اَرسَنجان (به پارسی میانه: ارسنگان) از شهرهای استان فارس و مرکز شهرستان ارسنجان است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۷٬۷۰۶ نفر بوده‌است.
پیرامون ارسنجان را جنگلهای سرسبز بناب و کوه‌های سربلند با مناظر بدیع احاطه کرده‌است. از مناظر دیدنی ارسنجان می‌توان به جنگلهای سرسبز طبیعی بناب، فیجان، خلیل بگ، تنگ اشکن و چشمه‌سارها ارتفاعات دالنشین کوه‌های قلات، دریاچه طشک، غار ضحاک، چشمه شیرخون، پیر با صفا، مروارید سبز (تک درخت روییده بر سنگ)، دریاچه ارسنجان و باغ‌های سرسبز شمال و غرب جنوب ارسنجان اشاره کرد.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۷٬۷۰۶ نفر (۵٬۲۸۴ خانوار) بوده‌است. اسم اولیه این شهرستان ارسنگان بوده، که از دو بخش ارسن به معنای خوش آب و هوا و گان به معنای جا و مکان تشکیل شده. بعد از یورش اعراب به ایران و تغییر زبان ایرانیان نام این شهر به ارسنجان تغییر یافته‌است.
شهر ارسنجان در کتب گذشته همچون فارسنامه ناصری، آثار العجم فرصت الدوله شیرازی، بستان السیاحه زین العابدین صوفی، دائرةالمعارف علامه دهخدا از آن نام برده‌اند، اما تاریخ صحیح و دقیقی که بتوان بر آن استناد جست و سال بنای این شهر را دانست در دست نیست.
شهرستان ارسنجان دارای چندین اثر باستانی، میراث فرهنگی و گردشگری مانند مسجد جامع، مدرسه سعیدیه، ایوان قدمگاه مربوط به دوره هخامنشی، قلاتخوار، جمال آباد، تل مهره‌ای (کمال‌آباد)، قصر منوچهر، مربوط به دوره ساسانی، تل تیموریان و تل کاخ، سد دختر، چشمه گمبان و…
شاعرانی چون میرزا محمود خان آغاز، میرزا مصطفی خان انجام، ناصر الدین خان سالار، سکینه آغازی ارسنجانی و دکتر مهدی حمیدی شیرازی از شاعران کهن ارسنجان هستند. زبان اصلي مردم اين شهريتان فارسي است و تعدادي از روستاهاي بخش مركزي ارسنجان در منطقه گمبان و عشاير جشني چشمه شيرين، خان آباد و نجف آباد با لهجه تركي و عربي تكلم ميكنند. شهر ارسنجان از پنج محله بنامهاي: اسكندري، ابراهيمي، رحيمي، حسن شاهي و نعمت الهي تشكيل شده است. عشاير منطقه از چهار طايفه و هر طايفه از چند تيره تشكيل شده اند: 1- طايفه جشني 2- طايفه چهاراهي 3- طايفه بهارلو (ترك) 4- طايفه عرب غني
درختان این منطقه شامل درختان کهن بنه، الوک، بلوط، انجیر کوهی، گز، تنگز را شامل می‌شود و گیاهانی چون جاشیر، آویشن برگ پهن، آویشن برگ نازک، کنگر، قارچ کوهی (هکل و دنبل)، بن سرخ، پیازوک، پونه، نعنای وحشی، گل یخ، زعفران و بسیاری از این قبیل می‌باشد. از سوغات ارسنجان می‌توان اقلامی چون رب انار، حلوای سین، آبنبات ارسنجان، زرد انار، سفیداب، بنه، اناردانه و تک را یاد کرد. آش انار، آش رشته و آش دوغ از غذاهای محلی ارسنجان است. مردم ارسنجان داراي شغل هاي متعدد مانند: فرهنگي - کشاورزي - دامپروري - باغداري و کاميونداري مي‌باشد.
