به بهانه قهرمانی تیم ملی ایتالیا در رقابت های جام ملت های اروپا قصد داریم نقش این کشور در توسعه فوتبال را بررسی کنیم. (مقاله بعدی درباره هلند خواهد بود)
نقش فوتبال ایتالیا در توسعه فوتبال
1.مقدمه
فوتبال در ایتالیا پیشینه ی طولانی دارد، فدراسیون فوتبال ایتالیا موسوم به FIGC در سال 1898 در شهر تورین تاسیس شد و مسئولیت مدیریت فوتبال ملی و باشگاهی در کشور ایتالیا و توسعه آن را بر عهده گرفت. اولین بازی ملی ایتالیا در سال 1910 و در شهر میلان، در برابر تیم فرانسه انجام شد که با نتیجه 6 بر 2 به نفع ایتالیایی ها به پایان رسید در این بازی ایتالیایی ها با پیراهن سفید رنگ به میدان رفتند. اولین باری که ایتالیایی ها با پیراهن لاجوردی به میدان رفتند سال 1911 در بازی مقابل مجارستان بود. تیم ملی فوتبال این کشور ابتدا بدون مربی و توسط یک کمیته موسوم به کنوانسیون فنی اداره می شد. البته فعالیت های این نهاد فوتبالی حد فاصل سال های 1916-1919 به دلیل جنگ جهانی اول به حالت تعلیق درآمد. اما ایتالیایی ها مجددا در سال 1920 در المپیک شرکت کردند. ایتالیا دومین تیم پر افتخار جام جهانی (مشترکا با آلمان) با 4 عنوان قهرمانی می باشد. و لیگ فوتبال این کشور موسوم به serie A جزو 5 لیگ برتر اروپا است.
2.بیان مسئله
فوتبال توسط کشور های زیادی به تکامل رسیده تا به شکل امروزی خود برسد ایتالیایی ها هم به نسبت تاثیر بسیار زیادی در توسعه فوتبال ایفا کردند که جهان فوتبال همواره به آنها مدیون خواهد بود. این تاثیرگذاری ها بیش تر مربوط به بعد تاکتیکی است. ما در این نوشته سعی می کنیم تاثیرات فوتبال ایتالیا بر جهان فوتبال را شرح دهیم.
A. ابداع سیستم در فوتبال
در اوایل تاسیس فوتبال مربیان بدون آرایش خاص بازیکنان خود را به میدان می فرستادند که عمدتا فاقد نظم بود و خب با توجه به ابتدایی بودن فوتبال این اوضاع تاحدی طبیعی بود. اولین بار یک مربی ایتالیایی به نام ویتوریو پوتسو سیستم در فوتبال را ابداع کرد(منظور از سیستم چینش و نحوه قرارگیری بازیکنان در زمین است) . و به گروهی از بازیکنان نقش مدافع و به گروهی نقش نگهدارنده و به گروه دیگر نقش مهاجم را داد این اقدام اولین تحولی بود که ایتالیایی ها در فوتبال ایجاد کردند پس عملا می توان گفت تاکتیک های فوتبال از پایه مدیون ایتالیا هستند چرا که اجرای هر تاکتیک نیاز به سیستم دارد. ویتوریو پوتسو همچنین پرافتخارترین مربی جام جهانی با 2 قهرمانی می باشد. او همچنین تیم ملی ایتالیا را در المپیک 1936 به مقام اول رساند. (جام جهانی 1934 و 1938)
ویتوریو پوتسو
B. مدرسه کوورچیانو؛ شیوه مدرن آموزش
یکی دیگر از راز های موفقیت مربیان ایتالیا شیوه آموزش آنها در مدرسه کوورچیانو است. تفاوت این مدرسه با سایر مدارس در شیوه آموزش آنهاست، در اینجا از مربیان خواسته می شود که راهکار های جدید ارائه دهند. در مدارس فوتبال در کشور های دیگر به مربیان تاکتیک های روز فوتبال که رایج است آموزش داده می شود اما در ایتالیا علاوه بر این، از مربیان خواسته می شود که یک تز پایان نامه بنویسند و در آن ایده های خود و روش های جدیدی که تا کنون در فوتبال استفاده نشده ذکر کنند و از آن دفاع کنند. در این مدرسه همچنین به جای کتب فوتبال اکثرا از پایان نامه های مربیان بزرگ که در این مدرسه بودند استفاده می شود. بزرگترین مربیان فوتبال ایتالیا مانند نرو روکو، آریگو ساکی، کارلو آنجلوتی، ماکسیمیلیانو آلگری، آنتونیو کنته
مائوریسیو ساری و..... فارغ التحصیل این مدرسه هستند. به همین دلیل مربیان ایتالیایی همیشه چیزی در چنته دارند.
