آیا جن ها دارای کالبد مادی هستند یا اینکه روح و کالبد مثالی ، فارغ از ویژگی های مادی هستند ؟
عده ای از فلاسفه ی اسلامی بر سر اینکه جن دارای نفس جسمانی و مادی بوده و یا اینکه مانند کالبد مثالی ( غیر مادی ولی دارای شکل و به عبارتی مجرد غیر تام ) است اختلاف نظر دارند.
ملاصدرا گفته است جن می تواند دارای دو نوع ماهیت باشد :
۱- ماهیتی مجرد و غیر مادی هست ولی می تواند بر اخبار غیبی آگاه بوده و توانایی انجام کار های خرق عادت و عجیب داشته باشد. پس در این صورت جن و فرشتگان ، تفاوت جوهری ندارند.
۲- ماهیتی که دارای کالبد لطیف و جوهر نفسانی است که درجه بندی های مختلفی دارند.
برای مثال گروهی از آنها دارای نفس های ناقص مربوط به کالبد مثالی و گروهی هم دارای نفس های قوی به همراه کالبد های جسمی دخانی ناری هستند و ...
علم تجربی هر چیزی که در قالب سه بعد قابل شناسایی نباشد را مادی نمی داند ولی از آنجایی که موجودات فیزیکی فقط آنهایی نیستند که در سه بعد قابل شناسایی باشند و علم طبیعی تا ۱۴ بعد را هم شناسایی کرده است پس شاید موجودی در این ابعاد باشد و ماهیت مادی هم داشته باشد ولی به راحتی قابل شناسایی نباشد.
شهید مطهری هم گفته است که در گذشته ، درک اینکه یک چیز ، مادی باشد ولی قابل رویت نباشد نباشد سخت بوده است ولی امروزه می دانیم که جسم می تواند دارای ابعاد و جوهره باشد. پس قرار نیست ابعادی که در آن زندگی می کنند منحصر به همین ابعاد سه گانه قابل رویت باشد .
برخی فلاسفه ی اسلامی اعتقاد دارند که ممکن است یک موجود در عالم مثال و غیب باشد ولی بتواند با بعد جسمانی لطیف خود قابل تجسم بوده و حتی فضا اشغال کند و در جهان مادی دخالت کند.
جن نه به خاطر غیر مادی بودن خود بلکه به خاطر لطافتی که در جسم دارد ، هم می تواند نامرئی شود و برای انسانی که فقط می تواند اجسام واقع در سه بعد را مشاهده کند مخفی بماند و هم می تواند توسط انقباض جسم لطیف خود ، متجسم و قابل مشاهده شود . البته نفوس قوی می توانند توسط قوای ادراکی بالای خود ، این موجودات را در هر بعدی مشاهده کنند .
دلیل دیگری که می تواند اثبات کننده ماهیت مادی جنیان باشد این است که آنها همانند انسان دارای روح هستند که در یک کالبد، پذیرا شده است . نمی شود هم روح و هم کالبد ، دارای یک ماهیت باشند و قطعا ماهیت کالبد ، چیزی مادی تر و پست تر از جنس روح است.
یکی دیگر از دلایل مادی بودن جن می تواند محدودیت طول عمر آنها باشد هرچند که عمر آنها خیلی بیشتر از انسان است ولی آسیب پذیر و فانی است ، ابن سینا در مورد طول عمر بالای جن گفته است که چون جسم آنها لطیف و شفاف است است در مقایسه با موجوداتی که مادی تر هستند دارای اصطکاک و فرسودگی کمتر بوده و در نتیجه زمان بیشتری طول می کشد تا این جسم لطیف آنها قابلیت حیاتی خود را از دست بدهد پس عمر آنها طولانی می شود .
ولی باز هم محکوم به از دست دادن کالبد خود و مرگ هستند ، در این صورت که روح آنها خارج شده و وارد کالبد دیگری می شود که کیفیت آن هنوز برای ما شناخته شده نیست . ولی اگر قرار بود جن ، غیر مادی باشد و کالبد مثالی که مجرد از ماده است را داشته باشد در این صورت مرگ برای آنها معنا نداشت و مانند ارواح انسان هایی که در برزخ بودند و روح آنها در کالبد مثالی است مرگ نداشتند .
دلیل دیگر مادی بودن جن این است که خلقت آنها از آتش بدون دود بوده است همانطور که خلقت اولیه انسان از خاک بوده است . سپس روح به داخل آن وارد شده است . این آتش بدون دود هم مشخصات مادی داشته ولی در سطحی بسیار لطیف تر از اجسام مادی که می شناسیم است .
با این تفاسیر ، احتمال بیشتری وجود دارد که جن و شیطان را موجودات مادی بدانیم که در قلمرو های مادی که از درک یک انسان عادی خارج است زندگی کنند .
