اسدیه مرکز شهرستان درمیان
اسدیه شهری در استان خراسان جنوبی و مرکز شهرستان درمیان است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۵٬۴۶۰ نفر (در ۱٬۳۸۳ خانوار) بوده‌است.
شهرستان درمیان
شهرستان دَرمیان به مرکزیت شهر اسدیه، یکی از شهرستان‌های استان خراسان جنوبی در ایران است.
این شهرستان در شرق شهرستان بیرجند، جنوب شهرستان قائن و شمال شهرستان سربیشه واقع است و در حال حاضر دارای سه بخش مرکزی، قهستان و گزیک، ۶ دهستان و ۱ نقطه شهری است. شهرستان درمیان، تا سال ۱۳۸۴ یکی از بخشهای شهرستان بیرجند بود که در این سال و پس از تشکیل استان خراسان جنوبی، جدا شده و به شهرستان تبدیل شد.
این شهرستان به بخش ها ، دهستان ها و شهرهای زیر تقسیم گردیده است:
1- بخش مرکزی با جمعیت ۲۱٬۴۰۹ نفر (دهستان درمیان ، دهستان میاندشت (درمیان)) شهرها: اسدیه
2- بخش قهستان با جمعیت ۱۵٬۲۹۵ نفر(دهستان فخررود،دهستان قهستان) شهرها: قهستان
3- بخش گزیک با جمعیت ۱۵٬۰۸۹ نفر( دهستان طبس مسینا،دهستان گزیک) شهرها: طبس مسینا و گزیک
کلمه درمیان برگرفته از عنوان روستائی به همین نام است، که به به دلیل قرار گرفتن در حصار کوه‌های بلند این نام را بر آن نهاده‌اند. این روستا تا اوایل دهه گذشته مرکز بخش درمیان بود و در یازده کیلومتری مرکز فعلی و جنوب شهرستان واقع است، شهرستان درمیان امروز با وسعت معادل ۵۷۹۷ کیلومتر مربع در موقعیت جغرافیائی ۵۹ درجه و ۲۸ دقیقه تا ۶۰ درجه و۴۷ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و۳۲ دقیقه تا ۳۳درجه و۲۱دقیقه عرض شمالی قرار گرفته، شمال این شهرستان به شهرستان قائنات جنوب به شهرستان سربیشه غرب به شهرستان بیرجند و شرق آن با مرزی به طول۷۰ کیلومتر به استان شیندند افغانستان متصل است. این شهرستان از سه بخش به نام گزیک در شرق، مرکزی در مرکز و قهستان در غرب تشکیل شده و ۶ دهستان را در بر می‌گیرد؛ که عبارتند از دهستان درمیان، میاندشت، قهستان، فخرود، گزیک، طبس، بر اساس آخرین تغییرات این شهرستان دارای چهار نقطه شهری به نام اسدیه، قهستان، طبس و گزیک است. تعداد آبادی‌های دارای سکنه شهرستان برابر آخرین سالنامه آماری ۱۴۷ پارچه آبادی است و تعداد ۲۶ آبادی فاقد سکنه نیز در شهرستان وجود دارد. تعداد ۸۳ روستای بالای بیست خانوار ودارای دهیاری در شهرستان وجود دارد
این شهرستان بر اساس مصوبه شماره ۶۷۵۸/ت /۳۱۳۵۸ک مورخه ۱۱/۲/ ۸۴ هیئت دولت از بخش به شهرستان ارتقاء یافت. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۰، برابر با ۵۵٬۰۸۰ نفر بوده‌است. شهرستان درمیان به لحاظ زمین ساخت از دو حوزه آبریز موازی تشکیل گردیده که شمال جنوب و غرب این حوزه را ارتفاعات در برمی گیرد؛ و رشته ارتفاعات مرکزی شهرستان نیز حوزه آبریز دشت اسدیه و طبس را از دشت گزیک مجزا می‌سازد. در مجموع حدود دو سوم وسعت شهرستان را دشت‌ها و یک سوم را مناطق کوهستانی در بر می‌گیرد. آب و هوای شهرستان نیز در زمستان سرد و در تابستان گرم و خشک است یکی از ویژگیهای اقلیمی شهرستان وزش طوفان‌های شدید در فصل تابستان است که در مناطق شرقی بر شدت آن افزوده میشود.
صنایع دستی و محصولات کشاورزي شهرستان درميان مهمترين سوغات اين شهرستان را تشکيل مي دهد. فرش درمیان از مهترین صنايع دستي شهرستان درميان است همچنين پارچه بافي، گليم بافي ،گبه بافي،خامه دوزي، جاجيم‌بافي، سرمه‌دوزي و سکه‌دوزي از ديگر صنايع دستي اين شهرستان مرزي است. زرشک، عناب ،گردو،بادام،پسته ،الو و ناک مهمترین از مهمترین محصولات كشاورزي شهرستان كه صنايع تبديلي و خشكبار توليدي آن از مهترين سوغات محلي شهرستان درميان است.
بررسیهای تاريخي نشان مي دهد که موقعيتي که شهرستان درميان امروز در آن واقع گرديده است از قدمت بسيار ي برخوردار است ،به گونه اي كه آثاري مربوط به پيش از اسلام نيز در اين منطقه بدست آمده است .وجود مساجد تاريخي متعدد ونيز مدارس علمي قديمي بيانگر توجه مردمان اين سرزمين به دو مقوله علم و دين است مسجد جامع درخش ،هندوالان ،گسك و بقعه سلطان ابراهيم رضا ونيز حوزه علميه قهستان از جمله اين بناها است. وجود قلعه ها و دژهاي نظامي متعدد نظير قلعه فورگ،درخش ومسك بيانگر اهميت اقتصادي و سياسي اين سرزمين در گذشته است. در تاريخ معاصر نيز اين سرزمين مهد پرورش دانشمندان و علماي بزرگي بوده علامه سعيدي ،علامه فرزان و بسياري از بزگان علمي و فرهنگي كشوراز اين خطه برخاسته اند. روستاهاي درخش، نوزاد، سيدان و درميان در پرورش چنين نوابغي شهره هستند کلمه درمیان برگرفته ازعنوان روستائی به همين نام است، که به به دليل قرار گرفتن در حصار كوههاي بلند اين نام را بر آن نهاده اند.اين روستا تا اوايل دهه گذشته مركز بخش درميان بود و در يازده كيلومتري مركز فعلي و جنوب شهرستان واقع است.
