دلایل زیادی برای هیجان‌زده شدن درباره‌ی ماشین گلزنی سوئدی، ویکتور گیوکرش وجود دارد — بهترین مهاجمی که در حال حاضر خارج از پنج لیگ برتر اروپا بازی می‌کند.
اول و مهم‌تر از همه، آمار و ارقام است؛ آمارهایی خنده‌دار و باورنکردنی که آدم را وسوسه می‌کند فکر کند اشتباهی حسابداری یا خطایی عجیب در ثبت اعداد رخ داده که به زودی یکی را به خاطرش اخراج خواهند کرد!
گیوکرش از زمان پیوستنش به اسپورتینگ لیسبون در تابستان ۲۰۲۳، موفق شده در ۹۱ بازی برای این تیم در تمامی رقابت‌ها ۸۵ گل بزند. این خود به اندازه‌ی کافی حیرت‌انگیز است، اما نکته جالب‌تر اینکه: در فصل جاری، او ۴۲ گل در ۴۲ بازی برای باشگاهش زده و ۱۲ گل در ۱۲ بازی برای تیم ملی سوئد. یعنی در فصل ۲۵-۲۰۲۴، هر ۷۶ دقیقه یک گل برای تیم‌هایش به ثمر رسانده است!
با هر معیاری که حساب کنید، این آمارها خارق‌العاده‌اند. طبیعی است که فصل او در پرتغال با موجی از تحسین همراه شده باشد.
سرمربی اسپورتینگ، روی بورخس، پس از دبل گیوکرش مقابل کازا پیا، او را "پدیده" نامید:
«او همه چیز دارد: کیفیت فنی، قدرت بدنی، هوشمندی. واقعاً چشمگیر است. او یکی از بهترین مهاجمانی‌ست که تا به حال در لیگ ما بازی کرده‌اند.»
قبل از بازی آخر هفته مقابل اسپورتینگ، مدافع استرلا آمادورا، فرو، گفت تنها راه متوقف کردن گیوکرش "اکسیر جادویی" است! ظاهراً هم نتوانست چیزی پیدا کند، چون گیوکرش دو پنالتی گل کرد و یک پاس گل داد تا تیمش ۳-۰ پیروز شود. بورخس بعد از بازی گفت:
«او خارق‌العاده است، تماشایش لذت‌بخش است.»
توضیح عکس : پنالتی که گیوکرش برای تیمش مقابل استرلا آمادورا برنده شد
با وجود این تصویر کلی فوق‌العاده، برای هواداران آرسنال که اخیراً شنیده‌اند باشگاه علاقه زیادی به جذب گیوکرش برای پنجره نقل‌وانتقال تابستانی دارد، جزئیات خاصی هم امیدبخش هستند.
نخست اینکه، گیوکرش به‌سادگی یک تفاوت بزرگ ایجاد می‌کند ویژگی‌هایی که مهاجمان کنونی آرسنال ندارند.
کای هاورتز، گابریل ژسوس و لئاندرو تروسار کیفیت‌های زیادی دارند، اما قدرت فیزیکیِ خالص در میان آن‌ها نیست. گیوکرش در بهترین حالتش مثل یک اسب وحشی است؛ می‌تواند از مدافعان عبور کند، اما گاهی ترجیح می‌دهد آن‌ها را زیر پا له کند و بعد به‌سوی دروازه بدود. حتی وقتی تنها مهاجم تیم است، تمام خط دفاع را به خودش مشغول می‌کند.
گیوکرش ذهنیتی یک‌مسیره برای گلزنی دارد. هرچند که آمار پاس گلش قابل‌توجه است از ابتدای فصل گذشته تاکنون ۱۶ پاس گل در لیگ پرتغال ثبت کرده اما این بیشتر نتیجه سبک بازی پرتحرکش است. وقتی توپ را در یک‌سوم هجومی دریافت می‌کند، تمرکزش فقط روی یک چیز است.
یکی از مربیان سابقش در سوئد، پیتر کیسفالودی، سال گذشته به The Athletic گفت:
«گیوکرش مستقیم می‌خواهد برود سمت دروازه. او کاملاً بی‌رحم است.»
