سلطان آباد مرکز شهرستان خوشاب
سلطانآباد شهری در استان خراسان رضوی در شرق ایران است. این شهر مرکز شهرستان خوشاب است. مردم سلطان آباد به زبان ترکی خراسانی صحبت می کنند. از صنایع دستی که در سلطان آباد تولید میشود میتوان قالی را نام برد البته در سالهای اخیر تعداد قالیبافان این شهر کم شده است
سلطان آباد دارای دو سالن ورزشی چند منظوره و یک زمین چمن مصنوعی است. رشته های ورزشی که در سلطان آباد فعال است: کیک بوکسینگ، کاراته ،پارکور,یوگا,کشتی و فوتسال است.
سلطان آباد دارای 4 مسجد بزرگ میباشد. مسجد گلشن:مسجد اصلی سلطان آباد و محل برگزاری نماز جمعه ، مسجد جامع:بزرگترین مسجد از نظر داشتن نمازگزار و هیئت عزاداری ، مسجد ابوالفضلی ، مسجد امام حسن مجتبی
براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵ جمعیت این شهر، برابر با ۴٬۹۸۷ نفر بوده‌است. جمعیت سلطانآباد در سال ۱۳۹۰ به ۵٬۴۹۵ نفر افزایش یافته‌است. بر اساس مصوبه هیئت وزیران در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۷۸، روستای سلطانآباد مرکز بخش خوشاب به عنوان شهر شناخته شد.
سلطان آباد در قديم يكي از قريه هاي اربقايي نيشابور بوده كه مالك آن سلطان مراد ميرزاي حسام السلطنه نامش را به سلطان آباد تغيير داد. از جمله بناهاي تاريخي شهر بناي چوبليك يخدان قديمي و دستكند زير زميني سلطان آباد است.
شهرستان خوشاب
شهرستان خوشاب یکی از شهرستانهای استان خراسان رضوی ایران است. این شهرستان در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۹ تشکیل شد و مرکز آن شهر سلطانآباد است. این شهرستان از بخش‌های مرکزی به مرکزیت شهر سلطان آباد، بخش مشکان به مرکزیت شهر مشکان و بخش نوده انقلاب به مرکزیت شهر نوده انقلاب تشکیل شده است. راه آهن سراسری تهران مشهد از این شهرستان می گذرد و دو ایستگاه راه آهن سبزوار و بیهق در این شهرستان قرار دارد.در گذشته جاده تهران مشهد از این شهرستان عبور می کرد. از خواسته های مردم آسفالت شدن سلطان آباد به رحمت آباد و حکم آباد و تعریض جاده های سلطان آباد به قوچان و به فیروزه است.
این شهرستان به سه بخش و شش دهستان زیر تقسیم می گردد:
بخش مرکزی(دهستان رباط‌جز،دهستان سلطانآباد) شهرها: سلطانآباد
بخش مشکان(دهستان مشکان،دهستان یام) شهرها: مشکان
بخش نوده انقلاب(دهستان نوده انقلاب،دهستان طبس) شهرها: نوده انقلاب
شهرستان خوشاب با وسعتی بالغ بر 1886 کیلومتر مربع در شمال غربی استان خراسان رضوی بین 36 درجه و 20 دقیقه تا 36 درجه و 50 دقیقه عرض جغرافیایی و 57 درجه و 42 دقیقه تا 58 درجه و 51 دقیقه طول جغرافیایی و همچنین شهر سلطانآباد مرکز شهرستان در 36 درجه و 24 دقیقه عرض جغرافیایی و 58 درجه و 2 دقیقه طول جغرافیایی قرار گرفته که از جنوب به شهرستان سبزوار، از شمال به شهرستان اسفراین، از غرب به شهرستان جوین و از شرق به شهرستانهای نیشابور و فیروزه محدود میشود. طبق سرشماری سال 1390 جمعیت شهرستان برابر با 37914 نفر اعلام گردیده است. راه آهن سراسری و جاده ترانزیتی آسیای میانه از مرکز شهرستان خوشاب می گذرد. از نظر تقسیمات کشوری خوشاب تا سال 1368 از توابع بخش مرکزی شهرستان سبزوار محسوب میشد تا در سال 1368 بخش خوشاب تأسیس و در سال 1389 طبق مصوبه هیأت وزیران به شهرستان ارتقا پیدا کرد.