میانگین بارندگی شهرستان در حد ۱۴۹ میلی‌متر در سال است که بر اساس اطلاعات ایستگاه اسدیه بدست آمده‌است. اما در مناطق مرتفع میزان بارنگی بیش از این رقم بوده و به ۴۰۰ میلی‌متر نیز در برخی مناطق می‌رسد. عرصه منابع طبیعی شهرستان درمیان علی‌رغم برخورداری از وسعت ۵۲۰ هزار هکتاری دلیل کمبود بارندگی از غنای چندانی برخوردار نیست. از مجموع مساحت عرصه منابع طبیعی ۷۵ هزار هکتار را بیابان و ۳۵ هزار هکتار را جنگل تشکیل می‌دهد.
از مجموع ۴۰۰ هزار هکتاری مراتع نیز ۱۰۰ هزار آن از کیفیت خوب تا متوسط برخوردار بوده و بیش از سیصد هزار هکتار از این مراتع ضعیف و بیابانی است. پوشش گیاهی شهرستان را نیز عمدتاً گونه‌های مرتعی، درمنه، قیچ، تاغ تشکیل می‌دهد. و در برخی مناطق شمالی شهرستان پوشش گیاهی جنگلی شامل گونه‌های باارزش بادامشک به چشم می‌خورد لازم به یادآوری است که نقش این پوشش گیاهی در اقتصاد شهرستان بسیار حائز اهمیت و مهم است.
تحت تأثیر همان شرایط اقلیمی کم باران منابع آب شهرستان نیز از کمیت و کیفیت مطلوبی برخوردار نیست. منابع آب سطحی عموماً شامل رودخانه‌های فصلی است که تنها در زمان وقوع بارندگی سیلاب در آنها جریان دارد رودخانه فخرود طولانی‌ترین رود شهرستان به‌شمار می‌رود که سیلاب‌های فصلی را از سرشاخه‌های ارتفاعات غربی و جنوبی جمع‌آوری و به سمت شرق و افغانستان هدایت میکند. رودخانه گزیک نیز که بخشی از حوزه آبریز آن در شهرستان قاینات قرار دارد. در همین جهت غربی شرقی روان آب آب ارتفاعات شمالی شهرستان را پس از عبور از دشتهای پدخل و گزیک به افغانستان هدایت می‌نماید. به منظور استفاده از این منابع دو سازه آبی شامل سد دهانه رزه و بند انحرافی گاویج طراحی و اجرایی شده که با بهره‌برداری از آنها امکان استفاده از میلیون‌های متر مکعب آب که همه ساله از دسترس خارج می‌گردید فراهم شده‌است میشود این سازه‌ها قادر به کنترل بیست و هفت میلیون متر مکعب آب در سال هستند. بررسیهای آماری انجام شده بر روی دبی رودخانه‌های مسیر نشان می‌دهد که بهره ره برداری از این سازه‌ها ده درصد منابع آب قابل بهره‌برداری شهرستان را افزایش خواهد داد.
دشتهای شهرستان از منابع آب مناسبی برخوردار نبوده و عمدتاً کیفیت آب نیز چنان مطلوب نیست ۱۹۸ رشته چاه عمیق و نیمه عمیق و۸۳۱ رشته چشمه و قنات دایردر شهرستان وجود دارد که ۵۹/۷۶میلیون متر مکعب از آب‌های زیر زمینی را برداشت میکند همین میزان اندک نیز بیلان منفی دشتهای شهرستان را در پی داشته به گونه‌ای که در سال ۸۵ دشت‌ها با کسری ۱۴ میلیون متر مکعبی مواجه بوده‌اند. بیشتر قنوات شهرستان نیز از نوع هوازی بوده که تنها در شرایط طبیعی جریان دارد و بیشتر آنها طی دهه اخیر به دلیل خشکسالی با کمبود شدید و خشکی فصلی مواجه شده‌است.
قرار گرفتن شهرستان درمیان در منتهی الیه مرزهای شرقی و همجواری این شهرستان با مناطق مرزی باعث شده این موقعیت بیش از دیگر مسائل شهرستان مورد توجه قرار گیرد. خصوصاً اینکه کشور افغانستان به عنوان همسایه شرقی از ثبات چندانی برخوردار نیست کاهش اثرات منفی تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این کشور بر امنیت و ثبات ایران اسلامی مهمترین موضوع قابل طرح در این زمینه است. استقرار نیروهای انتظامی در شهرستان از جمله هنگ مرزی گزیک، فرماندهی انتظامی و ناحیه مقاومت شهرستان با همین هدف ایجاد و تقویت شده‌اند.
در همین راستا و در جهت تقویت امنیت استقرار جمعیت در نواحی مرزی ضروری است و طرح کمربند سبز امنیتی شهرستان با هدف استفاده از امکانات منطقه در توسعه اقتصادی به همین منظور تهیه گردیده‌است.
بر اساس سرشماری انجام شده در سال ۸۵ تعداد جمعیت شهرستان ۵۳۷۹۴ نفر اعلام گردیده که از این تعداد ۱۱۵۹۱ نفر ساکن شهرها و۴۲۲۰۳ نفر در روستاها سکونت دارند از مجموع جمعیت شهرستان ۲۶۸۰۴ نفر را مردان و۲۶۹۹۰ نفر را زنان تشکیل می‌دهند تراکم نسبی جمعیت شهرستان نیز ۲/۹ نفر در کیلومتر مربع است که کمترین این تراکم نسبی مربوط به بخش گزیک و در حدود ۶ نفر در کیلومتر مربع است بررسی‌ها و آمارهای فعلی جمعیت شهرستان را در حال حاضر (سال ۸۸) بیش از ۵۶ هزار نفر نشان می‌دهد.
جمعیت شهرستان درمیان را مسلمانان اهل تشیع (شیعه اثنی عشری) و تسنن (حنفی مذهب) تشکیل می‌دهند.
بیشتر جمعیت شهرستان درمیان فارس و به همین زبان با گویش محلی تکلم می‌کنند اما نژادهای دیگری نیز در شهرستان ساکنند. عرب و بلوچ از دیگر نژادهای ساکن شهرستان هستند که به زبان محلی و فارسی تکلم می‌نمایند.
