نشریه The Athletic برای نخستین بار کریس ودرسپون را به عنوان نویسنده‌ای اختصاصی در حوزه مالی فوتبال منصوب کرده است. کریس یک حسابدار خبره است که با تکیه بر تخصص حرفه‌ای خود، با نام مستعار "حسابدار"، به بررسی پشت‌پرده‌های مالی دنیای فوتبال خواهد پرداخت. او این هفته کار خود را با مجموعه‌ای از تحلیل‌ها درباره سلامت مالی برخی از بزرگ‌ترین باشگاه‌های لیگ برتر آغاز کرده است.
در مقالات قبل به بررسی وضعیت مالی آرسنال و منچستر یونایتد پرداختیم. در این مقاله به بررسی وضعیت مالی لیورپول خواهیم پرداخت.
________________________________________________________________________________________________________________
در ابتدای ماه مارس، لیورپول با هدایت آرنه اسلات در اوج بود. کمتر از دو هفته پیش، فصل نخست اسلات در آنفیلد در مسیر تبدیل شدن به یکی از درخشان‌ترین فصول تاریخ باشگاه قرار داشت. قهرمانی لیگ برتر تقریباً قطعی به نظر می‌رسید، فینال جام اتحادیه (کارابائو کاپ) در پیش بود، و در لیگ قهرمانان هم، پس از صدرنشینی در مرحله جدید لیگ‌محور، همه‌چیز به نفع لیورپول پیش می‌رفت.
اما حالا، اوضاع کاملاً تغییر کرده است. تنها طی شش روز، فصل پُرافتخار لیورپول فرو ریخته. از تیمی مقتدر در شش ماه نخست تحت هدایت مربی هلندی، حالا اسلات تنها شانس قهرمانی در لیگ برتر را حفظ کرده است، هرچند برای از دست دادن آن هم، باید فاجعه‌ای رخ دهد.
جام اتحادیه و لیگ قهرمانان از دست رفته‌اند. شکست مقابل نیوکاسل و پاری سن ژرمن برای هواداران دردناک بود، اما ابعاد مالی این دو شکست کاملاً متفاوت‌اند.
نمایش ضعیف در ومبلی و شکست در فینال جام اتحادیه، بیشتر از نظر حیثیتی برای لیورپول گران تمام شد؛ چراکه حتی تیم قهرمان نیز درآمد ناچیزی از این رقابت‌ها کسب می‌کند.
اما حذف از لیگ قهرمانان مقابل PSG، باشگاه را از درآمدی قابل‌توجه محروم کرد. قهرمانی در لیگ قهرمانان جدید می‌توانست برای لیورپول ۵۲.۵ میلیون یورو (۴۴ میلیون پوند / ۵۷ میلیون دلار) درآمد اضافه ایجاد کند و در صورت قهرمانی در سوپرجام اروپا، ۵ میلیون یوروی دیگر نیز ممکن بود به آن اضافه شود.
با این حال، لیورپول از این رقابت‌ها حدود ۱۰۰ میلیون یورو درآمد کسب کرده که نشان می‌دهد لیگ قهرمانان همچنان چقدر درآمدزاست. با وجود ناکامی‌های اخیر، این فصل همچنان می‌تواند رکوردی جدید از نظر درآمدزایی برای باشگاه ثبت کند، درست مثل فصل گذشته.
در فصل ۲۴–۲۰۲۳، لیورپول با وجود حضور در لیگ اروپا، درآمدی معادل ۶۱۳.۸ میلیون پوند ثبت کرد — افزایشی ۲۰ میلیون پوندی (۳ درصدی) نسبت به سال پیش. این در حالی‌ست که درآمد پخش تلویزیونی به دلیل غیبت در لیگ قهرمانان، ۳۷.۹ میلیون پوند (۱۶ درصد) کاهش یافت.
این افت بخشی از طریق افزایش درآمد روز مسابقه جبران شد، چرا که گسترش سکوهای سمت آنفیلد رود (Anfield Road End) اواسط فصل به پایان رسید. باشگاه همچنین به دلیل تأخیر در تکمیل پروژه، ۸.۶ میلیون پوند غرامت بابت درآمد از دست‌رفته دریافت کرد.
برای نخستین بار، لیورپول از محل فروش بلیت‌ها بیش از ۱۰۰ میلیون پوند درآمد کسب کرد و با این کار، به جمع باشگاه‌های منچستریونایتد، آرسنال و تاتنهام پیوست که پیش‌تر از این مرز عبور کرده بودند.
عامل مهم‌تری که به رشد درآمد کلی کمک کرد، درآمد تجاری باشگاه بود. لیورپول در این بخش رقم بی‌سابقه ۳۰۸.۴ میلیون پوند ثبت کرد، افزایشی ۱۳ درصدی نسبت به فصل ۲۳–۲۰۲۲.
در پنج فصل گذشته، درآمدهای تجاری باشگاه ۴۲ درصد رشد کرده‌اند، و نشانه‌هایی از رشد بیشتر نیز در راه است؛ به‌ویژه با قرارداد جدید تأمین لباس با آدیداس که از آگوست ۲۰۲۵ آغاز می‌شود و پیش‌بینی می‌شود درآمدی بیشتر از قرارداد فعلی با نایک به همراه داشته باشد.
با وجود لغزش‌های اخیر، تیم اسلات در بیشتر بخش‌های این فصل عملکردی چشمگیر داشته است.
گزارش مالی فصل ۲۴–۲۰۲۳ — که اخیراً منتشر شده — نشان می‌دهد زیرساختی قدرتمند برای او فراهم شده است.
باشگاه در این فصل تنها ۰.۱ میلیون پوند هزینه خالص برای نقل‌وانتقالات داشته، و ترکیب تیم تا حد زیادی مشابه ترکیب تحت هدایت یورگن کلوپ باقی مانده است.
در مورد کلوپ، گزارش مالی تأیید کرد که او و کادر فنی‌اش بابت خدمات سالیان گذشته، به‌طور کامل از قراردادشان تسویه حساب شدند، با رقمی معادل ۹.۶ میلیون پوند.
