اختصاصی طرفداری - طی سالیان اخیر در وبسایت طرفداری همواره سعی داشته ام تا علاوه بر انتشار یادداشت های فنی خود، تجربیات شخصی را که در دوره های مربی گری و آنالیز معتبر به دست آورده ام، در حد امکانی که قالب یادداشت اجازه می دهد، در اختیار خوانندگان و علاقه مندان قرار دهم. (اینجا و اینجا).
در یکی از آخرین دوره های مربی گری و آنالیز پیشرفته که کمپانی StatsBomb، یکی از سه کمپانی برتر ارائه و تحلیل داده های فنی پیشرفته، برگزار کرد، از داده فنی پیشرفته «OBV» یا (On-Ball Value) برای اولین بار رونمایی شد و بحث های زیادی پیرامون این داده فنی پیشرفته در آن دوره شکل گرفت. این کمپانی همچنین دو مقاله ضمیمه ای را نیز در همین رابطه طی ماه گذشته منتشر کرد تا توضیحات فنی تکمیلی بیشتری را در این مورد ارائه دهد. «OBV» داده فنی پیشرفته ای است که از این پس به بزرگ ترین باشگاه های دنیا توسط این کمپانی ارائه می شود و می توان روی آن تحلیل ها و آنالیزهای مختلفی را انجام داد. در این یادداشت فنی به طور مفصل درباره مطالب ارائه شده در این دوره پیشرفته صحبت خواهیم کرد و داده فنی پیشرفته «OBV» را که می تواند انقلابی در بحث آنالیز ایجاد کند، مورد بررسی قرار می دهیم.
پیش از این در یادداشت های فنی مختلف درباره داده های فنی پیشرفته توضیح داده ام. این روزها آمارهای آماتور در علم روز آنالیز فوتبال هیچ تاثیر و نقشی ندارند و جای خود را به داده های فنی پیشرفته داده اند. آمارهای آماتوری همچون تعداد شوت، تعداد پاس گل، تعداد تکل، تعداد قطع توپ و یا دفع توپ، همه و همه آمارهای بدون اهمیتی هستند که تنها میان هواداران فوتبال مطرح می شوند. در علم روز آنالیز و تحلیل داده ها، همه چیز در داده های فنی پیشرفته خلاصه می شود. نمونه هایی از یادداشت های فنی مفصل درباره این داده های فنی را می توانید اینجا، اینجا و یا اینجا مطالعه کنید.
اما داده فنی پیشرفته ای که برای اولین بار در دنیا توسط کمپانی StatsBomb ارائه شده، همان طور که اشاره کردم، «OBV» نام دارد. داده ای که می تواند انقلاب وسیعی در علم مربی گری و آنالیز در دنیا ایجاد کند و از این پس شاهد خواهیم بود که بزرگ ترین باشگاه های دنیا روی آن کار و مطالعه می کنند. این داده فنی پیشرفته با بررسی تک تک کنش های یک بازیکن در زمین مسابقه، به ما می گوید که هر تک کنش بازیکن مورد نظر تا چه اندازه توانسته تیمش را به سمت گل زدن و یا به سمت گل خوردن سوق دهد. این مسئله چگونه اندازه گیری می شود؟ با کمک داده فنی پیشرفته «xG». درباره «xG» اینجا به طور مفصل و ویژه توضیح داده ام. حالا «OBV» به ما می گوید که هر کنش یک بازیکن تا چه اندازه توانسته «xG» تیم را به طور مثبت و یا منفی ارتقاء و یا تنزل دهد. مقدار مورد نظر مطابق تعاریف گفته شده پیشین، میان 0 و 1 است و هر چه عدد به 1 نزدیک تر باشد، تیم به سمت احتمال گلزنی بیشتری سوق داده شده است و هر چه عدد از 0 کمتر و به منفی 1 نزدیک تر باشد، تیم به سمت احتمال گل خوردن بیشتری کشیده شده است.