کوچ نشینی در شهرستان درمیان به دلیل کمبود منابع آب و نیز مشکلات تأمین علوفه دام از گذشته رایج بوده و در حال حاضر نیز جمعیت قابل توجهی به آن اشتغال دارند برابر سرشماری صورت گرفته در تابستان ۸۷ تعداد ۲۸۹۵ خانوار عشایر با جمعیتی معادل ۱۷۵۹۱ نفر در شهرستان زندگی میکند که تعداد دام ایشان ۱۵۰ هزار راس برآورد میشود عشایر شهرستان بیشتر از طوایف عرب خزائی، عنانی، بهلولی، زرک زهی، بلوچی، کلندرزهی، نخعی، نوتانی، بهمدی و تاجیک هستند. دشت گلمیران و دشت طبس به عنوان ییلاق و دشتهای گلوده و نامیدی به عنوان قشلاق مورد استفاده عشایر قرار می‌گیرد مشکلات دسترسی به آب شرب دام و کمبود علوفه از مشکلات عشایر شهرستان است. همچنین عدم ممیزی مراتع در مواردی به بروز برخی مسائل اجتماعی منجر میشود به دلیل اتکای اقتصاد شهرستان به کشاورزی و دامپروری نقش عشایر در اقتصاد شهرستان قابل توجه است.
در حال حاضر تأمین آب شرب دام، مرمت ایل راه‌ها، تأمین سوخت جایگزین و تأمین علوفه دام از جمله اقدامات امور عشایر در این زمینه است.
بررسیهای تاریخی نشان می‌دهد که موقعیتی که شهرستان درمیان امروز در آن واقع گردیده‌است از قدمت بسیاری برخوردار است، به گونه‌ای که آثاری مربوط به پیش از اسلام نیز در این منطقه بدست آمده‌است. وجود مساجد تاریخی متعدد و نیز مدارس علمی قدیمی بیانگر توجه مردمان این سرزمین به دو مقوله علم و دین است مسجد جامع درخش ،مسجد جامع هندوالان، گسک و بقعه سلطان ابراهیم رضا و نیز حوزه علمیه قهستان از جمله این بناها است. وجود قلعه‌ها و دژهای نظامی متعدد نظیر قلعه فورگ، درخش و مسک بیانگر اهمیت اقتصادی و سیاسی این سرزمین در گذشته‌است. در تاریخ معاصر نیز این سرزمین مهد پرورش دانشمندان و علمای بزرگی بوده علامه سعیدی، علامه فرزان و بسیاری از بزگان علمی و فرهنگی کشوراز این خطه برخاسته‌اند. روستاهای درخش، نوزاد، سیدان و درمیان و اسدیه در پرورش چنین نوابغی شهره هستند.
بر اساس برآوردهای کارشناسی حدود ۱۲ هزار واحد مسکونی در شهرستان وجود دارد مساکن شهرستان در نواحی کوهستانی با استفاده از سنگ و چوب و ملات گل و در دشت‌ها عمدتاً با خشت و گل ساخته می‌شده که نمونه هائی زیبائی از این هنر معماری به یادگار مانده‌است. امروزه با توجه به اهمیت موضوع مقاوم‌سازی مساکن و افزایش نظارتها در این زمینه افزایش استحکام بناها جایگزین زیبائی و هنر نمائی معماران شده که به نظر می‌رسد نظارتها برای ارتقاء استحکام ساختمان‌ها در کنار توجه به نیاز جامعه شهری و روستائی و نیز حفظ اصالت و زیبائی مسکن باید صورت پذیرد. طی چهار سال اخیر تسهیلات نوسازی مسکن روستائی همزمان با کل کشور در شهرستان پرداخت گردید که تاکنون بیش از یک هزار واحد نوسازی شده ویا در حال نوسازی است. اگر مشکلات دریافت تسهیلات در این زمینه رفع گردد میتوان امیدوار بود که یک برنامه ده ساله مساکن روستائی شهرستان از استحکام لازم برخوردار گردد. مستندسازی مساکن شهری و روستائی مسئله دیگری است که بخصوص در شهر اسدیه باید انجام شود. در برخی مناطق کوهستانی و تعدادی از روستاهای پرجمعیت مشکل دیگری تحت عنوان تأمین زمین وجود دارد البته با هماهنگی‌های صورت گرفته این مشکل نیز در حال رفع است.
در حال حاضر نیز ۱۲۵۸۹ دانش آموز در مقاطع مختلف شامل ۵۷۸۴ نفر ابتدائی ۳۴۰۰ نفر راهنمائی و۳۴۰۵ نفر متوسطه مشغول به تحصیل هستند که ۲۲٫۶ درصد جمعیت شهرستان را شامل میشود. تعداد کل کلاس‌های درس شهرستان ۶۲۱ کلاس و مجموع فضای آموزشی شهرستان حدود ۲۴ هزار متراست که سرانه‌ای در حدود دو متر برای هر دانش آموز را شامل میشود. در زمینه بهبود کیفیت فضاهای آموزشی در شهرستان اقدامات مؤثری انجام شده و ۷۰ درصد فضاهای آموزشی شهرستان استاندارد است.
همچنین در زمینه آموزش عالی در حال حاضر یک واحد آموزشی با ۴۰۰ دانشجو در ۸ رشته فعالیت می‌نماید پیگیری‌ها برای راه اندازی واحدهای دیگر آموزش عالی در جریان است. همانگونه که در بالا عنوان شد شهرستان درمیان از سابقه و غنای فرهنگی کهن برخوردار است؛ که وحدت موجود میان جامعه اهل سنت و تشیع شهرستان نیز نتیجه این غنای فرهنگی است. اما امروز فرهنگ غنی و وحدت عمیق در معرض تهدید جدی قرار دارد. بروز برخی مسائل فرهنگی نظیر ترویج برخی افکار و عقاید انحرافی، افزایش گرایش به مصرف مواد مخدر و آسیب‌ها و پیامدهای ناشی از آن، گرایش جوانان به استفاده از ماهواره و محصولات ضد فرهنگی بیگانه که با استفاده از فن آوری‌های نوین و تکنولوژی‌ها ی جدید بسیار سهل الوصول می‌نماید در کنار برخی مشکلات اقتصادی نظیر بیکاری، فعالیت‌های ناسالم اقتصادی از عوامل مؤثر در این زمینه است. آنچه اهمیت توجه به موضوع را فزونی می‌بخشد موقعیت حساس و مرزی شهرستان است. تلاش در جهت تعمیق باورهای دینی مردم و بخصوص جوانان مؤثرترین راهکار مقابله با با این ناهنجاری‌ها و اثرات آن است که در این زمینه شهرستان ظرفیت‌های فراوانی در اختیار دارد. وجود ۱۷۷ مسجد به عنوان مهمترین پایگاه توسعه فرهنگ اسلامی و برخورداری جوانان از تعلقات مذهبی مهمترین این ظرفیت‌ها است. به منظور بهر برداری اصولی از این ظرفیت استقرار روحانیون روشنفکر و آگاه و توسعه برنامه‌های فرهنگی هنری ایجاد فضاهای هنری ورزشی و تقویت پوشش شبکه‌های تلوزیونی ضروری به نظر می‌رسد؛ که درهمین راستا تعداد ۴ خانه عالم در حال بهره‌برداری و ۴ خانه عالم در دست ساخت یک باب کتابخانه عمومی یک خانه فرهنگ یک مجتمع فرهنگی، دو فضای ورزشی فعال و هفت فضای ورزشی در دست ساخت از جمله اقدامات انجام شده و در حال انجام است.