این موضوع بخشی از افزایش ۱۳.۲ میلیون پوندی دستمزدها در فصلی که لیورپول در لیگ قهرمانان حضور نداشت را توضیح می‌دهد. با این حال، باید به این واقعیت هم اشاره کرد که باشگاه در سال گذشته، زیان پیش از مالیات معادل ۵۷.۱ میلیون پوند ثبت کرده، بدترین نتیجه مالی تاریخ باشگاه، و افتی قابل‌توجه در مقایسه با ۲۰۶.۶ میلیون پوند سود ثبت‌شده بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹.
گروه فن‌وی (FSG) زمانی مالکیت لیورپول را در دست گرفت که باشگاه در یکی از تاریک‌ترین دوره‌های خود قرار داشت. تملک باشگاه توسط FSG در اکتبر ۲۰۱۰، آن‌ها را صاحب تیمی کرد که در شرایط بحرانی به سر می‌برد، موضوعی که حالا شاید فراموش شده باشد، اما آن روزها بسیار واقعی و نگران‌کننده بود.
در حالی که خانواده گلیزر پیش‌تر چهره نمادین خریدهای اهرمی (leveraged buyouts) در فوتبال انگلستان شده بودند، خیلی زود افرادی پیدا شدند که خواستار تقلید از این الگو بودند.
در فوریه ۲۰۰۷، تام هیکس و جورج ژیلت لیورپول را با استفاده از همان الگوی خریدی که در سال ۲۰۰۵ در اولدترافورد اجرا شده بود، تصاحب کردند، اما تأثیر ویرانگر این مدل در لیورپول، با سرعت بسیار بیشتری آشکار شد. تنها سه سال پس از ورود هیکس و ژیلت به آنفیلد، لیورپول به‌طور مستقیم مسئول پرداخت ۳۷۸.۴ میلیون پوند بدهی بود:
۲۳۴ میلیون پوند از این بدهی‌ها باید فوراً به بانک‌ها پرداخت می‌شد، آن هم با نرخ بهره‌های سنگین؛ باقی‌مانده‌ی بدهی نیز به شرکت هلدینگی مستقر در جزایر کیمن تعلق داشت.
باشگاه مجبور بود سالانه ۲۹.۸ میلیون پوند بهره نقدی پرداخت کند، رقمی معادل ۱۶ درصد از کل درآمد سالانه لیورپول در آن زمان. همین هزینه‌های بهره، نقش مهمی در ثبت زیان بی‌سابقه‌ی ۵۴.۹ میلیون پوندی ایفا کرد. در آن مقطع، حسابرسان باشگاه نسبت به توان بقا و ادامه فعالیت لیورپول هشدار داده بودند، هواداران در حالت شورش بودند، و در نهایت، حکم دادگاه عالی بریتانیا لازم بود تا باشگاه از چنگ دو مالک آمریکایی خارج شود.
خریدار نهایی، همان‌طور که می‌دانیم، گروه فن‌وی (FSG) بود. این گروه با پرداخت ۲۳۰.۴ میلیون پوند، باشگاهی از لیگ برتر انگلستان را به سبد سرمایه‌گذاری ورزشی خود اضافه کرد.
با اینکه ابتدای مسیر همراه با چالش بود لیورپول در سه فصل نخست حضور FSG، در مجموع ۱۳۹.۶ میلیون پوند زیان ثبت کرد و در جدول لیگ بین رتبه‌های ششم تا هشتم در نوسان بود اما در ادامه، گروه فن‌وی توانستند باشگاهی بحران‌زده را به نهادی پایدار و موفق تبدیل کنند.
گرچه فصل گذشته بدترین نتیجه مالی پیش از مالیات در تاریخ باشگاه به ثبت رسید، اما در مجموع دوران مدیریت FSG، باشگاه تقریباً در نقطه سر به‌سر قرار دارد.
حتی با وجود آن زیان سنگین، لیورپول در یک دهه گذشته همچنان سودآورترین باشگاه انگلستان باقی مانده است. از فصل ۲۰۱۵–۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴–۲۰۲۳، لیورپول مجموعاً ۱۳۶.۲ میلیون پوند سود پیش از مالیات به ثبت رسانده است، رقمی که در هیچ باشگاه دیگری بی‌رقیب است. تنها باشگاهی که به این عدد نزدیک شده، منچسترسیتی با ۱۲۶.۴ میلیون پوند سود است. لیورپول در این زمینه کاملاً برخلاف روند کلی فوتبال انگلیس حرکت کرده است: در همین بازه زمانی، فقط هفت باشگاه دیگر در لیگ برتر یا چمپیونشیپ سودآور بوده‌اند.
ممکن است عجیب به نظر برسد که یک کسب‌و‌کار با زیانی نزدیک به ۶۰ میلیون پوند، «در وضعیت خوب» توصیف شود، اما لیورپول، حداقل در زمینه فوتبال، واقعاً چنین وضعیتی دارد.
زیان فصل گذشته تحت‌تأثیر چند عامل مهم قرار گرفت: عدم حضور در لیگ قهرمانان اروپا، پرداخت کامل قرارداد یورگن کلوپ و کادر فنی‌اش، کاهش درآمد از محل فروش بازیکنان (که پیش‌بینی می‌شود در فصل جاری جبران شود)، و هزینه‌های استهلاک بازیکنان (که با توجه به فعالیت محدود نقل‌وانتقالاتی در تابستان گذشته، احتمالاً ثابت می‌ماند یا کاهش می‌یابد).
علاوه بر افت درآمد پخش، بزرگ‌ترین عامل افزایش زیان لیورپول، هزینه‌های غیرپرسنلی بود:
۲۹.۲ میلیون پوند هزینه‌های غیرحقوقی (بدون احتساب استهلاک) — که نتیجه مستقیم افزایش فعالیت‌های تجاری، میزبانی در استادیومی بزرگ‌تر، و فشارهای عمومی ناشی از تورم است.
