هر مسابقه فوتبال تشکیل‌شده از سه تیم درون زمین چمن است، اما بسیاری فقط به تقابل دو تیم روبه‌رو هم توجه می‌کنند و از تیم داوری غافل می‌شوند؛ این درحالی است که داوران یکی از ارکان مهم فوتبال هستند و بدون آن‌ها هیچ مسابقه‌ای برگزار نمی‌شود و در عین‌حال توجه رسانه‌ای و حقوق و مزایا بسیار کمتری نسبت به فوتبالیست‌ها دریافت می‌کنند. داوری کردن مسابقات فوتبال کاری سخت و طاقت‌فرسا است و این افراد همواره در معرض اتهام‌های زیادی هستند؛ از طرفداری‌کردن و هوادار تیم حریف بودن تا انواع و اقسام اتهام‌های تبانی و شرط‌بندی از جدی‌ترین مشکلاتی است که معمولاً تمام داوران حتی داورهای سرشناس بعد از اتمام هر مسابقه با آن روبه‌رو خواهندشد و این اتفاقات، روی تلخ قضاوت برای اکثر داوران است.
در فوتبال حال‌حاضر جهان داوران سرشناس و مشهوری مثل فلیکس بریش، بیورن کویپرس، جونیت چاکر، متئو لاهوز، دنی ماکلی، مایکل اولیور و نستور پیتانا وجود دارند؛ داورانی که در سالیان آینده از آن‌ها می‌توان به‌عنوان یکی از بهترین داوران تاریخ فوتبال یاد کرد. در طول تاریخ نیز داورهایی بوده‌اند که با قضاوت‌های عالی و تمرکز بالای خود در نبردهای مهم و حساس، هنوز هم پس از سالیان سال نامشان در ذهن‌ها است و داوری‌های ماندگارشان هرگز فراموش نمی‌شود. داورانی مثل کولینا و ساندرو پل که داوری و قضاوت را در فوتبال معنا کرده‌اند و الگوی تمام داوران هستند و قصد داریم در این مطلب ستارگان دنیای بزرگ داوری فوتبال را بررسی کنیم.
فرانک دبلیکر
فوتبال بلژیک همواره ستارگان زیادی داشته است اما این کشور در بحث داوری و داشتن داوران مطرح چندان حرفی برای گفتن نداشته است. فرانک دبلیکر اسطوره داوری بلژیکی‌ها محسوب می‌شود و هنوز هم داوری شاخص‌تر و بهتر از او در بلژیک نیست. این داور سرشناس متولد سال ۱۹۶۶ می‌باشد و در کودکی فوتبالیست بوده‌است اما مصدومیت‌های متوالی و طولانی‌مدت او باعث شد در دوران نوجوانی به داوری رو بیاورد.
دبلیکر از سال ۱۹۹۸ در لیست داوران بین‌المللی فیفا قرار گرفت و موفق شد در دو جام‌جهانی ۲۰۰۶ و ۲۰۱۰ به‌عنوان داور وسط حاضر باشد. این داور بلژیکی در یورو ۲۰۰۸ نیز حاضر بود و طی این سه دوره، در ۱۰ مسابقه وظیفه قضاوت را برعهده داشت و ۴۷ بار از کارت زرد خود استفاده‌کرد و ۲ بار هم ترجیح‌داد از کارت قرمز خود بهره ببرد.
از مهمترین و ماندگارترین قضاوت‌های او می‌توان به تقابل بارسلونا - رئال‌مادرید، دیدار برگشت نیمه‌نهایی لیگ‌قهرمانان ۱۱ - ۲۰۱۰ اشاره کرد که با تساوی ۱-۱ و صعود بارسلونایی‌ها به فینال همراه بود. دبلیکر در جام‌جهانی ۲۰۰۶ مرحله یک‌چهارم نهایی بین ایتالیا - اوکراین را قضاوت کرد و در جام‌جهانی ۲۰۱۰ نیز و در مرحله‌گروهی تقابل آرژانتین - کره‌جنوبی را سوت زد. نبرد روسیه - اسپانیا یورو ۲۰۰۸ هم یکی دیگر از قضاوت‌های مهم او در عرصه ملی بود. دبلیکر سال ۲۰۱۱ از داوری و فوتبال خداحافظی کرد.