اقتصاد شهرستان درمیان بیش از گذشته به کشاورزی وابسته بوده و اکنون نیز همین وابستگی وجود دارد به گونه‌ای که امرار معاش ۹۰ درصد جمعیت شهرستان وابسته به کشاورزی است مطالعه شرایط محیطی شهرستان به خوبی نشان می‌دهد که این وابستگی بیش از آنکه محصول شرایط مساعد توسعه این بخش باشد ناشی از عقب ماندگی شهرستان در دیگر بخشهای اقتصادی است. در نتیجه کشاورزی شهرستان نیز از ریسک بالائی برخوردار بوده و موانع زیادی از جمله کمبود کمی و کیفی منابع آب، کمبود اراضی کشاورزی در مناطق مستعد،سنتی بودن کشاورزی و خرده مالکی بر سر راه آن وجود دارد؛ که در این راستا سرمایه‌گذاری در جهت توسعه کشاورزی مکانیزه، استفاده از روش‌های نوین آبیاری، یکپارچه‌سازی اراضی از جمله اقدامات مؤثر در افزایش بهره‌وری این بخش به‌شمار می‌رود.
تولیدات صنعتی شهرستان در حال حاضر چندان قابل توجه نیست .کارخانه قند قهستان با ظرفیت روزانه ۸۰۰ تن چغندر قند سالیانه ده تا دوازده هزار تن شکر تولید می‌نماید. چند واحد کوچک تولید مصالح ساختمانی شامل آسفالت، واحد تولید شن و ماسه و کارگاه تولید موزائیک و قطعات بتنی و نیز واحدهای کوچک تولید محصولات غیر فلزی و فراوری محصولات کشاورزی در شهرستان فعال است. در سالهای اخیر اقدامات مؤثری در زمینه صنعت انجام شده. کارخانه سیمان باقران با ظرفیت ۳۵۰۰ تن در حال احداث است و در همین زمینه ناحیه صنعتی شهرستان در حال آماده‌سازی است کشتار گاه صنعتی طیور شهرستان و نیز کارخانه کیک و کلوچه از دیگر واحدهای صنعتی در حال احداث به‌شمار می‌رود. به دلیل وجود زمینه مناسب، استقرار صنایع تبدیلی بخش کشاورزی و مصالح ساختمانی از جمله صنایع الویت دار جهت استقرار در شهرستان به‌شمار می‌رود.
در حال حاضر ۶ معدن سنگ تزیینی در سطح شهرستان وجود دارد که۶۸ نفر در این زمینه مشغول به کار هستند. میزان تولید مواد معدنی سالیانه حدود ۲۳۵۰۰تن است ارزش افزوده این میزان تولید در سال۸۵ رقمی معادل۹۴۹۵ میلیون ریال اعلام گردیده‌است؛ که در حال حاضر به دلیل مشکلات بازار و دوری از مراکز فراوری این میزان کاهش یافته. لزوم فراوری محصولات خام معدنی در شهرستان به منظور ایجاد ارزش افزوده و نیز کاهش هزینه‌ها در این بخش ضروری به نظر می‌رسد.
بخش خدمات و بازرگانی شهرستان نیز با توجه به ظرفیت‌ها چندان توسعه نیافته و سطح ارائه خدمات در شهرستان عموماً پائین است. به دلیل نبود بازار گسترده بخش خصوصی تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری در این زمینه ندارد از این رو بیشتر خدمات مورد نیاز مردم از طریق مرکز استان تأمین می‌گردد و این امر علاوه بر اینکه هزینه‌های تأمین خدمات را افزایش می‌دهد. عامل مهمی در جهت کاهش رشد و توسعه سرمایه‌گذاری شهرستان به‌شمار می‌رود. تأمین تسهیلات مناسب و ارائه برخی خدمات و معافیتها در این زمینه می‌تواند به افزایش انگیزه سرمایه‌گذاران این بخش برای استقرار در شهرستان کمک نماید. بازارچه مرزی میل هفتاد وسه یکی از مهمترین زمینه‌های توسعه اقتصادی شهرستان به‌شمار می‌رود. افزایش زمینه توسعه صنعت، خروج شهرستان از شرایط بن‌بست، استقرار جمعیت در نواحی مرزی و افزایش ضریب امنیت، کاهش زمینه قاچاق کالا و مواد مخدر از جمله پیامدهای مثبت تقویت این بازارچه به‌شمار می‌رود که ارتقاء آن به گمرک رسمی بهترین کار برای تأمین این هدف است. طی ۷ ماه اخیر جمعاً ۵۹۰۲۰۰۰ دلار صادرات از بازارچه مرزی انجام شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۶۶ درصد رشد داشته، اما با این همه با ایجاد زمینه و بستر مناسب این ارقام می‌تواند افزایش یابد.
بخش بازرگانی داخلی شهرستان تقریباً شامل خرده فروشی است. بیش از هفتصد واحد صنفی در شهرستان در زمینه‌های مختلف در حال فعالیت هستند که ساماندهی آنها بایدبه صورت جدی پیگری شود
در حال حاضر ۸ شعبه بانک و دو باجه بانکی شامل ۴ شعبه بانک کشاورزی دو شعبه بانک صارات دو شعبه بانک ملی و سه باجه بانک تجارت و دو مؤسسه مالی در شهرستان فعال هستند. به‌علاوه تعدادی دفتر خدمات ارتباطی نیز در زمینه خدمات مالی و پست بانک فعالیت‌هایی دارند. بر اساس آخرین گزارش منتشر شده ۶۶۹۵۹ فقره سپرده مردمی به ارزش ۱۴۸۱۵۷ میلیون ریال نزد این شعب سپرده‌گذاری شده‌است بر همین اساس ۱۳۸۳۰۴ میلیون ریال نیز تسهیلات توسط بانک‌ها به بخش خصوصی ارائه شده‌است.
