این روزها برخی ایرانیان دامنه هیجان‌های خود را وسعت داده‌اند و کافیست موضوعی کمترین ناراحتی را برای آنها به وجود آورد تا موبایل به دست گرفته و به شکل مجازی، به سراغ شخصی در آن سوی دنیا رفته و او را با الفاظ رکیک رو‌به‌رو سازند. در برخی از موارد، کار حتی از ناسزا گذشته و تهدید‌های عجیبی برای این افراد ارسال می‌شود که هر کدام مصداق بارز جرم است.
از آخرین اتفاقات جنجالی در این حوزه می‌توان به حملات کاربران ایرانی به صفحه رسمی «لئونل مسی» در اینستاگرام اشاره کرد؛ حمله‌ای که در پی انتشار ویدیوی فوق صورت گرفته است. در این ویدیو بی‌محلی مسی به «رضا پرستش»، بدل ایرانی وی در شهر بارسلونا را می‌بینید. لیونل مسی درحالی که با خودرو از میان طرفدارانش عبور می‌کند، از کنار بدل ایرانی خود که این روزها به واسطه شباهت به مسی مشهور شده نیز رد می‌شود.
نزدیک به 50 هزار کامنت تا به این لحظه زیر آخرین پست مسی توسط ایرانیان نوشته شده که عموما فحش و تهدید هستند. فحاشی به مسی واقعی برای بی اعتنایی به مسی بدلی.
چندی پیش نیز کاربران ایرانی به استقبال از سرمربی جدید استقلال رفته بودند و با کامنت‌های توهین‌آمیز و تهدیدآلود وی را مورد هجوم خود قرار دادند. در هر دو مورد کاربران ایرانی با کامنت‌های خود عموما به فحاشی دست زده‌اند و درباره مربی استقلال که مسئله به تهدید‌های مجازی و قلدری‌های سایبری نیز کشیده شد. حملات به صفحه شخصی فوتبالیست مشهور آرژانیتی هم که در لحظه نوشتن این مطلب کماکان ادامه دارد.
ایرانیان همواره به مهمان‌نوازی شهرت داشته‌‌اند اما در فضای مجازی آنچنان با نظرات توهین آمیز به استقبال از این افراد رفته‌ایم که نه تنها مهمان‌نوازی خود را زیر سئوال برده ایم بلکه آنها را در برخی موارد از هویت و فرهنگ خود هراسانده‌ایم.
فحاشی جرم است و یک ماه تا یک سال حبس دارد
لازم است بدانید که فحاشی جرم است و افرادی که مورد توهین قرار می‌گیرند، می‌توانند با اعاده حیثیت، فرد توهین کننده را مورد پیگرد قانونی و حقوقی قرار دهند. این جرم بر حسب مورد مجازات هایی برابر با یک ماه تا یک سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق دارد. با این حال اهانت در فضای مجازی چندان قابل پیگیری نیست و مردم حمله به صفحه شخصی افراد را نه به عنوان جرم که به عنوان تفریح می شناسند. البته با پیگیری دیجیاتو و صحبت با پلیس فتا مشخص شد که مصداق مجازات فحاشی در فضای مجازی هیچ تفاوتی با دنیای واقعی ندارد و حق شکایت برای اشخاص محفوظ است.
تهدید به قتل شیوه جدید مهمان‌نوازی ایرانیان در فضای مجازی. اسکرین شاتی که مربی جدید استقلال پیش از ورودش به ایران، از تهدیدها و فحاشی کاربران ایرانی به خودش منتشر کرد.
عدم پی گیری این توهین‌ها از یک سو، عدم آگاهی و فرهنگ استفاده از این رسانه‌ها از سوی دیگر می‌تواند علل اصلی فقر فرهنگی کاربران ایرانی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی باشد؛ فقری که امروز به یک چالش بزرگ در همه ابعاد زندگی تبدیل شده است. زنگ خطر این چالش بزرگ نیز در بین مسئولین بسیار دیر به صدا آمد و فکری هم برای فرهنگ سازی قبل از گسترش آن در بین مردم پیش بینی نشده بود.