این شهرستان از غرب به شهرستان‌های مرودشت و پاسارگاد و از شرق به شهرستان‌های بختگان و بوانات و از شمال به شهرستان‌های پاسارگاد و بوانات و از جنوب به شهرستان خرامه محدود است. این شهرستان بسیار زیبا ۱۶۶۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و قله دالنشین (دل نشین) با ارتفاعی حدود ۳۲۷۰ متر از سطح دریا بلندترین قله رشته‌کوه‌های اطراف ارسنجان و یکی از معروفترین قله‌های سلسله جبال کوه خم می‌باشد. ارسنجان از آب‌وهوای معتدل برخوردار است و جهت باغداری و کشاورزی و دامپروری محیطی مساعد دارد.
يکي از نکات جالب اين شهرستان اين است که تا به حال زلزله در اين شهرستان رخ نداده‌است زيرا در بين کوهستان وقع شده و اين امر موجب عدم آمدن زلزله در اين شهرستان ميشود.
جاذبه های ارسنجان
طاق پیر باصفا: پیر با صفا، طاق سنگی بزرگ و بسیار زیبایی است که مشاهده کنندگان را از راه دور به تعجب وا می‌دارد. این پدیده طبیعی در دامنه کوه چنار (شمال شرقی شهر ارسنجان) قرار گرفته و با شهر حدود ۴ کیلومتر فاصله دارد. در این مکان آنچه مسلم است، محل دفن و یا زندگی پیر و مرادی است که مورد توجه واقع شده و اهالی برای گردش و ادای نذر به ان مکان می رفته‌اند. امروزه جز تعدادی سنگ نبشته که بر قبرهایی چند وجود دارد، اثر از پیر و مراد با صفا وجود ندارد. محل مذکور از صفا و زیبایی خاصی برخوردار است که اهالی در روزهای تعطیل مانند ایام عید و… در آنجا مأوا می‌گزینند.
غار سیده خاتون: غار سیده خاتون در بخش مرکزی شهرستان ارسنجان قرار گرفته و قدمت آن به پیش از تاریخ برمی‌گردد. نام این غار برگرفته از نام شخصی است که سال‌ها پیش در این مکان زندگی میکرده است. این غار بزرگترین غار باستانی منطقه ارسنجان است که از یک فاصله دور قابل مشاهده است. غار سیده خاتون در تاریخ ۲۰/۶/۱۳۸۵ و به شماره ۱۶۰۳۸ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است و بر اساس قوانین مجازات اسلامی تصرف و یا تخریب آن پیگرد و مجارات قانونی دارد.
ایوان قدمگاه: قدمت این اثر به دوران هخامنشيان باز می گردد. عده ای این مکان را چاشتخوار ناميده اند. به دلیل این که دو روستاي كورش آباد و چاشتخوار در نزديكي ایوان قدمگاه قرار دارند، اين نظريه بیشتر تقويت مي شود كه موطن اوليه هخامنشيان در آنجا واقع بوده است. اين بنا از دو ایوان سنگی تشکیل شده که بر كوه سنگي كنده شده است. ايوان اول از طریق دو پلکان به ايوان بالاتر مرتبط می شود. بر دیوار صخره ای ايوان بالايي نقوشی كنده شده است. در فاصله ی صد متري غرب ايوان، گورستاني قرار گرفته كه در آن قبرهایي از دوران پيش از اسلام تا دوره قاجاریه مشاهده ميشود.
مدرسه علمیه سعیدیه: مدرسه سعیدیه ارسنجان در دوره صفوی بنا شده و در شهر ارسنجان ، بلوار سعیدیه و در نزدیکی مسجد جامع شهر واقع شده است. در تاریخ ۶ دی ۱۳۵۵ مدرسه سعیدیه با شماره ثبت ۱۳۲۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بنا که پیشینه ی ساخت آن به سال ۱۰۸۵ ه.ق بر می گردد، به صورت چهار ایوان است که در کنار هر کدام از ایوان ها، چهار حجره ساخته شده است. مصالح به کار رفته در ساخت این بنا آجر بوده و حوضی سنگی در وسط حیاط مدرسه وجود واقع شده است. محور اصلی ساخت بنا شمالی – جنوبی است.
