نور آباد مرکز شهرستان دلفان
نورآباد شهری است در شمال غرب استان لرستان. این شهر مرکز شهرستان دلفان است و آب و هوایی سرد و کوهستانی و طبیعتی زیبا برای گردشگری دارد. این شهر یکی از شهرهای مرتفع ایران با ارتفاع بیش از ۲۰۰۰ متر از سطح دریا است که در سال ۱۳۶۴ از بخشداری به فرمانداری ارتقاء یافت. همچنین نام قدیمی این شهر (دُم آیزه) بوده‌است. از مناطق دیدنی و زیارتی آن می‌توان به مهراب کوه افسانه‌ای، آرامگاه امامزاده ابراهیم (ملقب به بابابزرگ)، امامزاده پیرمحمد اشاره کرد. نورباد به شهر مفرغ باستانی معروف است.
مردم دلفان به زبان لکی سخن می گویند. زبان (لکی) زبان طوایف لک ایران و از زبان‌های ایرانی شاخه شمال غربی رایج در مناطق غرب ایران است. حدود یک و نیم تا دو میلیون نفر در ایران با زبان لکی (۲۰۱۴) به این زبان سخن می‌گویند.
بنا بر سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، جمعیت شهر نورآباد لرستان ۶۵/۵۴۷ نفر بوده‌است. نوراباد در میانه سه استان همدان و کرمانشاه و لرستان قرار گرفته و فاصله‌اش تا مرکز استان یعنی شهر خرم‌آباد ۸۵ کیلومتر، تا کرمانشاه ۹۵ کیلومتر، تا تهران ۴۹۰ کیلومتر، تا نهاوند ۶۰ کیلومتر، تا هرسین ۵۰ کیلومتر و تا الشتر ۴۰ کیلومتر است. تنها بیمارستان نورآباد، بیمارستان ابن سینای نورآباد است. همچنین یک موزه مردم‌شناسی دارد. این شهر دارای یک زمین فوتبال ،یک سالن استخر و سالن تیراندازی ست.
شهرستان دلفان
شهرستان دِلفان یکی از شهرستان‌های استان لرستان است و مرکز آن شهر نورآباد میباشد که در میان رشته کوه‌های زاگرس و در گوشه شمال غربی استان لرستان، هم‌مرز با استان‌های همدان، کرمانشاه و ایلام واقع شده‌است. این شهرستان از شمال شرق و شمال به شهرستان نهاوند، از شمال به صحنه، از شمال غرب به هرسین، از غرب به کرمانشاه و ایلام، از جنوب غرب و جنوب به کوهدشت و دوره چگنی و از جنوب شرق و شرق به شهرستان سلسله محدود می‌شود. نورآباد شهری است در شرق شهرستان واقع شده‌است که در سال ۱۳۶۴ خورشیدی از بخشداری به فرمانداری تغییر وضعیت داد.
مردم لک زبان دلفان و دیگر شهرهای لک‌نشین حاشیهٔ رود سیمره، طبق بررسی‌های باستان‌شناسی، بازماندگان مهرپرستان و قوم بزرگ کاسی هستند. این مردم هنوز هم مانند اجدادشان به مهرورزی شهره‌اند. کاسی‌ها نخستین کسانی بودند که اسب را رام کرده و به کار گرفتند؛ آنان روش رام کردن و به کار بستن اسب را به مردم بین‌النهرین آموختند. پیشینهٔ تاریخی مردم لک زبان درهٔ سیمره به هزاره‌های پیش از ظهور دین زرتشت بازمی‌گردد.
مردم دلفان به زبان لکی تکلم می‌کنند. لَکی گویش طوایف لک ایران و از زبان‌های ایرانی شاخه شمال غربی رایج در مناطق غرب ایران است. بنا بر سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، جمعیت شهر نورآباد لرستان ۶۵٬۵۴۷ نفر بوده‌است.
