طرفداری - مطابق انتظارات آنتوان گریزمان با رسیدن به ماه جولای و موعد جدید بند فسخ قراردادش، کارش را در اتلتی به پایان رساند تا در بارسلونا دوران جدیدی را آغاز کند، به این امید که هم خودش و هم تیم جدیدش طلسم ناکامی در لیگ قهرمانان اروپا را طی سالیان اخیر بشکنند.
پیوستن گریزمان به بارسلونا دارای ابعاد مختلفی است. بعضی از هواداران بارسلونا، بازیکنان قدیمی و حتی افرادی که در گذشته پست های مختلف مدیریتی در این باشگاه عهده دار بوده اند، به دلیل رفتارهای پیشین ستاره فرانسوی در قبال باشگاه(رد کردن پیشنهاد تیم در فصل گذشته) به شدت با جذب او مخالفت داشتند. در ابعاد فنی نیز تاکتیک نویسان مختلف در سراسر دنیا، ایده های چندان روشنی نسبت به جذب او ندارند و نسبت به تاثیرگذاری فنی گریزمان در ایده های تاکتیکی فعلی تیم زیر نظر ارنستو والورده، با دیده تردید می نگرند. اما آنتوان گریزمان چه ویژگی هایی دارد و چه نقش هایی را می تواند عهده دار شود که تا این اندازه از لحاظ فنی، نسبت به او در بارسلونا تردید وجود دارد؟
گریزمان طی دوران حرفه ای خود چه در رئال سوسیه داد و چه در اتلتیکو مادرید در تمامی پست ها و نقش های تهاجمی به میدان رفته و توانایی های خوبی را نیز در تمامی این پست ها و نقش ها از خود نشان داده است. با این حال شخصیت فنی گریزمان بیش از هر چیزی محصول ایده های دیگو سیمئونه است و دقیقا به همین علت هم است که او در اتلتی طی سالیان اخیر پست و نقش مشخصی داشته و عملکرد فوق العاده او زیر نظر سیمئونه باعث شده تا دیديه دشان نیز از او در تیم ملی فرانسه در نقشی نزدیک به آنچه در اتلتی به عهده دارد، استفاده کند. در این یادداشت به طور مفصل تمامی نقش هایی که گریزمان طی دوران حرفه ایش عهده دار بوده مورد بررسی قرار می دهیم تا به ایده های روشنی از آینده فنی او در بارسلونا دست پیدا کنیم.
همان طور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم، گریزمان زیر نظر سیمئونه طی چند فصل اخیر همواره پست و نقش ثابتی را عهده دار بوده است. در رویکرد 2-4-4 سیمئونه در اتلتی، گریزمان به عنوان مهاجم دوم(Second strike) پشت سر مهاجم نوک تیم قرار داشته، مهاجم نوکی که معمولا یا گامیرو و دیگو کوستا بوده اند و یا این اواخر آلوارو موراتا. هر سه این مهاجمان از لحاظ تخصصی مهاجمان متفاوتی با یکدیگر هستند و طبیعتا در چنین شرایطی شرح وظایف گریزمان نیز به عنوان مهاجم دوم تغییر می کند. ما تمامی این تفاوت ها را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد تا مهم ترین توانایی های گریزمان در اتلتی آشکار شود.
مهم ترین نکته در شرح وظایف گریزمان به عنوان مهاجم دوم در رویکرد تاکتیکی سیمئونه، آزاد بودن و رها بودن او در پازل تاکتیکی تیم است. به این معنی که گریزمان این اجازه را دارد آزادانه بین خطوط در فاز تهاجمی حرکت کند، به کناره های زمین برود و حتی در مواقع لزوم به عقب بیاید و به بازیسازی از عقب زمین بپردازد. آزادی عملی که سیمئونه به گریزمان در ترکیب اتلتی هدیه می دهد، شاید مهم ترین نکته در اوج گیری بازیکن فرانسوی در این تیم باشد.