البته این هزینه‌ها امسال هم باقی خواهند ماند، اما رشد درآمد باشگاه آن‌ها را تا حد زیادی جبران خواهد کرد. از منظر قوانین سود و پایداری لیگ برتر (PSR)، لیورپول فصل گذشته با هیچ مشکلی مواجه نبود، حتی با وجود زیان بزرگ.
زیان پیش از مالیات لیورپول در چرخه سه‌ساله PSR، معادل ۵۸.۶ میلیون پوند بود یعنی ۴۳.۶ میلیون پوند بیش از حد مجاز ۱۵ میلیون پوندی. این حد مجاز پایین‌تر از سقف کلی ۱۰۵ میلیون پوندی لیگ برتر است، چون گروه مالک باشگاه (FSG) در سال‌های اخیر سرمایه جدیدی به باشگاه تزریق نکرده‌اند.
اما با در نظر گرفتن کسرهای مجاز، لیورپول همچنان فاصله زیادی با نقض PSR دارد: تنها استهلاک دارایی‌ها، ۳۹.۲ میلیون پوند از زیان سه‌ساله را تشکیل داده است که با حذف آن، باشگاه تقریباً به حد ۱۵ میلیون پوندی بازمی‌گردد.
براساس محاسبات تخمینی The Athletic، پس از اعمال کسرهای مجاز، لیورپول در فصل ۲۴–۲۰۲۳ حدود ۷۳ میلیون پوند فضای مالی آزاد نسبت به سقف PSR داشته است. برای فصل جاری هم شرایط مطمئنی دارند.
از آن‌جا که سال مالی سوم چرخه PSR هنوز کامل نشده، محاسبات بر اساس تخمین هستند — اما برآوردها نشان می‌دهند لیورپول می‌تواند تا سقف ۷۵ میلیون پوند زیان کند و همچنان با PSR مطابقت داشته باشد.
در واقع، احتمال اینکه لیورپول در فصل ۲۵–۲۰۲۴ سود خوبی ثبت کند، بسیار بیشتر است. در مورد قوانین PSR یوفا نیز، لیورپول مشکلی نخواهد داشت.
مقررات یوفا سخت‌گیرانه‌ترند — هم از نظر محدودیت زیان، و هم از نظر نسبت هزینه‌های تیم به درآمد. اما شرایط لیورپول به اندازه‌ای مناسب است که نیازی به بررسی عمیق ندارد. برای درک تقریبی، طبق قانون نسبت هزینه اسکواد (SCR) که یوفا اعمال می‌کند: در فصل گذشته، نسبت هزینه‌های تیم لیورپول حدود ۶۱٪ بود؛ و برای فصل جاری، این نسبت به ۵۳٪ کاهش می‌یابد.
در هر دو حالت، لیورپول کاملاً زیر سقف مجاز یوفا (۹۰٪ در سال قبل، ۸۰٪ در سال جاری) قرار دارد.
________________________________________________________________________________________________________________
افزایش چشمگیر درآمدهای تجاری
در فصل گذشته، لیورپول با درآمد ۶۱۳.۸ میلیون پوندی، رکورد جدیدی در تاریخ باشگاه ثبت کرد و رشد درآمد تجاری، عامل کلیدی این دستاورد بود. برای نخستین بار، درآمد تجاری بیش از نیمی از کل درآمد باشگاه را تشکیل داده است.
نکته مهم‌تر اینکه، درآمد تجاری لیورپول اکنون دومین درآمد برتر فوتبال انگلستان است، تنها پشت سر منچسترسیتی.
آنچه این موفقیت را چشمگیرتر می‌کند: درآمد تجاری لیورپول با رقم ۳۰۸.۴ میلیون پوند، از منچستریونایتد پیشی گرفته است، اتفاقی که هرگز در دوران لیگ برتر (Premier League Era) سابقه نداشت.
فقط تا فصل ۲۰۱۶–۲۰۱۵، درآمد تجاری منچستریونایتد ۱۵۳ میلیون پوند بیشتر از لیورپول بود. بنابراین، پیشرفت لیورپول در این زمینه کاملاً چشمگیر و ساختاریافته بوده است.
این رشد حتی در حالی رخ داد که یونایتد در لیگ قهرمانان اروپا بازی می‌کرد و آنفیلد تنها میزبان مسابقات لیگ اروپا بود، واقعیتی که شاید بیانگر نگاه بلندمدت اسپانسرها به مسیر رشد دو باشگاه باشد.
درآمد تجاری لیورپول از قراردادهای بزرگ متعددی حاصل شده است. مهم‌ترین آن‌ها، قرارداد تأمین لباس با نایک است که در تاریخ ۳۱ ژوئیه سال جاری پایان می‌یابد.
قرارداد نایک تنها پایه‌ای ۳۰ میلیون پوند در سال تضمین می‌کرد، اما با افزودن مزایایی نظیر ۲۰٪ حق امتیاز خالص از فروش محصولات باشگاه، درآمد نهایی لیورپول از این قرارداد به بیش از ۶۰ میلیون پوند در سال رسید.
قرارداد جدید با آدیداس که از فصل آینده آغاز می‌شود، طبق برآوردها، درآمد بیشتری ایجاد خواهد کرد، هرچند به‌دلیل ماهیّت مشوق‌محور (incentivised) این قرارداد، مبالغ پرداختی می‌تواند بسته به عملکرد ورزشی و فروش جهانی متغیر باشد.
سایر قراردادهای مهم تجاری که پشت رقم کلان درآمد لیورپول قرار دارند شامل موارد زیر هستند:
اسپانسر پیراهن اصلی: Standard Chartered ( سالانه ۵۰ میلیون پوند)، حق نام مرکز تمرینی و اسپانسر لباس تمرین Axa ( ۲۰ میلیون پوند در سال اخیراً با نرخی بالاتر تمدید شده)، اسپانسر آستین پیراهنExpedia ( ۱۵ میلیون پوند در سال)
در فصل ۲۰۲۴–۲۰۲۳، لیورپول قراردادهای جدیدی نیز با شرکت‌های زیر امضا کرد: UPS ، Orion Innovation ، Google ،Peloton . مجموع درآمد حاصل از این همکاری‌ها، بیش از ۴۵ میلیون پوند در سال تخمین زده می‌شود.
