بندر جاسک (به بلوچی: جاشک) یکی از شهرهای استان هرمزگان در جنوب ایران است که در کنار کرانه‌های دریای مکران قرار دارد. این شهر در بخش مرکزی شهرستان جاسک قرار دارد؛ و از شهرهای بندری با قدمت و استراتژیک ایران می‌باشد. از نام‌های تاریخی و قدیمی این شهرستان می‌توان به جاشک، بنگلان و مکران اشاره کرد.
بندرجاسک دارای دانشگاه آزاد و پیام نور می باشد که وظیفه آموزش عالی را در این شهرستان عهده دارند. همچنین دارای یک کتابخانه عمومی نیز می باشد. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهرجاسک ۱۶،۸۶۹ نفر بوده‌است.
نام این بندر که امروز جاسک نامیده می‌شود، در دوران گذشته به صورت‌های جاشک، چاشک، جک، رأس‌الجاسک و چاسک نیز ثبت شده‌است. در دوران بسیار قدیم بندر جاسک یکی از کانون‌های معتبر آئین میترا بود. معبدی به نام آناهیتا در جاسک باقی‌مانده‌است. تهمتن بن توران شاه ملقب به سلطان قطب‌الدین در سال ۱۳۳۰ میلادی به بعد در جاسک حکومت داشته‌است. در سال هزار و ششصد و چهارده میلادی انگلیسی‌ها بندر جاسک را به عنوان بندر تجاری خود در شمال خلیج فارس انتخاب کردند.
اولین محموله انگلیسی‌ها در سال ۱۶۱۶ با کشتی از هند در جاسک پهلو گرفت و در سال ۱۶۱۹ میلادی، تجار مذکور اولین تجارتخانه شرکت هند شرقی در جاسک را تأسیس کردند. این بندر تا زمانی که بندرعباس به تجارت انگلیسی‌ها اختصاص داده شد، مرکز تجارت و معاملات کمپانی هند شرقی با مرکز ایران بود. در اواخر سال ۱۶۲۰ میلادی هلندی‌ها از ورود دو کشتی کمپانی هند شرقی به بندر جاسک جلوگیری کردند. این کار که منجر به نبرد سختی بین انگلیسی‌ها و هلندی‌ها در حوالی این بندر شد، به شکست و اخراج هلندی‌ها از بندر جاسک انجامید.
کشور انگلیس برای بسط نفوذ خود در سال ۱۸۶۴ میلادی اقدام به استحکام مواضع خود در خلیج‌فارس نمود. از جمله این اقدامات، ایجاد خطوط تلگراف و کابل زیر دریایی بود که ایران و هند را از طریق گواتر- جاسک- بندرعباس مرتبط می‌ساخت. دولت انگلیس استحکامات نظامی چندی در جاسک به وجود آورد. در سال ۱۹۰۱ میلادی خطوط تلگرافی (سیم دریایی) دیگری از بندر جاسک به مسقط (عمان) دایر شد که مرکز آن در جاسک قرار داشت. در سال ۱۹۳۲ از سوی دولت ایران عبور بدون اجازه هواپیماهای انگلیسی و هلندی که از خاور دور به خاور میانه می‌آمدند، ممنوع اعلام شد؛ زیرا از بدو تأسیس خطوط هوایی، این دو کشور بدون کسب اجازه در فرودگاه‌های جاسک- بندرعباس- لنگه فرود می‌آمدند. در نتیجه این ممنوعیت، مسیر پروازهای فوق تغییر کرد. بندر جاسک امروزه از شهرهای نسبتاً آباد استان هرمزگان است که سه طرف آن را آب‌های ساحلی احاطه کرده و آن را به صورت یک شبه‌جزیره درآورده‌است. شهر از دو سوی شرق و غرب به خلیج جاسک می‌پیوندد و از سوی دیگر (شمال شرقی)، به مناطق نظامی متصل است. این موقعیت، شکل ظاهری شهر را به حالت طولی درآورده و عرض آن را بسیار محدود کرده‌است.
