اختصاصی طرفداری - در حالی که همه سرگرم رصد کردن اخبار پیوستن جیدون سانچو به منچستریونایتد بودند، اد وودوارد با یک غافلگیری، سریع تر از آن چیزی که معمولا از او انتظار داریم، توانست بازیکن مهمی را به خط میانی تیم اضافه کند.
دونی فن ده بیک، هافبک میانی هلندی آژاکس، بازیکنی که با درخشش در لیگ قهرمانان اروپای فصل گذشته نامش بر سر زبان ها افتاده بود، یکی از آخرین بازماندگان آن آژاکس رویایی بود که سرانجام این تیم را ترک کرد. طی یک هفته اخیر که بسیاری انتقال او را تمام شده می دانستند، بحث زیادی در میان تاکتیک نویسان پیرامون او شکل گرفته است. اینکه فن ده بیک چگونه بازیکنی است و چه کمکی می تواند به اوله گونار سولسشر بکند. در این یادداشت فنی به طور ویژه و مفصل به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.
همان طور که گفتیم نام فن ده بیک در میان عموم هواداران فوتبال از زمان درخشش آژاکس در لیگ قهرمانان اروپای فصل 2018/2019 بر سر زبان ها افتاد. فن ده بیک آن فصل زیر نظر اریک تن هاخ و در سیستم 1-3-2-4 این سرمربی به عنوان یکی از سه بازیکن خط جلو پشت تک مهاجم تیم به میدان می رفت. پستی که از آن به عنوان پست شماره 10 در میان عموم هواداران فوتبال یاد می شود. با این حال او نقشی را در تیم تن هاخ عهده دار بود که من از آن همواره تحت عنوان «Advanced midfield» یاد کرده ام. هافبک هایی که در پست شماره 10 قرار می گیرند اما خصوصیات متفاوتی با «فانتزیستاهای» معروف این پست دارند.
طی سالیان مختلف پیرامون بازیکنان حاضر در نقش «Advanced midfield» صحبت کرده ام (اینجا و اینجا). هافبک هایی که در این نقش به میدان می روند بر خلاف «فانتزیستاها» لزوما در حرکات با توپ هنرمند نیستند. آن ها بر خلاف «فانتزیستاها» با توپ جادو نمی کنند، تکنیک فوق العاده ای ندارند و نمی توانند در یک ثانیه با یک لمس توپ هنرمندانه سرنوشت بازی را عوض کنند. این بازیکنان ویژگی های متفاوتی دارند. توانایی فیزیکی بالایی دارند و می توانند بخش بیشتری از زمین را نسبت به «فانتزیستاها» پوشش دهند. این بازیکنان بیشتر به گلزنی میل دارند. توانایی فوق العاده ای در اضافه شدن به باکس برای زدن ضربات نهایی دارند و بیشتر خودشان را در موقعیت گلزنی قرار می دهند.
دونی فن ده بیک، فصل گذشته و در آژاکس رویایی اریک تن هاخ که تنها 10 ثانیه با فینال لیگ قهرمانان اروپا فاصله داشت، چنین نقشی را عهده دار بود. در ادامه یادداشت به طور مفصل به ویژگی های خاص بازی فن ده بیک که باعث شده او تبدیل به بازیکنی موثر در این نقش شود، خواهیم پرداخت.
این فصل اما با جدایی دی یونگ و پیوستن این بازیکن به بارسلونا، اریک تن هاخ علاوه بر نقش «Advanced midfield» از فن ده بیک در آرایش پایه 1-3-2-4 خود به عنوان یکی از دو «Holding midfielder» (توضیح مفصل فنی) آژاکس در جلو خط دفاعی بازی می گرفت. مکمل فن ده بیک در جلو خط دفاعی معمولا بازیکنان همچون لیساندرو مارتینز و یا کارل ایتینگ بودند. فن ده بیک در این نقش همچنان رویکرد تهاجمی خودش را حفظ کرده بود. مارتینز و یا ایتینگ بازیکنانی با رویکرد تدافعی تر در جلو خط دفاعی بودند. آن ها وظیفه لمس مداوم توپ در جلو خط دفاعی را به عهده داشتند و نبض بازی تیم را از عقب زمین به عهده می گرفتند تا شرایط برای نفوذهای فن ده بیک و تاثیرگذاری بیشتر این بازیکن در یک سوم تهاجمی و علی الخصوص درون باکس فراهم شود. همان طور که گفتیم به طور مفصل ویژگی های فنی فن ده بیک را در ادامه مورد بررسی قرار می دهیم.