نکته کلیدی دیگر که از مهم ترین شاخصه های عملکرد گریزمان در اتلتی محسوب می شود، نحوه تعامل او با مهاجم شماره 9 تیم است. تعاملی بسیار کلیدی و مهم که باعث شده بازیکن فرانسوی بیش ترین بازدهی ممکن را در ترکیب اتلتی و حتی تیم ملی فرانسه داشته باشد.
به تصویر زیر دقت کنید که از دیدار اتلتی در برابر بارسلونا در کوپا دل ری انتخاب شده شده است. سیستم 2-4-4 سیمئونه در آن دیدار با حضور گریزمان به عنوان مهاجم دوم و گامیرو به عنوان مهاجم نوک(گامیرو در نیمه دوم به جای تورس وارد میدان شد). نکته اول در این تصویر جایگیری گریزمان به عنوان مهاجم دوم حین مالکیت توپ اتلتی است. همان طور که گفته شد می بینیم او چگونه بین خطوط بارسلونا قرار گرفته و انتظار تصاحب توپ را می کشد. کوین گامیرو(دایره زرد) را نیز می بینیم که به عنوان مهاجم نوک چسبیده به باکس در چالش نفر به نفر با مدافع مستقیم خود قرار دارد.
تصاویر زیر شروع حرکت و فرار گریزمان را برای تصاحب توپ نشان می دهد. سرعت بالا، زمان بندی مناسب و جایگیری درست باعث می شود تا بازیکن فرانسوی با پشت سر گذاشتن خط دفاعی بارسلونا، پشت آن ها توپ را در فضایی مناسب درون باکس تصاحب کند. عاقبت ماجرا نیز مشخص است. پاس گل گریزمان به گامیرو در برابر دروازه خالی و باز شدن دروازه سیلسن. نمایی پرتکرار از تعامل خیره کننده آنتوان گریزمان به عنوان مهاجم دوم با مهاجم نوک در اتلتی.
صحنه کلیدی بعدی از بازی اتلتی در برابر سویا انتخاب شده تا نمایی متفاوت از نحوه تعامل گریزمان با مهاجمان نوک در این تیم را نشان دهد. اتلتی از سمت چپ در حال تدارک حمله ای جدی به سمت دروازه سویا است. در تصویر اول به جایگیری گریزمان و گامیرو پشت باکس دقت کنید. گامیرو(دایره زرد) به عنوان مهاجم نوک طبیعتا این انتظار می رود که خیلی سریع خودش را به درون باکس و محوطه شش قدم نزدیک کند و مدافعان سویا نیز دقیقا چنین انتظاری را می کشند.
در تصویر بعدی شروع فرایند گفته شده را با یگدیگر می بینیم. گامیرو خیلی سریع حرکت خودش را درون باکس و نزدیک به محوطه شش قدم آغاز می کند و توجه مدافعان سویا نیز به او جلب می شود.
تصویر آخر از این نما اما مربوط به هنر مهاجم دوم و تعامل استثنایی میان او و مهاجم نوک است. در شرایطی که گامیرو(دایره زرد) خودش را به محوطه شش قدم رسانده، توسط دو مدافع سویا احاطه شده اما گریزمان(دایره قرمز) عقب تر از او آزاد و رها در فضایی خالی روی نقطه پنالتی آماده تصاحب توپ است. پاس از سمت چپ برای گریزمان در فضایی خالی ارسال می شود و او با ضربه ای ساده کار را تمام می کند. نمایی پر تکرار از تعامل گریزمان با مهاجم نوک اتلتی زیر نظر سیمئونه.
این تعامل و هماهنگی خیره کننده گریزمان با مهاجمان نوک در اتلتی همان طور که گفته شد تنها محدود به یک نفر نبوده. به تصویر زیر دقت کنید که از ارائه 2-4-4 سیمئونه این بار با حضور آلوارو موراتا در کنار گریزمان انتخاب شده است. اتلتی مالک توپ است و در نمای نخست می بینیم که موراتا(دایره زرد) و گریزمان(دایره قرمز) چگونه نزدیک به یکدیگر جایگیری کرده اند.