مارکوس مرک
آلمانی‌ها همواره داوران برجسته و سرشناس زیادی داشته‌اند و یکی از این داوران، مارکوس مرک بوده است. این داور مطرح متولد ۱۵ مارس ۱۹۶۲ است. مرک شش بار بهترین داور سال بوندسلیگا لقب گرفته‌است و رکورددار قضاوت در این لیگ نیز محسوب می‌شود. این داور باتجربه سابقه قضاوت در مسابقات مهمی را هم در کارنامه فوتبالی خود دارد. نبرد بارسلونا - میلان از مرحله رفت نیمه‌نهایی لیگ‌قهرمانان ۰۶ - ۲۰۰۵، قضاوت دیدار تیم‌های چلسی - لیورپول در نیمه‌نهایی لیگ‌قهرمانان اروپا ۰۷ - ۲۰۰۶ و همچنین فینال چمپیونزلیگ در فصل ۰۳ - ۲۰۰۲ بین تیم‌های ایتالیایی میلان - یوونتوس که با قهرمانی روسونری به‌اتمام رسید، مهمترین مسابقاتی است که این داور آلمانی در رده باشگاهی داوری کرده‌است.
یکی از تلخ‌ترین و ماندگارترین نبردهای تاریخ فوتبال، تقابل کامرون و کلمبیا در مرحله نیمه‌نهایی جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۰۳ است؛ دیداری که ستاره کامرونی‌ها یعنی مارک ویوین‌فو در دقیقه ۷۲ درگذشت و در این مسابقه نیز، مارکوس مرک آلمانی قاضی میدان بود. بدون‌شک مهمترین قضاوت مرک در عرصه ملی، مربوط به دیدار تیم‌های پرتغال و یونان در فینال یورو ۲۰۰۴ می‌شود که با قهرمانی یونانی‌ها همراه شد.
مرک در فصل ۰۸ - ۲۰۰۷ از دنیای داوری وداع کرد. مرک یکی از مشهورترین و شناخته‌شده‌ترین دندان‌پزشک‌های آلمان هم است. مارکوس مرک یکی از حامیان علیرضا فغانی، برای قضاوت در مسابقه فینال جام‌جهانی ۲۰۱۸ روسیه بود.
ساندرو پل
یکی از بهترین داوران تاریخ فوتبال، ساندرو پل مجارستانی بوده‌است. این داور که خاطرات زیادی برای ایرانیان رقم زده‌است، متولد ۵ جولای ۱۹۹۵ است و چهلمین دربی پایتخت ایران را هم قضاوت کرده‌است؛ دیداری که درنهایت به برد ۳-۱ استقلال برابر پرسپولیس ختم شد. ساندرو پل دیدار برگشت پلی‌آف جام‌جهانی ۱۹۹۸ بین استرالیا - ایران را نیز قضاوت کرد؛ نبردی که به خاطره‌انگیز‌ترین و بهترین شکل ممکن برای ایرانی‌ها به‌اتمام رسید و ایران درنهایت راهی شانزدهمین‌دوره جام‌جهانی شد.
این داور برجسته سابقه قضاوت با کمک‌داوران ایرانی را هم در کارنامه فوتبالی خود دارد و فینال جام‌جهانی ۱۹۹۴ بین ایتالیا - برزیل را با کمک‌داور ایرانی خود، یعنی محمد فنایی قضاوت کرد و در پایان سلسائو با برد در ضربات‌پنالتی به قهرمانی رسید. از دیگر مسابقات مهمی که این داور مجارستانی قضاوت کرده است، می‌توان به فینال لیگ‌قهرمانان اروپا فصل ۹۷ - ۱۹۹۶ که دورتموند با بردی ۳-۱ برابر یوونتوس به قهرمانی چمپیونزلیگ رسید اشاره کرد. او همچنین قبل از قضاوت فینال جام‌جهانی ۱۹۹۴ در همان دوره مرحله یک‌چهارم نهایی نبرد حساس ایتالیا - اسپانیا را داوری کرد که آتزوری به پیروزی ۲-۱ رسید. ساندرو پل سال ۲۰۰۰ از داوری فوتبال خداحافظی کرد و در تاریخ ۲۰ می ۲۰۲۱ دارفانی را وداع گفت.
هاوارد وب
بدون‌شک یکی از بهترین داوران تاریخ فوتبال، هاوارد ملتون وب انگلیسی بوده‌است. این داور که متولد ۱۴ جولای ۱۹۷۱ است، قضاوت فوتبال در لیگ انگلیس را از سال ۲۰۰۳ آغاز کرد و دو سال بعد هم به لیست داوران بین‌المللی فیفا اضافه شد. هاوارد وب تنها داوری است که در یک سال فینال جام‌جهانی و فینال لیگ‌قهرمانان اروپا را قضاوت کرد. او دیدار نهایی جام‌جهانی ۲۰۱۰ بین اسپانیا - هلند را سوت زد و در لیگ‌قهرمانان هم اینتر - بایرن‌مونیخ را قضاوت کرد و رکوردی ویژه و خاص را رقم زد؛ هرچند او در فینال جام‌جهانی در حد و اندازه‌های خودش ظاهر نشد و از اخراج مسلم دی‌یانگ به‌خاطر خطا روی ژابی‌آلونسو چشم‌پوشی کرد.
