مِهران شهری در استان ایلام ایران است و مرکز بخش مرکزی شهرستان مهران است. شهر مهران در ۸۵ کیلومتری جنوب غربی شهر ایلام واقع شده‌است. مهران بخشی از مناطق گرمسیری استان ایلام محسوب می‌شود.
در جنگ هشت ساله بین ایران و عراق، این شهر دو روز قبل از هجوم سراسری ارتش عراق یعنی ۲۹ شهریور ماه ۱۳۵۹ اشغال شد. 10 تیر ماه ۱۳۶۵ سالروز آزاد سازی این شهر است. مهران به ۴ بخش فرخ‌آباد، هرمز آباد، رستم‌آباد و بهین و بهروزان تقسیم می‌شود. طایفه‌هایی به نام‌های بهین و بهروزان و صیفی زرگوشو مردمی از ایل میشخاص در این شهرستان ساکن هستند.
کشاورزی در این شهرستان به واسطۀ زمین‌های هموار و وجود رودخانه‌های پرآب کنجانچم و گاوی پر رونق است. از جمله محصولات معروف این شهرستان بامیه است. مردم مهران کرد هستند و به زبان کردی با گویش کردی کلهری و کردی شوهانی تکلم می‌کنند. مهران در گذشته منصورآباد نام داشته‌است و در سال ۱۳۰۹ با تصویب فرهنگستان زبان فارسی به نام مهران نامگذاری شد.
خروجی مهران از فعال‌ترین مرزهای رسمی ایران است که نزدیکی به شهرهای مذهبی کشور عراق این مرز را به یکی از مهمترین کانون‌های رفت و آمد زائران به ویژه در اربعین و صدور کالا به کشور عراق تبدیل کرده‌است. مرز مهران در سال ۱۳۸۲ با پیشنهاد وزارت امور خارجۀ کشور از سوی سازمان ملل متحد به عنوان مرز بین‌المللی شناخته شد.
به دلیل وجود زمین‌های هموار و حاصلخیز منطقه حدود ۶ دهه پیش فرودگاه مهران به متراژ ۲۷۴ هکتار با طول باند ۱٬۵۰۰ متر با کاربری هواپیماهای سمپاشی ساخته شد تا اینکه با منسوخ شدن پرواز این نوع از هواپیماها، کم‌کم این مکان به یک فرودگاه متروکه تبدیل شد. فرودگاه بین‌المللی مهران روی باند مطالعات آبان ماه سال ۹۳ بود که مشاور ارشد رئیس‌جمهور در بازدید از این فرودگاه در مرز بین‌المللی مهران خبر از احیاء و بازسازی دوباره آن داد.
سرزمین مهران به دلیل اهمیت و موقعیتش در کناره جلگه میان‌رودان، در دوره‌های مختلف تاریخی نبردهای مهمی را پشت سرگذاشته است و از هنگام روی کار آمدن حزب بعث در عراق در سال ۱۳۴۷، همواره مورد نظر این کشور بود. پاره ای از درگیری‌های حکومت عراق با ایران در دوره پهلوی بر سر تصاحب این دهلیز صوت گرفت و ارتفاعات مهم آن چند بار اشغال شد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز قوای رژیم بعث بارها به نقاط مرزی مهران تجاوز کردند و بعد از آغاز رسمی جنگ تحمیلی، مهران را چهار بار به اشغال درآوردند که بار اول طی عملیات والفجر ۳، پس از ۳۵ ماه اشغال و بار دوم در سال ۱۳۶۵ با عملیات کربلای ۱ پس از دو ماه اشغال، این شهر آزاد شد. در آخرین سال جنگ، مهران دو بار دیگر، در فاصله‌ای کوتاه اشغال شد.
شهرستان مهران در درازای جغرافیایی ۴۶ درجه و ۱۰ دقیقه و پهنای جغرافیایی ۳۳ درجه و ۷ دقیقه و در بلندای ۱۵۵ متری از سطح دریا قرار دارد؛ مهران در کرانه چپ رود کنجانچم قرار گرفته و با مرز عراق بیش‌تر از چند کیلومتر فاصله ندارد؛ مهران از شمال به ایلام، از خاور به دهلران و از باختر و جنوب به عراق محدود است. شهرستان مهران با مساحت ۲۳۹۲ کیلومتر مربع معادل ۱۲ درصد مساحت استان ایلام را به خود اختصاص داده‌است. این شهرستان از شمال به شهرستان ایلام، از جنوب به شهرستان دهلران، از شرق به شهرستان ملکشاهی و از غرب به کشور عراق محدود شده‌است.