درخت مروارید سبز: مروارید سبز ارسنجان در استان فارس واقع است. مروارید سبز ارسنجان تک درخت روییده بر یک تخته سنگ بزرگ است که به سنگ صبور نیز شهرت دارد. مروارید سبز در ۴ کیلومتری شمال‌غرب (شمال جغرافیایی) شهرستان ارسنجان واقع شده است، که به صورت درخت بنه خودرو بر روی صخره‌ای عظیم با ارتفاع تقریبی ۶ متر قرار دارد. نکته جالب ماجرا در این است که درخت برای رساندن ریشه‌های خود به خاک، میان صخره را در چندین قسمت شکافته و توانسته به مرور خود را به زمین متصل کند.
تل تیموران: در فاصله ی يک کيلومترى غرب روستاى کوشک از توابع شهرستان ارسنجان، تپه‌اى به طول ۲۰۰ متر و پهناى ۱۴۰ متر واقع شده که به تل تيموران شهرت دارد. بلندترين نقطه ی تپه، شش متر ارتفاع دارد. بررسی های باستان شناسی و شواهد نشان مى‌دهند که از ۲۵۰۰ سال پيش از ميلاد تا دوران اسلام، مردگان در این محل دفن میشده اند. طی کاوش های باستان شناسی در گورهاى پيش از تاريخ اين محل، ظروف سفالى خاکسترى يا قرمز با نقوش سياه رنگ و تزئينات مختلف مفرغى از قبيل انگشتر، گردنبند، سنجاق و هم‌چنين مجسمه‌هاى کوچک سفالى از حيوانات به دست آمده است.
روستای اسلام آباد: روستای اسلام آباد همزان با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ تأسیس شده و در فاصله ۳۳ کیلومتری در شمال شرقی شهرستان ارسنجان، در ارتفاع ۱۴۸۶ متری از سطح دریا، در منطقه کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. روستای اسلام آباد به دلیل داشتن آب و هوای خوب و جاذبه های گردشگری طبیعی بکر و متنوع، مورد توجه همگان است. قله دالنشین با ارتفاع ۳۲۷۲ متر در این منطقه قرار دارد و به دلیل اینکه این قله زیستگاه پرنده ای به نام دال است، توسط مردم محلی دالنشین نام گرفته است. شغل اغلب مردم روستا کشاورزی، باغبانی و دامداری است و باغ های این روستا شامل درختان انار، سیب، به، پسته، بادام و گردو است. جنگل و طبیعت زیبا و بکر این منطقه پوشیده از درختان بنه، کیکم، بادام وحشی و گیاهان دارویی همچون آویشن، پونه کوهی، شیرین بیان، پر سیاوشان، بومادران، زیره کوهی، چای کوهی، پیازچه کوهی، کتیرا و صمغ درختان جنگلی، قارچ، قارچ دنبلان، بنه، ریواس، موسیر، جاشیر و … بخشی از گونه های خوراکی این منطقه از شهرستان ارسنجان است.
جنگل بناب ارسنجان: جنگل طبيعی و منحصر به فرد بناب در شهر ارسنجان استان فارس واقع شده که با توجه به اينكه آب آن از وسط جنگل و با پوشش كانال در تمام فصول سال جاری است، مكان مناسبی و دلپذير برای تفريحی است.جنگل بناب در فاصله بیش از ۱۰۰ کیلومتری شمال شرقی شیراز قرار گرفته است و با نشستن بر باریکه جنوبی سلسله جبال زاگرس، ظرفیت بسیار بالایی برای جذب گردشگر دارد.
اقامتگاه بوم گردی باغ گلها: اقامتگاه بوم گردی باغ گل ها در شهرستان ارسنجان استان فارس، واقع شده است.
......................
آرشیو