دلفان نام سرزمین و مردمانی متشکل از روستاییان و عشایر لک، تخته قاپو شده (یک جان‌نشین شده و خلع سلاح) است ایشان همچنین نسبت نزدیک خویشاوندی با عشایر کوهدشت لرستان دارند. دلفانی، میربگ، کاکاوند، کولیوند، کرمعلی، ایتیوند، اولادقباد، سنجابی، نورعلی و چواری از جمله طوایف ساکن شهرستان دلفان هستند.
در سال ۱۸۹۴ میلادی (۱۲۷۳ خورشیدی) محمدحسین میرزا حشمت‌الدوله فرزند محمدعلی‌میرزا دولتشاه که حاکم لرستان و خوزستان بود، شروع به اسکان عشایر منطقهٔ لرستان کرد. در همین راستا همزمان با یکجانشین کردن طوایف سلسله در دشت الشتر در قالب ۱۲۰ روستا، طوایف دلفان هم که پیشتر به صورت کوچ‌نشینی زندکی می‌کردند، در ۴۰ روستا در جلگهٔ خاوه اسکان داده شدند.[۹]
نام‌های پیشین: نیشا (با استناد به کتیبه بیستون در مورد جنگ داریوش با گئومات در دژ سیکوند در دشت نیشا. دژ سیکوند در منطقه چواری دلفان قرار دارد) ، دم آیزه (به معنای نهایت سرما و یخبندان). دلفان (به معنای مکان دلنشین و دلگشا)
چین خوردگی‌های شهرستان دلفان جزئی از سلسله جبال زاگرس میباشد که در دوران سوم زمین‌شناسی به وجود آمده‌است و با جهتی شمال غربی – جنوب شرقی از مریوان تا بندر عباس امتداد دارد. واقع شدن این شهرستان در میان رشته کوه‌های مرکزی زاگرس با ارتفاع متوسط ۱۷۰۰ تا ۲۱۰۰ متر باعث گردیده‌است که این منطقه در زمره مناطق مرتفع و بلند کشور به‌شمار آید. به‌طور کلی این شهرستان، منطقه‌ای کوهستانی است که مرکز و اطراف آن را کوه فرا گرفته و بجز چند درهٔ آبرفتی و چند دشت محدود، سرزمین هموار دیگری در آن به چشم نمی‌خورد.
رشته کوه‌ها ی دلفان عبارتند از: رشته کوه گرین در شمال شهرستان که در حقیقت ادامهٔ اشترانکوه است و همچون سدی بزرگ، شهرستان دلفان را از نهاوند و صحنه جدا کرده‌است. رشته کوه مهم دیگر دلفان رشته کوه مانگه نی است که در حقیقت بخشی از رشته کوه بزرگ سفید کوه است و از تنگه گاوشمار در جنوب دلفان تا تنگه گیزه رود در غرب این شهرستان ادامه دارد و مناطق جنوبی دلفان را از شهرهای کرمانشاه، کوهدشت و شهرستان دوره چگنی جدا می‌سازد. سرکشتی نیز دیگر رشته کوه زیبا و دیدنی دلفان است که به موازات سفید کوه در جنوب دلفان کشیده شده‌است، اما طول و ارتفاع آن از سفید کوه کمتر است. مهراب کوه، کوه پری، منگا ول، چال غلام، بزکن و سلاسل و گل عناوو از دیگر کوه‌های دلفان هستند.
بر اساس نقشه توپوگرافی دلفان، حداکثر ارتفاع در شمال شهرستان متعلق است به قله زیبا و دیدنی چهارشاخ در رشته کوه گرین با ارتفاع ۳۱۸۸ متر و حداقل آن در غرب شهرستان، در محل خروجی رودخانه زیبا و خروشان گیزه رود در دهستان کاکاوند غربی با ارتفاعی معادل ۱۱۹۰ متر است؛ شهر نورآباد نیز دارای ارتفاعی معادل ۱۸۷۰ متر از سطح دریا است.
