علی‌رغم قول مساعد مسئولان دربارهٔ توسعه هر چه بیشتر این گمرک، بسیاری از وعده‌های داده شده عملی و اجرایی نشده‌است. بازارچه مشترک بین بازرگانان ایران و آذربایجان نیمه تعطیل است؛ ولی بازارچه گمرک در سه فاز فعالیت می‌کند و هر روز هزاران نفر را از نقاط مختلف کشور برای داد و ستد به این شهرستان می‌کشاند. عمده اجناس ارائه شده در این بازارچه لباس زنانه و کت و شلوار مردانه و لوازم آرایشی و بهداشتی است. ورود به ایران برای آذربایجانی‌ها بدون صدور روادید صورت می‌گیرد، ولی برای ایرانی‌ها داشتن روادید (ویزا) الزامی است. ساکنین و متولدین شهرستان بیله سوار می‌توانند با جواز گذر مرزی ۴۵ کیلومتری بدون داشتن روادید تردد نمایند. فاصله گمرک بیله سوار از مرکز استان اردبیل ۱۵۹ کیلومتر، فاصله آن تا نزدیک‌ترین فرودگاه (در شهرستان پارس‌آباد) ۵۰ کیلومتر و تا باکو (پایتخت کشور جمهوری آذربایجان) حدود۲۲۰ کیلومتر است.
شهرستان بیله سوار مغان از شمال به پارسا آباد مغان و شمال غربی به اصلاندوز مغان، از جنوب و جنوب غربی به گثرمی مغان و از شرق به جمهوری آذربایجان محدود می باشد. مرز طبیعی این شهرستان در جنوب رشته کوه خوروزلوداغلاری و رودخانه ساری قمیش و در جنوب شرق رودخانه بلغارچای ی میباشد. هم چنین این شهرستان حدود ۱۹۴۵ کیلومتر مربع وسعت دارد که معادل ۳۷ درصد مساحت مغان و ۱۰/۸ درصد مساحت استان اردبیل است. غیر از کوه های کم ارتفاع خوروزلوداغلاری، ناهمواری دیگری در این شهرستان به چشم نمی خورد. آب و هوای آن در تابستان گرم و در بقیه ایام سال معتدل و مطبوع است و میزان بارش سالانه در بخش مرکزی ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی متر و در بخش قیشلاق دشت ۰ ۲۰ تا ۰ ۳۰ میلیمتر است. بارش اغلب به صورت باران و در زمستان گاهی به صورت برف است براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در آبانماه سال ۱۳۷۵، این شهرستان ۱۴۲. خانوار و ۵۹۵۸۴ نفر جمعیت داشته که از این تعداد ۱۶ ۱۹۱ نفر یعنی حدود ۳۲/۰۸ درصد در نقاط شهری و ۴۰۴۶۸ نفر یعنی حدود ۶۷/۹۲ درصد در نقاط روستایی ساکن بوده اند.
این شهرستان حدود ۱ هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد که همه ساله در حدود ۰ ۰ ۵۲۰ هکتار گندم، ۰ ۰ ۳۱۰ هکتار جو، ۰ ۱۷۲۰ هکتار حبوبات، ۰ ۴۲۰ هکتار پنبه، ۱۰۶۳ هکتار علوفه، ۲۷۰ هکتار چغندر قند و ۴۶۷۵ هکتار دانه های روغنی کشت میشود. غیر از این پرورش انواع دام توسط عشایر ایل شاهسئون و نیز بافت انواع صنایع دستی چون؛ قالی جاجیم، گلیم، مفرش (فرمش)، ورنی و. .. نیز در این شهرستان رواج دارد. براساس آخرین تقسیمات کشوری، شهرستان بیله سوار مغان از دو بخش (مرکزی و قیشلاقدشت)، دو نقطه شهری (بیله سوار مغان و جعفرآبادمغان)، چهار دهستان (گؤی تپه، انجيرلو، قیشلاق شرقی و قیشلاق جنوبی) و ۳۵۷ آبادی تشکیل شده است. مرکز این شهرستان شهـر تاریخی و زیبای بیله سوار مغان می باشد که در ۴۸ درجه و ۲۱دقیقه و ۳۰ ثانیه طول شرقی و ۳۹ درجه و ۲ ۲ دقیقه و ۴۵ ثانیه عرض شمالی قرار دارد. ارتفاع بیله سوار مغان از سطح دریاهای آزاد ۹۰ متر است.