در جنوب شهرستان ارتفاعات طبس قرار دارد که شامل کوههای سلیمانیه، کوه سیآب، کوه سیاه، کوه سفید، کوه زول و کوه سوراخدار میشود. ادامه این ارتفاعات به رشته کوه جغتای میرسد. در جنوب شرقی شهرستان کوه گوین و ارتفاعات امامزاده حیدر و در شمال منطقه، کوه ینگ، ارتفاعات مشکان و مارکوه در دره یام قرار دارد. روستای دربند با 1750 متر ارتفاع از سطح دریا مرتفع ترین نقطه، و ایستگاه راه آهن سبزوار در نزدیکی شهر سلطان آباد با 1135 متر ارتفاع از سطح دریا پست ترین نقطه شهرستان است.
آب وهوای خوشاب متأثر از آب وهوای بخش نیمه خشک فرا سرد است. اما باتوجه به این که در مرکز دشتی قرار دارد،اختلاف دمای شب و روز آن در ماه های گرم سال گاهی تا ۳۰ درجه سانتی گراد می رسد و در ماه های سرد سال نیز این اختلاف دما به کمتر ۲۰ درجه سانتی گراد کاهش می یابد. شواهد و قرائن باستان شناسی حاکی از سکونت در منطقه خوشاب حداقل از هزاره دوم قبل از ميلاد است. همچنین آثاری از دوره ساسانیان نیز در این عرصه تاریخی وجود دارد که نشان از قدمت این منطقه می باشد. این ناحیه در سال ۲۹ تا ۳۰ هجري قمري به تصرف سپاهیان اسلام در آمد.
در شهرستان خوشاب همچون ساير نقاط استان خراسان رضوي پخت انواع نان هاي محلي مانند نان لواش، نان لایه، تافتون، قلفی qelefi، نان پیازی، نان آجاری، نان کنجدی، نان ساج، نان تمبرچه، کماچ رواج دارد. خوراک محلی و سنتی این شهرستان نیز شامل: انواع اشکنه: اشکنه بنه- اشکنه قرمه، کشک و بادمجان، قرمه، آرد بریو کمه جوش، آش کچی، بلماق، بلغور، بلماق با جزله، محرا دکمچ و … می باشد. همچنين انواع جشن ها، اعياد و مناسبت هاي ويژه با توجه به باورهاي مردم منطقه كماكان برگزار مي گردد. از ميان اين مراسم مي توان به مراسم گذار مانند جشن تولد، روز هفت، عقیقه، ختنه سوران، خواستگاری، عقد عروسی و ختم اموات همچنین جشن های سال شمسی مانند شب چله یا یلدا، جشن سده، چهارشنبه سوری، علفه مرده ها وعلفه زنده ها، نوروز، پای، هفت سین، سیزده بدر عیدانه یا بت بتی و همچنین مراسم سال قمری مانند عزاداری های محرم، مراسم سیاه پوشان، روضه خوانی، تاسوعا، عاشورا، تعزیه خوانی دسته بنی اسد با شکوه خاصی برگزاد می گردد. در قدیم مراسم موردی نیز داشتند که امروزه فقط نماز باران برگزار می گردد و مراسمی همچون چولی چقل، جشن خرمن، مراسم جشن گندم و…اشاره کرد از مهم ترین بازی های سنتی شهرستان خواش می توان به: لنگ لنگ، خانه خدا، مرقو، درنای خطی، سیم سیمک، عمو زنجیر باف، پادشاه وزیر، هرنگ هرنگ، زو، کورکورک، الک دولک، هفت سنگ، طناب کشی، پرش، کشتی باچوخه اشاره نمود. شب چله از جمله رسوم اجتماعی است که از گذشته تا کنون در این شهرستان برگزار می شود. اهالی روستاها و کشاورزان پیش از شب یلدا در تدارک این شب بوده و برای انجام مراسم، تعدادی هندوانه و خربزه و مقداری انگور برای این شب نگهداری می کرده اند.هنوز هم در این شب (شب دهم بهمن ماه) در کنار روستاها مردم آتش می افروزند و گوی های آتشین درست می کنند و با آن بازی می کنند.مردم خوشاب از دو هفته مانده به عید نوروز با خانه تکانی، کاشتن سبزه و تهیه انواع کلوچه نوروزی خود را برای عید نوروز آماده می کنند. در روزهای آخر سال و در چهار شنبه سوری، مراسمی به نام شال اندازی در خوشاب انجام می شود. در این رسم یک نفر بر بالای بام رفته و شال خود را از سوراخ سقف خانه بداخل آویزان می کند. صاحب خانه باید چیزی به سر شال او می بست تا صاحب شال آن را بالا بکشد.