به این ترتیب «OBV» با بررسی تک تک کنش های یک بازیکن (هر کنشی که تصورش را بکنید، از حمل توپ گرفته، تا یک پاس ساده نیم متری و ...) به ما می گوید که عملکرد بازیکن مورد نظر تا چه اندازه برای تیم مثبت واقع شده است. این مسئله هم به شکل کلی قابل محاسبه و بررسی است و هم به شکل مصداقی. به این معنی که ما می توانیم از طریق «OBV» به این مسئله برسیم که به عنوان مثال جک گریلیش تا چه اندازه توانسته از طریق حمل توپ، تیمش را به سمت احتمال گلزنی بیشتر سوق دهد. در ادامه به این نقطه باز خواهیم گشت.
حالا به یک مثال ساده در این مورد توجه کنید تا به طور صداقی ماجرا را درک کنید. مثالی که کمپانی StatsBomb در دوره برگزار شده اش برای مربیان و آنالیزورهای مختلف جهت معرفی «OBV» به طور مصداقی استفاده کرده بود، مربوط به گل محمد صلاح به وستهام در لیگ برتر فصل گذشته می شود. مثالی که به خوبی می تواند دید شما را درباره «OBV» باز کند.
به ترتیب و با استفاده از تصاویر، لحظه به لحظه به مرور گل دوم صلاح به وستهام و تمامی کنش هایی که بازیکنان لیورپول تا زمان رسیدن توپ به دروازه ثبت کرده اند، می پردازیم. تصویر اول مربوط به حمل توپ و ارسال پاس الکساندر آرنولد می شود. او توپ برگشتی از ضربه کرنر وستهام را صاحب می شود، چند لحظه ای توپ را حمل می کند و سپس پاس بلندی را به سمت چپ زمین ارسال می کند. آرنولد دو کنش را از خود ثبت کرده است: نخست حمل توپ و سپس ارسال پاس بلند. مقدار «OBV» حمل توپ چند لحظه ای آرنولد 0.001 بوده و پاس بلند موثر او به زمین وستهام مقدار 0.00906 «OBV» را به خود اختصاص داده است.
در ادامه پاس بلند آرنولد را شکیری بلافاصله با پاس بلند دیگری پاسخ می دهد. شکیری پاس بلند خوبی را به سمت مخالف زمین برای صلاح در موقعیتی خوب ارسال می کند. پاسی که مقدار «OBV» خوب 0.12638 را از خود ثبت کرده.
در ادامه محمد صلاح دو کنش از خود ثبت می کند. نخست کنترل توپ موثری که منجر به حمل توپی چند لحظه ای پیش از زدن ضربه می شود. حمل توپی که مقدار 0.05004 «OBV» را نشان می دهد. در نهایت او در مصاف با فابیانسکی ضربه نهایی را وارد می کند و همزمان با ثبت دومین کنش دروازه حریف را باز می کند. مقدار «OBV» کنش ضربه صلاح به سمت دروازه که در نهایت به گل نیز تبدیل می شود، 0.49294 است.
می بینیم که چگونه تک تک کنش های سه بازیکن لیورپول در زمان مالکیت توپی که به گل تبدیل شده، بررسی، آنالیز و مقدار دهی شده است. این کاری است که «OBV» به طور دقیق انجام می دهد. در طول 90 دقیقه هیچ کنشی همراه با توپ از دست نمی رود و کوچک ترین حرکات بازیکنان، حتی یک حمل توپ 1 ثانیه ای نیز مورد بررسی و تحلیل واقع می شود.
همین طور که اشاره کردم «OBV» نه تنها می تواند به طور کلی عملکرد یک بازیکن را در مجموع کنش های فنی در طول یک بازی، فصل و حتی چندین سال برای شما ترسیم کند، بلکه می تواند عملکرد هر بازیکن را در کنش های فنی خاص نیز به شما بگوید. به عنوان مثال به تصویر زیر دقت کنید که وضعیت تمامی بازیکنان حاضر در لیگ برتر انگلیس (فصل گذشته) را از لحاظ میزان «OBV» در هر 90 دقیقه در مجموع کنش ها نشان می دهد. این مجموع کنش ها یعنی هر آنچه که یک بازیکن همراه با توپ می تواند انجام دهد. جدول فوق العاده هیجان انگیز و قابل مطالعه است. (بازیکنان باید حداقل 1200 دقیقه بازی کرده باشند). جک گریلیش عملکرد فوق العاده ای را فصل گذشته در استون ویلا داشت و با اختلافی معنادار بهترین بازیکن لیگ برتر است. به این معنی که هیچ بازیکنی به اندازه گریلیش نتوانسته با توپ، حرکات مثبتی را انجام دهد و تیمش را بیشتر به سمت گلزنی سوق دهد. کوین دی بروین در رتبه دوم قرار دارد، الکساندر آرنولد سوم است و جالب است که بدانید خامس رودریگز رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است. بازیکنی که همواره نشان داده اگر در در دسترس باشد، از بهترین بازیکنان هر تیمی خواهد بود. محمد صلاح و ریاض محرز نیز رتبه های بعدی را به خود اختصاص داده اند.