نخست به سراغ داده های فنی پیشرفته می رویم. همان طور که در یادداشت های فنی مختلف بارها تاکید کرده ام، عصر، عصرِ داده های فنی یپشرفته در علم روز دنیای فوتبال است. داده های پیشرفته ای که همه چیز را عوض کرده و تصمیمات مختلف مربیان را تحت تاثیر قرار داده است. برای مطالعه ویژگی های فنی فن ده بیک پنج داده فنی را مورد بررسی قرار می دهیم که می تواند به خوبی ویژگی های فنی و توانایی های این بازیکن را برای شما ترسیم کند.
به تصویر زیر دقت کنید که وضعیت فن ده بیک را از حیث پنج داده فنی مهم در لیگ هلند نشان می دهد. داده فنی پیشرفته «xG» و «xG/Shot» که پیش از این درباره آن اینجا صحبت کرده ام. این داده فنی موقعیت های ایجاد شده در یک مسابقه فوتبال را (موقعیت هایی که به زدن ضربه به سمت دروازه منجر می شود) بین 0 تا 1 ارزش می دهد. طبیعتا 0 کمترین میزان ارزش و 1 بیش ترین میزان را دارا است. یعنی هر چه این عدد به 1 نزدیک تر باشد، موقعیت گل شما با کیفیت تر بوده و شانس تبدیل به گل شدن بیشتری داشته است و طبیعتا شما توانسته اید به همان اندازه خودتان را نیز در موقعیت گل بهتری قرار دهید.
سه داده فنی دیگر نیز داده های تعداد لمس توپ درون باکس، تعداد دریبل موفق و همچنین تعداد خطای انجام شده بر روی بازیکن است. این پنج داده کاملا به یکدیگر مربوط هستند و برای رسیدن به نتیجه ای مشخص انتخاب شده اند. داده ها بر حسب «Percentile» (صدک) مقدار دهی شده اند تا دید مقایسه ایِ بهتری از کیفیت فن ده بیک در هر یک از داده ها به نسبت بازیکنان هم پستش در لیگ های مطرح اروپایی وجود داشته باشد. به عنوان مثال وقتی می گوییم فن ده بیک در داده پیشرفته «xG/Shot» در صدک 80 اُم قرار دارد به این معنی است که او توانسته از 80 درصد بازیکنان هم پستش از حیث این داده بهتر عمل کند.
همان طور که می بینیم فن ده بیک از حیث دو داده فنی «xG» و «xG/Shot» وضعیت بسیار مناسبی به عنوان یک هافبک میانی با رویکرد تهاجمی دارد. او به طور میانگین در بازی های فصل گذشته لیگ هلند در هر 90 دقیقه توانسته «xG» به ارزش 0.24 را از خود ثبت کند و از این حیث در صدک 78 اُم قرار دارد. به این معنی که توانسته از 78 درصد بازیکنان هم پستش در لیگ های مطرح اروپایی از حیث قرار گرفتن در موقعیت گلزنی با کیفیت در طول 90 دقیقه بهتر عمل کند.
فن ده بیک همچنین به طور میانگین هر ضربه به سمت دروازه ای که زده 12 درصد احتمال تبدیل شدن به گل داشته است (xG/Shot). او از حیث این داده فنی خودش را در صدک 80 اُم در میان بازیکنان هم پستش در لیگ های مطرح اروپایی قرار داده است. فن ده بیک همچنین به طور میانگین در هر 90 دقیقه 14.23 لمس توپ درون باکس از خود ثبت کرده است. عددی فوق العاده حیرت انگیز برای یک هافبک میانی تهاجمی که او را در صدک اعجاب انگیز 99 اُم قرار داده است.