دلفان دارای اقلیمی سرد و مرطوب با زمستان‌هایی سرد و یخبندان و تابستان‌هایی معتدل و بهار گونه و به ویژه در نیمه شمالی می‌توان به بارش سنگین برف، دمای پایین همراه با یخبندان‌های طولانی و وزش بادهای شدید اشاره کرد. متوسط بارندگی سالانه دلفان حدود ۴۵۰ میلی‌متر است. بر اساس سیستم اقلیمی «دومارتن»، دلفان دارای اقلیم مدیترانه‌ای و بر اساس تقسیم‌بندی «آمبرژه» این خطه از خاک زیبای کشورمان دارای اقلیم ارتفاعات (سرد کوهستانی) است. این شهرستان در بهمن ماه سال ۹۵ حدود ۱ متر برف را تجربه کرده‌است که موجب قطع راههای ارتباط شده‌است.
شهرستان دلفان به دلیل بهره‌مندی از ریزش فراوان نزولات جوی و وجود ارتفاعات برفگیر که نقش مهمی در ذخیره آب بر عهده دارند، دارای رودهای فصلی و دائمی فراوانی است که از سرشاخه‌های اصلی کشکان و سیمره (کرخه) به‌شمار می‌روند، همچنین در این شهرستان بیش از صد سراب بزرگ و چشمهٔ دائمی وجود دارد. همچنین در زبان لکی به رود (چه‌م، ڕوو) می‌گویند.
حوزه‌های آبریز دلفان را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد که عبارتند از: حوزهٔ آبریز گاماسیاب که کم وسعت‌ترین حوزه آبریز در دلفان بوده و تنها بخش بسیار کوچکی از دهستان خاوه جنوبی را شامل می‌شود. دیگر حوزهٔ آبریز دلفان حوزهٔ آبریز کشکان است که علاوه بر دهستان میربگ جنوبی، بخش‌هایی از دهستان میریگ شمالی و خاوه جنوبی را شامل می‌شود، اما وسیع‌ترین حوزه آبریز در این شهرستان متعلق به آبریز سیمره میباشد که به دلیل توپوگرافی خاص منطقه که عمدهٔ شیب زمین شمال شرقی – جنوب غربی است، موجب شده‌است که بیشتر رودها و روان آب‌های دلفان به سمت غرب جریان داشته و به رودخانه سیمره بریزند. این حوزهٔ آبریز شامل شهر نورآّباد، بخش کاکاوند و دهستان‌های نورعلی، خاوه شمالی و بخش وسیعی از دهستان‌های میربگ شمالی و خاوه جنوبی را شامل می‌شود.
از مهمترین رودهای دلفان می‌توان به رودهای خاوه و گچنه که پس از عبور از شهر نورآباد، رودخانهٔ بادآور را به وجود می‌آورند و در نهایت به گیزه رود در غرب دلفان می‌ریزد؛ همچنین رودخانه‌های حسن گاویار (چم زکریا)، تیزآب و رود سرخگون زوُوَر و کنگاوری از دیگر رودهای دلفان هستند؛ از مهمترین سراب‌های دلفان می‌توان به سراب قمش، عبدالحسینی، حسین‌آباد، مرادآباد، گلامبحری، نیاز، آب دوغ، دولیسکان، غسلگه، سربیشه، مورینه، دم قلمه و … اشاره کرد. ناگفته نماند که در دهستان کاکاوند غربی چشمهٔ آب گرمی به نام گرمابه (لکی: گه‌رماووا) وجود دارد که به دلیل وجود گوگرد و املاح معدنی در آن در درمان بیماری‌های پوستی و مفصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این شهرستان به تقسیمات سیاسی زیر شناخته می شود:
بخش مرکزی شهرستان دلفان(دهستان میریگ شمالی، دهستان میریگ جنوبی، دهستان نورآباد، دهستان نورعلی)
بخش کاکاوند(دهستان اولاد قباد،دهستان ایتیوند شمالی،دهستان ایتیوند جنوبی ، دهستان کاکاوند شرقی،دهستان کاکاوند غربی)
بخش خاوه(دهستان خاوه شمالی،دهستان خاوه جنوبی،دهستان چواری)
سوغات دلفان: عسل، روغن حیوانی ممتاز (روین دان) ، برساق، گرده، داروهای گیاهی کمیاب، گردکان (گردو)، ته ر خئنه (ترخینه)، کولئره (نوعی نان)، شل کئنه (نوعی نان که به صورت خمیر آبکی روی ساج (تنور دایره‌ای سیاه رنگ نان پزی محلی) می‌ریزند و شکل می‌گیرد)، تشنه داری (نوعی گیاه دارویی کمیاب وبا ارزش که از دل صخره‌ها و دامنه‌ها می‌روید برگهای سبز رنگ و سوزنی شکل، که برای بدست آوردن ریشه باید زحمت فراوان کشید. کاربرد تشنه داری، ترمیم زخم و سوختگی و جلوگیری از عفونت بسیار مؤثر میباشد.