سواحل مکران که در گویش بلوچی Makoran تلفظ می‌شود از بندر جاسک شروع شده و به سمت مرزهای شرقی ایران که آخرین نقطه مرزی گواتر می‌باشد امتداد می بابد. این منطقه طی سفر استانی ریس جمهور در کابینه دولت تصویب گردید؛ و قرار است که مناطق شرق و غرب جاسک جزو مناطق ویژه قرار گیرند.
اساس اقتصاد شهرستان جاسک بر ماهیگیریی استوار است هرچند که کشاورزی و دامداری نیز وجود دارد. به علت کمبود آب اراضی زراعتی، کشاورزی رونق چندانی ندارد، ولی با انجام طرح‌های اصلاحی از قبیل حفر چاه‌های عمیق و تأمین آب کشاورزی، می‌توان محصولات باارزشی از آنجا به دست آورد. تره‌بار، مرکبات، توتون، تنباکو، صیفی‌جات، جو، گندم، خرما و موز از محصولات کشاورزی جاسک است. هندوانه وتنباکو جاسک در سطح کشور شهرت خاصی دارد.
شهرستان جاسک با مساحت ۲/۱۶۱۳۶ کیلومتر مربع در ۲۵ درجه و ۳۷ دقیقه عرض شمالی و ۴۷ درجه و ۴۷ دقیقه طولی شرقی قرار دارد. ارتفاع آن از سطح دریا ۸/۴ متر و فاصله اش تا مرکز استان ۳۲۵ کیلومتر است. این شهرستان در کرانه دریای عمان و شرق تنگه هرمز قرار دارد. از شمال به شهرستان منوجان و میناب، از شرق به چابهار، ازغرب به دریای عمان و میناب، از جنوب به دریای عمان محدود می شود. از آن جا که سه طرف آن را آب های آزاد احاطه کرده اند، به صورت یک شبه جزیره درآمده است.
جاسک آب و هوای گرم و مرطوبی دارد که تحت تاثیر آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی است. بیشترین دمای هوا در تابستان ۴۱ درجه سانتی گراد و کمترین آن در زمستان به ۱۴ درجه سانتی گراد می رسد. شمال این شهرستان کوهستانی است. رشته کوه های بشاگرد غربی، نواحی شمالی این شهرستان را پوشانده که مهمترین قله آن، کوه سیبا است. رودهای فصلی بسیاری در سطح شهرستان جاری هستند، مانند: جگین، گابریک، سدیج، تار، بهمدی و جاسک. اغلب مردم به زبان های فارسی، بلوچی، عربی و هندی آشنایی دارند. آنها از راه های کشاورزی، دامداری، صیادی و تجارت امرار معاش می کنند.
این شهرستان براساس تقسیمات کشوری دارای ۳ بخش، ۱ شهر و ۸ دهستان می باشد.
بخش مرکزی: شهر جاسک، دهستان: جاسک، کنگان، گابریک
بخش بشاگرد: دهستان: جگدان، سردشت، گافر و پارامونت
بخش لیردف: دهستان سورک، پی وشک
در گذشته مردم شهرستان جاسک و بخش بشاگرد به صورت خودکفا زندگی خود را می گذراندند و در هر منطقه علاوه بر صیادی و دامداری و کشاورزی، در ساخت صنایع دستی هم مهارت داشتند و از این طریق امرار معاش می کردند. هر چند که در حال حاضر رونق بازار صنایع دستی کم شده، ولی باز هم توسط مردمان بی ادعا و خونگرم جاسک صنایع زیبایی ساخته می شود.
حصیر بافی: مواد اولیه بافت حصیر، برگ خرما و ضایعات درخت خرما است . پس از تبدیل آنها به نوارهای باریک، مدتی آن را در آفتاب قرار می دهند تا نرم شود و سپس با آن وسایل حصیری مختلفی را می سازند.
خرسک بافی: نوعی فرش با پرز بلند و بافت درشت با رنگ های محدود است که با پشم بافته می شود. دار آن افقی کار گذاشته می شود.
چنته بافی: چنته شبیه کیف یا خورجینی کوچک از جنس پشم و موی بزر است که با نقش های ذهنی بافته می شود و اطراف آن با مهره های رنگی، صدف دریایی و منگوله هایی تزیین می شود.
