بهار مرکزشهرستان بهار در استان همدان است که در ۱۵ کیلومتری غرب شهر همدان قرار دارد.این شهرستان با گستره‌ای معادل ۱۷۳۹ کیلومتر مربع، حدود ۲/۷ درصد از وسعت استان همدان را تشکیل می‌دهد. این شهر از لحاظ کشاورزی رتبهٔ اوّل تولید و صادرات سیب‌زمینی را دارا می‌باشد و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای سه بخش، شش دهستان و چهارشهر: بهار، لالجین صالح آباد و مهاجران می‌باشد. مردم این شهرستان ترک بوده و به زبان ترکی صحبت می‌کنند.
سابقه تاریخی شهر بهار بر اساس اسناد مکتوب تا دوران صفویه قطعی بوده‌است. سندی که تا زمان صفوی موجودیت بهار به اثبات می‌رساند همان حضور جعفرخان زند است که مدتی در بهار مقیم بوده و مبیین تأثیرگذاری مردان این دیار در معادلات سیاسی و فرهنگی کشور است. حمدالله مستوفی جغرافی‌دان قرن هفتم در نزهةالقلوب، منطقه ای که بهار در آن واقع شده را با نام فریوار می‌شناسد و می‌نویسد: همدان ولایتش پنج ناحیت دارد. اول فریوار در حوالی شهر است تا دو فرسنگی (در سمت اسدآباد) هفتاد و پنج پاره دیه‌است و شهرستانه و لالجین و فخرآباد و قاسم‌آباد و کوشک‌باغ و… از حساب فریوار است.
اصطلاح فریوار در قرن پنجم هـ. ق از زبان راوندی آمده‌است. بهار تا نیم قرن اخیر دهستانی معتبر و مرکز بخش سیمینه رود بوده‌است. خرابه‌های قلعهٔ شهر، بنام «دئولر قلعه سی» هنوز موجود است. در پیشینهٔ تاریخی بهار چه پیش از اسلام و چه بعد از اسلام ابهام جدی وجود دارد. در سال ۱۳۸۷ شهرستان بهار تعداد ۷۰ روستای دارای سکنه معادل ۳/۶ درصد از کل روستاهای دارای سکنه استان همدان را به خود اختصاص داده‌است. این شهرستان از نظر طبیعی، دارای آب و هوای خشک و رژیم بارندگی آن از تیپ اقلیم مدیترانه‌ای است. رشته کوه الوند و شهر همدان در جنوب غربی و غرب شهرستان بهار قرار دارد. بقیهٔ وسعت شهرستان را دشت «بهار» در بر می‌گیرد. نقطه خروجی آب‌های بهار در کوشک آباد با ارتفاع ۱۶۸۰ متر واقع گردیده‌است. رودخانه‌های جاری این شهرستان عبارتند از:رودخانه سِیمینه‌رود صالح آباد، بهادربیگ و قره آغاج. ساکنان بهار از قدیم به شغل باغ‌داری و بوستانکاری اشتغال داشتند.
تیره‌های گوناگون ایلِ بهارلو عبارت هستند از «ابراهیم خانی - احمد لو - اسماعیل خانی - بربر - بکله - بوربور - بهارلو - بهارلویی -بهاءلو - بهاءلوئی - بهالو - بهالویی - تلکه - جامه بزرگی - جرغه - جوقه - جرگه - حاجی تار لو - حاجی تر لو - حاجی طاهر لو - حاجی عطار لو - حیدر لو - صفری- رسول خانی - سقز - سکیز - سلیمانی - شیخ - صحراگرد - صفی خانی - طاهری - طراوتی - عیسی بیگ لو - قره اولاد - کریم لو - کلاه پوستی - محمدخانی - مشهد لو - ناصر بیگ لو - نظر بیگ لو - ورثه و…»
کاربرد اراضی بهار به سبب مشاغل مردم این خطه که اصالتاً باغ‌دار و بوستانکار بودند، شکل گرفته بود. یعنی زمین‌های حاشیهٔ شهر تماماً تاکستان بود و پرورش باغ انگور بهار را حقیقتاً هیچ‌یک از اقوام ایرانی بلد نبودند. دشت‌های بهار که متعاقب باغات بهار آغاز و امتداد می‌یافت در گذشته برای کشت هندوانه و خربزه بکار گرفته می‌شد، تخصص فوق‌العاده و منحصر به فرد زارعین بهار در کشت بُستان یعنی به عمل آوری هندوانه وخربزه بی نظیر است یکی از اصول تغییرناپذیر بوستانکاری سنتی، اختصاص زمین بایر (بُعن ـ بُعت) بود که بقول اساتید این فن، زمین مزروعی که یکبار کشت هندوانه یا خربزه در آن انجام می‌پذیرفت دیگر قابل کشت این دو محصول نمی‌بود. این موضوع باعث می‌شد برای تهیهٔ زمین بایر، بوستانکاران بهاری اطراف و اکناف ایران را درنوردند و تواماً امتزاج فرهنگی ایجاد کنند. در گذشته مردان گمنامی همچون سعی‌مراد، علی‌بهاری و رضا بهاری از پیشکسوتان روابط با اقوام دیگر بویژ کرد‌ها بودند.