این است که در این مدرسه علاوه بر تاکتیک به مربیان آموزش داده می شود که چگونه خودشان را با فضای فوتبال کشورهای دیگر سازگار کنند و همین عامل باعث موفقیت مربیان ایتالیایی در خارج از ایتالیا شده مثلا قهرمانی کنته با چلسی در لیگ برتر، قهرمانی رانیری با لستر سیتی در لیگ برتر، قهرمانی کاپلو در لالیگا با رئال مادرید، قهرمانی های کارلو آنجلوتی در خارج از ایتالیا و......
ذکر این نکته بسیار حیاتی است که تیم های ایتالیایی و فدراسیون فوتبال ایتالیا بیش ترین حمایت را از مربیان بومی این کشور به عمل می آورند همانطور که می دانید مربیان خارجی در سری آ کمتر از مربیان خارجی شاغل در لیگ برتر و لالیگا و بوندسلیگا و سایر لیگ ها هستند.
نمای ورودی مدرسه کوورچیانو
C. تولد کاتاناچیو
دنیای فوتبال سبک های بسیار زیادی به خودش دیده اما دو سبک در فوتبال هستند که کاملا خاص هستند چرا که این دو سبک مادر تمام سبک های امروزی هستند.
1.کاتاناچیو مادر سبک های تدافعی
2.توتال فوتبال مادر تمام سبک های تهاجمی
در مقاله بعدی درباره توتال فوتبال هلندی بحث خواهیم کرد.
کاتاناچیو در لغت به معنای قفل در است. و در اصلاح فوتبال به یک سبک فوق فشرده دفاعی و همراه یارگیری نفر به نفر عمدتا در 1/3 دفاعی و نزدیک دروازه است. این سیستم همچنین از یک مدافع پوششی (به زبان ایتالیایی : libero) استفاده می کند که وظیفه آن پوشش مدافعین جلو و جمع کردن توپ های عبور کرده از خط دفاعی و خنثی کردن حملات مهاجمین حریف است. پس در حقیقت می توان گفت این سیستم از5 مدافع استفاده می کند که 4 مدافع مسئول مارک کردن مهاجمان حریف و مدافع عقب تر مسئول پوشش مدافعین و دفع حمله مهاجمین است که از خط دفاع عبور کرده اند. البته گاهی در این سیستم از4 مدافع و 3 مدافع هم استفاده شده است. این سبک ذاتا دفاعی است اما چون تیم حریف را وادار می کند از مهاجمان بیش تری استفاده کند فرصت های خوبی برای ضدحملات پدید می آورد. ضدحملات عمدتا از کناره ها و توسط فولبک ها و توپ های بلند محور اصلی تاکتیک های تهاجمی این سیستم است. درباره بنیانگذاری سبک کاتاناچیو روایت های مختلفی وجود دارد برخی او را به کارل راپان اتریشی و برخی به نرئو روکو نسبت می دهند. اما جیپو ویانی ادعا می کند که او این سبک را اختراع کرده و از تور ماهیگیری الهام گرفته که هنگامی که ماهی ها از تور اول عبور می کنند در تور دوم گرفتار می شوند. فوتبال ایتالیا بخش بزرگی از موفقیت هایش را مدیون این سبک است در حقیقت سبک بازی تیم فوتبال ایتالیا کاتاناچیو است. که البته دستاورد های بزرگی در عرصه باشگاهی نیز داشته مانند قهرمانی های هلنیو هررا و نرو روکو در اروپا با تیم های میلان و اینتر.
کاتاناچیو
D. ابداع آرایش متد
در ابتدا ذکر شد که ویتوریو پوتسو مخترع سیستم در فوتبال است. آرایشی که ویتوریو پوتسو به کار می برد به آرایش متد معروف است. آرایش متد سیستم 2323 است پوتسو موفق شد با این سیستم قهرمان 2 دوره جام جهانی شود و از این حیث رکورد دار است. به نظر می رسد پوتسو این سیستم را جهت مقابله با هرم به وجود آورده باشد و با اضافه کردن دو بازیکن دیگر به خط هافبک موجب مستحکم تر شدن وضعیت تیم در میان میدان شده باشد. آرایش متد به آرایش W-W نیز معروف است.
