اهمیت و مراحل و نحوه اجرای امربه معروف و نهی از منکر
بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
اول اینکه اهمیت امر به معروف و نهی از منکر را مطابق آیات و روایات بیان می کنیم
خداوند متعال می فرماید: بايد از ميان شما گروهى [مردم را] به نيكى دعوت كنند و به كار شايسته وادارند و از زشتى بازدارند و آنان همان رستگارانند (آیه ۱۰۴ سوره آل عمران)
خداوندمتعال می فرماید : مردان و زنان باایمان، ولیّ (و یار و یاور) یکدیگرند؛ امر به معروف، و نهی از منکر می‌کنند؛ نماز را برپا می‌دارند؛ و زکات را می‌پردازند؛ و خدا و رسولش را اطاعت می‌کنند؛ بزودی خدا آنان را مورد رحمت خویش قرارمی‌دهد؛ خداوند توانا و حکیم است ( آیه71 سوره توبه)
قسمتی از وصیت امیرالمومنین علی علیه السلام به امام حسن عیله السلام در نامه 31 نهج البلاغه : به نیکی ها امر کن و خود نیکوکار باش، و با دست و زبان بدی‌‌ها را انکار کن، و بکوش تا از بدکاران دور باشى.
حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام فرمود: تمامى اعمال و كارهاى نيك، حتى جهاد در راه خدا، در برابر امر به معروف و نهى از منكر، مانند قطره اى در مقابل يك درياى بزرگ و پهناور است.(حکمت 374 نهج البلاغه)
مراتب امر به معروف و نهی از منکر در یک تقسیم بندی، به سه مرحله تقسیم می شود:
1. مرحله قلبی (رفتاری)
2. مرحله زبانی
3. مرحله عملی
اولین مرحله از امر به معروف و نهی از منکر ، امر به معروف درونی و قلبی است
منظور از مرتبه قلبی و دورنی این است که ما نسبت به کارهای زشت یا شایسته، از نظر حالت درونی و احساس قلبی، بی تفاوت نباشیم؛ مثلًا از کارهای خوبی همچون: عبادت، ایثار، عدل، تقوا، توبه، نوع دوستی، تواضع، جهاد و خوشمان بیاید و این اعمال و صفات و دارندگان آنها را دوست بداریم و برعکس، از اموری مانند: دروغ، تقلّب، نیرنگ، مردم آزاری، بی نمازی، بی تقوایی و بی حجابی، بی تفاوتی، گران فروشی؛ کم فروشی؛ حسد، بخل، بی ادبی بدمان بیاید و دارندگان اینها را هم دوست نداشته باشیم. این نشانه سلامت قلب است
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود : هرکس از شما منکری (کار زشتی) دید باید با دست خودش آن را تغییر دهد؛ اگر نتوانست با زبانش؛ و اگر نتوانست با قلبش، که حداقل ایمان همین است.
انکار در مرحله قلبی نیز باید به شکلی نمود پیدا کند. یعنی اگر از کار زشت یا انسان مجرمی بدمان می آید، این ناخوشایندی و عدم رضایت را با نگاه، قیافه یا طرز رفتار نشان دهیم تا خلافکاران متوجه شوند و در آنها تأثیر بگذارد.
کمترین مرحله امر به معروف و نهی از منکر، همان مرتبه قلبی است. اگر کار ناپسندی انجام گیرد، و ما در دلمان راضی باشیم، ما نیز در همان گناه شریکیم. خداوند، در قیامت کسانی که برخی از گناهان را مرتکب نشده اند، ولی چون دیگران انجام داده اند و آنها هم راضی به کار آنان بوده اند، عذاب می کند.
امام جواد علیه السلام فرمود : هر که کار زشتی را تحسین و تأیید کند، در عقاب آن شریک می باشد.
من به عنوان یک مسلمان پیرو قرآن و اهل بیت علیهم السلام؛ خودم رو محاسبه کنم جایی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در حدیث معتبری فرمود : ای اباذر، اعمالت را پیش از آنکه دیگران محاسبه کنند خودت محاسبه کن، این برای حسابرسی تو در قیامت بهتر است و خودت را وزن کن و بسنج پیش از آنکه تو را بسنجند و وزن کنند و خودت را برای روز قیامت، روزی که عرضه می‌شوی و هیچ چیزی از تو بر خدا پوشیده نیست آماده کن
2. مرحله زبانی
دومین مرحله مرتبه زبانی می باشد و به معنای آن است که با زبان و گفتار، طرفدار خوبی ها و خوبان باشیم و به بدی ها، گناهکاران، تخلّف ها و منکرات، اعتراض کنیم.
مراتب امر به معروف رو بشناسیم همچنین نهی از منکر ، معروف چیه منکر چیه؟
هر آن چیزی که دین اسلام برای ما ترسیم کرده؛ بهترین خیر است؛ چون هدف دین اسلام اینه که یک زندگی واکسینه شده و بدون میکروب چه در حوزه فردی و چه در هر حوزه جمعی به ما ارائه بده؛
گویندگان و تذکر دهندگان، باید از روی خیرخواهی و دلسوزی و متانت تذکر دهند و نهی کنند. دلیل آن که در روایات، این همه بر امر به معروف زبانی تأکید شده، نشان دهنده تأثیر آن است. گاهی زبان، برنده تر و نافذتر از شمشیر و اقدام عملی است، به شرط اینکه تذکر دهنده، هنرمندانه و به موقع و سنجیده تذکر دهد
امر به معروف پیامبر از جانب خداوند: ای پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو: «پوشش‌های خود را بر خود فروتر گیرند. این برای آنكه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند [به احتیاط] نزدیكتر است، و خدا آمرزنده مهربان است (آیه59 سوره احزاب)
نکته:حال اینکه ما از پیامبر بالاتر نیستیم که امر به معروف شده
در بحث امر به معروف و نهی از منکر، در تمام دین زبان آرام و رأفت و مهربانی توصیه شده خیلی شنیدیم که فلان شخص از شام(سوریه) آمد و به امام حسن (علیه السلام ) توهین کرد ولی با رافت ومهربانی و امر به معروف این امام مواجه شد و همان شخص توهین کننده پشیمان شد و در زمره یاران اهل بیت علیهم السلام درآمد،ما به عنوان مسلمان و پیروان اهل بیت علیهم السلام وظیفه داریم تا سر حد امکان با زبان لَیِّن و آرام و با مهربانی با شخص یا اشخاص مورد نظر برخورد کنیم.
3. مرحله عملی
مرحله سوم، مرحله عملی است که انسان با عمل و اقدام خویش، در راه گسترش خوبی ها و صفات و کارهای نیک و اجرای احکام دین اسلام، بکوشد و نیز به طور عملی جلوی مفاسد و زشتی ها و انسان های خطاکار و اعمال خلاف و گناه را بگیرد.
ان شاءالله کار زشت رو با دست و زبان و قلب انجام ندهیم و تایید کننده کار زشت نباشیم و اعمال صالح و نیک رو بجا بیاریم که ان شاءالله عاقبت بخیر بشیم