فن ده بیک اما از لحاظ داده تعداد دریبل موفق وضعیت مناسبی ندارد. او به طور میانگین در هر بازی 0.98 دریبل موفق را از خود ثبت کرده و در صدک 19 اُم قرار گرفته است. مطابق انتظار تعداد خطاهای کسب شده توسط فن ده بیک نیز مقدار کمی است. او به طور میانگین در هر بازی 0.84 خطا کسب می کند که او را در میان بازیکنان هم پستش در لیگ های مطرح اروپایی در صدک نازل 11 اُم قرار داده است.
حالا تحلیل این پنج داده به ما چه می گوید؟ همان چیزی که به طور خلاصه در ابتدای یادداشت در موردش صحبت کردیم. فن ده بیک هافبک تهاجمی است که تکنیک فوق العاده ای ندارد، توپ را به طور مداوم لمس نمی کند و بازیکنی نیست که در یک سوم تهاجمی با توپ اتفاق ویژه ای از لحاظ فردی نشان دهد. با این حال بازیکن فیزیکی است که به خوبی از یک سوم تهاجمی به باکس اضافه می شود، درون باکس توپ را لمس می کند، خودش را در موقعیت گلزنی قرار می دهد و ضرباتی که به سمت دروازه نیز می زند، ضربات با کیفیتی است که شانس خوبی برای تبدیل شدن به گل دارد. نمونه ای موفق از یک هافبک تهاجمی در نقش «Advanced midfield».
به تصویر زیر نیز دقت کنید که فعالیت های دونی فن ده بیک را بر اساس چهار پارامتر (پاس کوتاه، پاس بلند، ضربه به سمت دروازه و اقدام به دریبل زنی) در فصل 2019/2020 لیگ هلند در نقاط مختلف زمین مشخص کرده است. فعالیت ها بر اساس رنگ مشخص شده اند و هر چه مربع ها حجیم تر باشند، به معنای تعدد بیشتر فعالیت ها در آن نقاط است. همان طور که می بینیم به شکلی معنادار بخش عمده و مهمی از فعالیت های فن ده بیک درون زمین مسابقه داخل باکس حریف رخ داده است. او به دفعات درون باکس شوت می زند، پاس می دهد و ارسال کوتاه انجام می دهد. هنر فن ده بیک در همین اضافه شدن ها به درون باکس برای تاثیرگذاری نهایی است.
در ابتدای یادداشت از این گفتیم که در فصل جاری فن ده بیک در بعضی بازی ها یک خط عقب تر آمده و به عنوان یکی از دو هافبکِ جلوی خط دفاعی برای اریک تن هاخ به میدان رفته است. شرح وظایف او در پست و نقش جدید گرچه تغییر کرده اما باعث نشده که او از ریشه تبدیل به بازیکن متفاوتی شود. تن هاخ از بازیکنانی همچون مارتینز به عنوان مکمل فن ده بیک در جلوی خط دفاعی بهره برده تا فن ده بیک آزادانه تر ویژگی های اصلی بازی اش را در یک سوم تهاجمی و درون باکس نشان دهد.
به تصویر زیر دقت کنید که وضعیت پاس های ارسالی لیساندرو مارتینز (سمت چپ) و فن ده بیک (سمت راست) را در دیدار مقابل خرونینخن نشان می دهد. دیداری که هر دو بازیکن بازی را در آرایش پایه تن هاخ در جلوی خط دفاعی آغاز کردند. می بینیم که مارتینز وظیفه کنترل نبض بازی را از عقب زمین عهده دار بوده و رویکردی تدافعی داشته است. در نقطه مقابل فن ده بیک با استفاده از وجود بازیکنی همچون مارتینز آزادانه توانسته وظایف روتینش را در یک سوم تهاجمی عهده دار شود. نگاه کنید که فن ده بیک چگونه درون باکس توپ را به دفعات لمس کرده و پاس های مختلفی را نیز ارسال کرده است.