در کناره های ساحل خلیج فارس و دریای عمان، قوت اصلی مردم از دریا تامین می شود، به همین دلیل بیشترین و بهترین غذاهای محلی منطقه جاسک نیز از فرآورده های دریایی تهیه می شود.
جاذبه های جاسک
منطقه حفاظت شده گابریک و جاسک: دهستان گابریک از توابع بندر جاسک است. جنگل‌های حرا در این منطقه قرار دارند که به دلیل پوشش گیاهی‌شان در سال ۱۳۸۰به فهرست منطقه‌های حفاظت شده اضافه شدند. گیاهانی که در این جنگل وجود دارند اولین بار توسط ابوعلی سینا شناخته شدند و به همین دلیل به نام اوسینا شناخته می‌شوند. برگ این درختان پس از اینکه در آب تجزیه می‌شوند بستر مناسبی برای رشد آبزیان منطقه به وجود می‌آورند.
دریای عمان: زیباترین جاذبه شهر بندر جاسک ساحل دریای عمان است. دریای عمان باقی‌مانده یک اقیانوس بزرگ به نام نِئو تِتیس است. عمق دریای عمان از خلیج فارس بیشتر است و در بعضی از منطقه‌ها به ۳۳۰۰ متر می‌رسد. اما در نزدیکی ساحل بندر جاسک ارتفاع موج‌ها بیشتر از یک متر نیست و دریا عمق کمتری دارد. ساحل عمان در شهر جاسک برای انجام ورزش‌های آبی بسیار مناسب است.
غار سادرمن: غار سادرمن در ۳۰ کیلومتری شهرستان جاسک در ارتفاع تقریبی ۲۰۰۰ متری و ۲۰ کیلومتری دریا در رشته کوه‌های کوتاه و بلند سادرمن واقع شده است. متأسفانه این غار که متعلق به دوران پیش از اسلام است، طی دهه‌های اخیر دچار تخریب‌های شدیدی شده به طوری که این غار در گذشته شامل ۵ غار بزرگ و ۳ غار کوچک بوده اما هم‌اکنون تنها یک غار بزرگ به علت وجود ستون‌هایی که در میان دارد پابرجا مانده است. در اطراف غار تکه‌هایی از سفال به دست آمده که متعلق به دوران ساسانی تا اوایل دوره اسلامی می‌باشند که نشان می‌دهد این غار پیش از اسلام و کمی بعد از دوران اسلامی کاربرد داشته است. در گوشه‌هایی از غار طاقچه‌هایی ساخته شده است. وجود آثار و نشانه‌های دریا بر روی کوه سادرمن بیانگر مجاورت دریا با این مکان بوده است.
رودخانه جگين: ازجمله نقاط زیبا و گردشگری استن هرمزگان رودخانه جگین می باشد . اين رودخانه از کوه‌های بشاگرد سرچشمه می گيرد و با پيوستن چند رودخانه ديگر از جمله رودخانه انگهران به آن، به دريای عمان می ريزد. آب اين رودخانه شيرين است. در هنگام بارندگی يا رگبارهای کوتاه، مقدار قابل توجهی از آب شيرين اين رودخانه به دريا سرازير می شود.
دخمه وگورستان جاسک: جگین بخش مرکزی، دهستان گابریک، روستای جگین (قدمت این روستا را هزاره اول قبل از میلاد دانسته اند). در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی جاسک، در محلی به نام سعادتمند، در بالای کوهی دخمه و گورستانی افسانه ای وجود دارد که تخمین زده می شود، قدمت آن به پیش از اسلام باز می گردد.
اتاق های ساسانی: در آخرین قسمت دماغه کوه مبارک، دو اتاق از سنگ تراشیده وجود دارد که گویا از دوران ساسانی به جا مانده است.
تلگرافخانه: در روزگار استقرار شرکت هند شرقی، در جاسک بناهایی ساخته شده که از جمله آنها ساختمان تلگرافخانه است. این بنا در سال۱۸۶۹م/۱۲۸۶هـ.ق توسط انگلیسی ها ساخته شده ساختمان بنگله سرخ هم در سال ۱۸۷۷م/۱۲۹۴هـ.ق توسط هلندی ها ساخته شده است.