تصویر بعدی شروع فرایند حمله را نشان می دهد. مطابق انتظار و همان طور که گفته شد، گریزمان به عنوان مهاجم دوم با شرح وظایفی آزاد، به عقب می آید و بین خطوط حریف خود را جای می دهد تا در فضایی بهتر توپ را تصاحب کند. آلوارو موراتا نیز مطابق انتظار به حرکت خود به سمت باکس ادامه می دهد.
در تصویر بعد می بینیم که چگونه گریزمان به عنوان اصلی ترین مهره اتلتی در فاز تهاجمی در فضای مورد علاقه اش توپ را تصاحب کرده و با یک پاس سریع حمله اتلتی روی دروازه حریف را طراحی می کند.
تعامل گریزمان با مهاجمان نوک در نقش «Target man»(توضیح مفصل فنی پیرامون این نقش) یکی دیگر از نکات مهم سبک بازی او در اتلتی بوده که به تیم ملی فرانسه نیز سرایت کرده و دیدیه دشان هم به خوبی از این نقطه قوت بهره می برد. به تصویر زیر دقت کنید که نمایی پرتعداد در بازی های اتلتی طی فصول گذشته بوده است. آلوارو موراتا به عنوان مهاجم نوک در نقش «Target man» طبیعتا باید توانایی های خوبی در بازی هوایی داشته باشد. در چنین شرایطی او همواره هدف نخست پاس های بلند هم تیمی ها در شرایط مختلف خواهد بود و حضور یک مهاجم دوم و آزاد همچون گریزمان، می تواند این نقشه را بسیار کاربردی تر کند. به نحوه جایگیری این بار متفاوت گریزمان و موراتا حین ارسال پاس بلند توسط هم تیمی ها دقت کنید. موراتا(دایره زرد) به مرکز زمین آمده و گریزمان(دایره قرمز) جلوتر از او به طور مستقیم با مدافع آخر حریف درگیر شده است. در چنین شرایطی موراتا در صورت بردن نبرد هوایی(که معمولا محتمل است) سعی می کند توپ را به گریزمان برساند تا او با استفاده از سرعت خودش خیلی سریع حمله تیم را طراحی کند. یک نقشه ساده، سر راست و بسیار تکراری اما پرکاربرد.
فرایند همان طور که اشاره کردیم، طی شد. موراتا نبرد هوایی را پیروز شد، توپ را به گریزمان رساند تا مهاجم فرانسوی خیلی سریع بچرخد و پاس مهمی را برای فرار بازیکنان کناری تیم ارسال کند تا اتلتی یک حمله خطرناک را روی دروازه حریف ایجاد کند.
اتلتیِ سیمئونه تبحر بسیار بالایی روی انتقال سریع بازی از دفاع به حمله و ایجاد ضد حملات برق آسا و خطرناک دارد. مهره کلیدی در راستای رسیدن به این هدف مطابق انتظارات، آنتوان گریزمان است. مهاجم دوم و آزاد اتلتی که در هر جای زمین می توانید او را پیدا کنید(در ادامه از اهمیت این بازیکن در فاز تدافعی اتلتی نیز صحبت خواهیم کرد). یک نمای پرتعداد دیگر از دیدارهای اتلتی را با یکدیگر مرور می کنیم تا بهتر نقش خاص گریزمان در ترکیب این تیم را درک کنیم. بازیکنان سویا در فاز تهاجمی خود توپ را از دست می دهند و خط دفاعی اتلتی خیلی سریع با یک پاس ساده آنتوان گریزمان را پشت باکس خودی صاحب توپ می کند. پشت باکس خودی در شرایطی آزاد، مهم ترین نقطه برای گریزمان در فاز تدافعی است. جایی که او در صورت لو رفتن توپ توسط تیم مهاجم خیلی سریع هدف پاس های مدافعان خودی قرار می گیرد.