این موارد در کنار شرکای تجاری دیرینه‌ای چون Carlsberg، EA Sports و Nivea قرار گرفته‌اند.
در فصل ۲۰۲۵–۲۰۲۴ نیز، لیورپول با برندهای زیر قرارداد همکاری امضا کرده است: Engelbert Strauss ، Husqvarna ، Japan Airlines ، Visit Maldives
________________________________________________________________________________________________________________
افزایش دستمزدها – اما هزینه نقل‌وانتقالات پایین‌تر از رقبا باقی مانده است
وقتی شرکت Deloitte در اواخر ژانویه، نسخه سالانه‌ی گزارش «Football Money League» را منتشر کرد، بسیاری از هواداران لیورپول از دیدن اینکه مجموع دستمزد سالانه باشگاه افزایش یافته است، شگفت‌زده شدند آن‌هم در حالی‌که تیم در یک رقابت اروپایی سطح پایین‌تر بازی می‌کرد و چندین بازیکن پردرآمد در تابستان گذشته از تیم جدا شده بودند. در لیگ برتر، تنها منچسترسیتی دستمزد بیشتری نسبت به لیورپول پرداخت کرده بود.
انتشار گزارش مالی باشگاه، به توضیح این افزایش کمک کرد؛ پرداخت تسویه حساب به یورگن کلوپ و کادرش در قالب همین عدد دستمزدها آمده است، اما حتی بدون در نظر گرفتن آن، دستمزدهای لیورپول همچنان ۳.۶ میلیون پوند افزایش یافته‌اند.
عامل اصلی این افزایش، صعود مجدد باشگاه به لیگ قهرمانان اروپا در فصل ۲۴–۲۰۲۳ بود؛ یعنی پاداش‌های مربوط به صعود، در حساب‌های فصل گذشته منظور شده‌اند.
لیورپول همچنین یکی از بزرگ‌ترین کارفرمایان فوتبال انگلستان است. تا پایان فصل گذشته، تنها منچستریونایتد تعداد کارکنان اداری بیشتری نسبت به لیورپول داشت و این در حالی‌ست که یونایتد اکنون در حال کاهش قابل توجه نیروی انسانی خود است.در فصل گذشته، لیورپول به‌طور متوسط ۷۸۲ نفر نیروی اداری استخدام کرده بود: فقط ۳۰ نفر کمتر از یونایتد و ۲۱٪ بیشتر از چلسی (۶۴۶ نفر) که در رتبه بعدی قرار دارد.
لیورپول جزئیات دستمزد بازیکنان را به‌صورت جداگانه منتشر نمی‌کند، و یوفا نیز دیگر در گزارش‌های خود این اطلاعات را منتشر نمی‌کند. اما بر اساس داده‌های قبلی، حقوق کارکنان غیرورزشی لیورپول بین ۲۱ تا ۲۲ درصد از کل دستمزدها را تشکیل می‌دهد.
در فصل ۲۳–۲۰۲۲، این رقم حدود ۱۰۹ میلیون پوند برآورد شده که خیلی از رقم تخمینی یونایتد (۱۱۵ میلیون پوند) دور نیست.
هم لیورپول و هم یونایتد، بیش از ۲۰۰۰ نفر نیروی روز مسابقه (Matchday Staff) استخدام می‌کنند و هزینه این افراد نیز در همین بخش دستمزدهای غیرورزشی ثبت می‌شود. در حالی‌که تعداد کارکنان اداری لیورپول تنها ۱۲ نفر نسبت به فصل قبل افزایش یافته،
ابعاد باشگاه به‌قدری بزرگ است که حتی دستمزد کارکنان غیرورزشی آن از کل دستمزد بسیاری از باشگاه‌های لیگ برتر یا چمپیونشیپ هم بیشتر است. به همین دلیل، تغییر در هزینه‌های دستمزد در باشگاه‌هایی با این مقیاس، لزومأ فقط به جذب یا فروش بازیکن محدود نمی‌شود.
با وجود پرداخت بالای دستمزد، لیورپول در یک زمینه کاملاً محتاط عمل کرده: هزینه نقل‌وانتقالات.
هزینه استهلاک بازیکنان (Amortisation) — یعنی هزینه انتقال بازیکنان که طی مدت قرارداد در حساب‌ها ثبت می‌شود — در فصل گذشته برای لیورپول ۱۱۴.۵ میلیون پوند بود. اگرچه این رقم بالاترین عدد در تاریخ باشگاه است، اما هنوز فاصله زیادی با سایر رقبا دارد.لیورپول از این نظر پنجمین باشگاه لیگ برتر است، اما فاصله با تیم چهارم یعنی منچسترسیتی بیش از ۵۰ میلیون پوند است (سیتی: ۱۶۵.۱ میلیون پوند).
در سوی دیگر، چلسی با فعالیت شدید نقل‌وانتقالاتی خود، استهلاکی معادل ۲۰۳.۳ میلیون پوند در فصل ۲۳–۲۰۲۲ داشته — تقریباً دو برابر لیورپول.
نکته جالب اینکه:
هزینه استهلاک بازیکنان لیورپول از فصل ۲۰۱۹–۲۰۱۸ فقط ۲.۷ میلیون پوند (۲٪) افزایش یافته است که پایین‌ترین رشد در بین تیم‌های Big Six لیگ برتر است.
در واقع، این یکی از پایین‌ترین رشدها در کل لیگ برتر طی شش سال گذشته به شمار می‌آید و تنها باشگاه‌هایی مثل اورتون و کریستال پالاس در این مدت، استهلاک بازیکنان خود را کاهش داده‌اند.
هزینه نقل‌وانتقالات لیورپول در سال‌های اخیر کمتر از رقبای اصلی داخلی بوده است. در پنج فصل گذشته، لیورپول:
در مجموع ۵۶۲ میلیون پوند هزینه ناخالص (Gross Spend) برای جذب بازیکن داشته، و ۳۷۶.۳ میلیون پوند هزینه خالص (Net Spend) پرداخت کرده است.