نظرات مختلفی دربارهٔ وجه تسمیه دلفان وجود دارد. محمود میرزا قاجار وجه تسمیه دلفان را برگرفته از مسلک اهل حق (علی‌اللهی)، که در این طایفه پیروانی داشت، و به معنای فانی بودن دل آنان (دل فانی) ذکر کرده‌است. در روایتهای محلی دلفان نام فردی نهاوندی ذکر شده‌است که در گذشته‌های دور به خاوِه (مرکز پیشین منطقه دلفان و امروزه بخشی از آن) گریخت و آنجا را خرید و بین خاندان خود تقسیم کرد اما برخی محققان نام دلفان را برگرفته از نام یکی از سرداران عرب، مشهور به ابودُلَف عِجْلی می‌دانند که در قرن سوم حکومتی در شمال لرستان داشت. بر این اساس به‌نظر می‌رسد دلفان ابتدا به مکانی جغرافیایی اطلاق شده‌است و طوایف ساکن آن حدود به تدریج نام منطقه را به خود گرفته‌اند؛ بنابراین، اطلاق نام دلفان بر این طوایف لر، حاکی از اصالت عرب آنها نیست و ریشه گرفتن این نام از ابودلف با قومیت ایرانی و زبانی آنها منافاتی ندارد، چنان‌که زبان و ویژگی‌های فرهنگی آنان مبیّن قومیت ایرانی آنهاست.
مردم دلفان پوشش محلی جذابی دارند که همچون دیگر مردم استان لرستان رنگارنگ و اصیل است. مردان با پوشیدن پارچه بلند و سفیدی به نام شال به دور کمر خود، گاهی از آن به عنوان طناب استفاده می‌کنند، همچنین آنها قبای مخصوصی می‌پوشند که اندازه آن تا زیر زانو است و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نوع پوشاک در ایران شناخته می‌شود. کلاه نمدی، گیوه (نوعی کفش دست‌ساز) و چوغا (نوعی بالاپوش مردانه از جنس پشم گوسفند) از دیگر اجزای لباس‌های محلی مردان لر در شهر دلفان لرستان محسوب می‌شود که مورد استفاده قرار می‌گیرد. زنان این دیار نیز پوششی دلفریب دارند که بسیار رنگارنگ است. جومه ( نوعی پیراهن آزاد و بلند) از جمله لباس‌های مختص زنان در این منطقه است که همراه با کلنجه (نوعی بالاپوش سکه‌دوزی شده) می‌پوشند، همچنین گلونی نوعی سربند مخصوص با طرح‌های سنتی به شمار می‌آید که به سر خود می‌بندند. شلوار (شاوال)، سرداری (پوششی آستین‌دار و بدون دکمه) و کت نیم‌تنه از دیگر بخش‌های پوشش زنان لر است که تاکنون نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در سفر به استان لرستان و شهرستان دلفان صرف غذای سنتی و محلی این دیار را فراموش نکنید. شلکینه یکی از غذاهای محبوب این شهرستان است که با شیر، شیره انگور، آرد و نان به شکل یک نان نازک تهیه می‌شود. همچنین آش گوشت، دلمه برگ مو، آش ترخینه و کوفته نخودچی از دیگر غذاهای لذیذ در استان لرستان و شهرستان دلفان است که امتحان کردن آنها بسیار لذت‌بخش خواهد بود. رستوران جوجه طلایی و کامی چلویی از بهترین رستوران‌های شهرستان دلفان محسوب می‌شوند که با غذاهایی خوشمزه از شما پذیرایی می‌کنند. اگر به دنبال یک کوبیده‌ی لذیذ می‌گردید، ما به شما کبابی مهرداد را پیشنهاد می‌کنیم که با طعم عالی غذاهای خود شما را شگفت‌‌زده می‌کند.