و البته کاملاً وسواس‌گونه. پدرو گونسالوس، هافبک اسپورتینگ، در مصاحبه با روزنامه پرتغالی A Bola در دسامبر گفت:
«گاهی روی زمین دچار اضطراب می‌شود چون هنوز گلش را نزده. احساس می‌کند همیشه باید یک گل بزند.»
با این ذهنیت، جای تعجب ندارد که گیوکرش کریستیانو رونالدو را یکی از الگوهایش می‌داند. ایثار و همکاری در جای خودش محترم، اما وقتی پای مهاجمان وسط است، باید به حرف گوردون گکو گوش داد:
«طمع، در نبود کلمه‌ای بهتر، چیز خوبی‌ست.»
شاید مسیر پر فراز و نشیبی که او طی کرده، همین ذهنیت را در او ساخته. گیوکرش احتمالاً تصور می‌کرد با انتقال به برایتون در ۱۹ سالگی، وارد سطح اول فوتبال شده؛ اما آن اتفاق نیفتاد. دوره‌های قرضی‌اش در سنت‌پائولی، سوانزی و کاونتری هم چندان درخشان نبودند. فقط وقتی به‌طور دائمی به کاونتری پیوست، توانایی واقعی‌اش را نشان داد. او در ژوئن ۲۷ ساله می‌شود، و احساس می‌شود می‌خواهد عقب‌ماندگی‌اش را جبران کند.
البته ضعف‌هایی هم در بازی او وجود دارد. در فضاهای تنگ همیشه روان نیست. سرعتش گاهی ضربه‌های نه‌چندان دقیقش را پنهان می‌کند. با وجود جثه‌اش، در نبردهای هوایی خیلی برجسته نیست؛ از ۶۸ گل اخیرش برای اسپورتینگ و سوئد، تنها یکی با ضربه سر بوده.
البته این بیشتر به تاکتیک‌ها مربوط است تا تکنیک. مخصوصاً در اسپورتینگ، گیوکرش اغلب مأمور است خودش موقعیت‌سازی کند، کاری که واقعاً در آن مهارت دارد. یکی از حرکات شاخصش دویدن از مرکز به بیرون، به سمت کانال‌های چپ یا راست است؛ آن‌قدر مؤثر که می‌توان آن را امضای او دانست.
در ادامه می‌خواهیم سه نمونه از این حرکت‌ها را بررسی کنیم…
هیچ راهی برای نونو سانتوس وجود ندارد که بتواند پاس را از میانه زمین ارسال کند، بنابراین گیوکرش به دویدن خود ادامه می‌دهد و از کنار مدافع میانی دوم عبور می‌کند؛ او با این حرکت، هم‌تیمی‌اش را تشویق می‌کند تا توپ را به فضا در کانال کناری ارسال کند.
زمانی که گیوکرش توپ را دریافت می‌کند، داخل محوطه جریمه بوآویشتا قرار دارد. او لحظه‌ای را تلف نمی‌کند؛ بلافاصله روبه‌روی مدافع مستقیمش می‌ایستد، با یک حرکت به داخل می‌زند و مستقیم به سمت دروازه یورش می‌برد.
در این لحظه، شاید بهترین گزینه این باشد که توپ را به عقب پاس دهد برای هم‌تیمی‌ای که با سرعت در حال اضافه شدن است. اما گیوکرش فقط یک چیز در ذهن دارد: دروازه. او با نگاهی مصمم، شوتی مهارنشدنی روانه کنج دور دروازه می‌کند و تیمش را با نتیجه ۳-۱ پیش می‌اندازد.
مثال دوم، گل گیوکرش در پیروزی اسپورتینگ مقابل بنفیکا در جام حذفی پرتغال در فوریه ۲۰۲۴ است.
این گل تقریباً تصویر آینه‌ای از گل قبلی‌ست. این بار حمله از سمت مقابل آغاز می‌شود، جایی که جنی کاتامو سرش را بالا می‌گیرد و می‌بیند که گیوکرش با سرعت وارد فضای کاملاً باز پشت مدافع چپ بنفیکا شده است.
