مروری خواهیم داشت بر تمامی رکوردهای جوایز توپ طلای فرانس فوتبال و کفش طلای اروپا. رکوردهایی که همگی به یک نام ختم می‌شوند؛ لیونل مسی.
تعطیلی اجباری لیگ‌های مطرح اروپایی در پی شیوع نگران کننده ویروس کووید_19، مجالی برای بازخوانی تاریخ فراهم کرده است و می‌توان از این فرصت برای آشنایی هر چه بیشتر با شگفتی‌های دنیای توپ گرد بهره جُست. به همین بهانه نگاهی خواهیم داشت بر تمامی رکوردهای دو جایزه معتبر و قدیمی دنیای فوتبال؛ توپ طلا و کفش طلا.
توپ طلا یا همان Ballon d'Or در سال 1956 توسط مجله مشهور فرانس فوتبال تاسیس شد و از آن تاریخ در پایان هر سال میلادی، این نشریه با رای‌گیری از خبرنگاران مطرح از سراسر اروپا و جهان، بهترین بازیکن سال را معرفی نموده است. سِر استنلی متیوس نخستین فاتح توپ طلا به شمار می‌آید و تا کنون 44 بازیکن مختلف، 64 مرتبه این جایزه را به خود اختصاص داده‌اند. در این بین 34 بازیکن یک مرتبه، 5 بازیکن دو مرتبه، 3 بازیکن سه مرتبه و 2 بازیکن نیز بیش از سه مرتبه فاتح این جایزه شده‌اند.
کفش طلای اروپا نیز از فصل 68-1967 به بهترین گلزن لیگ‌های اروپایی اهدا می‌شود. بانی این جایزه، نشریه فرانسوی اکیپ بود و تنها گل زده ملاک تعیین برنده بود و هر بازیکنی که موفق به زدن بیشترین گل در هر لیگ اروپایی شده بود، کفش طلای اروپا را به دست می‌آورد. اما در فصل 97-1996 اتحادیه رسانه‌های ورزشی اروپا موسوم به ESM مسئولیت اهدای جایزه و وضع قوانین از جمله «سطح بندی لیگ‌های اروپایی و اعمال ضریب بر گل‌های زده» را بر عهده گرفت و پس از آن بازیکنی با بیشترین امتیاز گلزنی در لیگ‌های اروپایی فاتح این جایزه می‌گردید. اوزه‌بیو پرتغالی با ثبت 42 گل زده در لیگ پرتغال نخستین فاتح کفش طلای اروپا لقب گرفت و تا کنون 38 بازیکن مختلف موفق به کسب 55 جایزه کفش طلای اروپا شده اند. در این میان 27 بازیکن یک مرتبه، 9 بازیکن دو مرتبه و 2 بازیکن بیش از دو مرتبه فاتح این جایزه شده‌اند.
اینک مروری داریم بر هفت رکورد پیرامون جوایز توپ طلا و کفش طلا.
فتح بیشترین توپ طلا در تاریخ فوتبال
آلفردو دی‌استفانو سوپراستار آرژانتینی رئال مادرید در سال 1959 موفق شد، دومین توپ طلای دوران بازیگری خود را بدست آورده و بالاتر از استنلی متیوس و ریموند کوپا به رکورددار کسب توپ طلا بدل شود. این عنوان برای بیش از یک دهه در اختیار دون آلفردو بود تا اینکه در سال 1974، یوهان کرایف نابغه هلندی بارسلونا ضمن دفاع از عنوان «مرد سال اروپا»ی خود برای سومین مرتبه فاتح توپ طلای فرانس فوتبال لقب گرفت. افتخاری که کرایف را بالاتر از دی‌استفانو به عنوان رکورددار کسب توپ طلا در تاریخ فوتبال معرفی می‌کرد. بعدها میشل پلاتینی و مارکو فان‌باستن نیز موفق به کسب سه توپ طلا در دوران حرفه‌ای خود شدند و رکورد کسب بیشترین توپ طلا برای سالیان متمادی در اختیار این سه نفر قرار داشت. تا اینکه سرانجام در سال 2012 لیونل مسی با کسب چهارمین توپ طلای خود، رکورد شکنی کرد. این البته پایان کار لئو نبود و بعدها دو توپ طلای دیگر نیز در سالهای 2015 و 2019 به کلکسیون افتخارات نابغه آرژانتینی افزوده شد.