مـردم خوشـاب ۸۰ درصـد بـه تركـي ۱۵درصـد بـه زبـان فارسـي و ۵ درصـد بـه زبان كـردي صحبت مي كننـد. زبان کردی و ترکی این منطقه نزدیک به لهجه استان خراسـان شـمالی اسـت. اهالـی این شهرسـتان شـيعه مذهب مي‌باشنـد.
شـواهد و قرائـن باسـتان شناسـی حاکـی از سـکونت در منطقـه خوشـاب حداقـل قبل از هـزاره دوم ميلادی اسـت. همچنین آثاری از دوره ساسـانیان نیز در این شهر تاریخی وجود داشته که نشـان‌دهنده قدمـت ایـن منطقه می‌باشـد. این منطقه در سـال ۲۹ تـا ۳۰ هجري قمـري به تصرف سـپاهیان اسلام درآمد.
سوغات شهرستان خوشاب:
خشكبار مانند: گردو و بادام، انواع برگه ي زرد آلو و كشمش، تخمه ي هندوانه و پسته رباط، کشمش
داروهاي گياهي مانند: آويشن
انگور یاقوتی و خربزه مشکان شهره خاص و عام است.
هندوانه بلقان آباد
جاذبه های خوشاب
بقعه متبرکه امامزاده حیدر: این بقعه یکی از بناهای تاریخی فرهنگی است که در خوشاب واقع شده است و از ارزش فرهنگی و مذهبی بالایی برخوردار می باشد این بقعه در ارتفاعات شمالی از روستای طالبی واقع شده است این روستا از بخش های مرکزی خوشاب محسوب می شود. طبیعت زیبایی که در خود روستا وجود دارد نیز برای خیلی از گردشگران جذابیت دارد با سفر به این روستا می توانید از نزدیک سبک زندگی روستایی مردمان این منطقه را مشاهده کنید. این بقعه که یکی از دیدنی های خوشاب محسوب می شود در طی سال های اخیر مورد مرمت کاری های متعدد قرار گرفته است و مجدد احیا شده است. این آرامگاه که در یکی از ارتفاعات منطقه واقع شده است و دارای آب و هوایی بسیار معتدل و مطبوع است هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب می کند. این شهرستان یکی از مهم ترین مکان های دیدنی خراسان رضوی به شمار می آید.