جاذبه های دلفان
روستای سرمرنگ: روستای سرمرنگ ، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان دلفان در استان لرستان ایران است.روستای نمونه گردشگری سرمرنگ شهرستان دلفان در دهستان میربگ جنوبی و ۵۵ کیلومتری جنوب غربی شهر نورآباد و شمال استان لرستان واقع شده است.این روستا در دهستان میریگ جنوبی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۰۲ نفر (۴۶خانوار) بوده‌است.شغل اکثر ساکنین این روستا کشاورزی و دامداری است.روستای سرمرنگ به سبب وجود طبیعت بکر، آبشار سوله، تپه باستانی، درختان کهنسال و معماری منحصر بفرد آن به عنوان روستای گردشگری نمونه انتخاب شده است.
راه باستانی تنگ گاوشمار دلفان: راه باستانی تنگ گاوشمار در شهرستان دلفان، روستای میریگ جنوبی، محله تنگ گاشمار واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۰۱۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. یکی از راههای باستانی لرستان که نشانه‌ای روشن و دقیق از پیشینه کهن و درخشان ایرانیان در دوره های مختلف تاریخی برای ساخت راه و جاده است، راه باستانی تنگ گاوشمار در شهرستان دلفان از توابع استان لرستان است. راه باستانی تنگ گاوشمار یکی از محورهای ارتباطی باستانی ایران است و بخشی از راه شاهی معروف بین همدان و شوش بوده که در گذشته‌های دور ارتباط دو پایتخت زمستانی و تابستانی هخامنشیان را میسر می‌کرد. نقطه شروع راه باستانی تنگ گاوشمار از طریق دره گنجنامه همدان شروع و پس از گذر از دشت تویسرکان – نهاوند و دلفان از طریق تنگ گاشمار به کوهدشت – پلدختر و سرانجام به دشت خوزستان می‌رسد. این راه باستانی با استفاده از قلوه سنگ‌های رودخانه‌ای و ملاط گچ و احتمالاً درصدی آهک ساخته شده و با استفاده از سنگ‌های پاکتراش تیره نماسازی شده‌است. طول دقیق این جاده با توجه به تخریب بخشی از آن بر اثر سیلاب مشخص نبست ولی با توجه به شواهد موجود طول آن در این منطقه۶۰۰ متر بوده که اکنون حدود ۴۰۰ متر باقی است، عرض این راه نیز بین چهار تا هفت متر است که بنا به موقعیت تنگه تغییر کرده‌است در طول تاریخ ساخت راه و جاده نشانه شکوفایی تمدن ها محسوب می شده و پل سازی نیز نمادی از پیشرفت و رونق راهسازی بشمار می آمده است.
امامزادگان نورآباد: مهمترین جاذبه های تاریخی مذهبی این شهرستان بقاع متبرکه امام زاده ابراهیم از نوادگان امام موسی کاظم، معروف به “بابا بزرگ” در 62 کیلومتری غرب نورآباد و امام زاده پیرمحمد از نوادگان حضرت زین العابدین در 24 کیلومتری جنوب شهر نورآباد میباشد. محیط سرسبز و جنگلی در اطراف این اماکن مذهبی جذابیتهای بالایی ایجاد نموده است.
تپه سیکوند نورآباد: تپه سیکوند نورآباد مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان است و در شهرستان دلفان، روستای سیکوند واقع شده است. تپه سیکوند در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۰۵۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. تا قبل از سال ۱۳۵۶ خانه‌های مردم روستای سیکوند به صورت مارپیچی روی تپه سیکوند واقع شده بود که به منظور حفاری و اکتشافات باستان‌شناسی در این سال از سکنه خالی شد. برخی تپه سیکوند را بقایای دژ سیک ی ووتیش که در سنگ‌نبشته بیستون به آن اشاره شده است می‌دانند.