شهرت شهر بهار از قدیم‌الایام به دشت‌های آن به ویژه «دشت قرق» و «دشت کوزه‌کولان» بود و کوزه کولان جلگه‌ای است منتهی به دامنه‌های کوه الوند که کهن‌ترین مسیر ارتباط پایتخت کشور ماد به سمت مغرب و جنوب غربی ایران یعنی به سر زمین‌های شوش، بابل، کد و سومر از این ناحیه عبور می‌نمود. اکنون آزاد راه همدان - کرمانشاه - سنندج و سه‌راهی معروف به گلوگاه، محل تلاقی غرب کشور با مرکز، در دشت کوزه کولان قرار دارد.
دشت قرق مکانی با شرایط شکارگاهی و سبزه‌زار از گذشته‌های دوراست . تا چند دههٔ اخیر که چاه‌های عمیق این ناحیه حفر نشده بود در قرق بهار - منطقه‌ای در جنب بهار - تالابی وجود داشت نسبتاً عمیق که در میان گیاهان مردابی آن انواع پرندگان مهاجر به چرا می‌پرداختند همچنین محل صید ماهی و مرغابی برای صیادان بود.
تالاب دشت قرق که در گذشته بسیار وسیع‌تر بوده در دورهٔ هخامنشی به دریاچهٔ زراومند مشهور بود و در عصر ساسانیان به بهرام آوند اشتهار داشت. در رسالهٔ پهلوی شهرستان‌های ایران نیز بدان اشاره شده‌است. موقعیت قرق‌بهار را به لحاظ جغرافیایی درّّه الوند محسوب شده و اینجا پست‌ترین نقطهٔ شمالی جبال الوند است که اکثر آب‌هایی که از ذوبان قلل مرتفع الوند سرازیر می‌شود در این ناحیه تالابی تشکیل می‌دهد. اکنون بیش از یکصد حلقه چاه فعال و نیمه فعال کار پمپاژ آب را از قرق‌بهار به شهر همدان انجام می‌دهند. به استناد برخی متون کهن بهرام گور همراه اسبش در این باتلاق عمیق فرورفت و تلاش‌ها برای یافتن او بی‌ثمر ماند.
شهرستان بهار از نظر طبیعی دارای آب و هوای معتدل و کوهستانی بوده، رژیم بارندگی آن از تیپ اقلیم مدیترانه‌ای است. شهر بهار مرکز شهرستان بهار است (قبل از شهرستان شدن بهار یعنی ۱۳۷۲ بخش سیمینه‌رود به مرکزیت شهر بهار یکی از بخش‌های شهرستان همدان محسوب می‌شد) مرکز این شهرستان یعنی شهر بهار در پانزده کیلومتری شمال غرب شهرهمدان (مرکز استان همدان) واقع است.
این شهرستان که شامل سه بخش ۱- بخش مرکزی به مرکزیت شهر بهار، ۲- بخش لالجین به مرکزیت شهر لالجین و ۳- بخش صالح آباد به مرکزیت شهر صالح آباد است. دهستان‌های این شهرستان عبارت از شش دهستان است ۱- دهستان سیمینه رود به مرکزیت ۲- دهستان آبرومند به از توابع بخش مرکزی بهار، ۳- دهستان سفالگران ۴ - دهستان مهاجران از توابع بخش لالجین ۵- دهستان صالح آباد ۶- دهستان دیمکاران از توابع بخش صالح آباد می باشد.