در چنین شرایطی گریزمان معمولا دو راه را انتخاب می کند: یا خیلی سریع در صورت داشتن فضایی مناسب با استفاده از سرعت خیره کننده اش توپ را حمل می کند و تیم را وارد فاز تهاجمی می کند و یا همچون تصویر زیر، با دید مناسب و پاس سریع خود باعث فرار دیگر هم تیمی هایش می شود. در این نما، گریزمان با استفاده از دید مناسبش با یک پاس بلند و با طول زیاد، دیگو کوستا را به عنوان مهاجم نوک تیم صاحب توپ می کند تا مهاجم اسپانیایی فرار خودش را خیلی سریع آغاز کند. می بینیم که چگونه اتلتی با سرعت بالا و با استفاده از نقش کلیدی گریزمان توانست بازی را از فاز تدافعی به فاز تهاجمی منتقل کند.
دومین نقشی که گریزمان طی سالیان اخیر عهده دار بوده، مربوط به رویکرد دیدیه دشان در سیستم 1-3-2-4 می شود. جایی که گریزمان در تیم ملی فرانسه غالبا به عنوان بازیکن شماره 10 پشت تک مهاجم تیم به میدان رفته است. گریزمان چه در یورو 2016 که درخشش فوق العاده ای داشت و چه در بعضی دیدارهای جام جهانی 2018 که منجر به قهرمانی فرانسه در این رقابت ها شد، در این نقش به میدان رفت. همان طور که اشاره کردیم، نقش گریزمان به عنوان یک بازیکن شماره 10 در رویکرد دیديه دشان شباهت زیادی به نقش او به عنوان مهاجم دوم در رویکرد سیمئونه دارد. این شباهت مربوط به آزادی عمل و همچنین نحوه تعامل گریزمان با بازیکن شماره 9 تیم در نوک خط حمله می شود، چه در اتلتی با کوستا یا موراتا و چه در فرانسه با اُلیویه ژیرو.
به تصویر زیر دقت کنید که از دیدار مقابل کرواسی در فینال جام جهانی 2018 انتخاب شده است. رویکرد دشان در نزدیک بازی کردن گریزمان به مهاجم شماره 9 تیم برای ایجاد تعامل و استفاده از پیروزی های احتمالی ژیرو در نبردهای هوایی یک در برابر یک. دقیقا مشابه آنچه گریزمان در اتلتی با آلوارو موراتا انجام می دهد.
تعامل گریزمان با ژیرو در تیم ملی فرانسه در تمامی دیدارها امری حیاتی برای دیدیه دشان محسوب می شود. گریزمان همواره نزدیک ترین فاصله ممکن را با ژیرو حفظ می کند و در عین حال برای ژیرو نیز گریزمان نخستین هدف جهت ارسال پاس علی الخصوص حین نبردهای هوایی به حساب می آید. به تصاویر زیر دقت کنید که وضعیت پاس های الیویه ژیرو در دو دیدار مقابل اروگوئه و کرواسی در جام جهانی 2018 را نشان می دهد. در هر دو بازی ژیرو بیش ترین پاس های خودش را برای گریزمان ارسال کرده که باز هم اهمیت تعامل این دو بازیکن را در رویکرد تاکتیکی دشان نشان می دهد.
به تصویر زیر نیز دقت کنید که باز هم شرایط آزاد و رهای گریزمان را این بار در تیم ملی فرانسه بین خطوط حریف حین مالکیت توپ نشان می دهد. دیدار برایر ایسلند در بازی های مقدماتی یورو 2020. رویکرد 1-3-2-4 دشان و نقش شماره 10 و آزاد گریزمان مشابه نقش مهاجم دوم در اتلتی. باز هم جایگیری او در نقاط مرکزی بین خطوط و انتظار تصاحب توپ در فضایی مشخص برای طراحی حملات.