حالا به طور مصداقی نکات مطرح شده را درون زمین مسابقه با یکدیگر مرور می کنیم. به تصاویر نخست که از دیدار آژاکس برابر آیندهوون انتخاب شده، دقت کنید. در تصویر اول می بینیم که بازیکنان آژاکس در حال طراحی حمله ای با تعداد نفرات زیاد در باکس حریف هستند. به جایگیری فن ده بیک درون باکس نگاه کنید. او مطابق انتظار درون باکس خودنمایی می کند و در انتظار فرصتی است که خودش را در شرایط ضربه زدن قرار دهد.
در تصاویر بعد به ترتیب می بینیم که فن ده بیک چگونه با بازیخوانی درست، خودش را از وسط باکس رفته رفته به سمت چپ می رساند و طی یک غافلگیری در موقعیتی مناسب می تواند صاحب توپ شود و به سمت دروازه حریف ضربه بزند. این بازیخوانی درست و هماهنگی او با دیگر بازیکنان آژاکس در باکس حریفان مسئله ای است که بارها و بارها طی دو فصل اخیر رخ داده است.
به یک نمونه دیگر از تبحر فن ده بیک درون باکس توجه کنید. این بار در دیدار مقابل روتردام می بینیم که حکیم زیاش توپ را پشت محوطه در اختیار دارد و باز هم این دونی فن ده بیک است که درون باکس جایگیری کرده و در انتظار فرصتی مناسب به سر می برد.
در تصاویر بعد به ترتیب می بینیم که فن ده بیک چگونه باز هم خودش را این بار رفته رفته به سمت راست باکس نزدیک می کند. او با با یک بازیخوانی درست و حرکت بدون توپ در فاز تهاجمی خودش را در موقعیتی قرار می دهد که در صورت بلاک شدت ضربه حکیم زیاش، بتواند درون باکس صاحب توپ برگشتی شود. این مسئله بسیار مهم است و مربیان از آن تحت عنوان «Off-the-ball movement» یاد می کنند. پارامتری فوق العاده مهم که در یادداشت های بعد به طور مفصل به آن خواهم پرداخت. این دقیقا همان اتفاقی است که رخ می دهد. زیاش از پشت باکس به توپ ضربه می زند، ضربه او بلاک می شود و فن ده بیک به خوبی خودش را در موقعیت دریافت توپ بلاک شده درون باکس قرار می دهد. در نهایت هافبک هلندی بلافاصله به توپ ضربه می زند و از فاصله ای نزدیک دروازه حریف را باز می کند.
همان طور که گفتیم فن ده بیک به عنوان یک «Advanced midfield» بدون توپ این توانایی را دارد که مناطق بیشتری از زمین را پوشش دهد. او بازیکن دونده و سرحالی از لحاظ فیزیکی است و می تواند در طول 90 دقیقه فشار زیادی را روی حریفان بدون توپ ایجاد کند. به تصاویر زیر از دیدار مقابل والویک دقت کنید. فن ده بیک نزدیک به باکس قرار دارد اما خیلی سریع خودش را در گوشه زمین و در یک سوم تهاجمی خودی به بازیکن صاحب توپ می رساند تا هم تیمی اش را در باز پس گیری توپ از بالا یاری کند. او خیلی سریع در کمتر از 5 ثانیه به کمک هم تیمی اش می رود و توپ را از حریف پس می گیرد و خیلی سریع نفوذی را از سمت چپ به دروازه حریف آغاز می کند.
