ترانه‌ی ماندگار آوار با صدای فرهاد یکی از عمیق‌ترین و احساسی‌ترین آثار این هنرمند بزرگ است. این اجرا، مربوط به کنسرت تاریخی فرهاد در وین (سال ۱۹۹۳) است؛ جایی که صدای بغض‌آلودش، با موسیقی زنده خود با پیانو می‌نواخت، جان تازه‌ای به این ترانه بخشید.
متن آهنگ آوار - فرهاد
تو هم با من نبودی
مثل من با من
و حتی مثل تن با من
تو هم با من نبودی
آن که می‌پنداشتم
باید هوا باشد
و یا حتی
گمان می‌کردم اینطور
باید از خیل خبرچینان
جدا باشد
تو هم با من نبودی
تو هم با من نبودی
تو هم از ما نبودی
آن که ذات درد را
باید صدا باشد
و یا با من
چنان هم سفره‌ی شب
باید از جنس من و عشق و خدا باشد
تو هم با من نبودی
تو هم مؤمن نبودی
بر گلیم ما و حتی در حریم ما
ساده‌دل بودم که می‌پنداشتم
دستان نااهل تو باید
مثل هر عاشق رها باشد
تو هم با من نبودی یار
ای آوار
ای سیل مصیبت بار
بیوگرافی فرهاد مهراد
فرهاد مهراد، خواننده، آهنگساز و نوازنده سرشناس ایرانی، یکی از چهره‌های تأثیرگذار موسیقی پاپ و راک ایران پیش از انقلاب ۵۷ بود. او با صدای خاص، ترانه‌های اجتماعی و سبک منحصربه‌فرد خود، جایگاه ویژه‌ای در دل مردم ایران پیدا کرد.
او در ۲۹ دی ۱۳۲۲ در تهران به دنیا آمد. از همان دوران نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند شد و نواختن گیتار را به طور جدی دنبال کرد. فرهاد از جمله معدود هنرمندانی بود که موسیقی غربی را با نگاهی انتقادی و آگاهانه وارد فضای موسیقی ایران کرد.
آغاز فعالیت هنری فرهاد
فعالیت حرفه‌ای فرهاد در دهه ۱۳۴۰ با همکاری با گروه‌های موسیقی راک و پاپ آغاز شد. یکی از اولین کارهای مطرح او، همکاری با گروه «بلک کتس» بود. اما نقطه عطف کارنامه‌اش، اجرای ترانه‌های اجتماعی با مضامین سیاسی و انسانی بود که پس از آن او را به عنوان صدایی متفاوت در موسیقی ایران معرفی کرد.
بخش عمده‌ای از فعالیت‌های اولیه فرهاد، بازخوانی ترانه‌های مشهور انگلیسی‌زبان در کافه‌ها و کنسرت‌ها بود. او قطعاتی از خوانندگانی چون ری چارلز، فرانک سیناترا و دیگر بزرگان موسیقی غربی را با سبک خاص خود اجرا می‌کرد. در واقع، بیشتر از آنکه از فرهاد آهنگ‌های فارسی باقی مانده باشد، نسخه‌هایی از کاورهای آهنگ‌های خارجی موجود است که بخشی از هویت هنری او را شکل می‌دهد.
تصویر بازسازی شده از فرهاد مهراد با هوش مصنوعی
مشهورترین آهنگ‌های فرهاد
از معروف‌ترین ترانه‌های فرهاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مرد تنها
- آوار
- آینه‌ها
- خواب در بیداری
- جمعه
- کودکانه (بوی عیدی)
- وحدت
ترانه‌ی جمعه که در سال‌های قبل از انقلاب منتشر شد، به یکی از نمادهای اعتراض و امیدواری مردم تبدیل شد. بسیاری از آثار فرهاد با مضامین اجتماعی، آزادی‌خواهانه و انسانی عجین شده‌اند.