مهمترین صنایع دستی شهرستان بیله سوار گلیم وجاجیم بافی است که گلیم جز صادرات شهرستان محسوب می شود بیله سوار مرکز مهم بازرگانی بوده دارای گمرک فعالی است وبه علت موقعیت گمرکی واز نظر مبادلات بازرگانی میان ایرن وروسیه گسترش یافته است. سوغاتی های بیله سوار: نان، فطیر محلی به نام یوخا، تافتون محلی و شیرینی محلی به نام اردک
جاذبه های بیله سوار
قیز قالاسی (قلعه دختر): از مهمترین آثار تاریخی این شهرستان قیزقالا سی “قلعه دختر” در کنار رودخانه برزند در 17 کیلومتری شمال شهر گرمی است که سبک و نام بنا و قدمت آنرا به دوران اشکانی و ساسانی منسوب می دانند.بر اساس بررسی های انجام شده و سفال های بدست آمده ساخت این قلعه به دوره ساسانی و اوایل اسلام تا سده های پنجم هجری می رسد. نقشه این قلعه مستطیلی شکل بوده و در آن برج و باروی نسبتا بزرگی با استفاده از ملات های آهکی و ساروج ساخته شده است.
کاروان سرای شورگل: کاروانسرای شورگل در روستایی با همین نام در شهر بیله‌سوار قرار دارد. این کاروان‌سرا با لاشه‌سنگ‌های بزرگ ساخته شده و حتی در قسمت‌های گنبدی آن نیز همین سنگ‌ها به‌کار رفته‌اند. قدمت این بنا به‌درستی مشخص نیست اما اشیاء کشف‌شده در این کاروان‌سرا متعلق به دوران اشکانی بوده‌اند. نزدیک این کاروان‌سرا چشمه آب معدنی قابل شربی وجود دارد که با استفاده از لوله کشی، آب آشامیدنی مورد نیاز روستای شورگل تأمین می‌کند.
مدرسه امام خمینی بیله سوار: در دوران سلطنت محمدعلی شاه و احمدشاه، از این مدرسه که یک بنای خشتی بوده به عنوان مکتب استفاده می شده و توسط آخوند ملاجواد به بچه های بیله سوارقرآن و سایر علوم تدریس می گردید.در اواخر سلطنت احمدشاه مدرسه خشتی قدیمی تخریب و مدرسه موجود با معماری یاور ماکوئی که از مرزبانان منطقه بوده است، این مدرسه بنام مدرسه پهلوی ، سالها طالبان علم و دانش بیله سوار و نواحی اطراف آنرا به خود جذب کرده و عطش آنان را سیراب نموده است مدرسه پهلوی بعد از انقلاب به مدرسه امام خمینی تغییر نام یافته و خوشبختانه ساختمان قدیمی این مدرسه هنوز هم سالم مانده و امروز عنوان قدیمی ترین بنای آموزشی استان اردبیل و منطقه مغان را یدک می کشد و جزوء آثار تاریخی و دیدنی شهر می باشد.
یاریم تپه سفلی: بیله‌سوار شهری کهن و حافظ آثار تاریخی متعلق به دوران‌های مختلف است. چندین تپه تاریخی در این شهر هست که یاریم تپه سفلی یکی از قدیمی‌ترین آن‌هاست. یاریم تپه سفلی در روستای اودلو قرار دارد و پس از بررسی‌های انجام‌شده مشخص شده است که این تپه متعلق به عصر آهن و دوره اشکانیان است. یاریم تپه سفلی در سال ۱۳۸۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
شهر کندویی روستای پتلقان: شهر کندویی در ۱۰ کیلومتری جنوب شهر جعفر آباد در کنار روستای پتلقان واقع در شهرستان بیله سوار قرار گرفته است. این محوطه متعلق به هزاره اول -دوره اشکانی است.این شهر با حفاری در درون تپه ای ماهوری و بدون استفاده از مصالح بنایی با حفاریهای گنبدی شکل و با محاسبات دقیق ساخته شده است. هر حفاری دارای اتاق هایی است که از چهار طرف با دالانهایی به اتاقهای بعدی راه دارند و آن اتاقها نیز به همین صورت به اتاقهای بعدی راه دارند و این تا کیلومترها ادامه پیدا می کند.به علت تاریکی و کمبود اکسیژن کسی تاکنون نتوانسته است تا انتهای آن برود.
تپه ایلانجغ: تپه ایلانجغ در قسمت شمال شرقی روستا قرار گرفته است که مربوط به دوره اشکانی اسلامی است.دلیل نامگذاری آن به ایلانجغ وجود مارهای فراوان در آن ناحیه است.”ایلان” در زبان آذری به معنی “مار” میباشد.این تپه به عنوان اثر ملی ثبت شده است.
بازارچه مرزی شهرستان بیله سوار: یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری استان اردبیل، بازارچه مرزی شهرستان بیله سوار است، که با بیش از سیصد غرفه در نقطه صفر مرزی کشور آذربایجان دایر است. همه ساله در ایام نوروز صدها گردشگر خارجی با گذر از گمرک بیله سوار وارد خاک ایران شده و علاوه بر بازدید از مناطق گردشگری استان اردبیل به دیگر مناطق نیز سفر می کنند. اکثر گردشگران و مسافران داخلی نیز به دلیل پایین بودن قیمت محصولات این بازارچه همواره بازدید از آن را در اولویت قرار می دهند.
.....................................
آرشیو