E. استفاده از پست لیبرو یا مدافع جلو زن و پوششی
این پست در دهه 1960 در ایتالیا بنیان گذاشته شد و در سیستم های 5 دفاعه، 3 دفاعه، و 4 دفاعه استفاده می شود معمولا بهترین مدافعان تاریخ فوتبال در این پست بازی می کردند این پست در سیستم کاتاناچیو نیز به کار برده شد وظیفه بازیکنی که در این پست بازی می کند این است که توپ های عبور کرده از خط دفاعی 4 نفری جلو را دفع کند مدافعان جلوتر را از فضای پشت سر پوشش دهد همچنین گاهی مربیان وظیفه طراحی ضدحملات را بر عهده این بازیکن قرار می دادند. بازی کردن در این پست نیاز به آمادگی بدنی بسیار بالا دارد و استقامت زیادی می طلبد چرا که یک مدافع هم باید حمله هم دفع توپ و هم یارگیری و هم پوشش دهد که کار بسیار سختی است. البته این پست با گذشت زمان از فوتبال محو شد و مربیان ترجیح دادند از 2 مدافع میانی و 2 مدافع کناری یا از 3 مدافع میانی و 2 وینگ بک استفاده کنند. البته در چندسال اخیر برخی مربیان مجددا به استفاده از این سیستم روی آوردند و حتی برخی از دروازه بان ها به عنوان سویپر استفاده کردند.
از جمله بازیکنان بزرگی که در این پست بازی کرده اند می توان به فرانتس بکن بائور، فرانکو بارزی، آرماندو پیکی
اشاره کرد.
F. ظهور رجیستا
پست هافبک دفاعی مهمترین پست در جهان فوتبال است که به سه نوع 1.تخریب گر 2. رجیستا 3.ولانته تقسیم می شود. در این پست ما قصد داریم هافبک رجیستا که یکی دیگر از دستاوردهای فوتبال ایتالیا است به شما معرفی کنیم.
رجیستا در لغت به معنای مدیر است و به مدیر یک بخش رجیستا گفته می شود حال ارتباطش با فوتبال چیست؟ ارتباطش این است که رجیستا وظیفه مدیریت میانه میدان را بر عهده دارد. مهم ترین وظایف رجیستا عبارت است از 1.بازیسازی از عقب زمین 2. تغییر ضرب آهنگ بازی 3.پوشش فضای بین مدافعان و هافبک ها مانند سایر هافبک های دفاعی. 4.شکستن پرس حریف با ارسال پاس های خط شکن
مهم ترین مشخصه رجیستا با سایر هافبک های دفاعی برگشت به عقب در فضای مناسب ارسال پاس خط شکن و عمقی به قصد ایجاد موقعیت است. به این نوع هافبک بازی ساز عمقی هم گفته می شود. این هافبک معمولا می تواند با پاس های بلند فضای بازی را نیز عوض کند. این هافبک ها به ندرت رو به عقب پاس می‌دهند این هافبک معمولا در سیستم هایی که از دابل پیوت استفاده می کنند کاربرد دارد. مانند 442، 4231، 3412. رجیستا همواره نیاز به یک مکمل فیزیکی در کنار خود دارد برخی مربیان حتی از 2 مکمل فیزیکی در سیستم های 5 هافبکه استفاده می کنند. رجیستا ها زیاد دونده نیستند اما الزاما باید باهوش باشند و هوش بسیار زیادی داشته باشند. رجیستا ها وظایف دفاعی متعادلی دارند چون از بازیکن فیزیکی در کنار خود استفاده می کنند بار دفاعی آنها کاهش میابد برخی شواهد نشان می دهند این پست در دهه 1930 در ایتالیا رواج داشته اما نخستین رجیستا به معنای امروز مارکو تاردلی بود. و البته کامل ترین مثال رجیستا آندره آ پیرلو ستاره سابق یوونتوس و آث میلان است. و همچنین کارلو آنجلوتی نقش بسیار زیادی در توسعه این پست داشت بعد از خداحافظی پیرلو از دنیای فوتبال پست رجیستا مدتی از جهان فوتبال محو شد اما با ظهور جورجینیو مجددا این پست در فوتبال ایتالیا به کار گرفته شد.
