رقص سماع نوعی از رقص عرفانی است که به‌ویژه در میان مولویان و صوفیان رایج است. این رقص که در ترکیه، ایران و برخی دیگر از کشورهای اسلامی اجرا می‌شود، با حرکات چرخشی همراه است و نماد سلوک عرفانی، فنا در حق و رسیدن به حقیقت محسوب می‌شود.
🔹 مفهوم و فلسفه سماع
سماع در لغت به معنای شنیدن است، اما در تصوف به نوعی رقص و ذکر عرفانی گفته می‌شود که صوفیان هنگام شنیدن موسیقی و اشعار عرفانی، به حالت خلسه و جذبه می‌رسند. این حرکت چرخشی نماد گردش کائنات، حرکت زمین و سیارات، و سیر سالک از خود به‌سوی حق است.
🔹 مراحل رقص سماع
۱. نیایش و دعا: در ابتدای سماع، صوفیان با دعا و نیایش، نیت خود را خالص می‌کنند.
۲. چرخش تدریجی: با ضرب‌آهنگ موسیقی عرفانی (مانند نی و دف)، سماع‌گران به‌آرامی شروع به چرخیدن می‌کنند.
3. حرکات دست‌ها: یک دست به سمت آسمان (نماد دریافت رحمت الهی) و دست دیگر به سمت زمین (نماد انتقال رحمت به خلق) است.
4. وحدت و فنا: در اوج سماع، دراویش حالتی از وجد و فنا را تجربه می‌کنند.
🔹 موسیقی و ابزار سماع
سماع اغلب با نی، دف، تنبور و کمانچه همراه است. اشعار مولانا، حافظ و ابن‌فارِض معمولاً در این مجالس خوانده می‌شود.
🔹 سماع در ایران و ترکیه
در ترکیه، رقص سماع به‌ویژه در شهر قونیه (آرامگاه مولانا) رایج است و پیروان طریقت مولویه این مراسم را اجرا می‌کنند.
در ایران، سماع در میان برخی از فرقه‌های صوفی مانند اهل حق، قادریه و نقشبندیه انجام می‌شود.
✨ این رقص بیشتر از اینکه یک حرکت فیزیکی باشد، سفری روحانی و عرفانی است که هدف آن رهایی از نفس و رسیدن به حق است.