این شهرستان در تولید سیب زمینی، سیر و (اخیرا یونجه ودانه‌های روغنی) و صنایع دستی از قبیل بافت فرش و سبد در شهر بهار و سفال و سرامیک در شهر لالجین از شهرت فراوانی برخوردار است. وجود زمین‌های آبرفتی حاصلخیز، سفره‌های آب زیرزمینی شرایط را برای کشاورزی به خصوص محصولاتی مانند سیب زمینی را فراهم کرده‌است، به‌طوری‌که بیشتر مردمان این شهرستان به کار کشاورزی و کشت سیب زمینی، گندم، سیر و… مشغول می‌باشند.
در محله‌های قدیمی نسبت‌های فامیلی قوی به چشم می‌خورد که شبیه به نظام قبیله‌ای گذشته می‌باشد، یعنی پدر در جوار خانه پدری و پسر نیز همین‌طور زندگی می‌کنند، این موضوع بخصوص در محله قلعه و آقدروازه به چشم می‌خورد. بیشتر وصلت‌های خانوادگی بین اهالی محل صورت می‌گیرد و به ندرت با غیر هم شهری ازدواج می‌کنند.
از ویژگی‌های طبیعی بهار می‌توان به تنوع آبرفتهای حاصلخیز که از فرسایش رسوبات سطحی ارتفاعات الوند به وجود آمده و نیز به نفوذپذیری عمق خاک آن اشاره کرد. بهار به علت دارا بودن زمستان‌ها و یخبندان‌های طولانی از مناطق سردسیر کشور محسوب می‌شود. تابستان‌هایش معتدل و گرمترین ماه‌های سال آن، تیر و مرداد با حداکثر گرمای ۶/۳۹+ درجه سانتیگراد و سردترین ماه‌ها دی و بهمن با حداقل درجه حرارت ۳۳- سانتیگراد است.
میانگین بارش سالانه در حدود ۳۱۵ میلی‌متر و حداقل بارش سال در اواخر خرداد و حداکثر آن در فروردین ماه به ثبت رسیده‌است. این شهرستان به دلیل اختلاف ارتفاع بین بهار و ارتفاعات الوند، منطقه‌ای نسبتاً بادخیز است. چاه‌ها، قنات و رودها، شبکه آبیاری بهار را تشکیل می‌دهند و همین است که موجب توسعه و گسترش کشاورزی در این شهر و منطقه شده‌است. از مهمترین رودهایی که در این منطقه جریان دارد، می‌توان از سیمینه‌رود، قره چای، فرجین و رودخانه صالح آباد را می‌توان نام برد.
شهرستان بهار، در شمال غربی استان همدان واقع است. از شمال به شهرستان کبودراهنگ از مشرق به شهرستان همدان از جنوب به شهرستان تویسرکان و از مغرب به شهرستان‌های اسدآباد، شهرستان قروه در استان کردستان محدود و مشتمل است. فاصله شهر بهار تا همدان ۱۵ کیلومتر است. فاصله بهار تا تهران ۳۵۵ کیلومتر است.
جاذبه های بهار
لالجین: منطقه لالجین یکی از شناخته‌شده‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهر بهار است و سفال آن از مهمترین صنایع دستی ایران است. می‌توانیم ساعت‌ها در کارگاه‌های ساخت ظروف سفالی گردش کنیم و از هنر دست هنرمندان لذت ببریم. ظرف‌های سفالی با رنگ و لعابی لاجوردی سوغاتی مناسبی از سفر به لالجین است و همیشه خاطره زیبا و اوقات خوشی که در این شهر گذرانده‌ایم را زنده نگه می دارد.
کاروانسرای تاج آباد: کاروانسرای تاج‌آباد بنایی است که از دوران قاجار به یادگار مانده. این بنا توسط خانم جهان قاجار و میرزا علی نقی ساخته شده است. در گذشته از این کاروانسرا برای استراحت مسافر‌ها و خرید و فروش کالا استفاده می‌کرند. ساختمان این بنا به‌صورت دایره‌ای است و اتاق‌های زیادی دارد. کاروانسرای تاج‌آباد در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
پل خانم کرپی: پل مهاجران یا پل خانم کرپی یکی از زیباترین پل‌های تاریخی شهر بهار است. قدمت این پل زیبا متعلق به دوران صفویه است که ساخت قسمتی از آن در دوران قاجار به انتها رسیده است. پل مهاجران در نزدیکی روستایی با همین نام قرار دارد و در مسیر رودخانه فصلی قره‌چای ساخته شده است. این پل هفت دهانه دارد و روی پایه‌های سنگی بنا شده و طول آن در حدود ۵۰ متر است.