اکنون لیونل مسی با 6 توپ طلا بالاتر از کریستیانو رونالدو (5)، یوهان کرایف (3)، میشل پلاتینی (3) و مارکو فان‌باستن (3) رکورددار فتح بیشترین توپ طلا در تاریخ فوتبال به شمار می‌آید.
فتح بیشترین کفش طلا در تاریخ فوتبال
بمب افکن ژرمن‌ها پس از رکوردشکنی در بوندسلیگا و ثبت آمار حیرت انگیز 40 گل در فصل 72-1971 به نخستین بازیکن فاتح دو کفش طلای اروپا در تاریخ فوتبال تبدیل شد. گرچه بعدها 8 بازیکن دیگر نیز به این افتخار دست یافتند اما برای دهه‌های متمادی کسب بیش از دو کفش طلا یک چالش بزرگ و دست نیافتنی تلقی می‌شد. سرانجام این لئو مسی بود که با ثبت 46 گل زده در فصل 13-2012 لالیگا طلسم شکنی کرده و به سومین کفش طلای دوران ورزشی خود دست یافت. دو فصل بعد این کریستیانو رونالدو بود که با به ثمر رساندن 48 گل در فصل 15-2014 لالیگا به نخستین فاتح چهار کفش طلا در تاریخ فوتبال بدل شد، اما شماره 10 بارسلونا مجددا با عبور از رونالدو و کسب سه کفش طلای دیگر به رکورد جادویی شش کفش طلای اروپا رسید. حیرت انگیز اینکه اگر جایزه کفش طلای اروپا از ابتدای شکل گیری اولین لیگ اروپایی به بهترین گلزنان تمامی لیگ‌های اروپایی اهدا می‌شد، باز هم مسی، این بار بالاتر از یوزف بیتسان، به عنوان رکورددار تاریخ شناخته می‌شد (در صورت وجود جایزه کفش طلا از ابتدای شکل گیری لیگ‌های اروپایی، یوزف بیتسان می‌توانست صاحب 5 کفش طلا شود).
اکنون لیونل مسی با 6 کفش طلا بالاتر از کریستیانو رونالدو (4) رکورددار تاریخ فوتبال محسوب می‌شود.
کسب بیشترین توپ طلای متوالی
یوهان کرایف که بالاتر از فرانتس بکن باوئر فاتح توپ طلای 1974 لقب گرفت، اولین فوتبالیستی بود که موفق به کسب دو توپ طلای متوالی می‌شد. بعدها کوین کیگان (1978 و 1979) و کارل هاینز رومنیگه (1980 و 1981) هم به دو توپ طلای متوالی رسیدند و سپس این میشل پلاتینی بود که به سه توپ طلای متوالی دست یافت. شوالیه فرانسوی دنیای توپ گرد ما بین سالهای 1983 تا 1985 نقشی اساسی در اولین قهرمانی فرانسه در جام ملتهای اروپا و اولین قهرمانی یوونتوس در جام باشگاههای اروپا ایفا کرد و مقتدرانه فاتح سه توپ طلای متوالی شد. رکورد بیشترین توپ طلای متوالی بیست و هفت سال به ستاره فرانسوی تعلق داشت تا اینکه در نهایت لیونل مسی در سال 2012 با کسب چهارمین توپ طلای متوالی رکورد جدیدی در تاریخ این جایزه به نام خود ثبت کرد.