فن ده بیک زمانی که در جلوی خط دفاعی نیز بازی می کند، بدون توپ بسیار فعال است و بازیخوانی خوبی دارد. به تصویر زیر از دیدار مقابل دن هاخ دقت کنید. بازیکنان دن هاخ در میانه میدان صاحب توپ هستند و قصد طرح ریزی حمله ای به سمت دروازه آژاکس را دارند. فن ده بیک علی رغم این که پشت به بازیکن حریف است اما او را رصد می کند و به خوبی همراه با بازیکن حریف در فضای خالی سمت چپ حرکت می کند تا مانع از دریافت توپ توسط او در فضایی مناسب شود. حرکت فن ده بیک با مهاجم حریف در نهایت مانع از تصاحب توپ توسط او در فضایی خطرناک می شود. مسئله ای که نشان می دهد فن ده بیک بدون توپ و در فاز تدافعی نیز می تواند در تیمش تاثیرگذار باشد.
حالا و با این تفاسیر فن ده بیک چگونه می تواند در ترکیب اوله گونار سولسشر قرار گیرد؟ سولسشر معمولا با آرایش پایه 1-3-2-4 تیمش را روانه میدان می کند. جلوی خط دفاعی پل پوگبا در کنار بازیکنی با رویکرد تدافعی و خصوصیات تدافعی تر قرار می گیرد و برونو فرناندز نیز جلوی آن ها قرار دارد. فن ده بیک در چنین شرایطی هم می تواند به جای پوگبا قرار گیرد و هم در نقش برونو فرناندز. هافبک هلندی می تواند پوشش خوبی برای هر دو بازیکن باشد. اما آیا فن ده بیک برای عمق بخشیدن به ترکیب اصلی خریداری شده؟ بعید است که دست کم خود بازیکن چنین اعتقادی داشته باشد. فن ده بیک مطمئنا خودش را به عنوان یار ثابت در یونایتد تصور می کند.
با این حال تصور حضور همزمان پوگبا، فن ده بیک و فرناندز در آرایش 1-3-2-4 کمی دور از ذهن است. پوگبا و فن ده بیک همان طور که گفته شد برای بازی در جلوی خط دفاعی هر دو به مکملی با خصوصیات متفاوت احتیاج دارند (مکملی مانند ماتیچ و یا مک تومینای) و همان طور که دیدیم، محدود کردن فن ده بیک در فاز تهاجمی، می تواند مهم ترین ویژگی فنی او را از تیم سلب کند. فانتزی ترکیب 2-4-4 و حضور همزمان چهار هافبک میانی در مرکز زمین که این روزها در ذهن هواداران یونایتد در جریان است نیز دست کم در شرایط فعلی بسیار بعید است که جایی در ذهن سولسشر داشته باشد چرا که دلایل فنی مختلفی وجود دارد که باعث می شود یونایتد نتواند بهترین عملکرد را در این آرایش داشته باشد. البته ممکن است سولسشر در فرصت باقی مانده رویکردش را تغییر دهد.
برای آن چیزی که در ذهن سولسشر در جریان است اما باید تا نخستین بازی یونایتد در لیگ برتر که نسبت به سایر تیم ها با تاخیر نیز انجام می گیرد، صبر کرد. با تمام این تفاسیر خرید دونی فن ده بیک می تواند گامی رو به جلو در خط میانی یونایتد باشد. خط میانی که بدون پوگبا و فرناندز در فاز تهاجمی حرف خاصی برای گفتن ندارد، حالا با حضور فن ده بیک، پوشش مطمئنی پیدا کرده است. باید دید سرمربی نروژی چگونه می تواند بیشترین بازدهی را از این سه هافبک میانی در بازه های زمانی مختلف بگیرد. حالا سولسشر به هیچ عنوان دیگر نمی تواند از کمبود هافبک میانی با کیفیت در تیمش گلایه کند.
بیشتر بخوانید:
دونی فن ده بیک به منچستریونایتد پیوست / رسمی
دونی فن ده بیک: قبل از انتقال به منچستریونایتد با فن در سار و سولسشر صحبت کردم
دونی فن ده بیک به احترام عبدالحق نوری پیراهن شماره 34 منچستریونایتد را به تن می کند
فن ده بیک پس از پیوستن به منچستریونایتد: نمی توانم فرصت حضور در چنین باشگاه فوق العاده ای را توصیف کنم