خشونت کلامی شایع ترین رفتار در فضای مجازی است
گرچه مشکل استفاده نادرست از شبکه‌های اجتماعی فقط به داخل کشور ما بر نمی گردد ولی به جرات می توان گفت که با فقر آموزشی بالایی در این زمینه مواجه هستیم.
سردمداران این سرویس‌ها، مانند مدیران توییتر و اینستاگرام نیز تدابیر زیادی برای عدم درج نظرات توهین آمیز اندیشیده‌اند. بسیاری از افراد مشهور دنیا مورد هجوم حمله کامنت های کاربران ایرانی قرار می گیرند و صدای اعتراض بسیاری از مسئولین در این‌باره به گوش می‌رسد. برای مثال در آخرین اظهار نظرات وزیر ارتباطات، «محمد جواد آذری جهرمی» می خوانیم:
«هر چند اعتراض و پیگیری مطالبات حق مردم است اما ادبیات پیگیری مطالبات بسیار مهم و اثر گذار است. از خواندن برخی اظهار نظرهای رکیک در ذیل پست مربوط به شهید محسن حججی شرمسار شدم. در قرآن، مسلمانان حتی از فحش دادن به بت‌های کافران منع شده‌اند. رعایت ادب حتما اثرگذاری بیشتری در پیگیری مطالبات دارد.»کاربران با زدن نقاب در فضای مجازی اعتراض خود را نسبت به افرادی که جایگاهشان زمانی خاستگاه آنها بوده، اعلام می‌کنند. مشکلات خانوادگی و دوران کودکی عموم دلیل این نوع مکانیزم دفاعی و رفتاری از انسان‌هاست. این مسایل سن و سال هم نمی‌شناسد و در همه اقشار جامعه وجود دارد ولی بیشتر در بین مردان جوان مجرد دیده می‌شود. همچنین بسیاری از کانالها و صفحات پرطرفدار شبکه‌های مجازی اطلاعات و اخبار زرد و غلط را به مردم می‌دهند و به نوعی هدایت‌کننده افراد و رفتار بد آنها در این فضا می‌شوند. این کانالها و صفحات از این راه درآمدزایی می‌کنند و مقاومت در برابر آنها کار سختی است.
زندی معتقد است که آموزش‌های همگانی می‌تواند به حل چنین معضلی کمک کند. از نظر وی آموزش فرهنگ فضای مجازی باید در دستور کار مدارس قرار بگیرد و مانند عوامل بهداشتی مختلفی که در مدارس توزیع و آموزش داده می‌شود با آن رفتار شود و در کتب درسی و زمان‌های اضافه آموزش قرار بگیرد، چرا که این آموزش‌ها باید از کودکی به افراد داده شود تا در بزرگسالی شاهد این نوع رفتارها از آنها نباشیم.
آموزش فرهنگ فضای مجازی باید از مدارس آغاز شود
فضای مجازی یک هویت دوگانه برای ما ایجاد کرده است. هویتی که با شوخی و مزاح عده‌ای کاربر هم‌سو شده و آن را ناخواسته تبدیل به نوعی خشونت یعنی خشونت کلامی می‌کند. از دید اکثر کارشناسان این خشونت‌ها رنگ و بوی حقیقی ندارند، در همان بستر مجازی می‌مانند، تبدیل به یک تهدید تو‌خالی می‌شوند و متاسفانه وجهه بدی از سوی ما به یادگار می‌گذارد که متوجه اهمیت آن نیستیم.
آسیب‌های فضای مجازی، ناشی از رفتار بی‌هویت ما در این فضاست. دلیل این رفتار ما چه همراهی با موج نظرات دیگران باشد و چه عقده گشایی، این رفتار اشتباه را توجیه نمی کند. رفتاری که گاها باعث زیر ذره بین قرار گرفتن کاربران ایرانی در مجامع بین المللی شده و با آبروی کشورمان بازی می‌کند. می‌توان به جای بردن مشکلات جامعه حقیقی به فضای مجازی و پیاده کردن دوباره همان ایرادات، استفاده بهینه‌تر و دنیای آرمانی‌تری از جامعه‌مان را در رفتار اینترنتی خود نشان دهیم تا اینترنت و فرهنگ استفاده از آن، تبدیل به یک تهدید دیگر برای جامعه نشود.