کسب بیشترین کفش طلای متوالی
آلی مک کوئیست نخستین فوتبالیست تاریخ بود که دو سال متوالی برنده عنوان کفش طلای اروپا لقب گرفت. وی در فصل 92-1991 با به ثمر رساندن 34 گل در لیگ اسکاتلند بهترین گلزن اروپا لقب گرفت و فصل بعد نیز دقیقا همین آمار را تکرار کرد، گرچه در آن سال‌ها جایزه‌ای به وی اهدا نشد (به دلیل برخی اعتراضات و مشکلات پیش‌آمده نشریه اکیپ ما بین سالهای 1991 تا 1996 از اهدای جایزه کفش طلا به برندگان خودداری نمود) اما از مک‌کوئیست به عنوان نخستین مدافع عنوان کفش طلا نام برده می‌شود. بیش از یک دهه بعد ستاره پیشانی خط حمله توپچی‌های لندن، تیری آنری هم موفق به کسب دو کفش طلای متوالی در فصل‌های 04-2003 و 05-2004 شد. مسی (12-2011 و 13-2012) و رونالدو (14-2013 و 15-2014) نیز بعدها هر کدام یک مرتبه موفق به دفاع از عنوان کفش طلای خود شدند. تا اینکه در نهایت باز هم این نابغه آرژانتینی بود که موفق به طلسم شکنی شد و در سه فصل متوالی (17-2016 تا 19-2018) فاتح کفش طلای اروپا لقب گرفت. بدین ترتیب رکورد بیشترین کفش طلای متوالی نیز با نام مسی گره خورد.
فتح مقتدرانه‌ترین توپ طلای تاریخ
نمایش تاریخی میشل پلاتینی در یورو 1984 و ثبت 9 گل در پنج مسابقه که به قهرمانی فرانسه در آن مسابقات انجامید را می‌توان بهترین نمایش یک فوتبالیست در یک دوره جام ملتهای اروپا دانست. عملکرد خیره کننده‌ای که پس از یک سال درخشان، در پایان به دومین توپ طلای دوران حرفه‌ای اسطوره فرانسوی ختم شد. پلاتینی در آن سال با کسب 24 رای اولی و 2 رای دومی از 26 رای موجود و با کسب 98.46 درصد حداکثر امتیازات ممکن و با اختلاف بیش از دو برابری نسبت به نفر دوم (ژان تیگانا) مقتدرانه‌ترین توپ طلای تاریخ را به نام خود زد. 25 سال بعد اما، پس از کسب شش جام قهرمانی خاطره انگیز به همراه بارسلونا و درخشش کم نظیر در مسابقات مختلف، لیونل مسی به عنوان بخت نخست توپ طلای سال 2009 شناخته می‌شد و سرانجام نیز قاطعانه به اولین توپ طلای دوران ورزشی خود رسید. عملکرد شگفت انگیز مسی در آن سال چنان رای دهندگان توپ طلا را تحت تاثیر قرار داده بود که نام لئو در تمامی برگه های رای دیده می شد. از 96 رای دهنده توپ طلا، تنها دو رای اول به اینیستا، دو رای اول به اتوئو، یک رای اول به کاکا و یک رای اول به جرارد رسیده بود و باقی افراد رای اول خود را به مسی داده بودند. لیونل مسی با کسب نود رای اولی، پنج رای دومی و یک رای سومی و با کسب 473 امتیاز از 480 امتیاز ممکن به نخستین توپ طلای خود دست یافت. مسی در حقیقت با کسب 98.54 درصد حداکثر امتیازات ممکن، رکورد میشل پلاتینی در سال 1984 را شکست و مقتدرانه ترین توپ طلای تاریخ فوتبال را به نام خود به ثبت رسانید. رکوردی که با توجه به افزایش سالانه تعداد رای دهنده ها شاید هرگز شکسته نشود!