امامزاده عسگر: ایشان از مهمترین امامزاده های شهرستان بهار و از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) می باشند، بنای این امامزاده کاملا تاریخی بوده و در بخش مرکزی و بالای تپه ای در مجاورت روستاهای چوتاش، سنگ سفید، گوشلان، حصارقره باغی، نورآباد و فسیجان قرار دارد که اهالی ین روستاها مراسمات مذهبی خود و مراسم ایام محرم را در این مکان مقدس برگزار می نمایند. علت استفاده از مصالح آجر در بنای این امامزاد به جهت قابلیت اجرای آسان طرح هندسی و سقف گنبدی آن می باشد. شیوه و سبک این بنا به طور کامل اصیل و ایرانی است و هیچگونه سبک دیگری در آن دیده نمی شود. ساخت این بنا به فرم چهار ایوانی، جهت استراحت زائران و مسافران می باشد.
کاروانسرای تاج آباد: این بنای تاریخی در بخش مرکزی و در روستای تاج آباد (رسول آباد سفلی)، در کنار جاده همدان- کرمانشاه و بر سر راه زائران اباعبدالله الحسین (ع) قرار گرفته و از کاروانسراهای مهم استان و مربوط به عهد قاجار می باشد. این کاروانسرا با طرح پلان مدور و اتاق های متعدد برای استراحت مسافران و خرید و فروش اجناس بوده، از دیگر امکانات آن چاه آب برای شرب، شستشو و همچنین سیراب نمودن چارپایان می باشد. این کاروانسرا توسط خیرین آن دوره به نام های بانو جهان قاجار و میرزا علی نقی ساخته شده و چندی پیش توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بهسازی گردیده است. کاروانسرای تاج آباد در تاریخ ۲۱/۲/۷۶ و به شماره ۱۸۷۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کوهنوردانی که قصد فتح قله آلموقولاخ از مسیر این روستا را دارند از این بنای زیبا نیز دیدن می نمایند. این کاروانسرا در حال تبدیل شدن به یک مکان گردشگری در استان می باشد.
روستاهای حیدره قاضی خانی و وهنان: در شهرستان بهار جاذبه های طبیعی و بافتهای قدیمی مشاهده می شود که مهمترین آنها روستاهای حیدره و وهنان است که این روستاها دارای بافت یکپارچه سنگی، پله ای و پایکوهی بوده همچنین دارای طبیعت حفاظت شده، ارتفاعات زیبای الوند، چشمه سارهای متعدد، رودخانه، باغات گردو و انگور، ساختار دره ای و جنگلهای طبیعی منطقه می باشد و با آب و هوای خنک گردشگر محسوب شده و پذیرای کوهنوردان و دوستداران طبیعت از سراسر استان و کشور می باشد.
روستاهای حیدره قاضی خانی و وهنان: در شهرستان بهار جاذبه های طبیعی و بافتهای قدیمی مشاهده می شود که مهمترین آنها روستاهای حیدره و وهنان است که این روستاها دارای بافت یکپارچه سنگی، پله ای و پایکوهی بوده همچنین دارای طبیعت حفاظت شده، ارتفاعات زیبای الوند، چشمه سارهای متعدد، رودخانه، باغات گردو و انگور، ساختار دره ای و جنگلهای طبیعی منطقه می باشد و با آب و هوای خنک گردشگر محسوب شده و پذیرای کوهنوردان و دوستداران طبیعت از سراسر استان و کشور می باشد.
مسجد جامع مهاجران: این مسجد در بخش لالجین و بافت قدیمی روستای مهاجران واقع و قدمت آن به دوره قاجار بر می گردد، دارای ستون های نتعدد سنگی، سقف گنبدی شکل و دارای حیاط بزرگ می باشد. این مسجد از سه قسمت تشکیل شده است که دو قسمت تشکیل شده است که دو قسمت آن قدیمی بوده و در ضلع جنوبی و شمالی درب ورودی مسجد ساخته شده اند. مسجد ضلع شمالی از سطح زمین در حدود یک متر پائین تر از کف حیاط در نظر گرفته شده و همچنین دارای محراب ساده ای است که با کاشی فیروزه ای تزئین شده است. از امتیازات مسجد ضلع جنوبی نیز ستون های سنگی است که از مسجد ضلع شمالی دارای حجم بیشتری می باشد. مسجد ضلع غربی که بنای آن تازه می باشد دارای ارتفاع بیشتر و همچنین زیر بنای بیشتری نسبت به دو بنای قدیمی می باشد.
.............................
آرشیو