از آزاد بودن و رها بودن گریزمان به عنوان یک بازیکن شماره 10 صحبت کردیم. برای درک بهتر این مسئله تصاویر زیر نیز می تواند کمک کند. تصویر اول نقاط و مقصد ارسال پاس گریزمان در بازی برابر اروگوئه در جام جهانی 2018 را نشان می دهد و تصویر دوم نیز نقاطی که گریزمان پاس هم تیمی هایش را دریافت کرده است. نقش رها و آزاد گریزمان را در تمامی نقاط زمین به خوبی در تصاویر زیر می بینیم. بدون محدودیت و با فراغ بال او خودش را در تمامی نقاط علی الخصوص در زمین حریف و در فاز تهاجمی قرار می دهد. گریزمان در به گردش در آوردن توپ و طراحی حملات همواره نخستین گزینه برای دریافت پاس است و به خوبی نیز توپ را در نقاط مختلف زمین به گردش در می آورد.
| بازیکن کناری خط جلو و یا شماره 9 کاذب |
توانایی گریزمان در خط جلو تنها به دو نقش یاد شده محدود نمی شود. گرچه او طی سالیان اخیر در تیم ملی فرانسه و اتلتی نقش های نزدیک به هم و ثابتی را عهده دار بوده اما پیشتر در رئال سوسیه داد و گاهی اوقات در اتلتی و تیم ملی فرانسه پست ها و نقش های متفاوتی را نیز عهده دار بوده است. فوتبال اروپا گریزمان را در واقع از زمانی شناخت که درخشش های او در رئال سوسیه داد به عنوان یک بازیکن کناری سمت چپ آغاز شد. البته آنچه او به عنوان یک بازیکن کناری خط جلو ارائه می داد، با وظایف روتین چنین بازیکنانی متفاوت بود. آن زمان هم در سوسیه داد «آزادی عمل» و «رها بودن» گریزمان در زمین حرف اول را می زد. ستاره فرانسوی از همان ابتدا همواره آزادترین بازیکن تیمش در زمین بود.
گریزمان در سوسیه داد و بعدها در اتلتی گاهی اوقات بازی در پست شماره 9 و نقش «False nine» را نیز تجربه کرد اما همان طور که اشاره کردیم، شخصیت فنی او زمانی به ثبات رسید که دیگو سیمئونه با هوشیاری و درک درست از توانایی های گریزمان از او به عنوان مهاجم دوم بهره گرفت. مسئله ای که دیدیه دشان نیز به درستی آن را در غالب بازیکن شماره 10 با وظایفی تقریبا مشابه تعریف کرد.
شما نمی توانید زیر نظر دیگو سیمئونه تمرین کنید اما از لحاظ دفاعی کیفیت خوبی نداشته باشید. نکته کلیدی دیگر درباره گریزمان، رشد استثنایی توانایی های این بازیکن در پارامترهای تدافعی است. مسئله ای که برای بارسلونا می تواند فوق العاده باشد. اینجا در آنالیز فنی دیدار برگشت بارسلونا مقابل لیورپول در لیگ قهرمانان فصل گذشته از خنثی بودن خط جلوی این تیم صحبت کردیم که تا چه اندازه کار را برای لیورپولی ها جهت بازیسازی از عقب زمین ساده کرده بود. اضافه شدن گریزمان به این خط جلویِ تنبل می تواند در سطح خود، انقلابی بزرگ تلقی شود.
به تصویر زیر دقت کنید که میانگین موقعیت مکانی طولی آنتوان گریزمان را حین مالکیت توپ حریف در فصل اول حضورش در اتلتی(2015) و سال 2017 مقایسه کرده است. می بینیم که چگونه او اوایل نقشی خنثی در فاز تدافعی به عهده داشت و در اکثر اوقات بدون تلاش مستمر برای بازپس گرفتن توپ، در انتظار بازگشت مالکیت توسط هم تیمی ها و آغاز ضد حمله در نقاط نزدیک به میانه میدان بود. اما شما با چنین رویکردی به هیچ عنوان نمی توانید زیر نظر سیمئونه بیش از یک نیم فصل دوام بیاورید.