مجموعه بابا لنگر خوشاب: مجموعه بابا لنگر خوشاب مربوط به دوره سلجوقیان تا دوره قاجار است و در شهرستان خوشاب، روستای بابالنگر واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۴۶۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.شهرستان خوشاب به مرکزیت شهر سلطان آباد با حدود ۴۰ هزار نفر جمعیت در شمال غربی خراسان رضوی از جنوب به سبزوار، از شمال به اسفراین، از غرب به جوین و از شرق به شهرستانهای نیشابور و فیروزه محدود است.سلطان آباد مرکز شهرستان خوشاب در ۲۰۰ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد.از جاذبه های تاریخی شهرستان خوشاب مجموعه تاریخی روستای بابالنگر شامل آرامگاه حاج بابا توکل، آرامگاه میرمطهر، آب انبار، چشمه، دژ یا کلانتر، حمام، سردابه و چهارطاقی بابالنگر (آتشکده) می توان نام برد که مرمت ومحافظت هر کدام از آین آثار ارزشمند در جذب و توسعه گردشگران داخلی و خارجی اثرگذارخواهند بود. آرامگاه بابا لنگر مربوط به سدهٔ قرن هفتم هجری بوده است.مجموعه تاریخی روستای بابالنگر شامل دو آرامگاه به نامهای آرامگاه میرمطهر و آرامگاه بابا توکل و ورودی این آرامگاهها و حمام و سردابه های پیرامون آنهاست. این مجموعه بر فراز ارتفاعات روستا و در جبهه شمالی آن قرار دارد.آرامگاههای روستای بابالنگر متعلق به دوران سلجوقی و قرن هفتم هجری است البته در ادوار بعدی حتی تا عهد قاجار مورد مرمت و تعمیرات فراوان قرار گرفته اند.بنای قدیمی تر که سازه ای از سنگ با ملات گچ دارد از بیرون یک پلان مربع شکل است که ایوانی بلند و رفیع روی ضلع شرقی آن تنها راه دسترسی به فضای درونی را میسر می سازد. ایوان با عمقی حدود ۲متر کم عرض و بلند با قوس جناقی که البته بخش اعظمی از آن فرو ریخته با دری کوچک و کوتاه روی اسپر آن امکان دسترسی به فضای داخل آرامگاه را با پلانی چهار گوش به عنوان گنبدخانه و چهار طاقنمای کم عمق در چهار ضلع اصلی دارد.
آسیاب های روستای درفک: یکی دیگر از بناهای تاریخی و دیدنی های خوشاب این آسیاب های قدیمی است که در قمست ورودی و پایین روستا ساخته شده اند این آسیاب ها شامل سه آسیاب هستند و دو نوع از آن ها با فاصله زیادی از یکدیگر ساخته شده اند. آسیاب سومی نیز در چند کیلومتری از این آسیاب و روستا قرار دارد که تماشای آن ها برای هر فردی جذابیت دارد در حال حاضر تنها تنورهای این آسیاب ها باقی مانده اند و تنها تنور سومی است که به شکلی سالم باقی مانده است.
امامزاده جعفر روستای چاهک: این امامزاده اب بناهای مذهبی و تاریخی است که در دوران صفویان ساخته شده است این بنای هشت ضلعی در بخش های شمالی و جنوبی از این بنا می توانید ساخت و سازهای خشتی را مشاهده کنید بخش های اصلی از این بنا نیز با استفاده از آجر ساخته شده اند. ایوان اصلی که در این امامزاده می توانید مشاهده کنید یک ایوان آجری است همچنین سکویی که در این بنا ساخته شده است یک سکوی ۱۶ متری است عرض ان نیز ۲ متر است. ساخت این بنا در دوران قاجار که تنها مرمت سازی بوده است با استفاده گچ کاری صورت گرفته است حاشیه هایی که در ساخت بنا به کار رفته اند با استفاده از آیات قرآنی مزین شده اند و دارای زمینه های لاجوردی هستند.
تپه قصر مشکان: این تپه یکی دیگر از دیدنی های خوشاب است که به عنوان یکی از مهم ترین تپه های تاریخی شناخته می شود ساخت این تپه های باستانی به دوران قرن ۹ باز می گردد این شهرستان در محدوده روستای زیبای مشکان واقع شده است که خود از جذابیت های بسیار زیادی برخوردار می باشد. این مکان تاریخی ارزشمند در سال ۱۳۸۳ به عنوان یکی از مهم ترین آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که این امر نشان دهنده اهمیت تاریخی باستانی بنا می باشد.
