| یادمه همیشه گریه می‌کردم که چرا کفش برای فوتبال بازی کردن ندارم، اما روزی مردی را دیدم که پا نداشت اون موقع فهمیدم که چقدر ثروتمند هستم. |
این جمله طلایی را زین الدین زیدان مرد بزرگ فوتبال گفته است. امروز قراره دربارهی مردی صحبت کنیم که چه به عنوان بازیکن و مربی افتخارهای بسیار ارزشمندی کسب کرده است. در این مطلب میخواهیم دربارهی سبک بازی این مربی پر افتخار را در رئال مادرید بررسی کنیم و ببینیم چگونه توانسته است دوران طلایی با مادریدی ها داشته باشد. زیدان مربی ۵۰ ساله فعلا بیکار است. او از دهه ۸۰ میلادی فوتبال خود را آغاز کرد و تا سال ۲۰۰۶ ادامه داد و پس از آن از فوتبال خداحافظی کرد. این خداحافظی به معنای دور شدن او از فوتبال نبود بلکه زیدان میخواست کار مربیگری را شروع کند. او در ابتدا مدارک خود را کسب کرد وسپس گام به گام از پایه های رئال مادرید شروع کرد و در سال ۲۰۱۶ به سرمربی تیم اصلی رئال مادرید به جای بنیتز انتخاب شد و دوران طلایی خود را آغاز کرد.
تاکتیک های زیدان در رئال مادرید
قبل از اینکه در مورد سبک بازی زیدان صحبت کنیم، ابتدا باید نکته‌ای گوش زد شود. زیدان یک مربی واکنش گرا است. یعنی مربی‌ای نیست که وسواس داشته باشد و سبک خاصی از فوتبال را اجرا کند. سیستم هایی که اتخاذ می‌کند متنوع هستند، اما بیشتر از سیستم ۴-۳-۳ استفاده می‌کرد. مثلا در فصل ۲۰۱۷-۱۸ که زیدان با رئال مادرید سومین چمپیونزلیگ متوالی را بدست آورد، زیدان به خاطر مصدومیت های پی در پی گرت بیل بیشتر از سیستم ۴-۴-۲ استفاده می‌کرد. هر چند در فینال جلوی لیورپول کلوپ از سیستم ۴-۳-۳ استفاده کرد، اما زیدان در آن فصل از سیستم ۴-۴-۲ بیشتر استفاده کرد. زیدان بیشتر سیستم و تاکتیک‌هاش رو برحسب حریفان و داشته خودش اتخاذ می‌کند.
_________________________________________________________
سیستم ۴-۳-۳ زیدان
در خط دفاع زیدان بیشتر سرخیو راموس و رافائل واران بودند. راموس یک توپ گیر قهار بود و واران تقریبا نقش یک سوئیپر را داشت. به خاطر سرعت خوبی که واران داشت و هنگامی که راموس به جلو می‌رفت، واران عقب می‌ماند تا با آن سرعت خوبش جلوی ضد حملات تیم حریف را بگیرد. کارواخال و مارسلو نقش Attacktin full backs را داشتند. در فاز حملات تیم بسیار این دو نفر موثر بودند و در خلق موقعیت نیز جزء مهر‌ه های موثر و اصلی محسوب می‌شدند. در خط هافبک این تیم سه مثلث کاسمیرو- مودریچ- کروس قرار داشتند. کاسمیرو تو دفاع یک تخریب گر به تمام معنا بود. در مجموع کاسمیرو را می شود لقب همه کاره را داد چون هم در حمله و هم در دفاع بسیار موثر بود. مودریچ نقش یک بازیساز را داشت و نسبت به تونی کروس یک deep line playmaker، یعنی کروس بیشتر در عقب می‌ماند و آن مودریچی که جلوتر است، مثلا در فاز سه یا چهار ترکیب مودریچ بیشتر دیده می‌شود. نقش کریم بنزما deep line forward بود و همچنان این نقش را دارد و با این کارش برای گرت بیل و رونالدو موقعیت و فضا ایجاد می‌کرد و چون گرت بیل و رونالدو به تو می زدند و سعی می‌کردند زیاد با دروازه‌بان تک به تک بشوند (مخصوصا رونالدو). در فصلی که رئال مادرید ۴-۴-۲ بازی می‌کرد رونالدو در کنار بنزما مهاجم بود و باز هم بنزما برای رونالدو بسیار موقعیت و فضا ایجاد می‌کرد. شاید مشکلی که رونالدو در یونایتد داشت همین تنها بودن او بود که نمیتوانست به کمک کسی که برایش فضا ایجاد کند، گلزنی کند. در زمانی که بیل زیاد مصدوم می‌شد، ایسکو نقش هافبک شماره ۱۰ را داشت.