از مهمترین قضاوت‌های هاوارد وب در عرصه بین‌المللی می‌توان به دیدار رئال‌مادرید - بایرن‌مونیخ نیمه‌نهایی لیگ‌قهرمانان ۱۴ - ۲۰۱۳، اسپانیا - ایتالیا نیمه‌نهایی جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۳ و همچنین برتری ۳-۲ پرتغال برابر سوئد با هت تریک کریستیانو رونالدو در پلی‌آف جام‌جهانی ۲۰۱۴ و برد برزیل در ضربات پنالتی برابر شیلی در جام‌جهانی ۲۰۱۴ اشاره کرد.
این داور انگلیسی در کنار قضاوت فوتبال، پلیس هم بوده است و همین موضوع باعث جدیت بیشتر او در داوری‌هایش شده‌بود. وب پس‌از ۱۱ سال قضاوت در لیگ انگلیس و ۹ سال داوری در سطح بین‌الملل نهایتاً در سال و در سن ۴۳ سالگی از داوری خداحافظی کرد و در ادامه به‌عنوان مدیر فنی کمیته داوران لیگ انگلیس انتخاب شد.
فلیکس بریش
یکی از بهترین و سرشناس‌ترین داوران حال‌حاضر فوتبال جهان، بریش از کشور آلمان است. این داور که متولد سال ۱۹۷۵ است، از سال ۲۰۰۴ قضاوت در بوندسلیگا را آغاز کرد و سه سال بعد هم به لیست داوران بین‌المللی فیفا اضافه شد و در حال‌حاضر هم یکی از بهترین داوران فوتبال جهان محسوب می‌شود.
بریش در دو دوره جام‌جهانی ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ مجموعاً سه‌بار داوری کرده‌است؛ در یورو ۲۰۲۰ با ۵ قضاوت بیشترین تعداد داوری را در مسابقات داشت و یکی از بهترین داوران این مسابقات لقب گرفت تا در مجموع مسابقات مهم جام‌جهانی و جام ملت‌های اروپا ۱۱ قضاوت داشته‌باشد. فلیکس بریش فصل ۱۷ - ۲۰۱۶ فینال لیگ‌قهرمانان بین رئال‌مادرید - یوونتوس را هم قضاوت کرد که کهکشانی‌ها به برد ۴-۱ رسیدند و قهرمان چمپیونزلیگ شدند.
نکته تاریخی که درمورد این داور آلمانی وجود دارد و شاید بسیاری از علاقه‌مندان فوتبال ایران ندانند، سابقه قضاوت او در دربی تهران است. بریش دربی ۶۳ پایتخت را در روز ۱۰ فروردین ۱۳۸۶ و در حضور ۹۰۰۰۰ تماشاگر در استادیوم آزادی قضاوت کرد. پرسپولیس و استقلال با قضاوت این داور به تساوی ۱-۱ رسیدند.
مارک کلاتنبرگ
یکی از بهترین داورهای تاریخ فوتبال طی دهه اخیر بدون هیچ شک و تردیدی کلاتنبرگ بوده‌است. این داور که در شهر دورهام انگلیس و در ۱۳ مارس ۱۹۷۵ به دنیا آمد توانست با قضاوت‌های عالی خودش، نامش را بین بهترین داورهای تاریخ فوتبال ثبت کند. کلاتنبرگ سال ۲۰۰۴ به‌عنوان داور لیگ انگلیس لقب گرفت و تنها دو سال بعد فیفا او را به لیست داوران بین‌المللی اضافه کرد.
سپردن قضاوت مسابقات مهم بین‌المللی به کلاتنبرگ از سال ۲۰۱۲ آغاز شد و او در همان سال فینال المپیک بین مکزیک - برزیل را داوری کرد که در نهایت نیز مکزیکی‌ها به قهرمانی رسیدند. فصل ۱۶ - ۲۰۱۵ برای کلاتنبرگ بسیار خوب پیش رفت و او در این فصل فینال لیگ‌قهرمانان اروپا بین دو تیم مادریدی رئال - اتلتیکو را قضاوت کرد و در ادامه هم در فینال یورو ۲۰۱۶ مصاف فرانسه - پرتغال را داوری کرد تا دو قضاوت بسیار مهم طی یک فصل داشته‌باشد. عملکرد درخشان این داور سرشناس انگلیسی در سال ۲۰۱۶ باعث شد او بهترین داور جهان در آن سال لقب بگیرد.