آندره آ پیرلو بازیکن سابق تیم های میلان و یوونتوس که از او به عنوان بهترین رجیستای تاریخ یاد می شود
مارکو تاردلی بازیکن سابق تیم یوونتوس و تیم ملی ایتالیا
G. دفاع نفر به نفر
این شیوه از دفاع کردن به معنای مهار بازیکن حریف توسط بازیکن خودی در جریان بازی است به عنوان مثال یکی از مدافعین تیم خودی یکی از مهاجمین تیم حریف را تا پایان بازی دنبال می کند او قدم به قدم همراه مهاجم است با کوچک ترین جابه جایی توسط مهاجم مدافع همراه او. نیز جابه جا می شود. البته آلمانی ها هم در توسعه این سبک از دفاع کردن نقش بسیار زیادی داشتند این شیوه نخستین بار در دهه 1960 و در دوران اوج کاتاناچیو و با الهام گرفتن از ورزش بسکتبال به کار گرفته شد. البته با ظهور توتال فوتبال در دهه 1970 این شیوه عملا کارایی خود را از دست داد زیرا توتال فوتبال مبتنی سرعت و جابه جایی مداوم بازیکنان و تعویض جریان بازی بود و این در حقیقت نقطه مقابل یارگیری نفر به نفر بود. در فوتبال امروز اما کمتر مربی ای پیدا می شود که در جریان بازی از این سیستم استفاده کند بلکه بیش تر در هنگام ضربات آزاد و کرنر ها و ضربات شروع مجدد استفاده می شود.
هلنیو هررا ملقب به جادوگر از بهترین مربیان تاریخ است برخی او را استاد استفاده از یارگیری نفر به نفر می دانند.
هلنیو هررا سرمربی سابق تیم های بارسلونا و اینتر میلان
H . ظهور متزلا
این هافبک ها که ظهور آنها به فوتبال ایتالیا باز می گردد خیلی زود از جهان فوتبال محو شدند. در تعریف متزلا باید گفت که هافبک هایی هستند که در منطقه موسوم به half space توپ می زنند و وظیفه آنها برقراری ارتباط بین فولبک ها و وینگر ها و تشکیل مثلث است. البته این هافبک ها با مثلث هایی که تشکیل می دهند توانایی خنثی کردن پرس حریف را نیز دارند. و همچنین متمایل به عرض نیز می باشند این هافبک ها بیش تر گرایش تهاجمی دارند و وظایف دفاعی آنها متوسط است . این هافبک ها در سیستم هایی با3 هافبک یا بیش تر مانند 433 و4231 و 3142 به کار می روند معمولا تعداد پاس گل های آنها آمار بالایی است و می توان آنها را Inside Forward هم نامید اکثر متزلا ها توانایی بازی در پست مهاجم سایه یا shadow striker را دارند. از جمله بازیکنی که می توان اورا متزلا نامید برناردو سیلوا بازیکن منچستر سیتی است.
I. در فوتبال اصل فشردگی
آریگو ساکی و تیم میلان پایه گذاران فوتبال مدرن هستند شاید اغراق نباشد که بگوییم فوتبال به قبل و بعد از ساکی تقسیم می شود و دوران قبل از ساکی دوران فوتبال آماتور و دوران پسا ساکی دوران فوتبال مدرن است. ساکی تحولات بسیار زیادی در فوتبال جهان به وجود آورد.
ما قبلا درباره کاتاناچیو صحبت کردیم و گفتیم یک سیستم دفاعی مبتنی بر دفاع نفر به نفر است. اما ساکی این شیوه دفاع کردن را تغییر داد او معتقد بود تمامی بازیکنان از خط دفاع تا خط حمله باید در دفاع مشارکت داشته باشند. به اصطلاح دفاع تیمی نامیده می شود که به دفاع منطقه ای هم معروف است. بنابرین او برای اولین بار لاین های دفاعی را وارد فوتبال کرد و معتقد بود که نباید فاصله آخرین لاین دفاعی تیم (خط حمله) با اولین لاین دفاعی تیم(خط دفاع) نباید بیش تر از 25 متر باشد و این مورد به قانون 25 متر معروف شد. او همچنین در فاز دفاعی برای اولین بار از سیستم 442 عریض با هدف پوشش دادن عرض زمین استفاده کرد. که امروزه اکثر تیم ها از این شیوه دفاعی استفاده می کنند. این فشردگی نه فقط در زمین خودی بلکه در تمام نقاط زمین وجود داشت در حقیقت یازده بازیکن در زمان دفاع به تمام نقاط زمین حرکت می کردند. این اصل در فوتبال موجب تغییر نقش مدافعین و تغییر شعاع حرکتی مدافعین هم شد. برای اولین بار مدافعین از پست کلاسیک خود خارج شدند و در زمان حمله تیم و همراه با سایر بازیکنان تا میانه های زمین جلو آمدند هدف ساکی از این کار این بود که حریف را از دروازه خودی دور کند. و همچنین ارتباط میان خط حمله و دفاع آسان تر شود. این شیوه همچنین در بازپس گیری توپ های برگشتی کمک می کرد. این تحولات برای ساکی دستاورد های بزرگی به وجود آورد مانند 2 قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا با تیم آث میلان. اگر می خواهید تاکتیک های آریگو ساکی را ببینید فیلم مسابقه تیم های رئال مادرید و آث میلان در لیگ قهرمانان اروپا را تماشا کنید. که با پیروزی 5-0 میلان به پایان رسید.