در آن زمان رئال مادرید سه بازیکن بسیار خوب در خلق موقعیت داشتند. چون کارواخال و مارسلو بسیار زیاد نفوذ می‌کردند تیم رئال مادرید همیشه در هنگام حمله کردن به شکل ۲-۳-۵ در می‌آمدند. راموس و واران عقب تر از همه بودند، جلوتر از آنها کاسمیرو- مودریچ- کروس بودند. در جلو تر از این سه هافبک فولبک ها به اضافه مهاجمین شکل ۲-۳-۵ را می‌گرفتند. در مجموع اگر دقت کنید مچسترسیتی هم به شکل ۲-۳-۵ حمله می‌کند یا تیم لیورپول کلوپ هم به شکل ۲-۳-۵ حمله می‌کند. در این شرایط ممکن است حریف پنج دفاعه بازی کند، که در این مواقع به ۲-۲-۶ تغییر شکل می‌دهند یا ۲-۲-۱-۵ یا ۲-۲-۵-۱ یعنی یک نفر اضافه می‌شود که برتری شش به پنج داشته باشند. در این هنگام بازیکنی به نام کاسمیرو به آن پنج نفر جلو اضافه می‌شد و شکل شش نفره به خود می‌گرفتند. باز هم باید این نکته گفته شود، در شرایطی که دفاع حریف پنج نفره بود و یا مثلا تیم به شدت به گل نیاز داشت به این شکل حمله می‌کردند. زمانی که تیم رئال میخواست دفاع کند، دفاع به شکل ۴-۵-۱ یا بهتره گفته شود به شکل ۴-۴-۲ نامتقارن در می‌آمد.( این نوع مدل از ترکیب را مورینیو برای اولین بار در رئال مادرید انجام داد ). در این نوع از ترکیب رونالدو بسیار مورد انتقاد قرار می‌گرفت چون در دفاع زیاد شرکت نمی‌‌کرد، اما در ضد حملات بسیار خطرناک بود. همچنین در این نوع موقعیت ها بنزما هم در کنار رونالدو بود و موقعیت های خطرناکی ایجاد می‌کردند. حالا زمانی که گرت بیل بود به شکل ۴-۵-۱ تو زمین بودند و در هنگام دفاع کردن بنزما به عنوان وینگر چپ عمل می‌کرد و رونالدو به عنوان مهاجم نوک بود.
_________________________________________________________
خط هافبک رئال مادرید در دوران زیدان
یک زمانی ژابی آلونسو هافبک رئال مادرید بود. ژابی آلونسو تقریبا در رئال مادرید یک ریجستا ( اولین بازیساز ) بود و در کنارش باید یک هافبک دفاعی بود مانند خدیرا و چون مودریچ و کروس اینجوری در بحث هافبک دفاعی خوب نیستند و در بحث دفاع بسیار فعال نیستند، پس در پشت این دو هافبک کاسمیرو تخریب گر بود. شیوه بازی این سه نفر اینگونه بود که کروس در بعضی مواقع متمایل به چپ بود و کاسمیرو و مودریچ توی مرکز قرار می‌گرفتند و یا درمواقع دیگر کروس کمی متمایل به چپ به عقب در کنار کاسمیرو قرار می‌گرفت و مودریچ به جلو می‌رفت تا نقش یک هافبک شماره ۱۰ را بگیرد. در فصلی که رئال مادرید زیزو به شکل ۴-۴-۲ بازی کردند، علاوه بر اینکه مودریچ و کروس را داشتند ایسکو هم در نقش هافبک در کنار مودریچ و کروس بود و دیگر نیازی نبود تا کاسمیرو به جلود برود و سپس کاسمیرو به عقب بین دو مدافع مرکزی می رفت و بین راموس و واران شکل سه نفره را تشکیل را می‌دادند.
_________________________________________________________
فاز خط حمله
چیزی که زیدان به آن علاقه داشت over load کناره ها بود. با این over load در سمت مقابل یا محوطه جریمه فضای خالی به وجود می‌آمد و از سانتر استفاده می‌کردند. چیزی که زیدان به آن علاقه داشت سانتر از جناحین بود و خوب سر زن‌هایی مثل بنزما- رونالدو- بیل خیلی خطرناک بودند. حتی در ضربات آزاد و کرنر کاسمیرو و راموس اضافه می‌شدند که بسیار خطرناک بودند. کارواخال و مارسلو در دروه زیدان در سانترها بسیار فوق‌العاده بودند و پاس گل های متعددی دادند،مخصوصا در چمپیونزلیگ سه گانه این دونفر پاس گل های مهم و زیادی دادند و نتیجه آن ۲۰ پاس گل در سه فصل که چمپیونزلیگ کسب کرده بودند، آمار بسیار خوبی بود. در over load رئال مادرید بسیار خطرناک بود آنها در سمت راست خود با حضور کارواخال، مودریچ، بیل و یا حتی بنزما هم به سمت راست می‌رفت تا مدافعین حریف را به سمت خود بیاورد و فضای خالی در محوطه جریمه ایجاد می‌شد تا رونالدو بتواند در موقعیت تک به تک قرار بگیرد. رئال مادرید در دوره زیدان تنوع بسیار زیادی در خلق موقعیت داشت و هیچ سبک به خصوصی نداشتند و برحسب داشته های خود و تاکتیک حریف، تاکتیک خود را اجرا می‌کردند تو هر بازی ممکن بود نسبت به بازی قبلی برنامه متفاوتی اجرا بکنند.