استقرار دستگاهای دولتی در یک منطقه کمک مؤثری در توسعه آن منطقه به‌شمار می‌رود قبل از ارتقاء شهرستان مجموع ادارات مستقر ۷ اداره را شامل می‌شد در حال حاضر ۳۳ اداره دولتی، بجز دستگاه‌های نظامی و بانک‌ها در شهرستان مستقر است؛ که در حال ارائه خدمات به مردم هستند. ارتقاء ادارات موجود، استقرار دستگاه‌های باقی‌مانده بخصوص ثبت اسناد، تأمین فضای اداری استاندارد، تکمیل چارت اداری متخصص، و نیز تأمین امکانات لازم برای استقرار کارکنان این ادارات در شهرستان امری است که می‌تواند در ارتقاء سطح خدمات دولت بسیار مؤثر باشد و روند توسعه شهرستان را با شتاب بیشتری پیگیری نماید. در حال حاضر بیش از ۴۰۰ نفر به عنوان کارکنان دستگاه‌های دولتی در شهرستان مشغول خدمت هستند همچنین بیش از ۱۲۰۰ نفر فرهنگی در سطح شهرستان به آموزش و تربیت نسل فردا مشغول هستند.
در حال حاضر یک شبکه انتقال و یک پست ۱۳۲ کیلو وات برق مورد نیاز شهرستان را اسدیه منتقل میکند. وبا واگذاری ۱۳۷۳۳ اشتراک برق ۹۲ درصد جمعیت شهرستان از نعمت برق برخوردارند؛ که همه روستاهای بالای بیست خانوار و تعداد زیادی از روستاهای کم جمعیت و در مجموع ۱۲۸ روستا را شامل میشود. به دلیل پراکندگی مراکز جمعیتی برخورداری همه مردم از نعمت برق در بر گیرنده هزینه بسیار بالائی است. بیشتر برق مصرفی شهرستان نیز در بخش خانگی به مصرف می‌رسد.
مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که شبکه انتقال طراحی شده به بخش‌ها با هدف تأمین نیاز خانگی طراحی گردیده و در این زمینه توسعه و تقویت شبکه‌های برق‌رسانی موجود به مراکز صنعتی لازم است.
سابقه برخورداری شهرستان از آب لوله‌کشی به قبل از پیروزی انقلاب اسلامی برمی گردد. با توجه به اهمیت تأمین آب شرب پس از پیروزی انقلاب اسلامی احداث شبکه‌های آبرسانی در دستور کار قرار گرفت؛ و بسیاری از روستاها از نعمت اب شرب سالم برخوردار گردیدند. اما افزایش جمعیت روستاها و خشکسالی‌های متعدد باعث کاهش منابع آب این شبکه‌ها گردیدو شبکه‌های آب فاقد آب به یکی از معضلات شهرستان تبدیل شد؛ و تنش‌های اجتماعی و سیاسی را در پی داشت. به منظور رفع این مشکل تأمین آب از منابع مطمئن در قالب ایجاد مجتمع‌های بزرگ آبرسانی در برنامه قرار گرفت؛ که از آن جمله میتوان به مجتمع آبرسانی فخرود، مجتمع کلاته ملا، خونیک و مجتمع رزه – مورتیغ میتوان اشاره کرد. در حال حاضر با اجرای ۲۰۲ کیلومتر شبکه توزیع و و ۲۵۷ کیلومتر شبکه انتقال زمینه برخورداری ۷۰ روستا و سه شهر از شبکه آب شرب فراهم آمده و ۱۴۶۷۰ انشعاب واگذار گردیده‌است. تکمیل این مجتمع‌ها وایجاد شبکه فاضلاب در مناطق کوهستانی و نیز فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف صحیح آب شرب از جمله اقدامات است که باید در این بخش پیگیری شود.
در زمینه توسعه زیر ساختهای بهداشتی اقدامات مؤثری انجام شده ویا در حال انجام است در حال حاضر ۱۵ پزشک یک نفر دندانپزشک و۱۷۱ نفر کارکنان بخش بهداشت و درمان هستند. تعداد ۳۸ خانه بهداشت ۹ مرکز بهداشت ۳ واحد اورژانس ۱۰ دستگاه آمبولانس بضاعت شهرستان را در این بخش تشکیل می‌دهد. ساختمان بیمارستان ۲۴ تخته خوابی شهرستان نیز آماده شده و در صورت تجهیز و استقرار کادر درمانی بهره‌برداری از آن آغاز خواهد شد. با این همه کمبود کادر پزشکی، کمبود امکانات تشخیصی و درمانی و تجهیزات مورد نیاز در این زمینه کاملاً ملموس است. به دلیل موقعیت مرزی شهرستان توجه به مسائل بهداشتی در کنار بحث درمانی ضروری به نظر می‌رسد و در این ارتباط افزایش خانه‌های بهداشت و ایجاد ارتباط مؤثر بین مراکز بهداشتی و خانواده‌ها در این زمینه ضروری است از دیگر مسائل مهم بهداشتی درمیان ضرورت توجه ویژه به موضوع تنظیم خانواده است که علاوه ایجاد خطر برای مادران و کودکان مسائل اجتماعی، اقتصادی متعدد را به دنبال دارد و در این زمینه علاوه بر مراکز بهداشتی مراکز آموزشی و علما نیز باید به ایفای نقش بپردازند.
در دنیای امروز دانش فن آوری اطلاعات از اهمیت بسیاری برخوردار است و به دلیل برخورداری از قابلیت‌های متعدد این دانش امروزه توانسته به عنوان جایگزینی مطمئن، سریع و ارزان بسیاری از تکنولوژی‌های قدیمی تر را خانه‌نشین نماید. شهرستان درمیان نیز چندان در این زمینه از غافله عقب نمانده در حال حاضر تعداد شماره تلفن منصوبه شهرستان ۱۴۵۳۶ شماره، مشغول به کار۶۵۰۰، تعداد مراکز تلفن ۴۲ مورد، ضریب نفوذ تلفن شهرستان ۲۴ درصد ضریب نفوذ مرکز شهرستان ۳۶ درصد، تعداد روستاهای برخوردار از تلفن خانگی ۹۴ روستا تعداد روستای دارای ارتباط ۱۱۰ روستا، تعداد دفاتر خدمات ارتباطی ۲۶ دفتر تعداد پورت دیتا واگذار شده ۱۵پورت، تعداد ایستگاه‌های تقویت پوشش تلفن همراه ۱۴ایستگاه است اما با این وجود ارتقاء کیفی سیستم‌های موجود، تقویت پوشش شبکه همراه و افزایش کمی و کیفیی سطح دسترسی به اینترنت بخصوص در مرکز شهرستان ضروری است.