این ارقام تنها هفتمین رتبه در بین باشگاه‌های انگلیسی را به خود اختصاص می‌دهند پایین‌تر از تمام رقبای «بیگ سیکس» (Big Six) و همچنین نیوکاسل یونایتد.
با انتشار صورت‌های مالی استون ویلا برای فصل ۲۴–۲۰۲۳، لیورپول حتی ممکن است به رتبه هشتم سقوط کند. این سطح نسبتاً پایین از هزینه‌کرد در نقل‌وانتقالات، توضیح می‌دهد چرا هزینه‌های استهلاک بازیکنان در لیورپول بسیار کندتر از سایر باشگاه‌ها رشد کرده‌اند. در عوض، همان‌طور که دیدیم، لیورپول یکی از بالاترین پرداخت‌کنندگان دستمزد در سال‌های اخیر بوده چرا که استراتژی آن‌ها حفظ بازیکنان کلیدی برای مدت‌زمان طولانی بوده است.
ارزش اسکواد فعلی لیورپول، تا تاریخ ۳۱ می ۲۰۲۴، معادل ۷۴۹.۴ میلیون پوند است.این عدد هفتمین بیشترین هزینه اسکواد در فوتبال اروپا و پنجمین در لیگ برتر انگلستان به شمار می‌رود
لیورپول از نظر هزینه ساخت تیم، پشت سر چلسی، دو باشگاه منچستری، و آرسنال قرار دارد. فاصله با چهار تیم بالای جدول از نظر هزینه اسکواد قابل‌توجه است: تا پایان ماه می ۲۰۲۴، ساخت تیم آرسنال ۱۳۳ میلیون پوند بیشتر از لیورپول هزینه برداشته است.
جالب‌تر اینکه، هزینه اسکواد لیورپول در فصل گذشته کاهش یافت با وجود اینکه باشگاه ۱۹۴.۵ میلیون پوند برای خرید بازیکنان جدید خرج کرد.علت این کاهش، ترک بازیکنانی بود که در مجموع ۲۳۲.۲ میلیون پوند هزینه روی دست باشگاه گذاشته بودند —
از جمله: نبی کیتا، فابینیو، الکس اوکسلید-چمبرلین، روبرتو فیرمینو و جردن هندرسون
تیم فعلی لیورپول، در مسیر تبدیل شدن به ارزان‌ترین قهرمان لیگ برتر از زمان قهرمانی فصل ۲۰–۲۰۱۹ این باشگاه قرار دارد. قهرمان احتمالی این فصل، حدود ۳۵۰ میلیون پوند (معادل ۳۲٪) ارزان‌تر از تیمی است که سال گذشته چهارمین قهرمانی پیاپی را برای منچسترسیتی به ارمغان آورد.
مبلغ ۱۹۴.۵ میلیون پوندی که لیورپول در فصل ۲۴–۲۰۲۳ برای خرید بازیکنان جدید و تمدید قراردادها هزینه کرد — که بخش عمده‌ی آن صرف جذب دومینیک سوبوسلای، الکسیس مک‌آلیستر، رایان گراونبرخ و واتارو اندو شد — اگرچه رکورد هزینه‌کرد فصلی باشگاه نبود، اما از نظر نقدینگی پرداختی، رکورد جدیدی ثبت شد.
مجموع نقدینگی پرداخت‌شده لیورپول برای خرید بازیکن در آن فصل ۱۸۱.۶ میلیون پوند بود، در حالی‌که باشگاه فقط ۴۹.۱ میلیون پوند از فروش بازیکنان نقداً بازگرداند. در نتیجه، هزینه خالص نقدی (Net Cash Spend) در نقل‌وانتقالات فصل گذشته به ۱۳۲.۵ میلیون پوند رسید که رکورد جدیدی در تاریخ باشگاه به‌حساب می‌آید، و با فاصله‌ای قابل‌توجه، رکورد قبلی یعنی ۸۹.۵ میلیون پوند در فصل ۲۰–۲۰۱۹ را پشت سر گذاشت.
در همین راستا، لیورپول در معاملات نقل‌وانتقالاتی خود، بسیار کمتر از سایر رقبا از روش پرداخت اقساطی استفاده می‌کند. تا پایان سال ۲۰۲۴، بدهی خالص لیورپول بابت خرید بازیکنان تنها ۶۹.۹ میلیون پوند بوده است کمتر از ۱۱ باشگاه دیگر در لیگ برتر.
در مقایسه، برخی از رقبای اصلی «بیگ سیکس» بدهی‌های سنگینی بابت انتقالات دارند:
منچستریونایتد: ۳۰۰.۱ میلیون پوند (تا دسامبر ۲۰۲۴)
تاتنهام: ۲۶۸.۷ میلیون پوند (تا ژوئن ۲۰۲۳)
آرسنال: ۲۲۹.۳ میلیون پوند (تا مه ۲۰۲۴)
چلسی نیز، با وجود عدم افشای جزئیات، تقریباً به‌طور قطع بالاتر از این ارقام قرار دارد.
عدد پایین لیورپول در این بخش، به باشگاه اجازه می‌دهد نقدینگی بیشتری برای فعالیت‌های آتی در بازار نقل‌وانتقالات در اختیار داشته باشد، چرا که با اقساط معوق سنگین از قراردادهای گذشته دست‌وپنجه نرم نمی‌کند. و اما نکته‌ای مهم درباره فروش بازیکنان: توانایی لیورپول در فروش نیز جای بحث دارد.
فروش تاریخی فیلیپه کوتینیو به بارسلونا در ژانویه ۲۰۱۸ را می‌توان موفق‌ترین معامله تاریخ باشگاه دانست فروشی که سلسله‌ای از اتفاقات را رقم زد که منجر به قهرمانی‌های داخلی و اروپایی شد. اما سود نجومی حاصل از فروش کوتینیو، آمار کلی فروش لیورپول را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و شاید مانع دیده شدن ضعف ساختاری باشگاه در کسب ارزش واقعی از بازار نقل‌وانتقالات شده باشد.