سیمئونه با مرور زمان رویکرد گریزمان را تغییر داد و او را از بازیکنی خنثی در فاز تدافعی به یکی از فعال ترین بازیکنان تیم تبدیل کرد. رویکرد سیمئونه غالبا در فاز تدافعی رویکرد «Low Block»(توضیح مفصل فنی پیرامون این رویکرد) است و در این رویکرد بازیکنان در زمین خودی، نزدیک به باکس و پشت توپ عملکرد دفاعی خود را به طور جدی و مستمر آغاز می کنند. گریزمان در تک تک دیدارهای اتلتی به عنوان مهاجم دوم همواره با رعایت این اصل پشت توپ و در زمین خودی حضور فعالی داشته و تلاشی استثنایی برای بازپس گیری توپ و تحت فشار قرار دادن حریفان از خود نشان داده است. در تصویر بالا نیز می بینیم که او با سرعت باور نکردنی خود پشت باکس خودی با تکلی صحیح توپ را از لیونل مسی دور می کند.
| گریزمان در بارسلونا، و اما بعد؟ |
پس از بررسی مفصل توانایی های فنی و تاکتیکی گریزمان، حالا به سوال اول یادداشت باز می گردیم: او قرار است چه نقشی در بارسلونای والورده داشته باشد؟ همان طور که دیدیم، کوچک ترین تردیدی در توانایی های استثنایی گریزمان وجود ندارد. او در حال حاضر یکی از بهترین بازیکنان دنیا در خط جلو محسوب می شود و با بهترین ها قابل مقایسه و رقابت است. با این حال کیفیت فنی یک بحث است و بهره برداری درست از این کیفیت بحثی دیگر. والورده در بارسلونا نشان داده که در شرایط مختلف و در فازهای مختلف بازی، ارادت خاصی به سیستم 2-4-4 دارد. یعنی دقیقا همان سیستمی که گریزمان به عنوان مهاجم دوم بهترین عملکرد را طی فصول اخیر داشته است. اما بازیکن غیر قابل جانشینی همچون لیونل مسی، آن مهره آزاد و رهایی است که والورده در این سیستم پشت لوییس سوارز استفاده می کند.
اگر والورده 3-3-4 معروف بارسلونا را ارائه دهد، باز هم مشخص نیست گریزمان دقیقا قرار است چه نقشی عهده دار باشد. لوییس سوارز را اگر مهاجم نوک در نظر بگیریم، لیونل مسی و گریزمان می توانند دو بازیکن دیگر خط جلو در این آرایش باشند. اما سوال اصلی اینجاست که دو نقش آزاد و رهای لیونل مسی و آنتوان گریزمان با یکدیگر تداخلی نخواهند داشت؟ آیا این دو بازیکن کنار یکدیگر می توانند به تعامل برسند؟
سناریوی بعدی نیمکت نشین کردن لوییس سوارز است. مسئله ای که دست کم در این شرایط بعید به نظر می رسد رویکرد اصلی ارنستو والورده باشد. بر فرض عملی شدن این مسئله، دو سناریو وجود دارد: 1 - لیونل مسی به نقش قدیمی خود به عنوان «False nine» بازگردد و گریزمان به همراه دمبله، تبدیل به دو بازیکن کناری خط جلو در آرایش 3-3-4 شوند. 2- حضور گریزمان در نقش «False nine» و حضور مسی و دمبله به عنوان بازیکنان کناری. در مورد هر دو سناریو و نحوه تعامل سه بازیکن با یکدیگر نیز تردیدهای زیادی وجود دارد.
با تمام این تفاسیر باید صبر کرد و دید ارنستو والورده چه ایده هایی در رابطه با گریزمان در ذهن دارد. مسئله زمانی می تواند حساس تر شود که فرض کنیم نیمار نیز قرار باشد به بارسلونا اضافه شود. در آن زمان احتمالا یکی از بزرگ ترین سرگیجه های تاریخ برای انتخاب خط جلوی بارسلونا شکل خواهد گرفت که احتمالا همه ما در بازی های کامپیوتری آن را تجربه کرده ایم. آن چیزی که تا اینجا مشخص است، کیفیت غیر قابل انکار ستاره ای است که تبدیل به تازه ترین خرید +100 میلیون یورویی بارسلونا شده است. اما عدم بازدهی خریدهای پیشین +100 میلیون یورویی بارسلونا طی فصول اخیر، باعث می شود تا اهالی فوتبال پیرامون قضاوت تازه ترین خرید تیم، با احتیاط رفتار کنند.