حالا به یک نمونه استثنایی دیگر توجه کنید. برای اینکه بیشتر به ارزش پنهان بازیکنان دست پیدا کنید ما کنش های شوت به سمت دروازه، پاس گل و پاس کلیدی را از مجموع کنش های جدول بالا حذف می کنیم. یعنی بازیکنان را بدون توجه به این سه کنش از لحاظ مقدار «OBV» بررسی می کنیم. وضعیت فوق العاده هیجان انگیز است. می بینیم که در عین ناباوری، جک گریلیش همچنان با اختلاف معناداری در صدر قرار دارد. بازیکنی که نشان می دهد نقطه قوتش نه ضرباتش به سمت دروازه و نه پاس گل ها و خلق موقعیت هایش، بلکه اتفاقا حمل توپ های استثنایی اش در نقاط مختلف و فازهای مختلف بازی است. الکساندر آرنولد به رتبه دوم ارتقاء پیدا می کند و پس از او بازیکنانی مثل مت ریچی (مدافع نیوکاسل) و نیک پوپ (دروازه بان برنلی) قرار می گیرند. کوین دی بروین به رتبه پنجم رسیده و لوک آیلینگ (لیدزیونایتد) رتبه ششم را به خود اختصاص داده است. اینجا می بینیم که چگونه می توانیم با حذف و اضافه کردن و تخصصی کردن کنش های مختلف، به تصاویر و تحلیل های بهتری از بازیکنان مختلف دست پیدا کنیم.
به یک نمونه دیگر نیز دقت کنید که اتفاقا در یکی دیگر از دوره های آنالیز پیشرفته که توسط کمپانی StatsBomb برگزار شده بود، مدت زیادی به بحث روی آن پرداختیم. به نظر شما در لیگ برتر انگلیس کدام مدافعان میانی از بهترین پاسورها محسوب می شوند؟ آمارهای آماتور تعداد پاس و یا طول پاس را کنار بگذارید و به تصویر زیر دقت کنید. تصویری که میزان «OBV» از طریق کنش ارسال پاس را در فصل گذشته لیگ برتر انگلیس نشان می دهد. به این معنی که کدام مدافعان میانی توانسته اند با ارسال پاس های موثر، مثبت و رو به جلو، احتمال گلزنی تیمشان را در حین مالکیت توپ افزایش دهند. تیاگو سیلوا، مدافع میانی توانای چلسی رتبه اول را به خود اختصاص داده است. فابین شار، مدافع میانی نیوکاسل، در رتبه دوم قرار گرفته و آیمریک لاپورته از سیتی سوم است. کانر کودی، مدافع میانی ولوز چهارم، آنتونیو رودیگر پنجم و جانی اوانز نیز ششم است. بسیار هیجان انگیز است که چگونه شما می توانید از طریق مطالعه و تحلیل «OBV» به ریزترین توانایی های بازیکنان مختلف دست پیدا کنید.
همان طور که اشاره شد، «OBV» داده فنی پیشرفته نوظهوری است که تا به امروز در یک دوره آنالیز معرفی شده و دو مقاله فنی ضمیمه ای نیز درباره آن منتشر شده است. کمپانی StatsBomb با گذشت زمان اطلاعات و تحلیل های هیجان انگیزتری را از این داده فنی پیشرفته ارائه می دهد. تحلیل هایی که به طور خاص و مصداقی در اختیار تیم فنی بزرگ ترین باشگاه های دنیا نیز قرار خواهد گرفت و می تواند تحول قابل توجهی در علم آنالیز روز فوتبال ایجاد کند.
