پژوهشگر حوزه تاریخ فوتبال، در ادامه سلسله مباحث مطالب قصه فوتبال ایرانی نگاهی متفاوت به اتفاقات سال های نخستین ورود فوتبال به کشورمان داشته است.
به گزارش طرفداری و نقل از سایت رسمی فدراسیون فوتبال،در یادداشت بهادر امیری آمده است:
بين سال های 1291 تا 1293 مسابقات دوره ای انگليسي ها همچنان در كشور ادامه داشت و البته مسابقات دانش آموزان مدرسه البرز هم برقرار بود. با شروع جنگ جهانی اول در سال 1293، مسابقات فوتبال در ايران هم متوقف شد و همه چيز تحت تاثير جنگ قرار گرفت. تعليم فوتبال بين سال های 1294 تا 1296 فراگير شد و افسران پليس جنوب، اين ورزش را به سربازهای ايرانی ياد دادند تا فوتبال كم كم در همه جاي ايران شناخته شود. طی اين سال ها عملا فوتبالی در كار نبود و تنها دو بازيكن بزرگ داشتيم؛ كريم زندی و حسين صدقيانی.
در سال 1297 جنگ جهانی تمام شد و پس از پايان دوران قحطي كه باعث مرگ تعداد بيشماری از مردم شده بود، دوباره فوتبال به كشور برگشت. در اين سال بود كه يك تيم فوتبال كاملا ايرانی تشكيل شد و به مرور فوتبال بين ايرانی ها رواج پيدا كرد و در سال 1298 جيمز مک موری به همراه نليگان پزشک سفارت و با همراهي علاقمندان ايرانی، اقدام به تاسيس مجمع فوتبال ايران كردند كه اين اتفاق مهم در ورزش، مقدمه ای براي تشكيل باشگاه ها گرديد.
ايراني ها نيز براي تقدير و تشكر از تلاش های برادران سردار كه تحصيل كرده سوئيس بودند، نخستین تيم فوتبال باشگاهي در ايران را تاسيس كردند و اسم تيم نيز كلوپ ايران نامگذاری شد. برادران امير اصلانی، برادران مفتاح، پان اسدالله، رضا والی كلانتری، هراند گالوستيان، گاليک هاراتونيان و كريم زندی به همراه برادران سردار (خان خانان و حسينعلی خان و احمدعلی خان كه دو قلو بودند)، بازيكنان اولين تيم باشگاهی ايران بودند.
اتفاق بسيار مهم در اسفند ماه اين سال اما حضور حسينعلی خان سردار در ديدار دوستانه سوئيس-فرانسه به عنوان يار جانشين در تركيب تيم ملي سویيس بود، كه هرچند در آن روزها چندان به چشم نيامد اما امروزه و با گذشت يک قرن، افتخاری بزرگ براي فوتبال ايرانی به حساب مياد.
فوتبال به مرور در شهرهای مختلف و حتي حاشيه شهرها نيز گسترش يافت. در سال 1299 تورنمنت قهرماني باشگاه های تهران، با قهرمانی تيم انگليسی هاي مقيم ايران به پايان رسيد. با شروع قرن جديد در سال 1300 ايراني ها تصميم گرفتند زمام امور فوتبال در كشور را در دست خود بگيرند و مجمع فوتبال ايران را به اسم انجمن ترقی و ترويج فوتبال تغيير نام دادند. اين انجمن توسط افراد زبده ای چون سيد محمد تدين، ابوالفضل صدری و ميرباقر عظيمی اداره می شد.
حسينعلی خان سردار به رغم داشتن قرارداد با تيم سروت به ايران بازگشت و مقرر شد تا هر از گاهی طبق قرارداد به اين كشور بازگردد و دو سال پايانی قراردادش را به همين منوال سپری كند. تيم فوتبال اسپرت ارامنه تهران و طوفان در سال 1301 تشكيل شدند تا به تدريج فوتبال تهران صاحب تيم فوتبال شود. در همين سال كه يكی از افسران ارتش به نام غلامحسين افخمی، مسابقه اي بين تيم فوتبال كلوپ ايران و كاركنان انگليسی شركت نفت برگزار كرد كه در اين ديدار تيم ايران شکست خورد. سال 1302 اما شروع شكوفايی فوتبال بين ايرانی ها بود. در اين سال تيم كلوپ ايران در يك ديدار مهيج موفق شد انگليسی ها را شكست دهد و مقام قهرمانی را به دست آورد. اين اولين بار بود كه يک تيم تمام ايرانی قهرمان تهران گرديد. تيم های كلوپ ايران - شعاع و اجتماعيون از جمله تيم های مطرح سال 1303 بودند كه در نهايت براي دومين سال پياپی اين تيم كلوپ ايران بود كه با بازيكنان مطرح خودش موفق به كسب عنوان قهرماني گرديد.
در سال 1304 تيم فوتبال كلوپ تهران تشكيل شد و تمامي بازيكنان تيم كلوپ ايران دسته جمعي به اين تيم تازه تاسيس پيوستند و مطابق انتظار، با توجه به حضور بازيكنان مطرح تيم قهرمان سال قبل، اين تيم كلوپ تهران بود كه عنوان قهرمانی را به دست آورد تا انگليسی ها پاي خود را از فوتبال تهران بيرون بكشند. در همين سال بود كه حسين صدقيانی به ايران بازگشت و به تيم كلوپ فردوسی مشهد پيوست. او اولين فوتباليست حرفه ای آن زمان ايران بود كه با كفش ورزشی به بازي فوتبال می پرداخت. در اواخر همين سال سيد محمد تدين در مجلس شورای ملی نارضايتی اش از امكانات فوتبال در ايران را اعلام كرد كه همين عامل شكل گيری اتفاقات مهمی برای فوتبال در كشور شد.