در یک دهه گذشته، لیورپول ۴۵۳.۹ میلیون پوند از فروش بازیکنان سود کسب کرده که تنها چلسی (۷۵۵.۴ میلیون پوند، ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳) و منچسترسیتی (۵۸۳.۷ میلیون پوند، ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴) عملکرد بهتری داشته‌اند.
اما اگر بازه زمانی را به پنج فصل اخیر محدود کنیم، داستان کاملاً فرق می‌کند: از آغاز فصل ۲۰–۲۰۱۹، سود لیورپول از فروش بازیکن تنها ۱۵۰.۱ میلیون پوند بوده — عددی که ۹ باشگاه انگلیسی دیگر از آن پیشی گرفته‌اند. بخشی از این روند نتیجه یک انتخاب آگاهانه بوده — چرا که باشگاه ترجیح داده ستاره‌های خود را حفظ کند.
اما این موضوع، اکنون به یکی از نقاط ضعف بالقوه باشگاه تبدیل شده. هیچ‌کس بهتر از ترنت الکساندر-آرنولد این واقعیت را نمایان نمی‌کند:
باشگاه در آستانه از دست دادن او به‌صورت رایگان در تابستان پیش‌روست. آرنولد تنها ۲۶ سال سن دارد و در ابتدای همین فصل، با وجود اینکه کمتر از یک سال از قراردادش باقی مانده بود، ۷۵ میلیون پوند ارزش‌گذاری می‌شد.
________________________________________________________________________________________________________________
سرمایه‌گذاری قابل‌توجه برای آینده بلندمدت
در فصل گذشته، لیورپول ۵۶ میلیون پوند در پروژه‌های سرمایه‌ای هزینه کرد که عمدتاً شامل تکمیل توسعه سکوهای آنفیلد رود اند (Anfield Road End) و خرید مجدد زمین تمرینی قدیمی باشگاه، مل‌وود (Melwood) بود. هدف از خرید مجدد مل‌وود این است که از آن به‌عنوان محل تمرین تیم اول زنان و آکادمی استفاده شود.
این رقم، سومین هزینه سرمایه‌ای بزرگ در بین باشگاه‌های لیگ برتر طبق آخرین صورت‌های مالی منتشرشده است فقط پس از:
اورتون (ساخت ورزشگاه جدید در Bramley-Moore Dock) و منچسترسیتی (توسعه ورزشگاه اتحاد و محوطه اطراف آن)
نکته مهم‌تر اینکه، هزینه کل پروژه‌های سرمایه‌ای لیورپول در دهه گذشته به ۳۶۸.۴ میلیون پوند رسیده است. برای مقایسه، این بالاترین رقم ثبت‌شده بین تمام باشگاه‌های انگلیسی است که در این مدت، ورزشگاه جدیدی نساخته‌اند. تنها دو باشگاه بیشتر از لیورپول در پروژه‌های سرمایه‌ای هزینه کرده‌اند:
تاتنهام هاتسپر (به‌خاطر ساخت استادیوم جدیدشان) و اورتون
هزینه‌های سرمایه‌ای لیورپول، بیش از ۱۰۰ میلیون پوند بیشتر از منچسترسیتی بوده است البته انتظار می‌رود سیتی در فصل جاری با پروژه‌های توسعه ورزشگاه اتحاد، این فاصله را کاهش دهد. این رقم همچنین بیش از ۲۰۰ میلیون پوند بیشتر از هر یک از باشگاه‌های منچستریونایتد، آرسنال و چلسی بوده است. بخش بزرگی از این سرمایه‌گذاری‌ها، صرف نوسازی و گسترش آنفیلد شده‌اند. در نتیجه، ظرفیت فعلی آنفیلد به ۶۱,۲۷۶ نفر رسیده است بیش از ۱۶,۰۰۰ نفر بیشتر از ۱۰ سال پیش.
________________________________________________________________________________________________________________
پایداری مالی: ستون اصلی استراتژی گروه فن‌وی (FSG)
با توجه به هزینه سنگین لیورپول در پروژه‌های عمرانی طی فصل گذشته و همچنین پرداخت نقدی بالا برای خرید بازیکن — در حالی که موجودی نقدی باشگاه در پایان می ۲۰۲۳ تنها ۳.۴ میلیون پوند بود — یک سؤال کاملاً واضح مطرح می‌شود:
لیورپول چطور منابع لازم برای پرداخت این هزینه‌ها را تأمین کرد؟
در وهله اول، لیورپول همچنان یکی از باشگاه‌های قدرتمند از نظر تولید نقدینگی عملیاتی است. در فصل گذشته، جریان نقدی ورودی از عملیات باشگاه (یعنی پیش از هزینه‌های نقل‌وانتقالات و پروژه‌های سرمایه‌ای)، ۸۳.۷ میلیون پوند ثبت شد. این رقم خوب است، اما در عین حال نشان‌دهنده تأثیر منفی غیبت از لیگ قهرمانان اروپا نیز هست.
به‌جز فصل کرونایی ۲۱–۲۰۲۰، این کمترین میزان تولید نقدینگی عملیاتی باشگاه از سال ۲۰۱۷ به بعد بوده است در حالی‌که سایر باشگاه‌های «بیگ سیکس» (به‌جز منچسترسیتی که صورت جریان نقدی منتشر نمی‌کند)،
در گزارش‌های مالی اخیر خود همگی بیش از ۱۰۰ میلیون پوند جریان نقدی عملیاتی ثبت کرده‌اند.هرچند ۸۳.۷ میلیون پوند رقم قابل توجهی‌ست، اما در کنار موجودی نقد پایین باشگاه، به‌هیچ‌وجه برای پوشش کل هزینه‌های نقل‌وانتقالاتی و پروژه‌های عمرانی کافی نبود چه رسد به تکمیل توسعه آنفیلد و خرید مجدد مل‌وود.