حمل و نقل شاهرگ حیاتی هر جامعه‌ای است. از همین رو توجه به این بخش از اهمیت فراوان برخوردار است، از گذشته به دلیل استقرار صنعت قند بخش حمل و نقل در شهرستان بسیار فعال بوده و در حال حاضر نیز بخش زیادی از جمعیت شهرستان در این بخش فعالیت دارند. راه‌ها به عنوان زیر ساخت این بخش از اهمیت فراوانی برخوردار است. در حال حاضر ۲۴۰ کیلومتر راه اصلی و فرعی ۴۰۰ کیلومتر راه روستائی آسفالته ۲۴۳ کیلومتر راه شوسه و ۲۸۰ کیلومتر راه خاکی در شهرستان وجود دارد و ۴۱۴۹۰ نفر از جمعیت شهرستان یعنی ۷۸ درصد جمعیت، از راه آسفالته برخوردارهستند. البته ارتقاء کیفی راه‌ها با توجه به افزایش ترافیک مهمترین نیاز شهرستان در حال حاضر است. برنامه‌ای که برای این منظور طراحی شده بهسازی محور هاو رفع نقاط حادثه خیز است.
جاذبه های درمیان
روستای دره چرم: روستای « دره چرم » با طول جغرافیایی ۵۹ درجه و ۵۴ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۷ دقیقه از توابع دهستان میاندشت بخش مرکزی شهرستان درمیان استان خراسان جنوبی است. فاصله روستای دره چرم تا مرکز شهرستان درمیان (شهر اسدیه) حدود ۴۰ کیلومتر و تا مرکز استان خراسان جنوبی (شهر بیرجند) حدود ۹۵ کیلومتر است. روستای دره چرم کوهستانی بوده و بنای خانه ها بر روی کوه ها و بلندی ها جلوه ی خاصی به این روستا بخشیده است .هوای روستا در بهار بسیار مطبوع، تابستان گرم ولی قابل تحمل و زمستانی بسیار سرد دارد. به گفته اهالی روستا و بر اساس نقل قول قدیمی ترها، مردم این روستا عشایری بودند که در سالیان دور از روستای کلاته سلیمان منطقه عربخانه کوچ کردند و پس از گذر از منطقه فیض آباد، تک نمدی و … به روستای دره چرم رسیده اند و در این منطقه سکنی یافتند. شغل اصلی مردم روستا کشاورزی است و محصول عمده آنها زرشک میباشد. تقریبا تمامی اهالی در کنار کشاورزی به کار دامداری نیز اشتغال دارند. خشکسالی و کم آبی از جمله مشکلاتی است که اهالی این روستا با آن مواجهند و از این رو زنان روستا نیز با بافت جاجیم در کنار مردان خود به اقتصاد خانواده کمک می کنند. از جمله شاخصه های این روستا وجود «قنات دره چرم» است. طول این قنات ۱۵۰ متر است، تعداد ۵ میله چاه دارد و عمق مادرچاه این قنات ۷ متر میباشد. دبی این قنات ۴ لیتر بر ثانیه است و اراضی تحت کشت این قنات ۱۰ هکتار می باشد. تمامی اهالی روستای دره چرم به زبان عربی صحبت می کنند. بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران، جمعیت روستای دره چرم ۱۲۳ خانوار و ۵۸۱ نفر بوده است.
روستای هدف گردشگری فورگ: روستای هدف گردشگری فورگ از توابع شهرستان درمیان در شرق شهر ستان بیرجند در فاصله ۱۰ کیلو متری شهر اسدیه قرار دارد.قلعه تاریخی و مشهور فورگ به همراه چشم انداز ها و جاذبه های طبیعی روستای مذکور، آن را در ردیف روستا های پر رونق گردشگری قرار داده است. فورگ روستایی در ۱۰۷ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند با ۱۹۵خانوار و ۸۲۳ نفر جمعیت در دهستان درمیان یک از دهستانهای شهرستان درمیان واقع شده است. این روستا کاملا در دامنه کوه مومن آباد واقع شده و دارای آب و هوای سرد کوهستانی می باشد و جزء مناطق ییلاقی خراسان جنوبی بشمار می رود. شغل اکثر مردم این ناحیه کشاورزی و باغداری می باشد و دامداری شغل دوم آنها محسوب می شود زرشک مهمترین محصول آنان و شاخصه این مناطق می باشد. همگی مسلمان بوده و اهل تسنن می باشند.فورگ به لحاظ دارا بودن یکی از قلعه های بسیار زیبا و ارزشمند ایران از اهمیت خاصی در منطقه و خراسان جنوبی برخورداراست که در شناسایی آن به ایرانیان متاسفانه اقدامی صورت نگرفته است.
درخت کهنسال چنار دوشنگان: دوشنگان(دوشینگان) مکانی است با کاربری کشاورزی که در فاصله ۲۱ کیلومتری جنوب غربی شهر اسدیه و فاصله یک کیلومتری غرب روستای محمد آباد بالا قرار گرفته است. در این مکان که در مجاور راه اصلی قرار دارد،درخت چنار کهنسال و قطوری وجود دارد که قطر آن حدود ۴ متر بوده و داخل تنه آن در اثر درون پوسیدگی حفره بزرگی ایجاد شده است.ازسمت غرب این مکان آب قنات به سمت این درخت که در شیب دره قرار دارد جاری است و این آب در سمت غرب درخت در یک گودال کم عمق جمع شده و برکه ای را بوجود آورده است که تصویر این درخت عظیم در آن افتاده و موجب خلق منظره ای بسیار زیبا شده است.این چنار کهنسال طبق نظر کارشناسان حدود ۷۰۰ تا ۷۵۰ سال سن دارد و جزء درختان کهنسال با ارزش چنار در کشور می باشد.تاج پوشش این چنار بسیار بزرگ بوده و فضایی حدود ۵۱۲ متر مربع را شامل می گردد.ثبت و معرفی این اثر طبیعی ارزشمند می تواند موجبات حمایت بیشتر از آن را فراهم نماید.