آرامگاه گل گنبد: همانطور که بیان شد بیشتر بناها و جاذبه های دیدنی در خوشاب دارای ارزش تاریخی و فرهنگی هستند و یکی دیگر از جاذبه های این منطقه آرامگاه مذهبی گل گنبد است اسلوب معماری که در این مقبره به کار رفته است بسیار ارزشمند و تماشایی است تحقیقات نشان می دهد که این بنا متعلق به دوران مغول است. در ساخت این آرامگاه پلان های مربعی شکل، گشوه سازی های دایره ای، کشیدگی و دهانه های کم ارتفاع به کار رفته است که هر یک از ارزش معماری بالایی برخوردار می باشند. ورودی های این بنا نیز دارای یک ایوان است و در درون بنا نیز می توانید گنبد خانه ای را مشاهده کنید که به شکل چهار ضلع ساخته شده است.
امامزاده شاهزاده حسین اصغر ( ع ): امامزاده حسین اصغر(ع) از فرزندان حضرت امام زین العابدین(ع) است ، حرم وی بر فراز ارتفاعات سنگی قرار دارد که با راه ارتباطی سخت اما با چشم‌انداز زیبای طبیعت در اطراف خود، میعادگاه مسافر و زائران دلباخته فراوانی است که از شهرستانهای مختلف خراسان از جمله خوشاب به این مکان مشرف می‌شوند.زیارتگاه امامزاده حسین اصغر (ع)، نامدارترین و مهم‌ترین اثر فرهنگی و تاریخی برزنون است. آرامگاه امامزاده، بر فراز ارتفاعات سنگی اردلان و جازندر و بین روستای گرماب شاهزاده از توابع دهستان طاغنکوه شمالی شهرستان فیروزه و روستای برزنون، قرار گرفته است. موقعیت جغرافیایی این بقعه متبرکه، ۳۶ درجه و ۳۲ دقیقه و ۵۳ ثانیه شمالی و ۵۸ درجه و ۱۷ دقیقه و ۴۲ ثانیه شرقی با ارتفاع ۱۹۶۰ متر از سطح دریا میباشد. قرار گرفتن زیارتگاه در موقعیت میانی شهرستانهای نیشابور، فیروزه، قوچان، چناران، مشهد، فاروج، اسفراین، خوشاب، جوین، جغتای و سبزوار، موقعیت ممتازی را برای آن فراهم نموده و بالتبع، بیشترین مسافران و زائران امامزاده، از این شهرستان‌هایند که برای زیارت و ادای نذورات خود به امامزاده مشرف می شوند.
روستای چرو: چرو، روستایی از توابع بخش مرکزی است و در شهرستان خوشاب استان خراسان رضوی قرار دارد. این روستا در دهستان طبس قرار داشته و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۶۵۳ نفر بوده است. شغل مردم روستا کشاورزی و دامداری می باشد. گندم، جو، پسته و چقندر قند از جمله محصولات کشاورزی این روستا است. کمبود آب در این روستا از مشکلات مهم بخش کشاورزی بشمار می رود که همین امر مسبب مهاجرت اهالی روستای چرو به شهر های اطراف است.
کوهسار و روستای درفک: روستای درفک در ۳۵ کیلومتری غرب شهر سلطان آباد قرار دارد که به دو بخش علیا و سفلی تقسیم شده و در رشته‌کوه البرز واقع گردیده است. در بخش علیا این روستا اقوام فارس، عرب، ترک و کرد زندگی می‌کنند ولی درفک سفلی محل زندگی اقوام ترک و ترکمن است. زبان‌های غالب این روستا فارسی و ترکی بوده ولی در بخش‌هایی هم کردی و عربی تکلم میشود.مردمان این دیار از دیرباز به کشاورزی و دام‌پروری مشغول بوده‌اند. استخودوس، شاتره و آویشن از گیاهان دارویی معروف این روستا هستند. از آنجا که درفک در کوهسار و منطقه کوهستانی واقع گردیده، زمینه مناسبی را برای توسعه طبیعت‌گردی به وجود آورده است. این روستا یکی از دیدنی های خوشاب بوده که هر سال گردشگرانی از سراسر ایران را به دامان خود می پذیرد.