بنابراین، منابع مورد نیاز از طریق وام ۱۲۷.۳ میلیون پوندی از سوی گروه FSG تأمین شد اولین بار از سال ۲۰۱۶ که مالکان باشگاه مستقیماً نقدینگی در اختیار باشگاه گذاشتند.این وام جدید، تقریباً مجموع سرمایه‌گذاری نقدی آن‌ها در باشگاه را دو برابر کرد.
در مجموع، FSG تاکنون ۲۶۳.۶ میلیون پوند نقدینگی مستقیم در اختیار باشگاه قرار داده‌اند.اگر مبلغ خرید اولیه باشگاه را نیز اضافه کنیم، کل هزینه‌کرد FSG برای لیورپول تا به امروز به ۴۹۴.۰ میلیون پوند رسیده است.
ماجرا به این سادگی‌ها هم نیست.
درست است که وام ۱۲۷.۳ میلیون پوندی فصل گذشته از طریق گروه FSG وارد باشگاه شد، اما منبع واقعی این نقدینگی، معامله‌ای بود که در سپتامبر ۲۰۲۳ انجام شد: شرکت Dynasty Equity با خرید بخشی از سهام FSG، سرمایه لازم را تأمین کرد و وجوه حاصل از این فروش سهام، در ادامه به لیورپول تزریق شد. اندازه دقیق سهامی که به Dynasty فروخته شد اعلام نشد، اما برآورد می‌شود حدود ۳ درصد از سهام بوده باشد. Dynasty مستقیماً سهام باشگاه لیورپول را نخرید، و مشخص نیست دقیقاً در کدام نهاد حقوقی سرمایه‌گذاری کرده است.
اما با توجه به ساختار مالکیتی FSG،به‌نظر می‌رسد Dynasty سهام خود را در FSG Football, LLC خریداری کرده باشد چرا که تنها دارایی واقعی این شرکت تابعه، باشگاه لیورپول است؛در حالی‌که خود FSG مالک دارایی‌های دیگری مانند تیم بیسبال بوستون رد ساکس نیز هست.
در زمان انجام معامله، این رویداد با عنوان «سرمایه‌گذاری اقلیت در باشگاه فوتبال لیورپول» اعلام شد و از آن‌جایی‌که هیچ سهمی از خود باشگاه تغییر مالکیت نداده،این عنوان بیشتر معنا پیدا می‌کند اگر بدانیم Dynasty در شرکت مادر نظارت‌کننده بر بخش فوتبال FSG سرمایه‌گذاری کرده است.
اگر این فرض درست باشد،
سرمایه‌گذاری Dynasty ارزش کل بازوی فوتبالی FSG را حدود ۴.۲۴ میلیارد پوند تخمین می‌زند بیش از ۱۸ برابر مبلغی که FSG در سال ۲۰۱۰ برای خرید لیورپول پرداخت کرده بود.در بیانیه مربوط به این سرمایه‌گذاری، اولویت اول استفاده از این منابع، «پرداخت بدهی‌های بانکی» عنوان شده بود.
اما در واقع، بدهی بانکی لیورپول در فصل گذشته فقط ۹.۸ میلیون پوند کاهش یافت.بخش اعظم وجوه ورودی، در عوض صرف تأمین نهایی هزینه‌های توسعه سکوهای آنفیلد رود اند و همچنین پرداخت‌های نقدی مربوط به نقل‌وانتقالات شد.
تا به امروز، گروه FSG در مجموع بیش از ۲۵۰ میلیون پوند نقدینگی به لیورپول تزریق کرده است (هرچند نیمی از این مبلغ از محل فروش سهام تأمین شده و از این منظر، شاید نشود آن را «منبع مستقیم» دانست).
با این حال، سال‌هاست که بخشی از هواداران باشگاه درباره استراتژی مالی FSG پرسش دارند خصوصاً زمانی‌که این استراتژی را با سرمایه‌گذاری‌های سنگین مالکان رقبای لیگ برتر مقایسه می‌کنند.
مدیران FSG در بسیاری از دوره‌ها،از جمله در مذاکرات تمدید قرارداد اخیر با محمد صلاح، به‌عنوان افرادی صرفه‌جو (یا حتی خسیس) شناخته شده‌اند.
تشخیص اینکه آیا این نگاه به مالکان لیورپول منصفانه است یا نه، کار ساده‌ای نیست. از یک سو، میزان سرمایه‌گذاری آن‌ها در مقایسه با منچسترسیتی و چلسی بسیار کم‌رنگ‌تر به‌نظر می‌رسد؛ دو باشگاهی که از زمان ورود گروه فن‌وی (FSG) به لیورپول — یعنی چهارده‌ونیم سال پیش — هرکدام بیش از ۸۰۰ میلیون پوند حمایت مالی مستقیم از سوی مالکان خود دریافت کرده‌اند.
از سوی دیگر، نباید فراموش کرد که همین گروه فن‌وی، لیورپول را در شرایطی بسیار بحرانی تحویل گرفت و هم در داخل زمین و هم در ابعاد مدیریتی و مالی، مسیر باشگاه را متحول کرد. در سال‌های اخیر تنها تیمی که به‌طور مستمر از لیورپول عملکرد بهتری داشته، منچسترسیتی بوده است باشگاهی که هر زمان نیاز باشد، منابع مالی بسیار عمیق‌تری برای تکیه کردن دارد.
برای برخی از هواداران لیورپول ممکن است این سؤال پیش بیاید که اگر فاصله ۳۵۰ میلیون پوندی هزینه ساخت اسکواد میان لیورپول و رقبا کمتر بود، آیا یورگن کلوپ اکنون بیش از یک قهرمانی در لیگ برتر در کارنامه‌اش داشت؟ شاید پاسخ این باشد که بله، اما از طرفی نمی‌توان ادعا کرد که لیورپول در این مدت «خساست» به خرج داده است.
همان‌طور که پیش‌تر دیده‌ایم، لیورپول دومین باشگاه لیگ برتر از نظر پرداخت دستمزد به بازیکنان است.