کاتامو با بیرون پای چپ خود یک پاس فوق‌العاده می‌دهد، توپ را با کات به مسیر گیوکرش می‌فرستد — مهاجمی که در این لحظه نیکولاس اوتامندی را پشت سر گذاشته و فاصله گرفته است.
اوتامندی انصافاً آن‌قدر خوب خودش را جمع می‌کند که درست در لحظه‌ی اولین لمس توپ توسط گیوکرش به صحنه برسد. در این لحظه، آدم انتظار دارد مهاجم سوئدی توپ را حفظ کند، عقب برگردد و منتظر کمک شود.
اما نه، گیوکرش برخورد را می‌پذیرد، با یک تنه اوتامندی را کنار می‌زند و با قدرت از کنار خط به حرکتش ادامه می‌دهد. آن‌قدر فضا دارد که دوباره به داخل برگردد و با شوتی زمینی، توپ را به گوشه‌ی نزدیک دروازه می‌کوبد.
مثال سوم مربوط به دیدار برابر کاسا پیا در اوایل همین ماه است.
پس از آنکه بازیکنان اسپورتینگ حمله‌ی حریف را خنثی می‌کنند، کاپیتان مورتن هیولماند نگاهی به جلو می‌اندازد، گیوکرش را می‌بیند و با یک پاس بلند و امیدوارانه، توپ را به سمت او می‌فرستد.
گیوکرش از لبه‌ی دایره‌ی میانی زمین شروع به دویدن می‌کند تا توپ را در جناح چپ دریافت کند. دو هم‌تیمی‌اش همزمان با او به جلو یورش می‌برند تا مسیرهای پشتیبانی را ایجاد کنند.
گیوکرش به آن‌ها توجهی نمی‌کند. با حرکتی تند به داخل می‌زند، بی‌پروا به سمت مدافع روبه‌رویش می‌تازد و در نهایت با یک دریبل به داخل می‌پیچد و شوتی محکم را درست درون تیرک دورتر دروازه جای می‌دهد.
آنچه بیش از هر چیز در این گل‌ها ــ و در ده‌ها گل مشابه دیگر ــ به چشم می‌آید، نه هوش فوق‌العاده در دویدن‌هاست و نه ظرافت خاصی در تمام‌کننده بودن. نکته کلیدی، خودکفایی محض ویکتور گیوکرش در نقش یک مهره هجومی‌ست؛ توانایی‌اش در اینکه موقعیتی نسبتاً معمولی را به‌تنهایی به یک صحنه خطرناک بدل کند.
و این، شاید بیش از هر چیز دیگر، همان چیزی‌ست که باید هواداران آرسنال را به هیجان بیاورد. نیاز به حافظه فوق‌العاده‌ای نیست تا به یاد آورید چگونه ژسوس، هاورتس یا تروسار پاس‌هایی در موقعیت‌های مشابه دریافت کردند و یا خیلی زود از توپ جدا شدند، یا مجبور به بازگرداندن آن شدند.
البته، برخی هشدارها و احتیاط‌ها هم وجود دارد. یکی اینکه لیگ پرتغال به هیچ وجه از نظر قدرت و کیفیت با لیگ برتر انگلیس قابل قیاس نیست. نکته دیگر اینکه آرسنال به‌ندرت روی ضدحملات بازی می‌کند و تقریباً هیچ‌گاه فضای آزادی مشابه نمونه‌های بالا در اختیار ندارد. آیا گیوکرش مقابل خطوط دفاعی بسته هم به همین اندازه مؤثر خواهد بود؟ آیا او در برابر مدافعان فیزیکی لیگ برتر نیز چنین برتری فیزیکی‌ای خواهد داشت؟ و اگر نه، آیا این موضوع مزیت‌های او نسبت به بازیکنی مانند هاورتس را خنثی نمی‌کند؟
این‌ها سؤالاتی کاملاً به‌جا برای آرسنال ــ یا هر باشگاه خواهان دیگر ــ هستند. اما یک نکته تقریباً قطعی‌ست: با توجه به آمار و ارقام فوق‌العاده‌اش، دیر یا زود باشگاهی فرصت آزمودن پاسخ این پرسش‌ها را در اختیار گیوکرش خواهد گذاشت.
نویسنده: جک لَنگ | ۳۱ مارس ۲۰۲۵