مارک کلاتنبرگ تا سال ۲۰۱۷ در لیگ انگلیس داوری کرد و درنهایت و در تصمیمی عجیب پیشنهاد فدراسیون عربستان را پذیرفت و به‌عنوان داور لژیونر برای قضاوت در لیگ عربستان به این کشور آسیایی رفت. کلاتنبرگ در کنار قضاوت در لیگ و مسابقات مهم عربستان، کار آموزش به داوران این کشور را هم آغاز کرد تا حضورش در عربستان برای سایر داوران نیز مفید باشد.
پیرلوئیجی کولینا
روز ۱۳ فوریه ۱۹۶۰ و در شهر بولونیای ایتالیا کودکی به دنیا آمد که بعدها به یکی از بهترین داوران تاریخ فوتبال تبدیل شد و الگوی بسیاری از داوران لقب گرفت. کولینا را می‌توان معنا دهنده داوری در فوتبال دانست و قضاوت‌های عالی و منحصر به فردش باعث شد بسیاری علاقه‌مند به داوری بشوند.
او پس از سال‌ها قضاوت در لیگ‌های پایین‌تر ایتالیا، سال ۱۹۹۱ داور سری‌آ لقب گرفت و از سال ۱۹۹۵ نیز به لیست داوران بین‌المللی فیفا اضافه شد. عملکرد فوق‌العاده کولینا باعث شد از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۳، شش دوره متوالی بهترین داور جهان لقب بگیرد؛ رکوردی که در حال‌حاضر برای سایر داوران تقریباً غیرممکن است.
قضاوت مسابقات مهمی مثل فینال لیگ‌قهرمانان ۹۹ - ۱۹۹۸ بین منچستریونایتد - بایرن‌مونیخ که یکی از ماندگارترین و تاریخی‌ترین کامبک‌های تاریخ فوتبال رقم خورد و شاگردان فرگوسن به قهرمانی رسیدند، تقابل منچستریونایتد - رئال‌مادرید سال ۰۰ - ۱۹۹۹ در یک‌چهارم نهایی چمپیونزلیگ که رئالی‌ها به برد ۳-۲ رسیدند و همچنین ال‌کلاسیکو نیمه‌نهایی لیگ‌قهرمانان فصل ۰۲ - ۲۰۰۱ که رئال‌مادرید و بارسلونا به تساوی ۱-۱ رسیدند تنها بخشی از داوری‌های مهم کولینا در رده باشگاهی است. این داور ایتالیایی در عرصه ملی نیز قضاوت‌های بسیار مهمی داشته‌است. فینال المپیک ۱۹۹۶ بین نیجریه - آرژانتین که با قهرمانی نیجریه به‌اتمام رسید و دیدار نهایی جام‌جهانی ۲۰۰۲ بین برزیل - آلمان که سلسائو به مقام قهرمانی رسید، مهمترین جدال‌هایی است که کولینا بین تیم‌های ملی داوری کرده‌است.
کولینا سال ۲۰۰۵ به‌طور اجباری و طبق قانون وقت منع استفاده از داوران بالای ۴۵ سال از فوتبال خداحافظی کرد؛ هرچند این قانون بعدها بازنگری شد و ملاک برای قضاوت داوران آمادگی جسمی و بدنی آن‌ها شد و حالا داوران بالای ۴۵ سال نیز به‌شرط داشتن آمادگی‌های لازم می‌توانند قضاوت کنند.
یکی از نکاتی که کولینا را از سایر داوران متمایز می‌کرد، چهره خاص و ویژه او بود. کولینا در سال ۱۹۹۸ به بیماری نادر آلوپسی مبتلا شد و به همین علت تمام موهای سر و صورت خود را از دست‌داد؛ اتفاقی که چهره او را خاص‌تر می‌کرد و جدیت بیشتری به صورت او اضافه می‌کرد. پیرلوئیجی کولینا کتابی به‌نام "قواعد بازی من" نوشته‌است که در آن علاوه‌بر اتفاقات مهم زندگی شخصی خود، رازها و نکاتی درمورد بهتر داوری نوشته‌است و توصیه‌هایی نیز برای داوران جوان مطرح می‌کند. خواندن این کتاب برای عاشقان فوتبال می‌تواند جذاب و تاثیرگذار باشد.