آبشار غسلگه: آبشار غسلگه(خسله) در ۱۵ کیلومتری جنوب نورآباد و در فاصله سیصد متری بقعه امامزاده حسن گاویار(سیدپیرمحمد) واقع است. این آبشار که دارای حوضچه ای به مساحت ۲۵ متر مربع است، معمولا هر سال تا اواسط تابستان دوام می آورد اما آب چشمه ای که در کنار حوضچه واقع است، تقریبا در تمام فصول سال جاری است. در سالیان اخیر حفاری های غیرمجاز، منظره طبیعی این منطقه را دچار تغییر کرده است. از دیگر آبشارهای قابل ذکر در این منطقه می توان به آبشار روستای پیردوستی در شمال نورآباد نیز اشاره کرد.
چشمه آبگرم دلفان: چشمه آبگرم دلفان در استان لرستان به عنوان یک جاذبه گردشگری سلامت و درمان، همچون الماسی در دامنه‌های رشته کوه زاگرس می‌درخشد. چشمه دلفان در60 کیلومتری غرب شهر نورآباد و در بین 2 رشته کوه «گله» و «سفیدکوه» در زاگرس و در محل تلاقی 3 رودخانه گاماسیاب، گیزه رود و سیمره، واقع شده است. این جاذبه طبیعی به عنوان یک مکان در حوزه گردشگری درمانی، همه ساله پذیرای هزاران گردشگر و دوستدار طبیعت است.
چهل نابالغان: چهل نابالغان یکی از کوه‌های عظیم زاگرس در مرز استان لرستان و استان همدان جزئ شهرستان نهاوند است. چهل نابالغان از شمال به نهاوند، و از شرق به بروجرد محدود است. بلندترین قله آن یال کبود با ارتفاع تقریبی ۳۸۵۰ متر است.چهل نابالغان بخشی از رشته کوه بزرگ گرین است و دسترسی به آن بیشتر از دهستان فلکین دلفان به راحتی امکان پذیر است. سراب گاماسیاب در دامنه شمالی این کوه قرار دارد وآب سراب ناشی از یخچال کوه است. می گویند هنگامی که ایرانیان در جنگ نهاوند شکست خوردند و نهاوند بدست تازیان مسلمان گشوده شد، تازیان فاتح چهل تن از اشراف زادگان و بزرگ زادگان و شاهزادگان را که سن آنها نابالغ بود و در نهاوند زندگی می کردند به کوه گرین برده و گردن زدند، بدین ترتیب نام این منطقه چهل نابالغان شد.
آبشار سوله نورآباد: آبشار سوله نورآباد در دامنه مهراب کوه همواره از سوی مردم بومی منطقه به عنوان یکی از جاذبه های بکر مورد استقبال قرار می گیرد، جاذبه ای که نیازمند است با معرفی هر چه بیشتر زمینه جذب گردشگران از جای جای کشورمان فراهم شود.دسترسی به این آبشار از مسیر زالی چند کیلومتر مانده به نورآباد؛ به ترتیب از روستاهای فرهادآباد، معصوم آباد، چراغ آباد، یوسف آباد، دم باغ، رضا آباد، عزیز کشته، گردکانه و سرمرنگ گذشته و پس از چند کیلومتر راهپیمایی به سمت کوه به آبشار سوله می رسیم.این آبشار در ارتفاع متغییر بین ۱۶۱۰ تا ۱۶۲۰ متر از سطح دریا قرار دارد.ارتفاع تقریبی آبشار از سطح زمین های اطراف بالغ بر ۵۰ متر به صورت پلکانی از شکاف دره ای طولانی از کوه سرازیر می شود. عرض تاج بر اساس رسوب گذاری مسیر آب متغیر تا ۶ متر به نظر می رسد.