امامزاده امیر دیوان: آرامگاه امامزاده امیر دیوان یکی از مهمترین بناهای مذهبی مردم جاسک است که ساکنان محلی به ویژه بلوچ ها از آن دیدن و زیارت می کنند.
رشته کوه های بشاگرد: رشته کوه بشاگرد در شهرستان جاسک به شکل عدد هشت قرار گرفته و دو رشته کوه نسبتاً متمایز را به نام های رشته کوه بشاگرد شرقی(در کهنوج کرمان) و بشاگرد غربی(در میناب) پدید آورده است. این کوه ها از نقاط زیبا و دیدنی این شهرستان هستند. بلندترین قله آن کوه مهر در دهستان بشاگرد غربی با ارتفاع ۲۰۴۶ متر است. رودهای بسیاری از جمله جگین از آن سرچشمه می گیرد و به دریای عمان می ریزد.
خلیج جاسک غربی و شرقی: خلیج های جاسک غربی و شرقی، در کناره آب های دریای عمان قرار دارند. زمانی که ارتفاع امواج دریا به یک متر می رسد، در این خلیج ها هیچ گونه موج خطرناکی مشاهده نمی شود و بسیار آرام هستند. این خلیج ها از بهترین مناطق برای ورزش های دریایی می باشند.
صخره های شنی: یکی از ویژگی های شهرستان جاسک، وجود مناطق صخره ای و شنی است که تپه ماهورها و احجام بسیار زیبای طبیعی ایجاد کرده اند و چشم هر بیننده را به خود جلب می کنند. بیشتر این تپه ماهورها در مسیر میناب به جاسک قرار دارند و از چشم انداز طبیعی زیبایی برخوردارند و پس از جاسک به سمت چهابهار ادامه پیدا می کنند.
برج سیاه و سفید جاسک: این برج در خیابان مطهری، به فاصله ۵۲ متری دریا از دوره ی قاجاریه باقی مانده است.
جنگل حرا: یکی از جاذبه های زیبا و طبیعی بندرجاسک جنگل حرا می باشد که گردشگران زیادی را جلب می کند. جنگل حرا به طور دائم در معرض جزو و مد منظم آب دریا قرار دارد، به طوری که در زمان جزر، درختان بستر لجنی آن از آب بیرون می آیند و به صورت جزایری پراکنده نمایان می شوند و در موقع مد تمام جنگل زیر آب رفته و ناپدید می شود. پرندگان زیبا و نادر مانند، گیلان شاه، اگرت بزرگ در کنار پلیکان ها و فلامینگوها مناظر جالبی را پدید می آورند. در منطقه جاسک به درختان حرا «تمر» می گویند. این جنگل ها بیشتر در حومه ی شهر جاسک(خلیج لوران) و در شرق آن به صورت پراکنده دیده می شوند که در امتداد خور خلاصی کشیده شده اند.
چشمه های آبگرم پوراف: چشمه های ساحلی و آب معدنی بسیاری در این منطقه بویژه جاسک وجود دارد که برای مردم بسیار قابل احترام و مقدس بوده و خواص درمانی دارند؛ یکی از شناخته شده ترین و حیرت انگیزترین آنها به نام پوراف در ۲۰ کیلومتری شرق جاسک و در ساحل دریا قرار دارد. این منطقه دارای جنگل حرای وسیعی است که مانند جزیره زیبایی در مقابل خورپوراف، سر از آب بیرون کشیده و چشم اندازی دلپذیر خلق نموده است. چشمه های آب گرم، دریا، پرندگان مهاجر، سواحل زیبا، منطقه صید ماهی ویژه مردم، از مهمترین جاذبه هایی هستند که مسافران زیادی را به سوی خود جلب می کنند.
آب گرم سدیج: چشمه آب گرم از نوع گوگردی است که در ادامه رودخانه و در جنوب کوه های گرد قرار گرفته است. آب این چشمه برای دردهای روماتیسمی بسیار سودمند است.
....................................
آرشیو