فتح مقتدرانه‌ترین کفش طلای تاریخ
با توجه به تغییراتی که در فصل 97-1996 اعمال شد از دو منظر می‌توان مقتدرانه‌ترین کفش طلای تاریخ را بررسی کرد؛ بیشترین گل زده در یک فصل و یا بیشترین امتیاز کسب شده در یک دوره. دودو جورجسکو مهاجم دنیامو بخارست در فصل 77-1976 موفق به زدن 47 گل در لیگ رومانی شد و تا مدتها رکورد بیشترین گل زده برای فتح کفش طلا را در اختیار داشت. ماریو ژاردل گلزن نامدار پورتو نیز با به ثمر رساندن 36 گل در فصل 99-1998 لیگ پرتغال و کسب 72 امتیاز، رکورد فتح کفش طلا با بیشترین امتیاز را به نام خود ثبت کرد. بعدها کریستیانو رونالدو با رکوردشکنی در فصل 11-2010 لالیگا و ثبت 40 گل زده برای رئال مادرید موفق به دریافت کفش طلای 80 امتیازی شد و از رکورد ژاردل عبور کرد، تا اینکه درست یک فصل بعد، لیونل مسی با به ثمر رساندن 50 گل و کسب 100 امتیاز، رکورد بیشترین گل زده و بیشترین امتیاز کسب شده برای فتح کفش طلا را به خود اختصاص داد و مقتدرانه ترین کفش طلای تاریخ فوتبال را به نام خود زد.
بیشترین دبل توپ طلا و کفش طلا در یک سال تقویمی میلادی
گرد مولر، متخصص ثبت آمار و رکوردهای شگفت‌انگیز اولین فوتبالیست تاریخ بود که در سال 1970 موفق به کسب توپ طلا و کفش طلا در یک سال تقویمی میلادی شد. بیست و هفت سال بعد پدیده برزیلی دنیای فوتبال، رونالدو نازاریو با ثبت 34 گل در فصل 97-1996 لالیگا به تنها کفش طلای دوران حرفه‌ای خود دست یافت و با درخشش در پیراهن بارسلونا، اینترمیلان و تیم ملی برزیل به نخستین توپ طلای خود دست یافت. بیش از یک دهه بعد کریستیانو رونالدو موفق به تکرار دستاورد دو نابغه آلمانی و برزیلی شد و با ثبت 31 گل در فصل 08-2007 لیگ جزیره به نخستین کفش طلای خود رسید و در ادامه با درخشش در پیراهن شیاطین سرخ اولین توپ طلای دوران ورزشی خود را جشن گرفت. رونالدو بعدها (فصل 14-2013 و سال تقویمی 2014 میلادی) در پیراهن رئال مادرید هم موفق به کسب کفش طلا و توپ طلا در یک سال تقویمی میلادی شد تا به تنها فوتبالیست تاریخ بدل شود که با دو باشگاه مختلف هر دو جایزه را تصاحب می‌کند. رکورد بیشترین دبل توپ طلا و کفش طلا در یک سال تقویمی میلادی اما در نهایت به لیونل مسی رسید. لئو در فصل 10-2009 با 34 گل زده آقای گل لالیگا لقب گرفت و به نخستین کفش طلای خود دست یافت و در پایان همان سال نیز بالاتر از ژاوی هرناندز و آندرس اینیستا، توپ طلای فیفا را از آن خود کرد. فصل تاریخی 12-2011 نیز که با ثبت 50 گل زده در لالیگا همراه بود، دومین و مقتدرانه‌ترین کفش طلای مسی را به همراه داشت و در پایان همان سال نیز چهارمین توپ طلای متوالی از راه رسید تا لئو به نخستین فوتبالیستی تبدیل شود که موفق به ثبت دومین دبل توپ طلا و کفش طلا در یک سال میلادی می‌شود. سرانجام با فتح سومین کفش طلای متوالی و ششمین کفش طلای دوران ورزشی لئو در فصل 19-2018 که در پایان همان سال با ششمین توپ طلای وی همراه بود، رکورد بیشترین دبل توپ طلا و کفش طلا در یک سال تقویمی میلادی به تنهایی به نابغه آرژانتینی بارسلونا تعلق گرفت. اکنون لیونل مسی تنها فوتبالیست تاریخ است که در کسب همزمان توپ طلا و کفش طلا در یک سال تقویمی میلادی هت‌تریک می‌کند.