مردم شهر مهران دارای مذهب شیعه و از نژاد کرد فیلی هستند و زبان آن‌ها کردی ایلامی است. در این شهر زندگی تا حدودی ایلیاتی است و اکثریت شهر از ایل ملکشاهی هستند. لباس مردم شهر مهران لباس‌های محلی است که در ایلام نیز پوشیده می‌شود. شغل اغلب این مردم کشاورزی و محصول عمده کشت آن‌ها گندم است. شهر مهران یکی از شهرهای مذهبی ایران به شمار می‌رود و مردم آن بسیار به مذهب و مراسم‌های مذهبی پایبندند. خروجی مهران از فعال‌ترین مرزهای رسمی ایران است به همین دلیل این منطقه یکی از مهمترین کانون‌های تردد زوار و صدور کالا به عراق است. همین موقعیت شهر سبب شده است که گمرک مهران به عنوان بزرگترین گمرک خاکی کشور فعالیت کند و بسیاری از مردم شهر در آنجا مشغول شوند. از این گمرک روزانه حجم زیادی از کالا وارد عراق می‌شود. شهر مهران دارای صنایع دستی از جمله سیاه چادر، قالی،گیوه و... است، اما اصلی‌ترین صنعت دست آن با محوریت گلیم نقش‌برجسته معرفی می‌شود. سوغات شهر مهران را بامیه، نان محلی و لبنیات محلی می‌دانند.
مرز مهران مناسب ترین و بهترین راه برای فعالیت های توریستی و زیارتی و هم چنین یكی از مناسب ترین و مطمئن ترین مناطق برای فعالیت اقتصادی است. شهر مرزی مهران حدود ۱۲ كیلومتر تا نقطه صفر مرزی فاصله دارد و كم تر از ۲۰ كیلومتر با شهر های كرد تبار بدره و زرباطیه عراق فاصله دارد و به عنوان حاقه اتصال مركز استان ایلام با مركز استان واسط و بغداد عراق در طول قرن ها مهم ترین گذرگاه ارتباطی مردمان دو سوی مرز بوده است. در بخش مركزی مهران مخاذن نفت و گاز طبیعی كشف شده و چاه هایی درآن حفر شده است. دشت های مهران به خاطر پیوستگی‌كوه و دشت با یك دیگر دارای اهمیت استراتژیكی و تاریخی است. این شهرستان از سه بخش مهران، صالح آباد و ملكشاهی تشكیل شده است. بخش صالح اباد در دشت وسیع هیژدانه واقع شده و در سال های پر باران یكی از مناطق حاصلخیز استان محسوب می شود.
جاذبه های مهران
سد کنجانچم: سد کنجانچم یکی از جاذبه‌های دیدنی شهر مهران است که با هدف آبیاری زمین‌های کشاورزی این شهر ساخته شده. سد کنجانچم، که سدی خاکی است، در ۵۵ کیلومتری شهر مهران و در مسیر رودخانه کنجانچم قرار دارد. رودخانه کنجانچم از کوه سیوان در شهر ایلام سرچشمه می‌گیرد و با عبور از شهر مهران به رود گاوی و در نهایت به رود دجله در عراق می‌پیوندد.
غار زینگان: غار زینگان در صالح آباد، که از توابع شهر مهران است، قرار دارد. این مکان در اصل غار نیست، تنگه‌ای است که به‌اشتباه به غار زینگان معروف شده. این تنگه با اینکه در شهری گرمسیری قرار گرفته آب‌و‌هوایی خنک و مطبوع دارد و به غار بهشت معروف شده است. مردم صالح آباد در روزهای ابتدایی فصل بهار برای تفریح و استراحت به این منطقه می‌روند و از آب‌و‌هوای دلچسب آن بهره می‌برند. به گفته بومی‌های صالح آباد طول تنگه در حدود ۶ کیلومتر است و در تمام مسیر آن نهری با آب زلال جریان دارد.
آتشکده قینقر: آتشکده قینقر بنایی تاریخی متعلق به دوران ساسانیان است که بالای کوه پشمین در روستای گنبد قرار گرفته. ارتفاع دیوار آن در حدود ۵ متر و مساحتش ۲۷ متر‌مربع است و چهار ورودی دارد. آتشکده قینقر در سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. در کنار آتشکده دو برج تاریخی نیز دیده می‌شود که از بناهای دوران ساسانی‌اند.