در بازار نقل‌وانتقالات نیز، در اغلب مواقع مدیریت باشگاه باهوش عمل کرده و موفق شده با هزینه‌ای کمتر از رقبا، اسکوادی در سطح جهانی ایجاد کند.
FSG در این سال‌ها بی‌نقص نبوده است. اما در عین حال، سخت نیست که تصور کنیم اگر فوتبال ورزشی نبود که در آن — به دلایل متعدد — خرج کردن پول اغلب به خودیِ خود امری تحسین‌برانگیز تلقی می‌شود (صرف‌نظر از اینکه آن هزینه‌کرد به نتیجه دلخواه منجر شود یا نه)،
شاید ارزش کار مالکان لیورپول بیشتر مورد قدردانی قرار می‌گرفت.
________________________________________________________________________________________________________________
گام بعدی چیست؟
لیورپول با بازگشت به لیگ قهرمانان اروپا و در اختیار داشتن بزرگ‌ترین سهم ممکن از جایزه‌های لیگ برتر، در مسیر ثبت رکوردی تازه در درآمد باشگاه قرار دارد.
پیش‌بینی می‌شود که در فصل ۲۵–۲۰۲۴، درآمد باشگاه از مرز ۷۰۰ میلیون پوند عبور کند سطحی که پیش از این، تنها منچسترسیتی در فوتبال انگلستان به آن دست یافته بود.ترکیب این رشد درآمد با عواملی چون افزایش حداقلی یا حتی صفر در هزینه دستمزد و استهلاک بازیکنان،
بهبود سود حاصل از فروش بازیکنان، و همچنین افزایش درآمد روز مسابقه با فعال شدن کامل سکوی توسعه‌یافته آنفیلد رود اند، همگی باعث خواهند شد تا باشگاه دوباره به مسیر سودآوری بازگردد.
پیش‌بینی سود نهایی یک باشگاه همیشه با ریسک همراه است، اما برآورد The Athletic نشان می‌دهد که سود پیش از مالیات لیورپول در این فصل می‌تواند به ۴۰ تا ۵۰ میلیون پوند برسد.
متغیر اصلی، عدد نهایی دستمزدها در فصل جاری خواهد بود. حتی اگر این رقم به ۴۰۰ میلیون پوند برسد، لیورپول باز هم توانایی ثبت سودی در حدود ۳۰ میلیون پوند را خواهد داشت.
برآورد فضای مجاز لیورپول در چارچوب قوانین PSR برای فصل آینده، به مراتب پیچیده‌تر است، چرا که باید هم کسرهای مجاز سال‌های گذشته و هم پیش‌بینی سود فصل ۲۵–۲۰۲۴ را در نظر گرفت.
با این حال، همه نشانه‌ها به یک نتیجه ختم می‌شوند:
لیورپول از نظر PSR، فضای مالی قابل توجهی برای هزینه کردن در تابستان پیش رو خواهد داشت چه برای تمدید قرارداد بازیکنانی چون محمد صلاح، ترنت الکساندر-آرنولد، ویرژیل فن‌دایک و ابراهیما کوناته (که تنها یک سال از قراردادش باقی مانده)، و چه برای جذب الکساندر ایساک از نیوکاسل — حتی با وجود برچسب قیمتی ۱۵۰ میلیون پوندی که برای او مطرح شده است.
البته، داشتن فضای PSR با در اختیار داشتن پول نقد واقعی برای خرج کردن دو مقوله‌ی کاملاً متفاوت‌اند.
آیا لیورپول منابع نقدی لازم برای هزینه‌کرد را دارد؟ در ظاهر، پاسخ مثبت است.
باشگاه از نظر بدهی‌های مربوط به نقل‌وانتقالات، سطح پایینی دارد و با بازگشت به لیگ قهرمانان، انتظار می‌رود جریان نقدی عملیاتی جهش چشم‌گیری داشته باشد. از سوی دیگر، هزینه‌های سرمایه‌ای باشگاه در حال کاهش است چراکه بسیاری از پروژه‌های عمرانی بزرگ به پایان رسیده‌اند.
بنابراین، نقدینگی برای استفاده وجود خواهد داشت.
با این حال، خرید بازیکنی مانند ایساک، به احتمال زیاد مشروط به فروش داروین نونیز خواهد بود چرا که لیورپول به‌ندرت اجازه می‌دهد خرید یک مهاجم گران‌قیمت بدون خروج یک مهاجم دیگر انجام شود.
اینکه چه میزان از این منابع صرف جذب بازیکن جدید شود، احتمالاً به نگرش گروه FSG در قبال بدهی‌های باشگاه بستگی دارد.
تصمیم‌گیرندگان در FSG به‌خوبی شناخته شده‌اند که تمایل دارند بدهی بانکی باشگاه را کاهش دهند (که در پایان می ۲۰۲۳ برابر با ۱۱۵.۶ میلیون پوند بود)، نه فقط به‌دلیل کاهش تعهدات، بلکه برای کاهش هزینه بهره ۸.۷ میلیون پوندی که سال گذشته پرداخت شد.
اینکه آیا آن‌ها در پی بازپرداخت بخشی از ۱۹۸.۷ میلیون پوند بدهی بدون بهره‌ای که به خودشان تعلق دارد هم خواهند رفت، مسئله‌ای جداست.
پیش‌بینی دقیق میزان هزینه‌کرد لیورپول غیرممکن است، اما روشن است که اگر بخواهد، فضای کافی برای سرمایه‌گذاری در تیم را دارد.
از نظر مالی، FSG باشگاه را به مسیر درستی هدایت کرده است — حتی با وجود لغزش مالی سال گذشته.
در زمین، تیم آرنه اسلات در بخش زیادی از این فصل تقریباً شکست‌ناپذیر به‌نظر می‌رسید، اما در هفته‌های اخیر، از آن درخشش اولیه کاسته شده است.
با این حال، اسلات با همان ابزاری که در اختیار داشت، عملکردی تحسین‌برانگیز ارائه داده و شاید تابستان پیش‌رو، بهترین زمان برای تجهیز او به ابزارهای تازه باشد.
کریس ودرسپون
23 مارس ۲۰۲۵