درخت کهنسال سرو گسک: روستای گسک با موقعیتی دشتی در فاصله ۳۳ کیلومتری شمال غرب شهر اسدیه قرار گرفته است.جمعیت این روستا ۱۷۴ خانوار بوده اغلب کشاورز و دامپرور می باشند.در داخل صحن حیاط دبستان این روستا به نام شهید فرخی،سرو کهنسالی از گونه تبری وجود دارد که به لحاظ شکل ظاهری تنه ای قطور داشته و از شادابی مناسبی برخوردار است. قطر این سرو کهنسال حدود ۱۵۶ سانتیمتر است که طبق نظر کارشناسان سن آن حدود ۹۰۰ تا ۹۵۰ سال برآورد می گردد.طبق بررسیهای انجام شده یکی از سرشاخه های اصلی آن در سالهای گذشته بعلت خشک شدن قطع شده است.با توجه به اینکه قبلا اطراف این درخت زمین های باز وجود داشته و سپس مدرسه روستا در مجاور آن ساخته می شود،متاسفانه درهنگام ساخت به ریشه های آن مقداری آسیب وارد می شود که طی آن و در حال حاضر تاج پوشش درخت پهنای زیادی نداشته و مساحت آن حدود ۱۳۵ مترمربع می باشد.این سرو کهنسال برای مردم روستا بسیار باارزش است و در باورهای محلی به آن اعتقاد داشته و آثار بسته شدن دخیل به شاخه های آن مشهود می باشد. ویژگی منحصر به فرد آن این است که هیچ کس روی تنه درخت یادگاری ننوشته است.
قلعه مسک: از سال های دور ، پادشاهان وشوالیه ها برای حفاظت از خود و نیروهایشان در برابر حملات دشمنانشان، به ساخت بنا هایی دارای استحکامات نظامی به نام قلعه اقدام نموده و در آن سکونت داشتند. در معنای مفهومی قلعه این گونه بیان شده است که در این بناها سربازان وسپاهیانی برای حفاظت از حاکم و کماندارانی برروی برج های آن برای دیدبانی هستند. از جمله قلعه های ایرانی که نشان از تاریخ و تمدن کهن ایران زمین دارد قلعه تاریخی مسک در استان خراسان جنوبی می باشد. این قلعه در روستای مسک از توابع شهرستان درمیان در دوره صفویه بنا شده و در دوره معاصر به شماره ۸۲۷۷ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. این بنا دارای پلان های چهارضلعی مشتمل بر حصار، ۹ برج، دروازه ورودی و معماری داخلی است. دروازه ورودی قلعه در ضلع جنوبی با آجر ایجاد شده است به علاوه در طرفین آن ۲ برج مدور وجود دارد. از فضاهای داخلی قلعه بخش های کمی باقی مانده که طاق ها، درگاه ها، بخاری های دیواری، اتاق ها و دالان ها کمی قابل تشخیص است. به گفته یکی از معتمدان روستا، در زمان قدیم که روستا امنیت کافی نداشت مردم درون قلعه زندگی می کردند تا از حمله دشمنان در امان باشند و هنوز هم آثار خانه ها درون قلعه کاملا مشهود است. در سال های اخیر این بنای سترگ تاریخی به حال خود رها شده و اقدام های مرمتی و حفاظتی خاصی در آن انجام نشده است البته دیوارهای این بنای تاریخی حدود ۱۰ سال پیش توسط میراث فرهنگی مرمت شده است ولی این روزها وضعیت خوبی از نظر ماندگاری در برابر بارندگی های سالانه و شرایط جوی ندارد و هر چه می گذرد قامت قلعه خمیده تر و فرسوده تر می شود. سال ۱۳۲۸ توسط علامه فرزان در قلعه مدرسه ای ایجاد شد که تا چند سال پیش مورد استفاده قرار می گرفت اما در حال حاضر این مدرسه به تالار زرشک خشک کنی تبدیل شده است. به گفته معتمدان روستا، این قلعه چندان مورد توجه نیست و رو به فراموشی و تخریب گذاشته است.
قلعه درخش: این قلعه با نقشة چهار ضلعی ساخته شده و ورودی اصلی در ضلع جنوبی آن واقع شده است. این بنا دارای شش برج مدور است که در اضلاع جنوبی، غربی و شمالی قرار دارند. ورودی در ضلع جنوبی است و پس از آن فضای هشتی قرار گرفته که دارای پوشش گنبدی از نوع عرقچین است. از دیگر فضاهای موجود در این ضلع باید به راهرو ارتباطی، اتاق‌های متعدد و مطبخ و هیزم‌دان اشاره نمود. قلعة درخش دارای دو حیاط مرتبط با یکدیگر است. فضای هشتی توسط یک راهرو به حیاط اول منتهی میشود که فضاهای اصلی قلعه در اطراف این حیاط شکل گرفته‌اند. از جمله دو اتاق سه دری که در اضلاع شرقی و غربی حیاط قرار گرفته‌اند. از تزئینات موجود در این اتاقها باید به شومینه و طاق نماها اشاره کرد. در اطراف حیاط اول طاق نماهایی با قوس جناغی و هلالی دیده میشود. برای پوشش فضاهای این قلعه از گنبد عرچین، تخت و کلیل استفاده شده است. این بنا هم جنبة دفاعی و مسکونی داشته و محل زندگی حاکمان این منطقه بوده است. در حیاط دو م اتاقی در گوشة شمال غربی آن وجود داشته که به فضای برج منتهی می‌شده است. به استناد قانون هرگونه دخل و تصرف در این اثر و حریم آن بدون کسب مجوز کتبی از اداره کل میراث فرهنگی ممنوع است.
روستای مسک: «مَسک» روستایی است از توابع بخش مرکزی شهرستان درمیان در استان خراسان جنوبی. این روستا در فاصله ۳۵ کیلومتری مرکز شهرستان درمیان و ۷۵ کیلومتری شهرستان بیرجند (مرکز استان خراسان جنوبی) قرار دارد که از شمال با روستاهای گسک و بورنگ، از جنوب با روستای اسفزار و شهر مود، از شرق با روستاهای مغدر و نوزاد و از غرب با روستاهای زارگز، آویجان و فیزیک همجوار است. یکی از معتمدان روستا در خصوص دلیل نام گذاری روستا به چنین می گوید: «ریشه مسک عربی است و در آیه ۲۶ سوره المطففین هم این واژه وجود دارد. یعنی بوی خوش، به علاوه در دره مسک که حدود ۲ کیلومتر با روستا فاصله دارد، درختانی همانند سنجد، گل و … وجود داشته است که بوی گل های آن در فصل بهار همه را شاداب می کرده است. مسک به دلیل آب و هوای خیلی خوب به مسک قهستان شهرت یافته است». براساس سرشماری مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا معادل ۱۲۰۰ نفر (۷۰۰خانوار) بوده است. فعالیت اصلی مردم روستای مسک کشاورزی، دامداری و قالی بافی است. در این روستا تعداد ۹ آسیاب شامل «آسیاب قاسم»، «آسیاب ولی»، «آسیاب جوزو»، «آسیاب استاد رمضان»، «آسیاب سلطان احمد»، «آسیاب تلو»، «آسیاب بالای میان ده» و «آسیاب پایین میان ده» وجود دارد که در گذشته وظیفه تولید آرد روستا را بر عهده داشته و حتی گاهی از روستاهای دوردست برای آرد کردن گندم های خود به روستای مسک مراجعه می‌کرده اند.