آبشار نورآباد:آبشار زیبای نورآباد با بهترین پتانسیل‌های گردشگری در پنج کیلومتری جنوب شرق روستای نورآباد خوشاب واقع در منطقه سبزوار بزرگ میباشد. این آبشار در ۵۰ کیلومتری شهرستان سبزوار قرار دارد. آب آبشار نورآباد از کوههای اطراف روستای نورآباد تامین شده و پس از طی مسیری نه کیلومتری به روستای زعفرانیه که یکی از روستاهای تابعه بخش مرکزی سبزوار میباشد، می‌ریزد. در اطراف این آبشار بقایای معماری بوم‌کند یا دستکند وجود داشته که حاکی از محل سکونت آسیابان‌ها بوده است.
روستای طبس: یکی از دیدنی های خوشاب ، روستای خوش آب و هوای طبس است که فاصله آن با شهر خوشاب در حدود بیست کیلومتر میباشد. از آنجا که این روستا در منطقه کوهستانی واقع گردیده قابلیت‌های فراوانی برای زراعت، باغداری و گردشگری دارد. روستای طبس دارای هفده دهنه چشمه، چهار حلقه چاه، پانزده رشته قنات و رودخانه‌ای طویل بوده که باعث شده ۳۰۰ هکتار زمین را زیر کشت آبی و دیم ببرد.
یخدان یا یخچال سلطانآباد: این یخدان از نظر شکل هندسی دایره‌شکل بوده که دارای قطر هشت متر و دو درودی میباشد. نوع پوششی که برای طاق آن استفاده شده بستو است. مصالح به کار رفته در آن از خشت و گل است که به عنوان عایق مورد استفاده قرار گرفته است.چاله یخ این یخدان در حدود ۶ متر عمق دارد. از مشخصات و سبک معماری آن برمی‌آید که مربوط به دوره قاجاریه می باشد. برای جلوگیری از آب شدن یخ‌ها، داخل چاله یخ را حفر می‌نموده‌اند که رطوبت چاله به داخل آن هدایت شود.
آرامگاه حاج بابا توکل: این مقبره سازهای سنگی بوده که در آن از مصالح بوم یا بوم‌سنگ بهره برده‌اند با این تفاوت که این بوم‌سنگ‌ها به صورت تراشیده نیستند. فواصل ملات خور بین سنگ‌ها دارای بندکشی است. از نظر معماری داخلی، درون آن گچ‌اندود بوده و تزئین‌های گچ‌کاری آن به شکل استامپی میباشد. نمونه این نوع گچ‌کاری در بنای امامزاده سیرغان واقع در جوین نیز دیده میشود. این بنا دارای سردابه بوده و ضریحی چوبی نیز در مرکز آن جای دارد که از جاذبه‌ها و دیدنی های خوشاب محسوب می‌گردد.
حمام روستای داراب: روستای داراب یکی از روستاهای کوهپایه‌ای به شمار می آید که بافت تاریخی آن روی کوه قرار دارد. کوچه‌های کم عرض آن به صورت تو در تو بوده که نشان‌دهنده اظطراب سیاسی آن دوران‌ها می باشد. در میان این روستا بقایای یک حمام خزینه‌ای مانند: گرمخانه، بینه، گلخن و سربینه به جای مانده است.از آنجا که روستای داراب از موقعیت بسیار خوبی برخوردار بوده و مشرف به دشت و رودخانه یام میباشد به عنوان یک جاذبه گردشگری دارای قابلیت‌های بالایی است. با توجه به معماری و نوع ساختار این حمام میتوان گفت که مربوط به دوره قاجاریان میباشد.
...................................
آرشیو