_________________________________________________________
فاز دفاعی
رئال مادرید در دوران زیدان در فاز دفاعی معمولا پرس و کانتر پرس را اجرا می‌کردند و زمانی که نمیتوانستند بعد از چند ثانیه توپ را از حریف بگیرند موضع build block را می‌گرفتند و به شکل ۴-۵-۱ یا ۴-۴-۲ نامتقارن در می‌آمدند. چون کارواخال و مارسلو خیلی نفوذ می‌کردند، مودریچ و کروس وظیفه پوشش فضای خالی پشت آنها را داشتند. کاری که هندرسون و تیاگو همیشه در لیورپول انجام می‌دادند. بسیار مهم است تیمی که فولبک های آنها خیلی نفوذ می‌کنند مربی هافبک های خود را مامور پوشش فضای خالی پشت آنها را می‌کنند وگرنه تیم در مقابل ضد حملات حریف ناک اوت می‌شوند. یکی از چیز‌هایی که رئال مادرید زیدان در آن تخصص داشتند همین قضیه‌ی ضد حمله بود. مثلث BBC فوق العاده رونالدو- بنزما- بیل سریع بودند و در عرض چند ثانیه خود را به دروازه حریف می‌رساندند و صاحب موقعیت می‌شدند.
_________________________________________________________
اما خود زیدان
زیدان بعد از اینکه فوتبال خداحافظی کرد،در سال ۲۰۱۰ به توصیه‌ی مورینیو به کادر فنی این تیم اضافه شد و به عنوان مشاور فعالیت می‌کرد. در سال ۲۰۱۳ زیدان دستیار آنچلوتی شد و به عنوان دستیار زیدان توانست عنوان دهمی چمپیونزلیگ را کسب کند. زیدان خودش به مدت دو سال مربی کاستیا شد و در سال ۲۰۱۶ به تیم اصلی به عنوان سرمربی انتصاب شد و توانست به مدت سه سال پیاپی ۳ چمپیونزلیگ متوالی کسب کند.
سپس از رئال مادرید رفت و دوباره در سال ۲۰۱۹ به عنوان سرمربی رئال مادرید انتخاب شد توانست یک لالیگا دیگر کسب کند و درسال ۲۰۲۱ توانست تا نیمه نهایی چمپیونزلیگ با رئال مادرید صعود بکند. زیدان به عنوان مربی توانست با رئال مادرید دو لالیگا و دو سوپر کاپ اسپانیا و دو سوپر کاپ اروپا و سه چمپیونزلیگ و سه جام باشگاه های جهان را کسب کند. زیدان مربی فوق‌العاده‌ای بود هیج مربی نتوانسته به مدت سه سال از عنوان قهرمانی چمپیونزلیگ خود دفاع کند. زیدان در سال ۲۰۱۶ تیمی را تحویل گرفته بود با بنیتز به یک منجلابی رفته بود اما زیدان با تدبیر عالی توانست رئال را به نوک قله اروپا بیاورد. بعد از رفتن زیدان در دوره اول همه می‌گفتند چون رونالدو رفته زیدان هم درخواست خروج داده است. سپس تیم را به لوپتگی و سولاری سپرد اما دوباره رئال مادرید به منجلاب فرو رفت اما زیدان تیمش را رها نکرد دوباره برگشت. او توانست این دفعه هم رئال مادرید را احیا کند. او توانست تیمی را که در فصل قبل به یک مرده تبدیل شده بود، دوباره با قهرمانی در لالیگا آنها را زنده کند و نشان دهد وقتی یک مربی خوب باشد چه با بازیکن خوب چه با بازیکن بد نتیجه می‌گیرد.
خیلی ها از زیدان انتقاد می‌کنند که زیدان تاکتیک خاصی ندارد اما معتقد هستم مربی‌ای که بتواند در هر بازی یک تصمیم متفاوت بگیرد و تاکتیک متفاوت اتخاذ کند، اتفاقا کار بسیار سختی است. چون شما به جای اینکه بیایید یک تاکتیک را در تیمی جا بیندازید، مجبور هستید در هر بازی تاکتیک متفاوت ایجاد کنید و این واقعا یک مدیریت بسیار قوی می‌خواهد، یعنی هم خیلی خوب بازیکنانت را مدیریت بکنی و هم برنامه تمرینی فوق‌العاده‌ای بچینی. از لحاظ بدنسازی هم تیمت باید آماده باشد. زیدان از این نظر مربی بی نظیری است و همه منتظر آن هستیم که دوباره مرد فرانسوی دوباره به مستطیل سبز برگردد.