خانه مهدی خان رفیعی: بنای تاریخی خانه مهدی خان رفیعی در داخل روستای درمیان و درون بافت سنتی این روستا قرار گرفته است . این بنا متعلق به مهدی خان رفیعی حاکم قلعه فورگ میباشد و همزمان با آن یعنی در دوران نادر شاه افشار بنا شده است. البته در دوران بعدی تغییرات وتعمیرات جزئی نیز در آن داده شده است. در داخل روستای درمیان خانه های تاریخی متعددی با ویژگیهای معماری اصیل ایرانی وجود دارد که یکی از این خانه ها مشهور به خانه مهدی خان رفیعی از جالبترین آنها به شمار می رود . این بنا کاملا بر اساس ویژگیهای معماری ایرانی بوده و دارای عناصر و اجزای متعدد از قبیل سردر ورودی ، هشتی ، دالان ، حیاط مرکزی ، اطاقهای متعدد در اطراف حیاط ، مطبخ و شاهنشین می باشد . ورود به داخل بنا از طریق سردر ورودی که دارای طاق کلیل می باشد امکانپذیر است . پس از ورودی هشتی ، دالان و سپس حیاط بنا قرار دارد. در دو طرف حیاط عناصری در دو طبقه شامل راهروها ، شاهنشین و پلکان ورود به طبقه فوقانی وجود دارد . از ویژگیهای ممتاز این بنا تزئینات و هنرهای وابسته به معماری است که جلوه خاصی به آن داده است. تزئینات گچبری در بخشهای مختلف بنا از جمله تزئینات اسلیمی ، مقرنس ، رسمی بندی و حاشیه های گچبری شده اطراف طاقها وطاقنماها و نیز تزئینات مربوط به پوشش چوبی سقفها بیشترین میزان تزئینات را شامل می شود . وجود ارسی های متعدد در قسمتهای مختلف بنا از جمله در شاهنشین با طرحهای هندسی و شمسه از دیگر تزئینات این بنا به شمار می رود .
خانه ابراهیم بیک مسینایی: این بنا در روستای درمیان از توابع شهرستان درمیان واقع است. روستای درمیان در طول جغرافیایی ۵۲ درجه و ۵۷ دقیقه شرقی و عرض ۳۲ درجه و ۴۳ دقیقه شمالی قرار دارد. بنای تاریخی ابراهیم بیگ مسینایی در کوچه بخشداری قدیم و جنب مسجد میان‌ده این روستا واقع گردیده است. دوره ساخت آن به دوره افشاری تا اوایل قاجار برمی‌گردد. این بنا به لحاظ وسعت زیاد با کشیدن دیوار کم‌ارتفاعی در میانسرا و دیگر فضاها به دو قسمت تقسیم شده است و دخل و تصرفهایی در آن صورت گرفته است. بنا تقریباً دارای تقارن محوری شمالی – جنوبی است. ورودی بنا در ضلع شرقی قرار داشته که پس از گردش ۹۰ درجه به سمت راست به یک هشتی منتهی می‌شده است که اینک درب ورودی نیمه شمالی در ضلع شرقی هشتی واقع است و درب ورودی نیمه جنوبی از راهروی فوق‌الذکر باز میشود. هشتی دارای طاقهایی است که اختصاص به استقرار مراجعان داشته است و پس از آن با گردشی ۹۰ درجه‌ای دیگر به سمت چپ و عبور از دالانی با سقف خنچه‌پوش تخت به میانسرای مستطیل شکل وارد می‌شویم که اینک از میان به وسیله دیواری به دو قسمت تقسیم شده است.
خانه باغ عطایی نوغاب: خانه تاریخی عطایی واقع در روستای نوغاب شهرستان درمیان به اواخر دوران قاجاریه و اوایل پهلوی تعلق دارد. با توجه به تکنولوژی معماری به کار رفته در بنا و همچنین مواد و مصالح استفاده شده در آن و در نظر گرفتن المانهای معماری موجود در آن مانند استفاده از آجرهای مهری و نقوش موجود بر روی آنها میتوان قدمت این بنا را ، اواخر دوره قاجاریه و اوایل پهلوی معرفی نمود .از بیرون و در نمای عمومی ، این بنا دارای دو سر در مجزا از هم میباشد که فرد را به دو فضای مجزا اما کاملا مرتبط با هم هدایت میکند که هر دو آنها در مجاورت هم و در سمت جنوب بنا قرار گرفته است و هردو دارای تزئیناتی کاملا مشابه و آجری هستند که در آنها از آجر های قالبی استفاده شده است . در سردرهای ورودی این بنا از قوس مازه ای استفاده شده است که با کمی تو رفتگی و عقب نشینی نسبت به معبر،درب ورودی در آنها تعبیه شده است؛ یکی از ورودی ها به طور مستقیم به فضای اندرونی باز میشود و دیگری به یک راهرو باز میشود که فضایی است میان اندرونی و بیرونی نی بنا .
مسجد جامع هندوالان: این مسجد با شکوه‌ترین بنای تاریخی، مذهبی شهرستان در میان است. مهمترین عناصر معماری آن سر در ورودی، صحن، گنبد خانه، شبستان ستون دار و محراب میباشد. گنبد خانه مرکزی با استفاده از فیل‌پوشها و با مهارت بر روی فضای چهار ضلعی قرار گرفته است. شبستان ستون‌دار در دو طرف گنبدخانه واقع شده و به وسیله طاق و تویزه به شیوه چهار ترک اجرا شده است. بنا از نظر تزیینات آجری بسیار متنوع بوده و این تریینات شامل: فیل‌پوشها، گوشواره ها، قابهای گچی، رسمی‌بندی محرابها و نحوه آجرچینی گنبدها است. این اثر تاریخی در دوره شاهرخ تیموری در حدود سال ۸۰۵ ه. ق ساخته شده است.
..............................
آرشیو