ترانه «مرد تنها» و تابوشکنی فرهاد در سینمای ایران
ماجرای ترانه مرد تنها نقطه عطفی در زندگی هنری فرهاد مهراد محسوب می‌شود. این ترانه در سال ۱۳۴۸ و هم‌زمان با ساخت فیلم رضا موتوری توسط مسعود کیمیایی ساخته شد. در آن دوران، سینمای ایران تحت سلطه فیلم‌فارسی‌ها بود؛ جریانی که در آن موسیقی عامه‌پسند، لب‌زدن بازیگران و رقص در کاباره‌ها رواج داشت.
کیمیایی و اسفندیار منفردزاده (آهنگساز فیلم) تصمیم گرفتند برای اولین بار، ترانه‌ای جدی و بدون لب‌زدن در فیلم استفاده کنند. ترانه‌سرایی این کار را شهیار قنبری برعهده داشت. در ابتدا فرهاد تمایلی به خواندن ترانه نداشت، چون تجربه‌ی ناموفقی در اجرای ترانه‌ای فارسی برای فیلم «بانوی زیبای من» داشت و قسم خورده بود دیگر فارسی نخواند.
اما پس از گفت‌وگوهای فراوان و با تعهد منفردزاده که فقط در صورت رضایت فرهاد، ترانه در فیلم استفاده شود، او در استودیو طنین تهران این ترانه را به‌صورت زنده اجرا کرد. نتیجه آن‌قدر رضایت‌بخش بود که بدون تردید، ترانه‌ی مرد تنها وارد فیلم شد. این ترانه نه‌تنها نقطه‌ی عطفی در زندگی‌نامه فرهاد مهراد، بلکه در تاریخ موسیقی فیلم در ایران بود.
سبک موسیقی و صدای خاص فرهاد
فرهاد مهراد با صدای گرفته و عمیق خود، توانست فضایی متفاوت از احساس را به شنونده منتقل کند. فرهاد مهراد صدایی بم، گرفته و پر از بغض داشت؛ صدایی که به‌خوبی با ترانه‌های اجتماعی و انسانی هماهنگ بود. آثار او در فضایی میان پاپ، راک و موسیقی مفهومی قرار می‌گیرند. به‌جای ارائه‌ی موسیقی برای سرگرمی، فرهاد با صدایش پیام می‌داد؛ پیام‌هایی از درد، تنهایی، امید و اعتراض.
تصویر بازسازی شده از فرهاد مهراد با هوش مصنوعی
زندگی شخصی، تبعید از صحنه موسیقی و درگذشت
در سال‌های آخر عمر، فرهاد بین ایران و خارج از کشور رفت‌وآمد داشت و از هیاهوی رسانه‌ای دور می‌ماند. پس از انقلاب ۱۳۵۷، اولین ترانه‌ای که از صداوسیمای جمهوری اسلامی پخش شد، قطعه «وحدت» از فرهاد بود اما در ادامه، فعالیت رسمی او با محدودیت‌های زیادی مواجه و همین موضوع باعث شد بسیاری از آثارش منتشر نشده یا با تأخیر زیاد در دسترس قرار بگیرند.
فرهاد مهراد پس از گذراندن دوره طولانی مدت بیماری که ناشی از عوارض کبدی ابتلای او به هپاتیت C بود، در ۹ شهریور ۱۳۸۱ در پاریس، دارفانی را وداع گفت و به خاک سپرده شد. خبر درگذشت او موجی از اندوه در بین دوستدارانش به‌وجود آورد. فرهاد در حالی چشم از جهان فروبست که هنوز بسیاری از مردم ایران با ترانه‌هایش زندگی می‌کردند.
فرهاد تنها یک خواننده نبود، او صدای نسلی بود که به دنبال حقیقت، آزادی و معنا در زندگی می‌گشت. آثار او همچنان گوش داده می‌شوند و الهام‌بخش هنرمندان نسل جدید هستند.