رودخانه کنجانچم: رود کنجانچم، از کوه‌های سیوان در جنوب ایلام سرچشمه گرفته است و در جهت شمال شرقی به جنوب غربی، پس از طی ۱۲ کیلومتر از خط مرزی ایران و عراق در نزدیکی مهران به رودگاوی می‌پیوندد. سرچشمۀ اصلی این رودخانه کوه‌های چنگینه، علی‌بیگی و کوه ملاشاوه هستند و جریان آب آفتاب، که از میشخاص سرچشمه می‌گیرد، نیز به آن می‌پیوندد. رودخانه چشمه ملک، که از کوه شاه‌نخجیر سرچشمه می‌گیرد نیز به آن ملحق می‌شود. این رود پس از عبور از بخش صالح‌آباد و شهرستان مهران به رودخانۀ دجله در کشور عراق می‌ریزد. طول این رود تا مرز ایران و عراق ۹۰ کیلومتر است. روی این رودخانه، سد انحرافی کنجانچم احداث شده است.
قلعه کنجانچم: قلعه کنجانچم مهران یکی از قلعه‌های تاریخی است که سابقه آن به عصر قاجاریه می‌رسد. امروزه این قلعه به یکی از مراکز مهم گردشگری تبدیل شده است.قلعه کنجانچم در ۱۵ کیلومتری شمال شهر مهران در منطقه امیرآباد در میان تنگه‌ای موسوم به کنجانچم و در نزدیکی رودخانه کنجانچم ساخته شد. این قلعه در جاده ایلام-مهران در مسیر راه کربلا قرار گرفته است. سابقه قلعه کنجانچم به اواخر دوره قاجار می‌رسد. این قلعه در سال ۱۳۲۶ هجری قمری به دستور غلام‌رضا خان ابوقداره آخرین والی ایلام ساخته شد. قلعه مزبور به قصد سکونت خاندان والی در فصل زمستان ساخته شد که مقر حکومتی خود را در آن قرار داد و برای گرفتن عوارض و مالیات از آن استفاده کرد. این اثر تاریخی در ۲۲ تیر ماه ۱۳۹۷ با شماره ثبت ۲۷۴۳ به‌عنوان یکی از آثار تاریخی ایران ثبت ملی شد. امروزه این قلعه با خلاقیت، ابتکار و بازاریابی مناسب به یکی از مراکز مهم گردشگری کشور تبدیل شده است. تلفیق مناظر اطراف با نمای قلعه، جلوه‌ای زیبا به این مکان گردشگری داده است.
منطقه شکار ممنوع کولک: منطقه شكار ممنوع كولك ۷۶ هزار هكتار مساحت دارد، كه ۵۰ هزار هكتار آن به منطقه حفاظت شده ارتقا می یابد. بر اساس این گزارش، موافقت وزارت صنایع و اداره كل منابع طبیعی نیز در این زمینه اخذ شده است و به زودی در دور سوم سفرهای استانی به تصویب نهایی خواهد رسید. نزدیکی به منطقه نمونه گردشگری ˈزینگانˈ و شهر زیارتی ˈصالح آبادˈ از یک طرف و قرار گرفتن در نوار مرزی با کشور عراق را از ویژگی های ممتاز این منطقه می توان برشمرد.
بازارچه مرزی مهران: بازارچه مرزی مهران، با وسعت ۱۴ هکتار در نقطه صفر مرزی بهرام آباد درتیرماه سال ۸۲ راه‌اندازی شد و فعالیت‌های اقتصادی و تردد زوار در این منطقه رسمیت یافت. این بازارچه ازسال ۱۳۸۲ با مدیریت فرمانداری شهر مهران عملاً فعالیت اقتصادی خود را با کشور عراق شروع کرده است. بازارچه مهران ۱۲۳ غرفه دارد که از این تعداد ۱۱۰ غرفه فعال هستند و ۱۳ غرفه دیگر به دلیل نامناسب بودن بنا مورد استفاده نیستند.
امامزاده علی صالح: امامزاده علی صالح که در گویش کردی خاصِه‌علی نامیده می‌شود در بخش صالح‌آباد شهرستان مهران در ۲۵ کیلومتری جاده ایلام- مهران واقع شده است. بنای قدیمی این امامزاده در زمان قاجار ساخته شده است. گنبد این امامزاده بر روی یک چهارطاقی ساخته شده و شبستانی با هشت گنبد کوچک‌تر اطراف آن را احاطه کرده است. این مقبره از اماکن متبرکه بسیار زیبا و مورد احترام است که مردم از تمام نقاط استان ایلام برای زیارت آن به صالح‌آباد مسافرت می‌کنند.
................................
آرشیو