مقبره حسن گاویار دلفان: حسن گایار استحاله‌شده‌ی خدای زراعت در باور گذشتگان بود، خدایی که در باور آنها صاحب زمین و خرمن و برکت بود و پس از هر بخششی شکرش نیز واجب بود. در کلام مردم مناطق دلفان هنگام متوسل شدن به حسن گایار نوعی شکر و سپاسگزاری دیده می‌شود، کشاورز هنگام بذرافشانی مشتش را پُر از گندم می‌کند و به حسن گایار تقدیم می‌نماید و می‌گوید: حسن گایار! سر بیار اوُ دیار و بعد مشتی گندم را برای پرندگان بر زمین می‌ریزد. متوسل شدن به این باور، با درجه تفاوت‌های کم و زیاد، در بیشتر مناطق غرب و نواحی مرکزی کشور دیده می‌شود. در انتهای درو وقتی مقدار کمی گندم برای درو باقی می‌ماند، دروگرها رو به قبله می‌ایستند و شروع به صلوات فرستادن می‌کنند، بعد از آخرین صلوات داس را بر روی بافه می‌گذارند و برای روح حسن گایار فاتحه‌ای می‌خوانند. در حال حاضر با گذشت سال‌های متمادی، مقبره حسن گایار به یکی از اماکن دیدنی دلفان تبدیل شده است که هر ساله علاقه‌مندان بسیاری را به سوی خود می‌کشاند.
مقبره حیات الغیب دلفان: مقبره محمد بن احمدرضی الدین از نوادگان امام موسی بن جعفر ملقب به حیات الغیب در کنار رودخانه کشکان و جاده خرم آباد - اندیمشک در شهر ویسیان شهرستان چگنی واقع شده‌است که هر ساله گردشگران و مسافران زیادی که در مسیر خود به اهواز سفر می‌کنند و یا در تور لرستان از این مقبره بازدید می‌کنند. در این آرامگاه علاوه بر مقبره محمد بن احمدرضی الدین ، مقبره شهاب الدین الیاس لنبکی که از حکمرانان لر کوچک نیز نامیده می‌شد، قرار دارد که دیدنش برای بسیاری از افراد و زیارت از آن آرامشی را در دل نهادینه می‌سازد. در این مجموعه طوایف حیات الغیبی، پیرحیاتی و کریم پیرحیاتی نیز از دیگر نوادگان حیات‌الغیب هستند که در آنجا دفن شدند. شما در گشت و گذاری که در این آرامگاه دارید، پلان مقبره حیات الغیب را که به صورت مستطیلی شکل است و معماری آن از یک ورودی (کفش کن) تشکیل شده را می‌بینید که پلان مقبره مربعی بوده و گنبدی به سبک نار دو پوسته، بر پایه‌ای مدور کوتاه قرار گرفته‌است. سطح مقبره حیات الغیب محمد بن احمدرضی الدین ۲۵ متر در ۶ متر و 5/۴ متر است. در دیوار جنوبی این مقبره محرابی به بلندای ۲×۱ متر با گچبری ساده که بر حاشیه آن ساخته شده است.
مهراب کوه دلفان: این کوه در حوزه جغرافیایی شهرستان دلفان قرار دارد که عظمت و تصویر زیبای آن در ادبیات و فرهنگ عامه مردم منطقه به وضوح پیداست، به گونه‌ای که بسیاری از مهراب کوه سترگ به عنوان یک کوه پر رمز و راز و افسانه‌ای یاد می‌کنند. این کوه زیبا از دو نیمه مهراب کوچک و مهراب بزرگ شکل گرفته که هر کدام پوشیده از درختان کهنسال سبز قبایی چون گردو، سماق، زالزالک، آلو، انگور، انجیر، سیب و گلابی وحشی باغ سیری جان و… است. مهراب کوه با وجود غارهای تنگ قلا، داله لان، غار باغ سیری جان و ده ها غار کوچک و بزرگ دیگر در دوره ایران باستان تا عصر کنونی جایگاهی برای اختفای گنجینه سلاطین و محلی برای دامداران رهگذری بوده و همواره حافظ جان و مال مردم دره مهرگان بوده است. بسیاری از کسانی که در گذشته با حاکمان منطقه اختلاف یا در حال مبارزه با شاهان بوده‌اند، این کوه و غارهای آن محل اقامت و پناه آنان به شمار می‌رفت.
......................................
آرشیو