آریگو ساکی سرمربی سابق تیم های آث میلان و تیم ملی ایتالیا
J. تغییر شیوه پرسینگ
پرسینگ یک استراتژی دفاعی و تحت فشار قراردادن حریف با هدف باز پس گرفتن توپ از دست رفته می باشد. اما آریگو ساکی و در ادامه مربیانی مانند فابیو کاپلو و کارلو آنجلوتی یک نوع جدید از پرس را به کار بردند که هدف آن نه بازپس گیری توپ بلکه جلوگیری از طراحی حملات تیم مقابل بود. در حقیقت پرس به دنبال زمان خریدن برای تیم خودی بود. که خود ساکی از آن به عنوان پرسینگ کاذب (fake pressing ) یاد می کرد. این نوع پرس یک پرس تیمی 11 نفره بود که همه بازیکنان باید در آن شرکت می کردند و اولین لاین پرس که توسط 2 مهاجم تیم اعمال می شد در میانه زمین و گاهی در آخرین نقطه زمین خودی بود لاین دوم توسط 4 هافبک تیم اعمال می شد که دو هافبک کناری آن وظیفه کنترل عرض زمین و دو هافبک میانی وظیفه کنترل میانه زمین را بر عهده داشتند. و لاین آخر پرسینگ توسط چهار مدافع تیم که 2 مدافع کناری وظیفه کنترل عرض و 2 مدافع میانی وظیفه کنترل مناطق جلوی دروازه را بر عهده داشتند. از آنجا که محدوده پرس تیم عمدتا در میانه میدان این شیوه به mid pressing نیز معروف است.
پیشنهادات
در پایان این مقاله قصد داریم پیشنهاداتی به اصحاب فوتبال در ایران ارائه دهیم
• پیشنهاد اینجانب این است که تاکتیک های فوتبال و سبک بازی کشور ما به شیوه بازی ایتالیایی ها نزدیک تر شود این پیشنهاد نه از روی تفکرات فانتزی بلکه از روی مشاهدات است. مردم ایران ذاتا مردمی دارای استقامت بالا و قدرت بدنی بهتر نسبت به سایر مردم خاورمیانه هستند و این موضوع را می توان در فوتبال داخلی کشور که عمدتا درگیرانه و فیزیکی است می توان به وضوح مشاهده کرد.
• حمایت از مربیان داخلی و بومی افزایش پیدا کند حتی اگر آنها دانش کمتری نسبت به مربیان خارجی داشته باشند در رقابت های بین المللی و پس از رویارویی با مربیان خارجی کشور های دیگر می توانند بر دانش خود اضافه کرده و با تجربه تر شوند.
• تیم های برجسته کشور مانند پرسپولیس یا استقلال یا سپاهان و..... از تیم های پایه خود حمایت کنند و کمتر درآمد های خود را صرف بازیکنان خارجی کنند.
3.جمع بندی و نتیجه گیری
در کل می توان گفت فوتبال ایتالیا تاثیر بسیار عمیقی در فوتبال به ویژه در حوزه تاکتیک های دفاعی داشته و آنها همچنین با آریگو ساکی فوتبال مدرن را پایه گذاری نمودند پس جهان فوتبال چه در زمان کلاسیک و چه در زمان امروزی به آنها مدیون است. با توجه به متون ذکر شده تیم هایی که به دنبال نتیجه گرفتن هستند و یا به اصطلاح نتیجه گرا هستند می توانند از مربیان ایتالیایی استفاده کنند. راز موفقیت مربیان ایتالیایی نیز شیوه آموزش آنها در مدرسه کوورچیانو است.
4.فهرست منابع
https://www.tarafdari.com/node/1907858
https://www.tarafdari.com/%D8%AE%D8%...
https://www.ilna.news/%D8%A8%D8%AE%D...
http://bdoon.ir/%D8%A2%D9%86%D8%AC%D...
https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%...
https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%...
https://www.sarpoosh.com/football/fo...
https://theonsidee.com/%D8%AA%D9%81%...
گلادبال، داوید، 1399 چاپ سوم، دایرةالمعارف مصور فوتبال، تهران، نشر سایان
سایت رسمی فدراسیون فوتبال ایتالیا به نشانی www.figc.it قسمت تاریخچه (origins)
وب سایت رسمی باشگاه اینتر به نشانی www.inter.it قسمت تاریخچه بخش مربیان هلنیو هررا
سایت رسمی باشگاه آث میلان به نشانی www.acmilan.com قسمت تاریخچه
